Sygn. akt II W 1006/20

POSTANOWIENIE

Dnia 9 listopada 2020 r.

Sąd Rejonowy w Nysie, II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSR Mariusz Ulman

po rozpoznaniu na posiedzeniu w dniu 9 listopada 2020 r.

sprawy A. R.

obwinionego o czyn z art. 54 k.w.

z urzędu

w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania

postanowił:

na podstawie art. 5 § 1 pkt 2 k.p.w. odmówić wszczęcia postępowania w sprawie o wykroczenie przeciwko obwinionemu A. R. o czyn z art. 54 kw.

UZASADNIENIE

Do tut. Sądu wpłynął wniosek o ukaranie A. R. (RSoW – 51/20) za wykroczenie z art. 54 k.w. w zw. z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2020 r., którego miał się dopuścić w ten sposób, że w dniu 16 kwietnia 2020 r., w godzinach 08:00-11:15 w miejscowości P., gm. K., woj. (...) wbrew obowiązującemu zakazowi przemieszczał się po terytorium Rzeczpospolitej Polskiej bez uzasadnionej życiowo potrzeby, a także nie stosował się do obowiązku zakrywania ust i nosa.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z treścią art. 5 § 1 pkt 2 k.p.w. nie wszczyna się postępowania, a wszczęte umarza, gdy czyn nie zawiera znamion wykroczenia albo ustawa stanowi, że sprawca nie popełnia wykroczenia.

Wykroczenia z art. 54 k.w. dopuszcza się ten, kto wykracza przeciwko wydanym z upoważnienia ustawy przepisom porządkowym o zachowaniu się w miejscach publicznych.

Cytowany przepis ma charakter blankietowy, tj. sam nie określa znamion zabronionego zachowania, lecz odsyła do innych przepisów, które regulują zasady i sposób zachowania się w miejscach publicznych.

Warunkiem odpowiedzialności jest, aby przepis porządkowy został wydany z upoważnienie ustawowego.

Przede wszystkim zauważyć należy, ze zarzut nie zawiera w swoim opisie wszystkich znamion czynu z art. 54 k.w. jak też nie wskazano precyzyjnie przepisów, które mają być podstawa ukarania, co mając na uwadze treść art. 59 § 1 k.p.w. w zw. z art. 57 § 3 pkt 1 mogło być podstawą zwrotu wniosku.

Zarzut został oparty o rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 kwietnia 2020 r. w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii (Dz. U. Dz.U.2020.658), które w § 18 stanowiło, że od dnia 16 kwietnia 2020 r. do odwołania nakłada się obowiązek zakrywania, przy pomocy odzieży lub jej części, maski albo maseczki, ust i nosa między innymi w miejscach ogólnodostępnych (pkt 2). ponadto w § 5 ustanowiono obowiązujący do dnia 19 kwietnia 2020 r. zakaz przemieszczania się osób przebywających na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej, z pewnymi wyjątkami.

Zgodnie z art. 92 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu, a organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji innemu organowi.

Oznacza to, że rozporządzanie musi być wydane na podstawie wyraźnego szczegółowego upoważnienia w zakresie określonym w upoważnieniu, w granicach tego upoważnienia i nie może być sprzeczne z normami Konstytucji, aktem na podstawie którego zostało wydane i innymi aktami które regulują materię będącą przedmiotem rozporządzenia. Naruszenie tych warunków wszystkich razem lub choćby jednego z nich powoduje niezgodność rozporządzenia z ustawą, a tym samym nie może być źródłem obowiązku dla obywateli i w konsekwencji podstawą do ukarania za niestosowanie się do tego obowiązku.

Wskazane rozporządzenie zostało wydane o upoważnienie ustawowe zawarte w art. 46a i art. 46b pkt 1-6 i 8-12 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2019 r. poz. 1239, z późn. zm.).

W art. 46b pkt 4 powołanej ustawy wskazano, że można ustanowić obowiązek poddania się badaniom lekarskim oraz stosowaniu innych środków profilaktycznych i zabiegów przez osoby chore i podejrzane o zachorowanie. Tym samym zapis ustawowy nie upoważniał do nakładania tego typu obowiązków na osoby zdrowe, które nie są podejrzane o zachorowanie, czyli nie upoważniał do nałożenia obowiązku powszechnego, dotyczącego wszystkich obywateli.

Ponadto w art. 46 b pkt 12 wskazano, że można ustanowić nakaz określonego sposobu przemieszczania się, a z kolei w art. 46b pkt 1 poprzez odesłanie do art. 46 ust 4 pkt 1 wskazano, że możliwe jest czasowe ograniczenie określonego sposobu przemieszczania się. Żaden z tych przepisów nie upoważniał władzy wykonawczej do wprowadzenia powszechnego zakazu przemieszczenia się (wyjątki są jedynie odstępstwem od ogólnej reguły powszechnego zakazu). Takie brzmienie przepisu naruszało nie tylko upoważnienie ustawowe, ale również przepisy art. 52 ust 1 – 3, art. 31 ust. 1 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej., co ma istotne znaczenie dla rozpoznawanej sprawy.

Zgodnie z art. 178 ust. 1 Konstytucji sędziowie w sprawowaniu swojego urzędu są niezawiśli i podlegają tylko Konstytucji oraz ustawom.

Takie brzmienie przepisu oznacza, zgodnie z jednolitym w zasadzie stanowiskiem doktryny oraz orzecznictwem sądów i Trybunału Konstytucyjnego oznacza, że jeżeli sąd orzekający stwierdzi niekonstytucyjność aktu niższej rangi niż ustawa – np. poprzez stwierdzenie, że wydanie tego aktu przekraczało upoważnienie ustawowe - może odmówić jego stosowania z tego powodu. Sąd nie ma przy tym obowiązku zwracać się z pytaniem prawnym do Trybunału Konstytucyjnego, jako ze uprawnienie to nie pozostaje w żadnym wypadku w kolizji z rolą Trybunału Konstytucyjnego. W wypadku stwierdzenia niezgodności przepisów rozporządzenia z Konstytucją i ustawą przez Trybunał Konstytucyjny przepis traci moc, natomiast stwierdzenie takiej niezgodności przez sąd jest podstawą do odmowy zastosowania zakwestionowanego przepisu w toku rozpoznawania określonej sprawy, pomimo, że formalnie przepis ten pozostaje w systemie prawnym.

Mając na uwadze powyższe, wobec stwierdzenia, że wskazany w zarzucie obowiązek „zakrywania ust i nosa”, a także zakaz przemieszczania się zostały nałożone z naruszeniem upoważnienia ustawowego, a tym samym bez podstawy prawnej i jako takie – jak już wskazano - nie mogły stanowić legalnej podstawy do nałożenia obowiązku na wszystkich obywateli, a w dalszej konsekwencji do karania ich za niestosowanie się do tego obowiązku, uznać należy, że A. R. nie wyczerpał swoim zachowaniem znamion wykroczenia z art. 54 kw.

Wobec powyższego, na podstawie art. 5 § 1 pkt 2 k.p.w., należało odmówić wszczęcia postępowania przeciwko A. R. o zarzucany mu czyn.

I na koniec zauważyć należy, że sąd nie kwestionuje zasadności obowiązku noszenia maseczek i stosowania innych środków ochronnych. Jeżeli jednak naruszenie tego obowiązku ma być karalne, musi być on wprowadzony zgodnie z regułami obowiązującymi w demokratycznym państwie prawnym.

Zarządzenia:

1)  odnotować;

2)  odpis z pouczeniem o zażaleniu doręczyć KP K.

3)  kal 7 dni

4)  orzeczenie opublikować na portalu orzeczeń po jego anonimizacji.