UZASADNIENIE

Powód (...) z siedzibą w B. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) z siedzibą w B. kwoty 11.481,62 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a ponadto o zwrot kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż dnia 19 listopada 2015 r. pozwany zawarł z powodem umowę najmu lokalu użytkowego mieszczącego się w B. na ul. (...), będącego własnością powoda. Umowa została zawarta na czas określony, a następnie aneksem z dnia 1 marca 2016 r. strony przedłużyły ją na czas nieokreślony. W umowie pozwany miał przyjąć na siebie odpowiedzialność za szkody na osobie lub w mieniu powstałe na terenie wynajmowanej nieruchomości w czasie trwania niniejszej umowy oraz za szkody spowodowane przez osoby trzecie, za których działanie lub zaniechanie odpowiada. Powód wskazał, że po ustaniu stosunku najmu pozwana zobowiązana była do przekazania przedmiotu umowy w stanie niepogorszonym z uwzględnieniem jego normalnego zużycia. Pismem z dnia 6 kwietnia 2016 r. pozwany złożył wypowiedzenie umowy najmu z zachowaniem okresu wypowiedzenia ze skutkiem na dzień 20 kwietnia 2016 r., zdając jeszcze tego samego dnia przedmiot najmu. Powód podniósł, iż podczas przeglądu hali ujawniono uszkodzenie klapy przeciwpożarowej, koniecznym było zakupienie i zamontowanie nowej. Stwierdzenie uszkodzeń i zobowiązanie pozwanego do naprawy zostało ujęte w protokole zdawczo - odbiorczym z dnia 20 kwietnia 2016 r. Powód zakupił i zlecił montaż nowej klapy, w związku z czym obciążył pozwanego fakturą VAT z dnia 10 czerwca 2016 r. na kwotę 11.481,62 zł. Powód wezwał pozwanego do uregulowania w/w kwoty, pozwany odesłał jednak fakturę odmawiając uiszczenia wynikającej z niej należności. Odesłał również powodowi przedsądowe wezwanie do zapłaty.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu. Nadto pozwany zawnioskował o przypozwanie do niniejszego postępowania (...) w Ł.. Pozwany wniósł także powództwo wzajemne żądając zasądzenia od powoda na rzecz pozwanego (...) w G. kwoty 5.740 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 października 2016 r. do dnia zapłaty, tytułem nadpłaconego czynszu dzierżawy. Żądanie strony pozwanej obejmowało również zwrot kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwany zakwestionował swoją odpowiedzialność za zdarzenie opisane w pozwie. Pozwany powołał się na zapis § 6 łączącej umowy najmu wskazując, iż odpowiedzialność za szkodę, o której mowa w tym zapisie, dotyczy jedynie mienia wniesionego w jakikolwiek sposób na teren nieruchomości, nie zaś samego budynku, a ponadto podniósł, że jego odpowiedzialność za stan rzeczy wynajętej uzależniona jest od zakresu ochrony przewidzianego w polisie ubezpieczeniowej oraz ogólnych warunkach ubezpieczenia. Pozwany wskazał, że przedmiotowa szkoda powstała na skutek huraganowego wiatru i została zgłoszona ubezpieczycielowi, który odmówił jednakże jej uznania oraz wypłaty z tego tytułu odszkodowania. Jednocześnie, jak podał pozwany, nie zaszły żadne inne okoliczności obligujące ubezpieczyciela do wypłaty odszkodowania, przy czym zakres ochrony ma charakter pełny. Tym samym, strona pozwana zanegowała swoją odpowiedzialność za przedmiotową szkodę podnosząc, iż przypisanie jej odpowiedzialności w oparciu o art. 471 k.c. jest niemożliwe. Pozwany zaznaczył również, że w czasie obowiązywania umowy najmu nie odbył się żaden przegląd techniczny wewnątrz hali magazynowej, co miało bezpośredni wpływ na powstanie szkody, przy czym obowiązek ich wykonania obciążał właściciela nieruchomości. W dalszej kolejności strona pozwana wskazała, iż o jej odpowiedzialności nie przesądza również adnotacja uczyniona w protokole zdania hali z dnia 20 kwietnia 2016 r. Zapis ten ma wyrażać jedynie intencję stron, aby koszty naprawy zostały pokryte przez ubezpieczyciela, zgodnie z treścią polisy. Nadto, jak podał pozwany, protokół powyższy podpisany został przez jego pracownika, który nie był uprawiony do składania oświadczeń woli w imieniu strony pozwanej.

Uzasadniając natomiast żądanie pozwu wzajemnego pozwany (powód wzajemny) wskazał, że przekazanie przez przedstawiciela (...) hali magazynowej przedstawicielowi powoda (pozwanemu wzajemnemu) nastąpiło w dniu 20 kwietnia 2016 r. w konsekwencji rozwiązania umowy najmu. Pozwany wskazał, że uiścił z tytułu czynszu najmu za cały miesiąc kwiecień 2016 r. kwotę 17.220 zł. Tym samym, w ocenie pozwanego (powoda wzajemnego) dochodzone przez niego w pozwie wzajemnym roszczenie w wysokości 5.740 zł, jako proporcjonalna części czynszu najmu za okres od 21 kwietnia 2016 r. do 30 kwietnia 2016 r., nie należy się powodowi (pozwanemu wzajemnemu) i powinno zostać zwrócone pozwanemu (powodowi wzajemnemu). Nadto pozwany (powód wzajemny) wskazał, iż dochodzi również odsetek od w/w kwoty od dnia 1 października 2016 r., jako że dzień 30 września 2016 r. był ostatnim, w którym powód (pozwany wzajemny) miał zgodnie z wezwaniem do zapłaty z dnia 20 września 2016 r. dokonać zwrotu żądanej należności.

W piśmie procesowym z dnia 16 sierpnia 2017 r. powód w całości podtrzymał stanowisko przedstawione w pozwie i zgłoszone w nim wnioski dowodowe, które odnoszą się również do powództwa wzajemnego. Powód podniósł, że pozwany, zawierając umowę najmu przyznał, iż przyjmuje nieruchomość w stanie nieuszkodzonym. Zdanie lokalu nastąpiło zaś w stanie uszkodzonym - z niedziałającą klapą przeciwpożarową. W ocenie powoda, fakt zniszczenia klapy przeciwpożarowej trudno jest uznać za przejaw prawidłowego użytkowania przedmiotowej nieruchomości, stąd odpowiedzialność pozwanego za naprawienie powyższej szkody jest, jego zdaniem, uzasadniona.

Pismem z dnia 28 listopada 2017 r. przystępujący do pozwanego interwenient uboczny (...) z siedzibą w Ł. wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz kosztów procesu. W uzasadnieniu interwenient potwierdził okoliczności faktyczne niniejszej sprawy oraz wskazał, iż z zebranej w toku likwidacji szkody dokumentacji wynikało, że nie zostały spełnione przesłanki wynikające z OWU ubezpieczenia łączącego o z pozwanym, które warunkowały odpowiedzialność odszkodowawczą. W ocenie interwenienta, powód nie wykazał zasadności żądania odszkodowania za przedmiotową szkodę. Z treści umowy najmu zawartej przez strony wynika bowiem, że pozwany ponosi odpowiedzialność w przedmiocie najmu na zasadach określonych w umowie ubezpieczenia. W ocenie interwenienta, skoro zatem nie zaszły przesłanki odpowiedzialności wskazane w polisie, nie sposób również mówić o odpowiedzialności najemcy za przedmiotową szkodę. Jak podał ubezpieczyciel, z uwagi na to, że w dacie szkody maksymalna prędkość wiatru nie osiągnęła 17,5 m/s, nie wystąpił huragan w rozumieniu zapisów OWU. Nadto, według interwenienta, skoro uszkodzenie klapy p.poż nastąpiło bez związku z zachowaniem pozwanego, nie sposób zakwalifikować jego zachowania jako niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Nadto, w ocenie interwenienta, w przedmiotowej sprawie nie zachodziła konieczność wymiany klapy przeciwpożarowej ponieważ możliwa była jej naprawa. Według wyceny koszt naprawy przedmiotowych uszkodzeń opiewał na kwotę 604,66 zł.

W piśmie procesowym z dnia 17 września 2018 r. powód wniósł o wezwanie biegłego na rozprawę w celu wyjaśnienia treści opinii złożonej przez niego w toku postepowania.

Pismem z dnia 1 października 2018 r. pozwany oświadczył, iż kwestionuje opinię sporządzoną przez biegłego sądowego w części. W ocenie strony pozwanej, nie było bowiem konieczne wymienienie klapy przeciwpożarowej na nową, a jedynie jej naprawa zgodnie z wyceną uzyskaną przez ubezpieczyciela.

Wyrokiem z dnia 30 września 2019 r. Sąd Rejonowy w Bydgoszczy - w sprawie z powództwa głównego - oddalił powództwo, zasądził od powoda ((...) w B.) na rzecz pozwanego (...) w G. kwotę 4417 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, zasądził od powoda ((...) w B.) na rzecz interwenienta ubocznego (...) w Ł. kwotę 3732 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, a ponadto nakazał zwrócić powodowi ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 748,75 zł, tytułem pozostałej części zaliczki uiszczonej na poczet dowodu z opinii biegłego. W sprawie z powództwa wzajemnego Sąd Rejonowy zasądził od pozwanego wzajemnego ((...) w B.) na rzecz powoda wzajemnego ((...) w G.) kwotę 5740 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 1 października 2016 roku do dnia zapłaty oraz obciążył pozwanego wzajemnego ((...) w B.) kwotą 2087 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny w sprawie. W dniu 19 listopada 2015 r. strony zawarły umowę najmu na czas określony hali wysokiego składowania o pow. 1.803 m ^{( 2 )}znajdującej się w B. przy ulicy (...) w B.. Strony ustaliły, iż najemca ponosi wszelką odpowiedzialność za szkody na osobie lub w mieniu powstałe na terenie wynajmowanej nieruchomości w czasie trwania umowy oraz za szkody spowodowane przez osoby trzecie, za których działanie lub zaniechanie odpowiada najemca. Odpowiedzialność za szkody w przedmiocie najmu ponosił najemca na zasadach określonych w polisie ubezpieczeniowej zawartej z podmiotem (...) oraz wskazanych w niej ogólnych warunkach ubezpieczenia. W przypadku wystąpienia szkody, najemca zobowiązany był do zgłoszenia tego faktu ubezpieczycielowi i jej likwidacji (§ 6). Powyższa umowa została przedłużona Aneksem nr 1 zawartym przez strony w dniu 1 marca 2016 r. Czynsz najmu przedmiotowego lokalu wynikający z aneksowanej umowy ustalony został na kwotę 14.000 zł. Powód wydał pozwanemu przedmiot najmu w stanie dobrym, nie posiadającym żadnych widocznych uszkodzeń. Najemca nie miał zastrzeżeń do stanu technicznego hali w chwili jej wydania, a także w okresie trwania umowy Pozwany zawarł z (...) z siedzibą w łodzi umowę Ubezpieczenia (...) z terminem ochrony od dnia 5 marca 2016 r. do dnia 4 czerwca 2016 r. w pełnym zakresie ochrony. Z § 2 pkt. 14 OWU do powyższej polisy wynikało, iż za huragan uznać należy działanie wiatru o prędkości nie mniejszej niż 17,5 m/s, potwierdzone przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej. W przypadku zaś gdy uzyskanie takowego potwierdzenia byłoby niemożliwe, przy ocenie czy wystąpił huragan, należało wziąć pod uwagę stan faktyczny i rozmiary szkód w miejscach ich powstania oraz w bezpośrednim sąsiedztwie, świadczące wyraźnie o masowym i niszczycielskim działaniu wiatru. Pismem z dnia 6 kwietnia 2016 r. pozwany złożył stronie powodowej wypowiedzenie umowy najmu z zachowaniem okresu wypowiedzenia, ze skutkiem na dzień 20 kwietnia 2019 r. W dniu 19 kwietnia 2016 r. na hali trwały prace porządkowe, przed zdaniem przedmiotu najmu wynajmującemu, które przeprowadzał podmiot zewnętrzny zatrudniony przez pozwanego. Tego samego dnia, otwarciu uległa jedna z klap przeciwpożarowych znajdująca się w dachu wynajmowanej hali, w związku z czym strony ustaliły, iż koszt jej naprawy pokryty zostanie z łączącej pozwanego z interwenientem ubocznym polisy nr (...). Pozwany dokonał zgłoszenia przedmiotowej szkody ubezpieczycielowi. Po wykonaniu oględzin oraz przeprowadzeniu postępowania likwidacyjnego podmiot (...) z siedzibą w Ł. wycenił przedmiotową szkodę na kwotę 604,66 zł. Decyzją z dnia 27 kwietnia 2016 r. ubezpieczyciel odmówił wypłaty odszkodowania argumentując, iż w dacie powstania szkody maksymalna prędkość wiatru nie osiągnęła 17,5 m/s jak również nie stwierdzono, aby w okolicy powstały szkody masowe spowodowane niszczycielskim działaniem huraganu. W tym stanie rzeczy interwenient uboczny stwierdził, iż roszczenia pozwanego są niezasadne i nie zasługują na uwzględnienie. Pismem z dnia 7 czerwca 2016 r. podmiot J. G. odpowiedzialny za sprzedaż oraz montaż wszystkich znajdujących się w hali klap przeciwpożarowych, poinformował powoda, że koszt naprawy przedmiotowych uszkodzeń opiewa łącznie na kwotę 9.334,65 zł netto. W dniu 10 czerwca 2016 r. powód wystawił na rzecz pozwanego fakturę VAT nr (...) z tytułu zakupu i montażu nowej klapy opiewającej na kwotę 9.334,65 zł netto tj. 11.481,62 zł brutto. Pismem z dnia 14 września 2016 r. powód ponownie wezwał pozwanego do zapłaty tej kwoty z tytułu zakupu i montażu nowej klapy przeciwko pożarowej. Pozwany nie spełnił powyższego żądania strony pozwanej. Z tytułu czynszu za miesiąc kwiecień 2016 r. pozwany uiścił na rzecz powoda kwotę 17.220 zł brutto. Pismem z dnia 20 września 2016 r. pozwany wezwał powoda do zwrotu kwoty
5.740 zł tytułem nienależnego czynszu najmu za okres od 21 do 30 kwietnia 2016 r. Pozwany powtórzył powyższe wezwanie pismem z dnia 15 grudnia 2016 r. Powód nie spełnił powyższego żądania. Mechaniczne czynniki jak zużycie materiałowe czy starzenie się uszczelek, oddziaływanie warunków meteorologicznych (wiatr, słońce, obciążenie opadami atmosferycznymi) podwyższają ryzyko niezadziałania systemu klap oddymiających. System otwierania przedmiotowej klapy uruchamia pęknięcie pojemnika z cieczą (kapilara), co w dalszej kolejności zwalnia element przebijający pojemnik, w którym znajduje się sprężony gaz i wypełnia nim siłownik, który z kolei otwiera klapę. W przedmiotowej sprawie kapilara nie uległa uszkodzeniu, w związku z czym uruchomienie systemu w wyniku oddziaływania termicznego należało całkowicie wykluczyć. Klapa oddymiająca jest elementem wystającym ponad połać dachu a tym samym jest narażona na oddziaływanie wiatru. Zebrany materiał dowodowy wskazuje, że właśnie czynniki atmosferyczne były przyczyną uruchomienia systemu oddymiania. Odkształcenia stelaża powstały na skutek działań mechanicznych. W przypadku tego rodzaju uszkodzeń nie dokonuje się naprawy klapy, lecz wymienia się ją w całości.

Sąd Rejonowy zważył, że bezspornym pomiędzy stronami było, że łączyła je umowa najmu hali wysokiego składowania położonej przy ul. (...) w B.. W myśl art. 659 § 1 k.c. przez umowę najmu wynajmujący zobowiązuje się oddać najemcy rzecz do używania przez czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemca zobowiązuje się płacić wynajmującemu umówiony czynsz. Jak podkreśla się w literaturze, najem jest umową konsensualną, zobowiązującą, odpłatną i wzajemną. Z umowy najmu wynika natomiast zobowiązanie wynajmującego do dania rzeczy wynajętej do umówionego użytku na czas oznaczony lub nieoznaczony, a najemcy do zapłaty umówionego czynszu (zob. Fras Mariusz (red.), Habas Magdalena (red.), Kodeks cywilny. Tom IV. Zobowiązania. Część szczególna, WKP 2018).

Wskazano, że zgodnie z treścią art. 662 k.c. wynajmujący winien wydać rzecz najemcy w stanie przydatnym do umówionego użytku i utrzymywać ją w takim stanie przez czas trwania najmu (§ 1). Drobne nakłady połączone ze zwykłym używaniem rzeczy obciążają najemcę (§ 2). Co istotne, jeśli rzecz uległa zniszczeniu z powodu okoliczności, za które wynajmujący odpowiedzialności nie ponosi, nie ma on wówczas obowiązku przywrócenia stanu poprzedniego (§ 3).

Nie budziło wątpliwości Sądu Rejonowego to, że w/w unormowanie ma charakter dyspozytywny, w związku z czym, rozłożenie przedmiotowych obowiązków dotyczących zapewnienia przedmiotowi najmu przymiotu używalności, może zostać swobodnie zmodyfikowane przez strony. Odmienne od ustawowego uregulowanie odpowiedzialności, o której mowa powyżej, uwarunkowane jest jednakże tym, aby było to najemcy wiadome w chwili objęcia przedmiotu najmu w posiadanie (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Krakowie z dnia 16 maja 2018 r., sygn. akt I Aga 120/18, LEX nr 2595453).

W przedmiotowej sprawie strony w § 6 łączącej je umowy najmu wskazały, iż to najemca ponosi wszelką odpowiedzialność za szkody na osobie lub w mieniu powstałe na terenie wynajmowanej nieruchomości w czasie trwania niniejszej umowy oraz za szkody spowodowanej przez osoby trzecie, za których działanie lub zachowanie odpowiada najemca. Nadto postanowiono, iż najemca ponosi odpowiedzialność za szkody w przedmiocie najmu na zasadach określonych w polisie ubezpieczeniowej zawartej z ubezpieczycielem oraz wskazanych w niej ogólnych warunkach ubezpieczenia. W przypadku powstania szkody, najemca zobowiązany jest bowiem do zgłoszenia szkody oraz wniesienia o odszkodowanie do ubezpieczyciela, aby w ten sposób wykonać jej likwidację, zaspokoić roszczenia oraz przywrócić przedmiot najmu do stanu poprzedniego. Tym samym w dniu wydania przedmiotu najmu, który miał miejsce w okresie następującym po zawarciu przedmiotowej umowy, pozwany posiadał świadomość, iż ponosi odpowiedzialność za wszelkie szkody w przedmiocie najmu, na warunkach oznaczonych w umowie ubezpieczenia. Nie była to jednakże, w ocenie Sądu Rejonowego, odpowiedzialność bezwarunkowa. Z postanowień umownych wynikało bowiem, iż jest ona oparta na zasadach łączącego go z interwenientem ubocznym stosunku ubezpieczeniowego, wynikającego z polisy oraz postanowień OWU. Co istotne, żadna ze stron tego nie kwestionowała. Postanowienia umowne, na które powoływał się powód, nie regulowały przypadku, w którym ubezpieczyciel odmawia wypłaty odszkodowania, stanowiąc jednoznacznie, iż najemca likwiduje szkody, zaspokaja roszczenia oraz przywraca przedmiot najmu do stanu poprzedniego ze środków uzyskanych z odszkodowania przyznanego przez ubezpieczyciela. W związku z powyższym, bacząc na fakt, iż interwenient uboczny nie przyjął na siebie odpowiedzialności za uszkodzenie klapy przeciwpożarowej i w konsekwencji nie przyznał pozwanemu odszkodowania, pozwany nie był zobowiązany do naprawy przedmiotowej szkody.

Sąd Rejonowy zważył ponadto, iż roszczenie strony powodowej nie zasługiwało na uwzględnienie również z tego względu, że powód nie wykazał, aby to pozwany ponosił winę za przedmiotową szkodę. Z treści opinii biegłego wyraźnie wynikało, iż przyczyną szkody mógł być silny wiatr. Sąd pierwszej instancji wyjaśnił, że przesłankami odpowiedzialności odszkodowawczej są: zaistnienie zdarzenia, z którym przepis prawny łączy odpowiedzialność odszkodowawczą, powstanie szkody oraz adekwatny związek przyczynowy pomiędzy zdarzeniem i szkodą. W przypadku wystąpienia wymienionych przesłanek naprawienie szkody, przez podmiot do tego zobowiązany, powinno polegać na przywróceniu w majątku poszkodowanego stanu rzeczy naruszonego zdarzeniem wyrządzającym szkodę, nie może przewyższać jednak wysokości faktycznie poniesionej szkody. W toku niniejszego procesu to powód powinien zatem wykazać istnienie następujących przesłanek: wystąpienia zdarzenia szkodowego, istnienia związku przyczynowego pomiędzy zdarzeniem i szkodą oraz faktu doznania szkody w określonej wysokości.

W ocenie Sądu Rejonowego, powód nie sprostał obowiązkowi w zakresie wykazania zaistnienia zdarzenia, za które odpowiedzialność ponosiłby pozwany, a na podstawie umowy ubezpieczenia również interwenient uboczny. Powołany w sprawie biegły sądowy z dziedziny budownictwa, potwierdził, iż koszt wymiany klapy przeciwpożarowej poniesiony przez powoda nie był zawyżony w stosunku do cen obowiązujących na rynku, nie miało to jednak znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy z uwagi na ustalony brak odpowiedzialności pozwanego za szkodę.

Powód, zdaniem Sądu pierwszej instancji, nie wykazał, aby to działanie lub zaniechanie strony poznawanej przyczyniło się do powstania przedmiotowej szkody. Twierdzenia powoda nie znalazły żadnego potwierdzenia w zebranym materiale dowodowym, a zwłaszcza w opinii sporządzonej przez biegłego sądowego z dziedziny ochrony przeciwpożarowej. Jak wskazał bowiem biegły, uruchomienie systemu oddymiania, nie nastąpiło w wyniku oddziaływania termicznego, a wszystko wskazuje na to, że to czynniki atmosferyczne były przyczyną uruchomienia systemu oddymiana. Tym samym, za powstanie przedmiotowej szkody nie odpowiada strona pozwana i w związku z tym nie jest ona obowiązana do ponoszenia z tego tytułu odpowiedzialności odszkodowawczej.

Sąd Rejonowy powziął również uzasadnione wątpliwości co do wywiązywania się przez powoda z obowiązku wykonywania przeglądu technicznego hali. Jak bowiem podnosili świadek J. Ł. i przedstawiciel powoda - D. K., kontrole urządzeń przeciwpożarowych miały być wykonywane regularnie, co z kolei miały potwierdzać stosowne dokumenty. Powód nie przedłożył jednak dokumentów potwierdzających te przeglądy.

Sąd Rejonowy zaznaczył, że zgodnie z rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów i terenów, urządzenia przeciwpożarowe powinny być poddawane przeglądom technicznym i czynnościom konserwującym w okresach i w sposób zgodny z instrukcją ustaloną przez producenta, nie rzadziej jednak niż raz w roku. Powód nie wykazał, aby faktycznie wywiązał się z tego obowiązku, co również poddaje pod wątpliwość zasadność roszczenia pozwu.

Skoro bez wszelkich wątpliwości, na podstawie opinii biegłego sądowego ustalono, iż przedmiotowa szkoda powstała na skutek działań czynników atmosferycznych, Sąd Rejonowy zważył, że jak wynika z art. 61 ustawy z dnia 07 lipca 1994 r. Prawo budowlane, właściciel lub zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany do należytego utrzymania budynku, w szczególności poprzez zapewnienie, przy zachowaniu należytej staranności, bezpiecznego użytkowania obiektu w razie wystąpienia czynników zewnętrznych oddziaływujących na obiekt, a związanych z działaniem człowieka lub sił natury. Jak wynika z art. 1 powyższej przytoczonego aktu prawnego, normuje on działalność obejmującą sprawy projektowania, utrzymywania i rozbiórki obiektów budowlanych oraz określa zasady działania organów administracji publicznej w tych dziedzinach. Tym samym, wobec wyżej przytoczonych ustaleń biegłego, Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, iż skoro na powodzie spoczywa obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa należących do niego obiektów, zaś powód nie wykazał, że wywiązywał się należycie z obowiązku przeprowadzania przeglądów hali, to również z tej przyczyny przedmiotowe roszczenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Mając na uwadze wszystkie okoliczności sprawy, Sąd Rejonowy na podstawie 6 k.p.c. a contrario, w zw. z art. 471 k.c. in fine oddalił powództwo, o czym orzekł w punkcie I ust. 1 wyroku.

O kosztach powództwa głównego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym, strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

Sąd Rejonowy wskazał, że koszty poniesione przez pozwanego wyniosły łącznie 4.417 zł. W powyższej kwocie mieściło się 17 zł stanowiące opłatę skarbową od pełnomocnictwa, 3.600 zł z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika ustalonego w oparciu o § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015, poz. 1814 ze zm.) oraz kwota 800 zł z tytułu zaliczki wykorzystanej na poczet opinii biegłego. Interwenient uboczny poniósł zaś koszty w kwocie 3.732 zł, na co składało się 17 zł stanowiące opłatę skarbową od pełnomocnictwa, 3.600 zł z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika ustalonego w oparciu o § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. 2015, poz. 1814 ze zm.) oraz kwota 115 zł z tytułu opłaty od interwencji ubocznej.

W punkcie I ust. 2 sentencji wyroku Sąd Rejonowy zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 4.417,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, a punkcie I ust. 3 wyroku, od powoda na rzecz interwenienta ubocznego kwotę 3.732,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Nadto w punkcie I ust. 4 wyroku, na podstawie art. 84 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2016, poz. 623 – tekst jedn. ze zm.) nakazano zwrócić powodowi ze Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Bydgoszczy kwotę 748,25 zł tytułem niewykorzystanej zaliczki na poczet opinii biegłego.

W sprawie powództwa wzajemnego, Sąd Rejonowy doszedł do wniosku, iż roszczenie powoda wzajemnego było uzasadnione i zasługiwało na uwzględnienie w całości.

Sąd pierwszej instancji zważył, że powód wzajemny wywodził swoje roszczenie z art. 410 § 1 k.c. w zw. z art. 405 k.c.. Zgodnie z art. 405 k.c. kto bez podstawy prawnej uzyskał korzyść majątkową kosztem innej osoby, obowiązany jest do wydania korzyści w naturze, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. W myśl art. 410 § 1 k.c. przepisy artykułów poprzedzających stosuje się w szczególności do świadczenia nienależnego. Świadczenie jest nienależne w sytuacjach określonych w art. 410 § 2 k.c. Jest to zamknięty katalog czterech przypadków, uzasadniających żądanie zwrotu świadczenia nienależnego.

Sąd Rejonowy wyjaśnił, że świadczenie jest nienależne wówczas, gdy spełniający je w rzeczywistości nie był zobowiązany w ogóle lub wobec tej osoby, której świadczył. Może to mieć miejsce wtedy, gdy w chwili spełnienia świadczenia brak było ważnego zobowiązania, gdyż zobowiązanie nigdy nie istniało lub wcześniej wygasło, choć świadczący pozostał w przekonaniu, że ono istnieje. Również wtedy, gdy wprawdzie zobowiązanie to istniało, ale w mniejszym niż spełniony rozmiarze, albo nie wobec tej osoby, która świadczenie otrzymała. Źródłem bezpodstawnego wzbogacenia jest tutaj działanie zubożonego (solvensa), mające charakter spełnienia świadczenia na rzecz bezpodstawnie wzbogaconego (accipiensa), a zubożony czyni to w przekonaniu, że świadczenie spełniane jest w ramach istniejącego lub powstającego właśnie zobowiązania (por. także wyrok SN z dnia 21 listopada 1966 r., II PR 512/66, LEX nr 6075). Jak wskazał SN w wyroku z dnia 1 grudnia 1999 r.: „Zwrotu nienależnego świadczenia może żądać każdy, kto spełnił świadczenie, nie wiedząc, że do świadczenia nie był zobowiązany" (I CKN 203/98, LEX nr 50687).

Sąd Rejonowy powołał się na wyrok SN z dnia 24 listopada 2011 r., gdzie wskazano, że „Ogólne przesłanki bezpodstawnego wzbogacenia należy rozumieć specyficznie w przypadku nienależnego świadczenia. Sam fakt spełnienia nienależnego świadczenia uzasadnia roszczenie kondykcyjne. W takim też przypadku nie zachodzi potrzeba badania, czy i w jakim zakresie spełnione świadczenie wzbogaciło osobę, na rzecz której świadczenie zostało spełnione (accipiensa), jak również czy majątek spełniającego świadczenie (solvensa) uległ zmniejszeniu. Uzyskanie nienależnego świadczenia wypełnia bowiem przesłankę powstania wzbogacenia, a spełnienie tego świadczenia przesłankę zubożenia" ( I CSK 66/11, LEX nr 1133784).

Sąd Rejonowy zważył, że bezspornym między stronami był fakt, że łączyła je umowa, na podstawie której powód wzajemny wypłacił na rzecz pozwanego wzajemnego kwotę 17.220 zł tytułem czynszu za kwiecień 2016 r. Okolicznością bezsporną jest również to, iż czynsz uiszczony został za okres jednego miesiąca najmu. Skoro zaś umowa trwała jedynie do 20 kwietnia 2016 r., faktyczny najem w kwietniu 2016 r. wynosił 20, a nie 30 dni. Tym samym czynsz najmu obejmujący okres od 21 kwietnia 2016 r. do 30 kwietnia 2016 r., wynoszący proporcjonalnie 5.740 zł był, w ocenie Sądu pierwszej instancji, nienależny i prowadził do bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego wzajemnego.

W związku z powyższym, Sąd Rejonowy na podstawie art. 410 k.c. w zw. z art. 405 k.c., w punkcie II ust. 1 wyroku, zasądził od pozwanego wzajemnego na rzecz powoda wzajemnego całą żądaną kwotę, tj. 5.740 zł.

O odsetkach od powyżej kwoty Sąd Rejonowy orzekł w myśl art. 481 § 1 k.c. Zgodnie zaś z wezwaniem do zapłaty powyższej kwoty wystosowanym przez powoda wzajemnego do strony przeciwnej, dzień 30 września 2016 r. był ostatnim, w którym powód miał spełnić przedmiotowe żądanie i wypłacić kwotę świadczenia niezależnego. Jako, że tego nie uczynił Sąd, odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 5.740 zł, orzekł od dnia następującego po wyżej wskazanym, tj. 1 października 2016 r.

O kosztach powództwa wzajemnego orzeczono na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym, strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony.

W niniejszej sprawie koszty poniesione przez powoda wzajemnego wyniosły łącznie 2.087 zł. W powyższej kwocie mieściło się 1.800 zł z tytułu wynagrodzenia pełnomocnika ustalonego w oparciu o § 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015, poz. 1814 ze zm.) oraz kwota 287 zł, stanowiąca opłatę od pozwu wzajemnego.

W punkcie II ust. 2 Sąd Rejonowy zasądził zatem od pozwanego wzajemnego na rzecz powoda wzajemnego kwotę 2.087,00 zł z tytułu zwrotu kosztów powództwa wzajemnego.

Powód w apelacji zaskarżył w/w wyrok w całości, zarzucając mu:

1/ naruszenie przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 675 § 1 kc poprzez jego niezastosowanie w sytuacji, gdy strona pozwana przyjęła na podstawie protokołu przyjęcia halę magazynową w stanie wolnym od wad i uszkodzeń, a przekazała tę samą halę magazynową powodowej spółce z uszkodzoną klapą przeciwpożarową, a więc w stanie pogorszonym, za który jako podmiot w pieczy którego hala ta pozostawała, ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą i kontraktową w stosunku do (...),

2/ naruszenie przepisów prawa procesowego, a mianowicie art. 233 kpc poprzez dowolną a nie swobodną ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a w istocie pominięcie oceny stanu faktycznego w świetle brzmienia § 11 umowy z dnia 19 listopada 2015 r. wraz z aneksem z dnia 1 marca 2016 r., zgodnie z którym po ustaniu stosunku najmu pozwany był zobowiązany do przekazania przedmiotu najmu w stanie niepogorszonym z uwzględnieniem normalnego zużycia przedmiotu najmu, a Sąd w niniejszej sprawie wydając zaskarżony wyrok uznał, że fakt uszkodzenia klapy przeciwpożarowej, powodującej szkodę dla powoda w kwocie 11 481,62 zł nie stanowi pogorszenia przedmiotu najmu, co jest sprzeczne z zasadami doświadczenia życiowego oraz logiki, a także w ocenie powoda, stanowi nierozpoznania w tym zakresie istoty sporu,

3/ błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych przez Sąd za podstawę orzekania a polegający na:

a)  niewłaściwym ustaleniu, że do uszkodzenia klapy przeciwpożarowej miałoby dojść z uwagi na działanie pracownika powoda, podczas gdy w czasie kontroli dachu przez tego pracownika klapa przeciwpożarowa była już uszkodzona i wymagała ona jedynie zamknięcia,

b)  niewłaściwym ustaleniu, że powodowa spółka nie dokonywała kontroli instalacji przeciwpożarowej na wynajmowanej pozwanemu hali magazynowej położonej w B. przy ul. (...), podczas gdy przeczą temu zeznania świadka J. Ł. oraz prezesa zarządu powoda – D. K., a także okoliczności użytkowania tejże hali i dopuszczenie jej do użytkowania, gdyż w braku regularnych przeglądów przeciwpożarowych, a więc także w braku kontroli systemu klap przeciwpożarowych, przedmiotowa hala wysokiego składowania nie zostałaby w ogóle dopuszczona do użytkowania,

c)  niewłaściwe przyjęcie, że czynniki atmosferyczne były przyczyną uszkodzenia klapy przeciwpożarowej, podczas gdy biegły w złożonej do akt opinii wskazał, że czynniki atmosferyczne mogły być przyczyną uszkodzenia, ale nie był w stanie stwierdzić tego kategorycznie.

W tych okolicznościach skarżący domagał się:

1.  zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 11 481,62 zł wraz z ustawowymi odsetkami za zwłokę liczonymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty,

2.  oddalenia powództwa wzajemnego w całości,

3.  zasądzenia od pozwanego oraz od interwenienta ubocznego na swoją rzecz kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego za obie instancje.

Dodatkowo, w razie uwzględnienia powództwa w całości, powód zgłosił zarzut potrącenia przysługującego mu roszczenia w kwocie 11 481,62 zł z roszczeniem pozwanego na kwotę 5470 zł tytułem zwrotu nadpłaconego czynszu.

W odpowiedziach na apelację pozwany i interwenient uboczny wnieśli o oddalenie apelacji oraz zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powoda zasługiwała na częściowe uwzględnienie.

W ocenie Sądu Okręgowego, na gruncie sprawy niniejszej rozważenia w pierwszej kolejności wymagał podniesiony w pkt 2 apelacji zarzut nierozpoznania przez Sąd meriti istoty sporu.

Nie można zgodzić się ze skarżącym, że Sąd Rejonowy nie rozpoznał istoty sprawy. Na podstawie poglądów dominujących w doktrynie i orzecznictwie przyjmuje się, że nierozpoznanie istoty sprawy odnosi się do roszczenia będącego podstawą powództwa i zachodzi, gdy sąd pierwszej instancji nie orzekł w ogóle merytorycznie o żądaniach stron; zaniechał zbadania materialnej podstawy żądania pozwu albo pominął merytoryczne zarzuty pozwanego bezpodstawnie przyjmując, że istnieje okoliczność unicestwiająca roszczenie, rozstrzygnął o żądaniu powoda na innej podstawie faktycznej niż zgłoszona w pozwie; nie uwzględnił (nie rozważył) wszystkich zarzutów pozwanego dotyczących kwestii faktycznych lub prawnych rzutujących na zasadność roszczenia powoda (tak m.in. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC 1999/1/22, z dnia 15 lipca 1998 r., II CKN 838/97, niepubl., dnia 3 lutego 1999 r., III CKN 151/98, niepubl., wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 28 listopada 2000 r., IV CKN 175/00, LEX nr 515416; z dnia 9 stycznia 2001 r., I PKN 642/00, OSNAPiUS 2002 Nr 17, poz. 409; z dnia 6 grudnia 2001 r., I PKN 714/00, OSNP 2003 Nr 22, poz. 544; z dnia 12 lutego 2002 r., I CKN 486/00, OSP 2003 Nr 3, poz. 36, z glosą E. Rott-Pietrzyk; T. Wiśniewski (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom II. Artykuły 367-505, pod red. H. Doleckiego i T. Wiśniewskiego, Warszawa 2010, teza 16 do art. 386). Jest przy tym obojętna przyczyna tego zaniechania, która może tkwić zarówno w pasywności sądu, jak i w błędnym - co zostaje ustalone dopiero w toku kontroli odwoławczej - przyjęciu przesłanki niweczącej lub hamującej roszczenie (prekluzja, przedawnienie, potrącenie, brak legitymacji, prawo zatrzymania itp.). Do nierozpoznania istoty sprawy przez sąd pierwszej instancji dojdzie zatem w szczególności w razie oddalenia powództwa z uwagi na przyjęcie przedawnienia roszczenia, prekluzji lub braku legitymacji procesowej strony (vide: w szczególności wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 września 1998 r., II CKN 897/97, OSNC 1999, Nr 1, poz. 22; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 maja 2002 r., V CKN 357/00, LEX nr 55513). Innymi słowy oceny, czy sąd pierwszej instancji rozpoznał istotę sprawy, dokonuje się na podstawie analizy żądań pozwu (wniosku) i przepisów prawa materialnego stanowiących podstawę rozstrzygnięcia, nie zaś na podstawie ewentualnych wad postępowania wyjaśniającego. Z kolei niewyjaśnienie okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy nie jest równoznaczne z nierozpoznaniem istoty sprawy (tak m.in: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 kwietnia 1999 r., II UKN 589/98, OSNP 2000, Nr 12, poz. 483; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2001 r., II UKN 581/00, LEX nr 567859; M.P. Wójcik, Komentarz do art. 386 k.p.c., LEX).

W przedmiotowej sprawie Sąd Rejonowy bez wątpienia odniósł się do roszczeń stron i dokonał oceny ich zasadności, a z uzasadnienia wynika tok rozumowania, który doprowadził Sąd pierwszej instancji do wydania zaskarżonego orzeczenia.

Niezasadny okazał się również podniesiony przez powoda zarzut naruszenia art. 233 § 1 k.p.c . , w zakresie, w jakim skarżący zarzucił pominięcie przez Sąd Rejonowy treści § 11 umowy najmu z dnia 19 listopada 2015 r., zgodnie z którym po ustaniu stosunku najmu pozwany był zobowiązany do przekazania przedmiotu umowy w stanie niepogorszonym z uwzględnieniem normalnego zużycia przedmiotu najmu.

Jak trafnie przyjmuje się w orzecznictwie sądowym, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c . ) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (tak m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z 27 września 2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906). Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c . nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając (tak SN m.in. w orzeczeniach: z 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00, LEX nr 52753, z 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99, LEX nr 52347, z 10 stycznia 2002 r., II CKN 572/99, LEX nr 53136).

Ustalenia faktyczne w kwestiach zasadniczych objętych zarzutem apelacji, a dotyczących zwrotu przedmiotu najmu oraz zakresu zobowiązania pozwanego do dokonywania napraw, nie wykazują błędów, gdyż mają oparcie w materiale dowodowym sprawy, który został poddany przez Sąd I instancji ocenie nie wykraczającej poza granice wyznaczone treścią art. 233 k.p.c.

W § 11 umowy z dnia 19 listopada 2015 r. strony postanowiły, że po ustaniu stosunku najmu najemca jest zobowiązany wydać wynajmującemu przedmiot najmu w stanie niepogorszonym, z uwzględnieniem normalnego zużycia przedmiotu najmu, wynikającego z prawidłowej eksploatacji. Wskazać należy, że ujęte w § 11 umowy rozwiązanie nie odbiega od ogólnej zasady kodeksowej w zakresie obowiązków najemcy po ustaniu najmu wyrażonej w art. 675 § 1 kc. Zgodnie bowiem z treścią tego przepisu najemca jest zobowiązany zwrócić przedmiot najmu w stanie niepogorszonym.

Określenie, że stan zwracanej rzeczy ma być niepogorszony oznacza, że ma odpowiadać temu, w jakim znajdowała się ona w chwili jej wydania najemcy w wyniku zawartej umowy najmu, chyba że pogorszenie było wynikiem jej zużycia w następstwie jej prawidłowego używania. Jeżeli więc w wyniku prawidłowego używania rzeczy, czyli takiego, które jest zgodne z umową lub właściwością i przeznaczeniem rzeczy przy zachowaniu należytej staranności (art. 666 § 1 k.c.), doszło do jej zużycia (pogorszenia), to najemca, zwracając ją w takim stanie, skutecznie zwolni się z obowiązku. Najemca ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą za szkodę wywołaną zwrotem rzeczy w stanie pogorszonym w sytuacji, gdy jest on wynikiem nieprawidłowego używania rzeczy.

W sprawie okolicznością bezsporną był fakt, że przedmiot umowy (lokal powoda znajdujący się w B. przy ul. (...)) został powodowi zwrócony przez pozwanego w stanie uszkodzonym – otwarciu uległa bowiem jedna z klap przeciwpożarowych znajdująca się w dachu wynajmowanej hali. Wbrew jednakże twierdzeniu skarżącego, Sąd pierwszej instancji prawidłowo przyjął, że brak jest podstaw, aby przypisać najemcy (pozwanemu) odpowiedzialność za to zdarzenie szkodowe z dnia 19 kwietnia 2016 r., zarówno za zasadzie art. 471 kc, jak i art. 415 kc.

Powód powoływał się w trakcie procesu na zapisy umowy najmu, która faktycznie modyfikowała odpowiedzialność pozwanego w zakresie uszkodzeń, gdyż w jej § 6 wskazano, że „najemca ponosi wszelką odpowiedzialność za szkody na osobie lub w mieniu powstałe na terenie wynajmowanej nieruchomości w czasie trwania niniejszej umowy oraz za szkody spowodowane przez osoby trzecie, za których działalnie lub zachowanie odpowiada najemca. Nadto postanowiono, że najemca ponosi odpowiedzialność za szkody w przedmiocie najmu na zasadach określonych w polisie ubezpieczeniowej oraz wskazanych w niej ogólnych warunkach ubezpieczenia. W przypadku powstania szkody najemca wnosi o odszkodowanie do ubezpieczyciela i w ten sposób likwiduje szkodę, zaspokaja roszczenia oraz przywraca przedmiot najmu do stanu sprzed powstania szkody”.

Z powyższego wynika, że odpowiedzialność pozwanego oparto na zasadach łączącego go z ubezpieczycielem (interwenientem ubocznym) stosunku ubezpieczeniowego, wynikającego z polisy oraz postanowień ogólnych warunków ubezpieczenia. Żadna ze stron zapisu tego nie kwestionowała. Zważyć należy jednak, że decyzją z dnia 27 kwietnia 2016 r. ubezpieczyciel odmówił pozwanemu wypłaty odszkodowania, argumentując, że do szkody nie doszło w wyniku huraganu w rozumieniu OWU, brak jest zatem podstaw do przyjęcia przez ubezpieczyciela odpowiedzialności za zdarzenie z dnia 19 kwietnia 2016 r. (k. 166 akt). Decyzja ubezpieczyciela nie została przy tym w żaden sposób podważona, w związku z tym nie ziściły się, w ocenie Sądu Okręgowego, warunki, które umożliwiłyby - na podstawie § 6 umowy - dochodzenie roszczeń od najemcy.

Powód zarzucił, że szkoda powstała na skutek uszkodzenia mechanicznego poprzez nieprofesjonalne zamknięcie przez pozwanego klapy dymnej, twierdzenia te jednak, jak słusznie zauważył Sąd pierwszej instancji, nie znalazły potwierdzenia w zgromadzonym w sprawie materialne dowodowym. Sporządzający w sprawie opinię biegły A. F. wykluczył bowiem uszkodzenie klapy przeciwpożarowej wskutek oddziaływania mechanicznego. Biegły wyraził pogląd, że przyczyną uruchomienia systemu oddymiania były czynniki atmosferyczne. Zaznaczył, że klapa oddymiająca jest elementem wystającym ponad połać dachu, a tym samym jest narażona na oddziaływanie wiatru (zob. opinia biegłego, k. 213-218 akt, ustna opinia uzupełniająca biegłego – zapis na płycie CD, k. 295 akt).

Można natomiast na gruncie sprawy niniejszej powziąć, w ocenie Sądu Okręgowego, uzasadnione wątpliwości co do tego, czy powód, jako właściciel spornego lokalu, wywiązywał się prawidłowo z ciążącego na nim obowiązku przeglądu technicznego hali. Powód nie przedłożył bowiem żadnych dokumentów potwierdzających te przeglądy, choć twierdził, że je zlecał. Z kolei świadek J. Ł. najpierw zeznał, że kontrole były wykonywane, aby w dalszych zeznaniach stwierdzić, że były wykonywane jedynie „przypuszczalnie” (zob. zapis na płycie CD, k. 199 akt).

Nadto, zgodnie z treścią art. 662 § 2 kc, najemcę obciążają jedynie drobne nakłady połączone ze zwykłym użytkowaniem rzeczy. Drobnymi nakładami w rozumieniu art. 662 § 2 k.c. są zaś nakłady ponoszone w węższym zakresie niż nakłady konieczne obciążające wynajmującego, tj. takie, bez których przedmiot najmu nie jest przydatny do umówionego użytku (tak J. Panowicz-Lipska (w:) System prawa prywatnego, t. 8, s. 26–27; K. Pietrzykowski (w:) K. Pietrzykowski, Komentarz, t. II, 2011, s. 471–472; J. Jezioro (w:) E. Gniewek, Komentarz, 2006, s. 1073).

O charakterze nakładów zawsze decyduje rodzaj naprawy, jej rozmiar oraz koszt. Artykuł 662 § 2 k.c. jest przepisem szczególnym, dlatego jego wykładnia musi być restryktywna. Nakłady i wydatki muszą być obiektywnie nieznaczne, w szczególności jednorazowy wydatek musi stanowić drobną część miesięcznego czynszu, a łącznie stanowić niewielki procent rocznego czynszu (zob. Komentarz do art. 662 kc [w:] Fras Mariusz (red.), Habdas Magdalena (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Tom IV. Zobowiązania. Część szczególna (art. 535-764(9)) Opublikowano: WKP 2018).

W odniesieniu do najmu lokali obowiązek ponoszenia drobnych nakładów jest dodatkowo uregulowany w art. 681 kc. Zgodnie z tym przepisem, do drobnych nakładów, które obciążają najemcę lokalu, należą przykładowo: drobne naprawy podłóg, drzwi i okien, malowanie ścian, podłóg oraz wewnętrznej strony drzwi wejściowych, jak również drobne naprawy instalacji i urządzeń technicznych, zapewniających korzystanie ze światła, ogrzewania lokalu, dopływu i odpływu wody.

W ocenie Sądu Okręgowego, dokonanej przez powoda wymiany klapy oddymiającej (której koszt wyniósł 11 481,62 zł) z całą pewnością nie można uznać za „naprawę drobną” w rozumieniu art. 662 § 2 k.c, której koszt miałby obciążać pozwanego jako najemcę.

Mając powyższe okoliczności na względzie, Sąd Okręgowy uznał za prawidłowy wyrok Sądu Rejonowego w zakresie powództwa głównego i dlatego apelację wywiedzioną od tego rozstrzygnięcia, Sąd Okręgowy oddalił na podstawie art. 385 kpc, jako nieuzasadnioną (pkt II wyroku).

Zmianie podlegało natomiast rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji uwzględniające powództwo wzajemne.

Sąd Okręgowy zważył, że poza sporem był w sprawie fakt, że pozwany w dniu 6 kwietnia 2016 r. skutecznie wypowiedział umowę najmu z dnia 19 listopada 2015 r. Sam pozwany (powód wzajemny) w wypowiedzeniu zaznaczył, że będzie ono skuteczne z dniem „20 kwietnia 2016 r.” (zob. k. 115 akt). Pomimo tego w dniu 19 kwietnia 2016 r. pozwany wpłacił na rzecz powoda całość czynszu najmu za miesiąc kwiecień 2016 r., tj. kwotę 17 220 zł (zob. k. 120), mając pełną świadomość, że już na kolejny dzień (20 kwietnia 2016 r.) strony zaplanowały odbiór przedmiotowego lokalu a umowa najmu ulegnie wówczas rozwiązaniu. Pozwany miał zatem niewątpliwie wiedzę co do tego, że należność z tytułu czynszu najmu za miesiąc kwiecień 2016 r. powinna być ograniczona do 20 dni kalendarzowych.

Zgodnie z treścią art. 411 pkt. 1 kc, nie można żądać zwrotu świadczenia, jeżeli spełniający świadczenie wiedział, że nie był do świadczenia zobowiązany, chyba że spełnienie świadczenia nastąpiło z zastrzeżeniem zwrotu albo w celu uniknięcia przymusu lub w wykonaniu nieważnej czynności prawnej.

Celem normy z art. 411 pkt 1 kc jest zniesienie roszczenia restytucyjnego w tych wypadkach, w których po stronie świadczącego występuje pełna oraz nienaruszona przez jakąkolwiek wątpliwość świadomość, że świadczenie nie należy się jego odbiorcy (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 2 sierpnia 2018 r., I ACa 85/18; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 21 października 2016 r., I ACa 1760/15). Uchylenie się od obowiązku zwrotu nienależnego świadczenia możliwe jest wyłącznie w sytuacji istnienia po stronie świadczącego wiedzy, a nawet swoistego przekonania, iż nie był on zobowiązany świadczyć (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 19 kwietnia 2017 r., I ACa 194/16).

W przedmiotowej sprawie pozwany (powód wzajemny), wpłacając w dniu 19 kwietnia 2016 r. na rzecz powoda pełną kwotę czynszu wiedział, że nie będzie zobowiązany do zapłaty za okres od 21 do 30 kwietnia 2016 r., w związku z czym nie może, w ocenie Sądu Okręgowego, obecnie domagać się od powoda (pozwanego wzajemnego) zwrotu świadczenia w kwocie 5 740 zł jako nienależnego. Powód (pozwany wzajemny) nie może bowiem ponosić konsekwencji nienależytego zachowania pozwanego, który miał wiedzę o tym jaka miała być wysokość czynszu za miesiąc kwiecień 2016 r. wobec złożenia wypowiedzenia umowy najmu, w którym sam przecież zaznaczył, że będzie ono skuteczne z dniem „20 kwietnia 2016 r.”

Z przyczyn powyższych rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego - w zakresie powództwa wzajemnego – należało zmienić poprzez jego oddalenie, o czym Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 kpc orzekł jak w punkcie I wyroku.

Zmiana zaskarżonego orzeczenia w zakresie powództwa wzajemnego powodowała konieczność zmiany rozstrzygnięcia o kosztach procesu zawartego w pkt II pkt 2 zaskarżonego wyroku. Sąd Okręgowy orzekł tu na podstawie art. 386 § 1 kpc i na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w związku z § 2 pkt. 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, zasądzając od powoda wzajemnego na rzecz pozwanego wzajemnego ((...)) kwotę 1 800 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy zarówno w odniesieniu do pozwu głównego jak i pozwu wzajemnego orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc w zw. z art.99 kpc , Sąd zważył, że apelacja powoda okazała się w odniesieniu do pozwu głównego całkowicie bezzasadna. Z tego tytułu powód winien zwrócić pozwanemu kwotę 1800 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym. Jednocześnie apelacja powoda/ pozwanego wzajemnego została uwzględniona w całości w odniesieniu do pozwu wzajemnego. Oznacza to, że pozwany winien zwrócić powodowi tytułem kosztów postępowania apelacyjnego kwotę 1.300 zł (tysiąc trzysta złotych) , na którą składała się opłata od apelacji w kwocie 400 zł i koszty zastępstwa procesowego w wysokości 900 zł. Po wzajemnym rozliczeniu wskazanych kosztódo zapłaty przez powoda pozwanemu wzajemnemu pozostawała kwota 500 zł . Taką też sumę Sąd zasądził w punkcie III. wyroku.

W pkt. IV Sąd Okręgowy na podstawie art. 107 kpc in fine zasądził od powoda na rzecz interwenienta ubocznego kwotę 1800 zł stanowiącą koszty zastępstwa procesowego. Sąd zważył, że interwenient uboczny złożył odpowiedź na apelację, gdzie szeroko przedstawił swoje stanowisko. Pełnomocnik interwenienta był też obecny na terminie rozprawy apelacyjnej, wypowiadając na niej swoje stanowisko co do żądania pozwu..

Z uwagi na nieuwzględnienie powództwa głównego, Sąd Okręgowy nie czynił rozważań w przedmiocie podniesionego przez skarżącego zarzutu potrącenia, uznając to w tej sytuacji za zbędne. Ubocznie jedynie Sąd zauważył, że oświadczenie o potrąceniu nie zostało złożone przez powoda pozwanej spółce, co jest warunkiem skutecznego potrącenia wzajemnych wierzytelności. Przede wszystkim zaś, zgodnie z treścią art. 203 ¹ § 1 kpc, podstawą zarzutu potrącenia może być tylko wierzytelność pozwanego z tego samego stosunku prawnego co wierzytelność dochodzona przez powoda, chyba że wierzytelność pozwanego jest niesporna lub uprawdopodobniona dokumentem niepochodzącym wyłącznie od pozwanego. Tymczasem w sprawie niniejszej wierzytelność powoda, która miałaby zostać ewentualnie potrącona wynika z tytułu czynszu najmu, natomiast podstawą żądania powództwa wzajemnego jest bezpodstawne wzbogacenie; są to zatem rodzajowo odmienne stosunki prawne. Już z tej przyczyny zarzut powoda (pozwanego wzajemnego) musiałby zostać uznany za nieuzasadniony.

Sędzia (del.) Eliza Grzybowska