UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 stycznia 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. odmówił E. B. przyznania rekompensaty gdyż, nie udowodniła na dzień 1 stycznia 2009 roku 15 lat pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że nie został uwzględniony okres zatrudnienia wnioskodawczyni od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku jako pracy w szczególnych warunkach, gdyż w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach zajmowane przez skarżącą stanowiska: specjalista ds. osobowych i st. inspektor ds. osobowych nie są zgodne z wykazem, stanowiącym załącznik do powołanych na świadectwie zarządzeń resortowych. Nazwa stanowiska pracy w szczególnych warunkach wykazana w świadectwie pracy musi odpowiadać nazwie wymienionej w wykazie aktu resortowego. Nie może być niepełna, ani podobna.

(decyzja - nieponumerowane strony załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Odwołanie od w/w decyzji wniosła ubezpieczona E. B. zaskarżając ją w całości i wnosząc o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do rekompensaty w tytułu pracy w szczególnych warunkach oraz zasądzenie od organu rentowego na jej rzecz kosztów postępowania według norm prawem przepisanych.

Zaskarżonej decyzji zarzuciła:

1. naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 2 pkt 5 oraz art. 21 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 roku o emeryturach pomostowych w zw. z art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z FUS poprzez błędne zastosowanie skutkujące przyjęciem, iż nie posiada co najmniej 15- letniego stażu pracy w warunkach szczególnych uprawniającego do przyznania z tego tytułu rekompensaty, podczas gdy organ rentowy nie podważa faktu, iż wykonywała pracę w szczególnych warunkach wskazaną w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, który stanowi wiążący akt prawny w zakresie ustalenia wykonywania pracy w szczególnych warunkach (wykaz A, dział XIV, poz. 5 pkt 1), a zarzuca nieprawidłowe nazewnictwo stanowisk pracy w stosunku do zarządzenia Ministra Zdrowia i (...) Socjalnej z dnia 12 lipca 1983 roku w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej, kiedy to w wykazie A, dział IV, poz. 5 pkt 1 załącznika nr 1 do zarządzenia MZiOS wymieniona jest ta sama praca, co w rozporządzeniu – Prace szczególnie obciążające narząd wzroku i wymagające precyzyjnego widzenia – w kartografii, montażu mikroelementów wymagającego posługiwania się przyrządami optycznymi oraz przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych – operator elektronicznych monitorów ekranowych, a zarządzenie nie stanowi aktu prawa powszechnie obowiązującego.

W uzasadnieniu swego stanowiska wnioskodawczyni wskazała, że o tym czy dana praca może być uznana za pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze nie decyduje nazwa stanowiska pracy, na którym ta praca jest wykonywana, lecz jej charakterystyka, zgodna z kryteriami zawartymi w przepisach.

(odwołanie – k. 3-5 verte)

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie podnosząc argumentację jak w zaskarżonej decyzji.

(odpowiedź na odwołanie – k. 8-8 verte)

Na rozprawie w dniu 15 października 2020 roku pełnomocnik wnioskodawczyni poparł odwołanie, zaś pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

(rozprawa z dnia 15 października 2020 roku 00:48:38 – 00:51:33 – płyta CD – k. 32)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

E. B. urodziła się w dniu (...).

W okresie od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 27 grudnia 2019 roku skarżąca była zatrudniona w Instytucie ,,Centrum (...) Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy. W okresie zatrudnienia na rzecz w/w pracodawcy odwołująca wykonywała pracę: od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 14 marca 2004 roku na stanowisku specjalisty ds. osobowych oraz od dnia 15 marca 2004 roku do dnia 27 grudnia 2019 roku na stanowisku starszego inspektora ds. osobowych.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 15 października 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:37:21 – 00:48:38 – k. 31 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 16 lipca 2020 roku 00:03:14- 00:11:13 – k. 24-24 verte, świadectwo pracy – k. 10-11 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Zgodnie z wystawionym w dniu 30 grudnia 2019 roku świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach przez Instytut Centrum (...) w Ł., wnioskodawczyni w okresie od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku w pełnym wymiarze czasu pracy pracowała na stanowiskach: specjalisty ds. osobowych oraz starszego inspektora ds. osobowych, na których w sposób ciągły wykonywała prace jednoznacznie związane z koniecznością (...) elektronicznych monitorów ekranowych (prace szczególnie obciążające narząd wzroku i wymagającego precyzyjnego widzenia), tj. prace wymienione w wykazie A, dział XIV, poz. 5, pkt 1 stanowiącego załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 roku i Zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 roku oraz Rozporządzenia Rady Ministrów z 1998 roku dotyczącego zakładów pracy Resortu (...) w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w zakładach pracy (...).

(świadectwo – k. 12 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Do obowiązków wnioskodawczyni na zajmowanym stanowisku należało:

1. przygotowywanie materiałów i wniosków związanych z zawieraniem i rozwiązywaniem umów o pracę, uposażeniami, zmianą stanowiska pracy;

2. prowadzenie ewidencji pracowników, akt osobowych, wydawanie legitymacji i zaświadczeń o zatrudnieniu, prowadzenie spraw urlopów oraz spraw związanych z czasową niezdolnością do pracy;

3. kontrola porządku i dyscypliny pracy;

4. przygotowywanie wniosków w sprawie nadawania odznaczeń, nagradzania i karania pracowników;

5. kompletowanie dokumentów oraz załatwianie spraw związanych z przechodzeniem pracowników na emeryturę, rentę, świadczenie przedemerytalne oraz zasiłek rehabilitacyjny;

6. zgłaszanie do ubezpieczeń wszystkich pracowników i ich rodzin;

7. wyrejestrowywanie z ubezpieczeń pracowników zwolnionych;

8. zgłaszanie do ZUS wszystkich korekt i zmian;

9. dopilnowanie aby wszystkie w/w druki dotarły do pracowników, zostały sprawdzone i podpisane oraz wpięte do akt osobowych;

10. kompletowanie dokumentacji niezbędnej do ustalenia kapitału początkowego dla pracowników;

11. przygotowywanie druków niezbędnych do kapitału początkowego dla pracowników;

12. przekazywanie w terminie i trybie określonym przez ZUS prawidłowo sporządzonej dokumentacji kapitału początkowego oraz współpracowanie z wydziałem kapitału początkowego w ZUS-ie;

13. zachowanie tajemnicy identyfikatorów i haseł dostępu do użytkowanych programów komputerowych.

(zakres obowiązków w aktach osobowych – k. 16)

Skarżąca zajmowała się formalnościami związanymi z przyjęciem pracownika, przy czym czynności te nie były wykonywane codziennie. Do jej obowiązków należała również bieżąca obsługa pracowników (np. wystawienie zaświadczeń) oraz wpinanie dokumentów do akt osobowych.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 15 października 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:37:21 – 00:48:38 – k. 31)

Wnioskodawczyni odpowiedzialna była także za kompletowanie dokumentów osobowych w formie papierowej, w tym ich weryfikację. Prowadziła akta osobowe poszczególnych pracowników. Po dokonaniu owych czynności dane wprowadzała do komputera.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 15 października 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:37:21 – 00:48:38 – k. 31 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 16 lipca 2020 roku 00:12:46- 00:14:04 – k. 24 verte, zeznania świadka B. M. na rozprawie w dniu 15 października 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:18:52 – 00:37:21 – k. 30 verte-31)

Każdy pracownik miał przydzieloną określoną ilość komórek oraz pracowników, których obsługiwał.

(zeznania wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 15 października 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:37:21 – 00:48:38 – k. 31 w związku z e-protokół z rozprawy z dnia 16 lipca 2020 roku 00:03:14- 00:11:13 – k. 24-24 verte, zeznania świadka B. M. na rozprawie w dniu 15 października 2020 roku e-protokół z rozprawy 00:18:52 – 00:37:21 – k. 30 verte-31)

Pierwotnie w pokoju, w którym skarżąca wykonywała prace był jeden komputer na jedno pomieszczenie, w którym siedziały 3-4 osoby. Po kilku latach każdy pracownik działu kadr miał własny komputer.

Początkowo wszelkie dokumenty sporządzane były na maszynach do pisania. Dopiero później na komputerze.

Decyzją z dnia 31 grudnia 2019 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku E. B. z dnia 27 listopada 2019 roku przyznał jej emeryturę od dnia 26 grudnia 2019 roku, tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego oraz okresową emeryturę kapitałową.

(decyzja – k. 6-8 załączonych do sprawy akt organu rentowego)

Sąd Okręgowy ocenił i zważył, co następuje

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdził, że wnioskodawczyni w ramach powierzonych jej przez pracodawcę obowiązków pracowniczych na zajmowanym stanowisku specjalisty ds. osobowych, a następnie starszego inspektora ds. osobowych zajmowała się czynnościami związanymi z gromadzeniem dokumentów osobowych, a następnie wprowadzaniem zawartych w nich danych do komputera. Jednakże, brak jest podstaw do przyjęcia, że obowiązki te wykonywała stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Z zeznań samej skarżącej, jak i świadków E. J. oraz B. M. jednoznacznie wynika, że charakter wykonywanych przez wnioskodawczynię zadań sprowadzał się również do innych czynności, niejako uzupełniających w stosunku do tych, związanych z pracą przy monitorze (np. prowadzenie dokumentacji papierowej oraz jej weryfikacja, obsługa pracowników w zakresie spraw kadrowych) i które z pewnością zajmowały istotną część czasu pracy odwołującej.

Abstrahując od powyższego, podkreślenia wymaga również, iż w toku postępowania E. B. nie udowodniła od kiedy w/w prace wykonywała na komputerze przynależnym tylko jej jako pracownikowi i stanowisku, które zajmowała. Tym samym, tutejszy Sąd nie mógł poczynić ustaleń w tym zakresie. Zgodnie z obowiązującą w procesie cywilnym zasadą kontradyktoryjności, podstawę rozstrzygnięcia stanowią w głównej mierze twierdzenia i dowody przedstawione przez strony. Zasadę tę wyrażają m.in. art. 6 KC i art. 232 KPC. Zgodnie z tymi przepisami strony są obowiązane powoływać dowody na potwierdzenie faktów, z których wywodzą skutki prawne, a sąd jedynie w wyjątkowych przypadkach może dopuścić dowód niewskazany przez powoda lub pozwanego. Należy przy tym podkreślić, że wnioskodawczyni była reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika.

W świetle zebranego w sprawie materiału dowodowego odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art.21 ust.1 ustawy o emeryturach pomostowych (tj. Dz. U. z 2018 r., poz. 1924) rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Stosownie do treści ust.2 tego przepisu, rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

W myśl art.23 ust.1 i 2 powołanej ustawy ustalenie rekompensaty następuje na wniosek ubezpieczonego o emeryturę; rekompensata przyznawana jest w formie dodatku do kapitału początkowego, o którym mowa w przepisach art. 173 i art. 174 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Celem rekompensaty, podobnie jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega jednak nie na stworzeniu możliwości wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej, lecz na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego (zob. np. M. Zieleniecki, Komentarz do art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych, LEX/el. 2017; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 31.03.2016 r., III AUa 1899/15, LEX 2044406).

W przedmiotowej sprawie organ rentowy stał na stanowisku, że wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 2009 roku nie udowodniła 15 lat pracy w szczególnych warunkach wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. ZUS zakwestionował, że praca wykonywana przez skarżącą w okresie od dnia 1 stycznia 1989 roku do dnia 31 grudnia 2008 roku była pracą w szczególnych warunkach wskazując, że zajmowane przez E. B. stanowiska pracy w (...) nie są zgodne z wykazem stanowiącym załącznik do powołanych w świadectwie zarządzeń resortowych. Podane przez pracodawcę nazwy stanowisk w szczególnych warunkach wykazane w świadectwie winny odpowiadać nazwie wymienionej w wykazie aktu resortowego.

Analiza treści wykazu A do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43), Zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lica 1983 roku (Dz. Urz. Nr 2) i Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1998 roku (Dz. U. nr 162, poz. 1118) dotyczącego zakładów pracy Resortu (...) w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach (...), wskazuje w poz. 5, pkt 1, Działu XIV – prace różne - prace szczególnie obciążające narząd wzroku i wymagające precyzyjnego widzenia - przy obsłudze elektronicznych monitorów ekranowych.

Dla rozstrzygnięcia spornej kwestii zasadnym stało się zatem ustalenie, czy praca wykonywana przez skarżącą w spornym okresie była wykonywana w warunkach szczególnych, o jakich mowa w cytowanych wyżej przepisach, wszelkimi środkami dowodowymi, tj. na podstawie zeznań świadków, zeznań samej ubezpieczonej oraz dowodów z dokumentów przedłożonych w toku postępowania dowodowego.

Z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że wnioskodawczyni na zajmowanych stanowiskach wprawdzie zajmowała się czynnościami, do których wykonania niezbędny był komputer (monitor ekranowy), jednakże oprócz tych prac wykonywała szereg innych czynności takich jak: weryfikacja dokumentów papierowych czy prowadzenie akt osobowych, które to wykluczały możliwość świadczenia przez odwołującą pracy wyłącznie przy monitorze komputerowym, a zwłaszcza w kontekście zeznań powołanych w sprawie świadków, którzy zgodnie stwierdzili, że skarżąca wykonywała pracę przy komputerze średnio kilka godzin dziennie.

W świetle § 2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze stale jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy na określonym stanowisku pracy nie wykonuje czynności pracowniczych, które nie są związane z tym stanowiskiem pracy, ale stale, to jest ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 listopada 2000 roku, sygn. II UKN 39/00, Lex nr 46075). Nie jest natomiast dopuszczalne uwzględnianie przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracy wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wymaganych do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, innych równocześnie wykonywanych prac w ramach dobowej miary czasu pracy, które nie oddziaływały szkodliwie na organizm pracownika, przez co tak zatrudniony nie spełniał koniecznego warunku dla uzyskania wcześniejszych uprawnień emerytalnych, jakim było stałe wykonywanie pracy szkodliwej w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na zajmowanym stanowisku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 czerwca 2008 r. sygn. II UK 306/07 Lex 528599).

Ponadto, bardzo istotną wydaje się jeszcze jedna okoliczność, a mianowicie Sąd nie wie, od kiedy wnioskodawczyni miała pracować przy komputerze przydzielonym do jej stanowiska pracy.

Jak zeznali świadkowie i sama wnioskodawczyni, początkowo był jeden komputer na kilka stanowisk pracy, a zatem oczywistym jest, że żaden z pracowników nie spędzał przy monitorze całej dniówki roboczej. Przy czym nie jest Sądowi wiadomo ile trwało to „początkowo”. Świadkowie mówili o kilku latach, jednak tak nieprecyzyjne określenie – z punktu widzenia przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku - nie pozwoliło na ustalenie dokładnego okresu pracy wnioskodawczyni przy przydzielonym wyłącznie dla niej komputerze.

Jednak, nawet, gdyby powyższa okoliczność została wykazana, to i tak wnioskodawczyni nie wykonywała pracy przy monitorze przez 8 godzin, o czym była już mowa w rozważaniach.

Biorąc zatem pod uwagę powołane przepisy stwierdzić należy, że odwołująca ze względu na nieprzepracowanie wymaganego ustawowo 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, nie nabyła prawa do rekompensaty.

W tym stanie rzeczy Sąd Okręgowy na podstawie art. 477¹⁴§ 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE