UZASADNIENIE

W pozwie wniesionym przeciwko Powiatowemu Urzędowi Pracy w (...) powódka E. M. domagała się zasądzenia na jej rzecz od pozwanego 2.200 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty i zasądzenia zwrotu kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że do 30 lipca 2018 r. była pracownikiem pozwanego, a od 31 lipca 2018 r. przeszła na emeryturę. Na jesieni 2018 r. dowiedziała się, że pracownikom pozwanego została wypłacona nagroda w wysokości 2.200 zł za osiągnięte w 2017 r. wskaźniki efektywności, na podstawie art. 108a ust. 4 i 6 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. Powódka podniosła, że przepracowała u pozwanego cały 2017 r., więc uważa, że i jej przysługuje wspomniana nagroda. Wskazała, że pracodawca powinien uwzględnić ją przy podziale nagród, skoro nagroda była składnikiem jej wynagrodzenia za pracę w okresie, za który nagrody zostały przyznane. W przeciwnym razie oznaczałoby to naruszenie zasady równego traktowania pracowników. W jej ocenie to, że w momencie przyznania nagrody nie była już pracownikiem pozwanego, bo przeszła na emeryturę nie powinno mieć znaczenia dla powstania jej roszczenia o zapłatę nagrody, gdyż byłaby to dyskryminacja ze względu na wiek.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu swojego stanowiska strona pozwana przyznała, że w drugiej połowie 2018 r. pracownicy Powiatowego Urzędu Pracy w (...) otrzymali nagrody, o których mowa w art. 108a ust. 3 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, ale powódka nie była już wtedy pracownikiem pozwanego, co jego zdaniem uniemożliwiało uwzględnienie jej w wypłacie tego świadczenia. Poza tym, według niego nagroda, o której mowa ma charakter uznaniowy. Powódka nie miała określonych obiektywnych przesłanek nabycia prawa do nagrody, nie były na nią nałożone zadania roczne, od których wykonania było uzależnione prawo do nagrody. Nadto trudno jest określić wkład powódki wniesiony w osiągnięcie wskaźników za rok 2017. Zauważono, że w 2017 roku na powódkę i podległego jej pracownika wpłynęła skarga, która została uwzględniona w części. Przeczy to, zdaniem pozwanego, stanowisku powódki, że do jej pracy nie było zastrzeżeń.

Na rozprawie powódka popierała powództwo, pozwany wnosił o jego oddalenie w całości.

Sąd ustalił następujące fakty:

E. M. od 1993 roku była pracownikiem Powiatowego Urzędu Pracy w (...), ostatnio zatrudnionym na stanowisku kierownika Referatu (...) w pełnym wymiarze czasu pracy. Wynagrodzenie powódki składało się z wynagrodzenia zasadniczego według XII kategorii zaszeregowania, dodatku za wysługę lat oraz dodatku funkcyjnego. W dniu 29 maja 2018 roku Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformował, że za 2017 rok średnia wartość wskaźnika efektywności zatrudnieniowej podstawowych form aktywizacji zawodowej, o którym mowa w art. 4 ust. 1^{(

1)} pkt 2 lit. b ustawy z 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2017 r., poz. 1065, ze zm.), uzyskana we wszystkich powiatowych urzędach pracy wyniosła 81,98%, przy czym w przypadku Powiatowego Urzędu Pracy w (...) wyniosła ona 91,22%, a średnia wartość wskaźnika efektywności kosztowej podstawowych form aktywizacji zawodowej, o którym mowa w art. 4 ust. 1^{(

1)} pkt 2 lit. c tej ustawy, uzyskana we wszystkich powiatowych urzędach pracy wyniosła 1.520,54 złotych, przy czym w przypadku Powiatowego Urzędu Pracy w (...) wyniosła ona 10.748,15 złotych. Z dniem 31 lipca 2018 roku powódka przeszła na emeryturę. We wrześniu 2018 roku dyrektor Powiatowego Urzędu Pracy w (...) przyznał pracownikom urzędu nagrody z tytułu osiągnięcia za 2017 rok powyższych wskaźników efektywności zatrudnieniowej i kosztowej podstawowych form aktywizacji zawodowej. Powódka, chociaż przepracowała cały 2017 roku, takiej nagrody nie otrzymała, bowiem pracodawca stał na stanowisku, iż przysługuje ona tylko aktualnym, a nie byłym pracownikom.

Powyższy stan faktyczny był bezsporny. Wynika on z zebranych w toku postępowania dokumentów i publicznych informacji urzędowych, których treść nie budzi wątpliwości i które nie były kwestionowane przez żadną ze stron.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo E. M. miało uzasadnione podstawy i zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 78 § 1 kp wynagrodzenie za pracę powinno być tak ustalone, aby odpowiadało w szczególności rodzajowi wykonywanej pracy i kwalifikacjom wymaganym przy jej wykonywaniu, a także uwzględniało ilość i jakość świadczonej pracy. W myśl art. 80 kp wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną, a za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa tak stanowią. Powiązanie prawa do wynagrodzenia z faktycznym wykonywaniem pracy wskazuje, że nie samo pozostawanie w stosunku pracy lecz faktyczne wykonywanie pracy jest tytułem prawnym do obliczenia i wypłaty wynagrodzenia.

Zgodnie z art. 105 kp pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu, mogą być przyznawane nagrody i wyróżnienia.

Jak stanowi art. 108a ust. 1 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2017 r., poz. 1065, ze zm.), w celu wsparcia samorządów powiatów w uzyskiwaniu lepszej efektywności działań na rzecz aktywizacji bezrobotnych minister właściwy do spraw pracy przekazuje w roku 2018 samorządom powiatów środki Funduszu Pracy na finansowanie kosztów określonych w ust. 2, 3 i 7.

Art. 108a ust. 3 stanowi, że w roku 2018 na finansowanie kosztów nagród oraz składek na ubezpieczenia społeczne pracowników powiatowego urzędu pracy, w szczególności pełniących funkcje doradców klienta oraz zajmujących stanowiska kierownicze, przeznacza się środki w wysokości 2% kwoty środków ustalonej w planie finansowym Funduszu Pracy na rok 2018 na finansowanie programów na rzecz promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia i aktywizacji zawodowej, pomniejszonej o kwotę środków stanowiącą rezerwę dysponenta Funduszu Pracy.

Z kolei art. 108a ust. 6 ustawy stanowi, że kwota środków, o której mowa w ust. 3, jest przekazywana na wniosek starosty po spełnieniu przez powiatowy urząd pracy łącznie następujących warunków:

1) osiągnięciu za rok 2017 wskaźnika efektywności zatrudnieniowej podstawowych form aktywizacji zawodowej, o którym mowa w art. 4 ust. 1¹ pkt 2 lit. b, na poziomie wyższym niż średnia wartość wskaźnika efektywności zatrudnieniowej podstawowych form aktywizacji zawodowej uzyskana we wszystkich powiatowych urzędach pracy;

2) osiągnięciu za rok 2017 wskaźnika efektywności kosztowej podstawowych form aktywizacji zawodowej, o którym mowa w art. 4 ust. 1¹ pkt 2 lit. c, na poziomie niższym niż średnia wartość wskaźnika efektywności kosztowej podstawowych form aktywizacji zawodowej uzyskana we wszystkich powiatowych urzędach pracy.

W art. 105 kp przewidziano możliwość nagrodzenia pracownika, który przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczynia się szczególnie do wykonywania zadań zakładu. Z przepisu tego wynika, że poza zwykłym wynagrodzeniem pracownik może uzyskać nagrodę w formie pieniężnej za szczególne osiągnięcia w pracy. Wykładnia tego artykułu przemawia za uznaniowym charakterem takiego świadczenia. Pracownik wykonujący zadania w sposób szczególnie efektywny nie może skutecznie dochodzić w drodze sądowej ustalenia prawa do nagrody i jej wysokości, gdyż jej przyznanie zależy tylko i wyłącznie od woli pracodawcy. Przyznanie nagrody nie wymaga tworzenia żadnych przepisów zakładowych , a wystarczy poinformowanie pracownika o przyznaniu nagrody i dyspozycja na liście płac. Premia natomiast nie jest uregulowana w Kodeksie pracy i jej wypłata jako części wynagrodzenia za pracę musi wynikać z innych przepisów prawa, układów zbiorowych pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę. Dopiero analiza tych przepisów lub postanowień pozwala na ustalenie, czy pracownik nabył prawo do premii i w jakiej wysokości. Zapis w tych unormowaniach dotyczący wypłaty świadczenia nieuzależnionego od weryfikowalnych kryteriów jego przyznania i wypłaty oznacza, że jest to nagroda z art. 105 kp. Spełnienie przez pracownika skonkretyzowanych i zobiektywizowanych przesłanek premiowych powoduje natomiast powstanie prawa podmiotowego do przyznania dla niego premii (wyrok SN z dnia 9 lipca 1998 r., I PKN 235/98, OSNAPiUS 1999 nr 15, poz. 488). W konsekwencji w sprawie o roszczenie premiowe ocena sądu obejmuje ustalenie i ocenę obiektywnych przesłanek warunkujących nabycie uprawnień premiowych . Decydujące jest więc to, czy odpowiednie akty prawne przewidują z góry skonkretyzowane i zobiektywizowane (podlegające weryfikacji) przesłanki nabycia prawa do świadczenia lub przesłanki prowadzące do jego pozbawienia albo obniżenia (tzw. reduktory). Jeżeli warunki (kryteria) przyznawania świadczenia są określone w sposób na tyle konkretny, aby mogły podlegać kontroli, to świadczenie ma charakter premii, a ich spełnienie jest źródłem praw pracownika do premii. Do charakterystycznych cech premii należy przy tym także to, że nabycie prawa do tego świadczenia może być uzależnione nie tylko od warunków, których spełnienie zależy bezpośrednio od pracownika, lecz również od warunków zależnych od zespołu pracowników, jednostki zakładu pracy lub całego przedsiębiorstwa. Do takich warunków może należeć między innymi osiągnięcie zysku lub zachowanie płynności finansowej spółki (wyroki SN z 21 września 1990 r., I PR 203/90, OSP 1991 nr 7, poz. 166, z 21 czerwca 2007 r., sygn. akt I PK 3/07, Lex nr 611397).

Odnosząc powyższe do realiów rozpoznawanej sprawy, zdaniem sądu, uprawnione jest stanowisko, że osiągnięcie określonego progu wskaźników efektywności zatrudnieniowej i kosztowej podstawowych form aktywizacji zawodowej, ogłaszane corocznie przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jest kryterium obiektywnym, konkretnym i sprawdzalnym. Dlatego świadczenie uzależnione od spełnienia takiego warunku należy kwalifikować jako premię, a nie nagrodę, mimo że to takim pojęciem operują przywołane wyżej przepisy ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Premia stanowi bowiem część wynagrodzenia za pracę, zaś prawo podmiotowe do żądania premii powstaje wówczas, gdy odpowiednie akty (lub oświadczenia woli pracodawcy) przewidują z góry skonkretyzowane i zobiektywizowane wskaźniki premiowania, a wskaźniki te zostały spełnione.

Wartości wskaźników efektywności zatrudnieniowej i kosztowej podstawowych form aktywizacji zawodowej zostały przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej ustalone za 2017 rok i Powiatowy Urząd Pracy w (...) spełnił przesłanki z art. 108a ust. 6 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, warunkujące uruchomienie środków na dodatkowe świadczenia dla pracowników. Cały 2017 rok powódka była pracownikiem pozwanego i swoją pracą przyczyniła się do osiągnięcia przez pozwany urząd wskaźników na wymaganym poziomie. W 2018 r. była tylko decyzja pracodawcy o wysokości świadczenia dla pracownika, a następnie jego wypłata. Pozwany nie wykazał, aby powódka nie wniosła żadnego wkładu w uzyskanie tego rezultatu albo że jej wkład był minimalny, nieporównywalny z wkładem innych pracowników i nieuzasadniający przyznania jakiejkolwiek premii.

Nie ma ustawowego ograniczenia, żeby premia była wypłacona w określonym terminie, nie ma wobec tego przeszkód, aby wypłata była odroczona w czasie i doszło do niej nawet już po rozwiązaniu umowy o pracę z pracownikiem. Tym bardziej, że efekty dobrej pracy widoczne są często dopiero po dłuższym okresie. Przez wykonaną pracę należy rozumieć także czynności spełnione przez pracownika w okresie poprzedzającym wypłatę wynagrodzenia. Pracodawca powinien uwzględnić byłych pracowników przy podziale premii, jeśli świadczenie to było składnikiem wynagrodzenia za pracę w okresie, w którym byli oni zatrudnieni. Z tego względu nie jest możliwe pominięcie byłego pracownika przy przyznawaniu świadczenia będącego składnikiem wynagrodzenia za pracę w okresie w którym był on zatrudniony (wyrok SN z 23 października 1996 r., I PRN 94/96, OSNP 1997, nr 8, poz. 131). Pominięcie byłego pracownika przy przyznawaniu świadczenia będącego składnikiem wynagrodzenia za pracę w okresie, w którym był on zatrudniony narusza zasady wynagrodzenia za pracę wykonaną (art. 80 kp), wynagrodzenia według ilości i jakości pracy (art. 78 kp) i równego traktowania pracowników (art. 112 kp) (wyrok SN z 14 czerwca 2018 r., II PK 130/17, Legalis nr 1793662).

Komunikat Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej o wartości wskaźników efektywności zatrudnieniowej i kosztowej podstawowych form aktywizacji zawodowej za 2017 r. został ogłoszony 29 maja 2018 r., a więc w czasie, gdy powódka była pracownikiem pozwanego. Już wówczas wiadomo więc było, że zostaną uruchomione środki na wypłatę pracownikom Powiatowego Urzędu Pracy w (...) świadczeń, o których mowa w art. 108a ust. 3 ustawy z 20 kwietnia 2004 roku o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, bowiem wyniki osiągnięte przez pozwany urząd w 2017 r. oznaczały spełnienie przesłanek z art. 108a ust. 6 ustawy do przekazania środków na dodatkowe świadczenia dla pracowników.

Dodatkowe świadczenie w związku z osiągnięciem przez pracodawcę wskaźników efektywności zatrudnieniowej i kosztowej podstawowych form aktywizacji zawodowej wykazuje pewne podobieństwa do nagród z zysku wypłacanych pracownikom przez niektóre przedsiębiorstwa. W wyroku z 3 marca 2011 r. Sąd Najwyższy wskazał natomiast, że nagrody z zysku, które zwyczajowo są od wielu dziesięcioleci przyznawane przez pracodawców, z uwagi na treść art. 105 kp nie mogą być uznane za nagrody w jego rozumieniu. Zysk nie jest jedynie rezultatem zabiegów kadry zarządzającej czy efektem określonego splotu czynników o charakterze mikro i makroekonomicznym, ale w określonej części jest konsekwencją pracy danego zespołu pracowniczego, a to z kolei świadczy o tym, iż tzw. nagroda z zysku jest w istocie w pewnym zakresie rodzajem wynagrodzenia (jego pewnej części) odłożonego w czasie. Nie bez znaczenia jest tu także to, że do kwestii tej w wielu zakładach pracy w ten właśnie sposób podchodzi się zwyczajowo, tj. że nagrody z zysku są corocznie (jeżeli zysk zostaje wypracowany) zwyczajowo przyznawane pracownikom (sygn. akt II PK 218/10, Legalis nr 362206).

Warto też zwrócić uwagę na uchwałę Sądu Najwyższego z 27 lipca 1989 r. (sygn. akt III PZP 33/89, OSNC 1990 z. 7-8 poz. 94), w której stwierdzono, że akt prawny podwyższający z mocą wsteczną stawki osobistego zaszeregowania pracowników ma za okres do wydania aktu prawnego zastosowanie również do pracownika, który w dacie wydania aktu prawnego nie był już pracownikiem. Analogiczny pogląd wyrażony w aspekcie realizacji zasady równego traktowania pracowników (zakaz dyskryminacji) wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 13 listopada 1990 r. (sygn. akt I PR 352/90, OSP 1992 z.3 poz. 55), według którego pracownikowi w okresie wypowiedzenia przysługują te same uprawnienia - łącznie z uprawnieniem do wynagrodzenia w określonej wysokości - co innym pracownikom zakładu pracy. Także w razie podziału premii z odłożonego zysku wypłaconego w rocznych okresach rozliczeniowych pracownik, który wykonywał w tym czasie pracę nie może być pozbawiony udziału w takim wynagrodzeniu (wyrok SN z 7 stycznia 1997 r., I PKN 53/96, OSNP 1997, nr 13, poz. 233).

Jeśli chodzi o przedstawioną przez pozwanego interpretację art. 108a ust. 3 ustawy z 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej to nie stanowi ona źródła obowiązującego prawa i nie wiąże sądu.

Dyrektor pozwanego zeznała, że gdyby powódka w dacie wypłaty nagrody była pracownikiem pozwanego urzędu, przyznanie jej nagrody nie podlegałoby dyskusji. Kwestią byłaby jedynie jej wysokość. Jeśli więc chodzi o wysokość spornego świadczenia przysługującego powódce, sąd zasądził je w kwocie żądanej w pozwie, kierując się treścią art. 322 kpc. Sąd doszedł do wniosku, że nie jest to kwota w realiach niniejszej sprawy wygórowana. Wyniosła bowiem jedynie około 50% miesięcznego wynagrodzenia powódki, która zajmowała stanowisko kierownicze. Osoba, która po przejściu powódki na emeryturę zastąpiła ją na stanowisku, w 2018 r. otrzymała to świadczenie w wysokości 4.000 zł brutto. Pozwany nie odniósł się przy tym szerzej do wysokości żądanego świadczenia. Odsetki ustawowe za opóźnienie sąd zasądził na podstawie art. 481 § 1 kc w zw. z art. 300 kp od dnia wniesienia pozwu, zgodnie z wnioskiem z pozwu w tym zakresie, chociaż miałoby też uzasadnienie żądanie zasądzenia odsetek od daty wcześniejszej, np. od doręczenia pozwanego wezwania do zapłaty.

O rygorze natychmiastowej wykonalności rozstrzygnięto na podstawie art. 477² § 1 kpc. Zasądzona na rzecz powódki kwota mieści się w całości w wysokości jej miesięcznego wynagrodzenia za pracę.

Sąd na podstawie art. 98 § 1 i 3 kpc obciążył pozwanego obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, które ustalono na podstawie § 9 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2015 r., poz. 1804 ze zm.). Z uwagi na zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, sąd obciążył pozwanego również kosztami sądowymi, na które złożyły się koszty przeprowadzonej w niniejszej sprawie mediacji.

Z uwagi na powyższe, sąd orzekł jak w wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE