Wyroku Sadu Okręgowego w Poznaniu z dnia
25 września 2020r.

Sygnatura akt

III Ko 177/20

1.  WNIOSKODAWCA

D. Ś., urodzony w dniu (...) w P., syn R. i L. z d. W.

2.  ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

kwota 9.750 zł (vide: protokół rozprawy k.67) jako odpowiadająca utraconemu wynagrodzeniu za okres pozbawienia wolności (13 x 1.000 zł) pomniejszona o 25% tytułem poniesionych przez Skarb Państwa kosztów utrzymania wnioskodawcy w czasie osadzenia – kwota bezsporna pomiędzy stronami

ustawowe odsetki od dnia uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

730.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę doznaną na skutek niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania w okresie od 25 marca 2017r. do 24 kwietnia 2018r.

ustawowe odsetki od dnia uprawomocnienia wyroku do dnia zapłaty

4.3. Ustalenie faktów

0.1.3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

3.1.1.

W marcu 2017r. wnioskodawca D. Ś. był zatrudniony w przedsiębiorstwie (...) w charakterze przedstawiciela handlowego za wynagrodzeniem 1.000 zł miesięcznie. Poza oficjalnym wynagrodzeniem otrzymywał również od swojego pracodawcy comiesięczne „premie” w formie gotówkowej, których wysokości wnioskodawca nie potrafił jednak udokumentować w żaden sposób (nie odprowadzał również od tego dochodu podatku; wobec braku możliwości udokumentowania tych dodatkowych dochodów pierwotnie zgłoszone żądanie odszkodowania zostało ograniczone na rozprawie).

W tym czasie D. Ś. zamieszkiwał ze swoją partnerką M. K. oraz wówczas 10-miesięcznym synem B. Ś.. Rodzina zamieszkiwała w domu położonym w miejscowości K., do którego krótko wcześniej się przeprowadziła. Partnerka wnioskodawcy w tym czasie przebywała na urlopie macierzyńskim pobierając w związku z tym zasiłek macierzyński.

umowa o pracę

57-59

Zeznania wnioskodawcy

Zeznania M. K.

64-65

65-67

3.1.2.

W dniu 25 marca 2017r. w miejscu swego zamieszkania D. Ś. został zatrzymany, a następnie tymczasowo aresztowany. W chwili zatrzymania wnioskodawcy w domu znajdowała się również jego partnerka M. K. i syn B.. Funkcjonariusze policji dokonali siłowego wejścia do miejsca zamieszkania, po czym dokonali jego przeszukania. D. Ś. został przewieziony do izby zatrzymań zaś po decyzji o zastosowaniu tymczasowego aresztowania osadzony w areszcie śledczym w Ś., a po 10 miesiącach w Zakładzie Karnym w G..

Wnioskodawca był tymczasowo aresztowany w okresie od 25 marca 2017r. do 24 kwietnia 2018r. w sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Poznaniu pod sygn. akt XVI K 16/18, a która to sprawa została zakończona prawomocnym wyrokiem uniewinniającym D. Ś. od wszystkich zarzucanych mu czynów. W związku z tymczasowym aresztowaniem wnioskodawca nie otrzymywał wynagrodzenia.

W sprawie prowadzonej przez Sąd Okręgowy w Poznaniu pod sygn. akt XVI K 16/18 D. Ś. przedstawiono cztery zarzuty dokonania przestępstw:

- zarzut przestępstwa z art.18§1 k.k. w zw. z art.163§1 pkt. 3 k.k. i art.288 § 1 k.k. w zw. z art.11§2 k.k.,

- zarzut o przestępstwo z art.18§ 1 k.k. w zw. z art.163§1 pkt. 3 k.k. i art.288§1 k.k. w zw. z art.11§3 k.k.,

- zarzut zbrodni z art.13§1 k.k. w zw. z art.148§1 k.k.

- zarzut zbrodni z art.13§1 k.k. w zw. z art.148§1 k.k..

D. Ś. został prawomocnie uniewinniony od popełnienia wszystkich zarzucanych mu przestępstw.

dołączone akta Sądu Okręgowego w Poznaniu o sygn. XVI K 16/18

Zeznania wnioskodawcy

Zeznania M. K.

64-65

65-67

3.1.3.

Fakt zatrzymania i tymczasowego aresztowania był znany sąsiadom oraz członkom rodziny D. Ś.. Szeroko został nagłośniony również przez media, przy czym wnioskodawca był wskazywany z imienia i pierwszej litery nazwiska oraz pseudonimu („D. Ś., ps. (...)) co skutkowało bezproblemową jego identyfikacją przez znajomych czy sąsiadów.

Najbliższa rodzina wnioskodawcy (matka, siostra, dziadek) przestali z nim rozmawiać i utrzymywać kontakty. Dziadek wnioskodawcy nawet po prawomocnym uniewinnieniu wnuka nie utrzymuje z nim kontaktów utrzymując, że skoro jego wnuk był tymczasowo aresztowany to „na pewno” nie był niewinny. Sąsiedzi wnioskodawcy również przestali utrzymywać kontakt z nim oraz jego rodziną, dopiero w ostatnim czasie zaczęli odpowiadać na powitanie.

W czasie tymczasowego aresztowania wnioskodawca nie spotkał się z niewłaściwym traktowaniem ze strony współosadzonych czy funkcjonariuszy Straży Więziennej. Warunki panujące w areszcie śledczym (małe cele, słabe oświetlenie do czytania, poczucie braku czystości, możliwość niecodziennej kąpieli, marna jakość jedzenia, spacery zaledwie 1 godzinna dziennie) były jednak dla wnioskodawcy trudne do zniesienia - przede wszystkim psychicznie. Negatywne odczucia psychiczne potęgowane były również przez wagę zarzutów stawianych wnioskodawcy (zagrożenie nawet dożywotnim pozbawieniem wolności). W okresie tymczasowego aresztowania D. Ś. korzystał wprawdzie z widzeń ze swoją partnerką M. K. i synem B., niemniej częstotliwość tych widzeń oraz czas ich trwania skutkowały tym, że syn wnioskodawcy przestał go rozpoznawać i zaczął się go bać. Świadomość wagi zarzutów stawianych wnioskodawcy (i zagrożenia karą) skutkowała negatywnymi przeżyciami D. Ś. – obawami o los jego rodziny, trwałość związku z M. K., cierpieniami związanymi z relacją z małym synem. W związku z okresem stosowania tymczasowego aresztowania (trzynaście miesięcy) D. Ś. został pozbawiony możliwości obserwowania rozwoju swojego syna w okresie pomiędzy 10 a 23 miesiącem jego życia. Nie mógł również spędzić z rodziną Świat Bożego Narodzenia, nie mógł uczestniczyć w uroczystości Chrztu swojego syna (odbyła się ona 24 kwietnia 2017r.; była wcześniej zaplanowana i nie została odwołana z uwagi na przeświadczenie M. K. i wnioskodawcy, że sprawa „zostanie szybko wyjaśniona” i wnioskodawca opuści areszt. Cierpienia psychiczne wnioskodawcy podczas tymczasowego aresztowania potęgowała również okoliczność, że jego partnerka – M. K. przeszła w związku z zaistniałą sytuacją załamanie psychiczne i popadła w depresję.

Zeznania wnioskodawcy

64-65

Zeznania M. K.

Historia choroby z poradni zdrowia psychicznego dot. M. K.

Kopia artykułu prasowego dot. sprawy, w której był tymczasowo aresztowany wnioskodawca

65-67

18-33

34-35

0.1.3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

-------

---------------------------------------------------

----------------

---------------

4.  ocena DOWODów

2.1.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

3.1.1-3.1.3

zeznania wnioskodawcy D. Ś.

uznane w całości za wiarygodne - z uwagi na ich konsekwencję, logiczność, zgodność z zasadami doświadczenia życiowego oraz korelację z zeznaniami M. K. oraz zgromadzoną dokumentacją

zeznania świadka M. K.

uznane w całości za wiarygodne - z uwagi na ich konsekwencję, logiczność, zgodność z zasadami doświadczenia życiowego oraz korelację z zeznaniami D. Ś. oraz zgromadzoną dokumentacją

dołączone akta Sądu Okręgowego w Poznaniu o sygn. XVI K 16/18

uznane za w pełni przydatne - sporządzone przez organ do tego uprawniony

3.1.1.

Umowa o pracę zawarta przez wnioskodawcę

dokument uznany za w pełni przydatny, niekwestionowany przez żadną ze stron

3.1.3

Historia choroby z poradni zdrowia psychicznego dot. M. K.; Kopia artykułu prasowego dot. sprawy, w której był tymczasowo aresztowany wnioskodawca

Dokumenty uznane za w pełni przydatne, niekwestionowane przez żadną ze stron

0.1.4.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

0.2.(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

-------

----------------------

------------------------------------------------------

3.  PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

1.

art.552§4 k.p.k.

art.481§1 k.c.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zgodnie z art.552§4 k.p.k. w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania przysługuje odszkodowanie i zadośćuczynienie. Za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie uznaje się m.in. takie, które zostało zastosowane w sprawie, w której następnie został wydany wyrok uniewinniający.

Odsetki od sumy pieniężnej stanowiącej odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie są wynagrodzeniem za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej, która jest już wymagana i dlatego odsetki przysługują od dnia uprawomocnienia się wyroku. (uchwała SN. z dnia 10 grudnia 1991 r., I KZP 35/91)

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

1.

art.552§4 k.p.k.

art.481§1 k.c.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zgodnie z art.552§4 k.p.k. w wypadku niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania przysługuje odszkodowanie i zadośćuczynienie. Za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie uznaje się m.in. takie, które zostało zastosowane w sprawie, w której następnie został wydany wyrok uniewinniający.

Odsetki od sumy pieniężnej stanowiącej odszkodowanie i zadośćuczynienie za niesłuszne skazanie lub tymczasowe aresztowanie są wynagrodzeniem za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej, która jest już wymagana i dlatego odsetki przysługują od dnia uprawomocnienia się wyroku. (uchwała SN. z dnia 10 grudnia 1991 r., I KZP 35/91

4.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

Odszkodowanie, która winno być zasądzone na rzecz D. Ś. to kwota 9.750 zł, a składa się na nią suma utraconych zarobków (udokumentowanych przez wnioskodawcę) liczonych za okres 13 miesięcy trwania tymczasowego aresztowania, przy czym z kwoty tej potrącono 25% wyliczonego wynagrodzenia uwzględniając w ten sposób koszty utrzymania / wyżywienia, które nie poniósł wnioskodawcy w związku z osadzeniem w aresztach śledczych. Kwota należnego była bezsporna pomiędzy stronami.

Odsetki od odszkodowania są wynagrodzeniem za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej, która jest już wymagana i dlatego odsetki przysługują od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

D. Ś. wnosił o zasądzenie na jego rzecz kwoty 730.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Prokurator uznawał żądanie za zasadne do kwoty 150.000 zł .

W ocenie Sądu, kwotą zadośćuczynienia, która winna być zasądzona na rzecz wnioskodawcy była kwota 500.000 zł.

Jest rzeczą oczywistą, że stosowanie środków przymusu w postaci zatrzymania i tymczasowego aresztowania skutkowało w wypadku D. Ś. naruszeniem jego dobra osobistego w postaci wolności. Okres naruszenia dobra wynosił w tym wypadku aż trzynaście miesięcy. Skutkiem zatrzymania i tymczasowego aresztowania D. Ś. było także naruszenie jego dobra osobistego, jakim jest część. D. Ś. był pozytywnie postrzeganym i szanowanym człowiekiem w miejscu swego zamieszkania. Zatrzymanie i tymczasowe aresztowanie D. Ś. bez wątpienia nadszarpnęło, jeśli nie zniszczyło jego dobre imię.

W realiach niniejszej sprawy D. Ś. był zatrzymany i tymczasowo aresztowany przez okres aż trzynastu miesięcy. Dolegliwość wynikająca z zatrzymania i tymczasowego aresztowania była w niniejszej sprawie szczególnie wysoka – przede wszystkim wynikała ona z tego, że D. Ś. był podejrzany, a następnie oskarżony m.in. o dwie zbrodnie kwalifikowane z art.13§1 k.k. w zw. z art.148§1 k.k., a zatem zagrożone dożywotnim pozbawieniem wolności. Świadomość tak surowego zagrożenia karą, obawa o losy swojej partnerki i zaledwie 10-miesięcznego syna, osłabienie relacji zwłaszcza z synem, który przestał poznawać wnioskodawcę, nadwyrężenie relacji rodzinnych oraz sąsiedzkich wnioskodawcy, wreszcie świadomość utraty (bezpowrotnej) możliwości obserwowania rozwoju swojego dziecka (zaobserwowania pierwszych kroków, pierwszych słów) skutkowało uznaniem, iż krzywda doznana przez D. Ś. była szczególnie wysoka.

Suma zadośćuczynienia pieniężnego, mająca rekompensować krzywdę doznaną przez tymczasowo aresztowanego winna być „odpowiednia”. Pojęcie to ma wprawdzie charakter niedookreślony, tym niemniej w orzecznictwie wskazuje się pewne kryteria, którymi należy kierować się przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia, a mianowicie to, że musi ono mieć charakter kompensacyjny, a więc winno przedstawiać odczuwalną wartość ekonomiczną, nie będącą jednakże wartością nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy. Określając wysokość zadośćuczynienia należy wziąć pod uwagę nie tylko czas trwania odosobnienia, ale także stopień dolegliwości, z jaką wiązało się stosowanie tego środka, a więc przykrości i przeżycia natury moralnej z tego wynikające, konieczność poddania się rygorom związanym z pobytem w warunkach izolacji, negatywną ocenę środowiska, utratę dobrego imienia. Zarazem należy kwotę zadośćuczynienia oznaczać z umiarem, stosownie do realiów społecznych, jak zamożność mieszkańców, wartość pieniądza itp., by nie pozostało poczucie krzywdy tymczasowo aresztowanego, ale i by orzeczenie nie było sposobem uzyskania nadmiernych korzyści finansowych.

W ocenie Sądu kwota 150.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, o zasądzenie której w niniejszej sprawie wnosił Prokurator, była kwotą rażąco niską. Należało sobie odpowiedzieć na pytanie - czy ktokolwiek z normalnie funkcjonujących obywateli naszego kraju uznałby - w przypadku gdyby to jego osobiście spotkało takie niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie jak D. Ś., który przez okres 13 miesięcy byłby odizolowany od rodziny, został pozbawiony możliwości obserwowania rozwoju swego dziecka, któremu by postawiono zarzuty dokonania m.in. dwóch zbrodni zagrożonych dożywotnim pozbawieniem wolności - iż kwota zaledwie 150.000 zł wynagradza mu krzywdę, której doznał. Życie D. Ś. na skutek tymczasowego aresztowania zastosowanego wobec jego osoby legło w gruzach i kwota 500.000 zł zadośćuczynienia winna być uznana za taką, która pomoże wnioskodawcy na odbudowanie swojego życia. Żądanie wnioskodawcy przewyższające zasądzoną kwotę zadośćuczynienia w ocenie Sądu było jednak zbyt wygórowane.

Odsetki od zadośćuczynienia są wynagrodzeniem za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej, która jest już wymagana i dlatego odsetki przysługują od dnia uprawomocnienia się wyroku

5.  Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3)

Zgodnie z art.554§4 k.p.k. postępowanie w sprawach określonych w rozdziale 58 k.p.k. jest wolne od kosztów sądowych.

7.  PODPIS

Poznań, 16 października 2020r.

SSO Tomasz Borowczak