Sygn. akt I Ns 289/17
Dnia 26 sierpnia 2020r.
Sąd Rejonowy w Tarnowie I Wydział Cywilny
w składzie następującym:
Przewodniczący: sędzia Karolina Gonet-Szwarga
po rozpoznaniu w dniu 26 sierpnia 2020r. w Tarnowie
na posiedzeniu niejawnym
sprawy z wniosku Romy K.
z udziałem M. K.
o zniesienie współwłasności
postanawia:
I. ustalić, że przedmiotem postępowania o zniesienie współwłasności między wnioskodawczynią R. K. a uczestniczką M. K. jest stanowiący odrębną nieruchomość lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na I kondygnacji budynku nr (...) położonego w T. - S. przy ul. (...), składający się z 3 pokoi i przedpokoju o łącznej powierzchni użytkowej 65,06 m 2, objęty księgą wieczystą nr (...) prowadzoną Sąd Rejonowy w Tarnowie, VI Wydział Ksiąg Wieczystych, z którego własnością związany jest udział wynoszący 2/12 części w nieruchomości wspólnej, objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Tarnowie, VI Wydział Ksiąg Wieczystych, którą stanowi grunt oznaczony jako działka ewidencyjna nr (...) oraz części wyżej wymienionego budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali;
II. dokonać zniesienia współwłasności nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...) bliżej opisany w punkcie I postanowienia w ten sposób, że zarządza sprzedaż stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego tego lokalu mieszkalnego i podział kwoty pieniężnej pozostałej ze sprzedaży po połowie między wnioskodawczynię R. K. i uczestniczkę M. K.,
III. oddalić żądanie wnioskodawczyni Romy K. zasądzenia na jej rzecz od uczestniczki M. K. kwoty 41.000,00 zł tytułem wynagrodzenia za wyłączne korzystanie przez uczestniczkę z naruszeniem art. 206 k.c. z lokalu mieszkalnego nr (...) bliżej opisanego w punkcie I postanowienia;
IV. zasądzić od wnioskodawczyni Romy K. na rzecz uczestniczki M. K. kwotę 967,40 zł (dziewięćset sześćdziesiąt siedem złotych 40/100) tytułem rozliczenia nakładów poniesionych przez uczestniczkę na nieruchomość wspólną bliżej opisaną w punkcie I postanowienia, zaś w pozostałym zakresie żądanie uczestniczki oddalić;
V. ustalić wartość przedmiotu postępowania na kwotę 150.643,00 zł (sto pięćdziesiąt tysięcy sześćset czterdzieści trzy złote 00/100),
VI. stwierdzić, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie;
VII. nakazać pobrać od wnioskodawczyni Romy K. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tarnowie kwotę 467,00 zł tytułem brakującej części wydatków związanych z opiniami biegłego sądowego;
VIII. nakazać pobrać od uczestniczki M. K. na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tarnowie kwotę 595,00 zł tytułem brakującej części wydatków związanych z opiniami biegłego sądowego.
sędzia Karolina Gonet-Szwarga
Sygn. akt I Ns 289/17
UZASADNIENIE
postanowienia Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 26 sierpnia 2020 r.
Wnioskodawczyni R. K. wniosła o zniesienie między nią a uczestniczką M. K. współwłasności lokalu mieszkalnego położonego w T. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Tarnowie prowadzi księgę wieczystą nr (...) poprzez przyznanie tego lokalu na wyłączną własność uczestniczki ze spłatą na jej rzecz. Ponadto wniosła o zasądzenie na jej rzecz od uczestniczki na podstawie art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c. kwoty 38.400 zł tytułem wynagrodzenia za korzystanie przez uczestniczkę z przedmiotowego lokalu z naruszeniem art. 206 k.c. (w sposób wyłączający współposiadanie przez nią tego lokalu), za okres nieprzedawnionych 10 lat wstecz, przy przyjęciu czynszu miesięcznego w wysokości 10 zł/m 2. Domagała się też zasądzenia na jej rzecz od uczestniczki kosztów postępowania według norm przepisanych.
Na uzasadnienie wnioskodawczyni podniosła, że przedmiotowy lokal mieszkalny stanowi na mocy postanowienia sądu z 1976 r. współwłasność jej i uczestniczki w udziałach wynoszących po 1/2 części. Udziały w tym lokalu ona i uczestniczka nabyły w czasie, kiedy mieszkania w budynku przy ul. (...) nie były fizycznie wydzielone. Lokal ten od czasu faktycznego wydzielenia mieszkań w budynku, co miało miejsce w 1982 r., znajduje się w wyłącznym posiadaniu i użytkowaniu uczestniczki i nie został udostępniony jej do zamieszkania. W 1980 r. zamieszkała w pokoju na parterze budynku, z którego korzystała do jesieni 1981 r. W tym czasie odbywała studia w K., mieszkając na stancji (do T. przyjeżdżała na niektóre niedziele, święta i wakacje) i pozostając na utrzymaniu rodziców, zaś uczestniczka wiodła już samodzielne życie i po wyjściu za mąż w 1979 r. zamieszkała w R., skąd w 1982 r. wraz z mężem i dziećmi sprowadziła się na stałe do przedmiotowego lokalu. Od sprowadzenia się uczestniczki wraz z rodziną do tego lokalu nie miała już dla siebie żadnego pomieszczenia w budynku przy ul. (...) i przebywając w T. spała w mieszkaniu rodziców bądź w mieszkaniu na poddaszu. Po wyjściu za mąż w 1984 r. przeprowadziła się do S., gdzie zamieszkała w mieszkaniu u teściowej, w którym też nadal mieszka. Utrzymywała kontakt z rodziną i przyjeżdżała do T., w tym od 2009 r., aby sprawować opiekę nad rodzicami. Zarówno decyzje i czynności dotyczące rozporządzenia lokalem, jak i objęcie lokalu w wyłączne posiadanie i użytkowanie przez uczestniczkę, nie były z nią uzgadniane, przez co straciła możliwość zamieszkania w tym lokalu i nie odnosi z niego żadnych korzyści.
Odpowiadając na wniosek uczestniczka M. K., podnosząc zarzut zasiedzenia, wniosła o stwierdzenie, że z dniem 30 kwietnia 2012 r. nabyła przez zasiedzenie prawo własności udziału w wysokości 1/2 części w przedmiotowej nieruchomości lokalowej i związany z nim udział w wysokości 1/12 części w nieruchomości wspólnej. Ponadto wyraziła sprzeciw wobec żądanego przez wnioskodawczynię sposobu zniesienia współwłasności, zakwestionowała wartość lokalu, wskazując że jest ona zawyżona oraz wniosła o oddalenie w całości żądania zasądzenia na rzecz wnioskodawczyni kwoty 38.400 zł tytułem wynagrodzenia za korzystanie z lokalu z naruszeniem art. 206 k.c. Domagała się też zasądzenia na jej rzecz od wnioskodawczyni kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa radcowskiego według norm przepisanych.
W uzasadnieniu wskazała, że do T. sprowadziła się i zamieszkała w lokalu nr (...) wraz z rodziną w kwietniu 1982 r. za namową swojego ojca, w związku też z czym w porozumieniu z rodzicami zlikwidowała swoją książeczkę mieszkaniową, a uzyskane z tego tytułu środki w wysokości co najmniej 32.700 zł, co stanowiło na tamte czasy znaczną sumę, przekazała w całości wnioskodawczyni, a nadto wnioskodawczyni jako jedyna otrzymała od ojca w 2003 r. ze środków pozyskanych przez niego ze sprzedaży działki darowiznę w kwocie 30.000 zł. W zamian za powyższe wnioskodawczyni miała jej przekazać swój udział w nieruchomości lokalowej, do czego jednak nie doszło. Panująca wtedy w rodzinie dobra atmosfera i relacje potwierdzały, że wnioskodawczyni w pełni akceptowała wolę rodziców, czego wyrazem było też nie roszczenie sobie przez nią do 2013 r. żadnych pretensji do przedmiotowego lokalu, którego formalnie pozostawała współwłaścicielką. Od kwietnia 1982 r. wnioskodawczyni nie korzystała z lokalu nr (...), nie posiadała do niego kluczy, nie podejmowała względem niego żadnych czynności właścicielskich, nie interesowała się nim i nie czyniła na niego żadnych nakładów i nie ponosiła związanych z nim wydatków (te począwszy od 1982 r. aż do chwili obecnej obarczają wyłącznie ją). Wywodziła też, że wraz z mężem dokonała wymiany i uszczelnienia okien, a nadto staraniem wszystkich lokatorów (w tym jej i jej męża) wyremontowano dach, ocieplono budynek i wymieniono w nim instalację kanalizacyjną. Odnośnie żądania zapłaty kwoty 38.400 zł wskazała, że jest ono niezrozumiałe w świetle przypisania jej przez rodziców lokalu nr (...) i posiadania przez wnioskodawczynię wiedzy o tym i respektowania tej dyspozycji aż do 2013 r., jak też nie roszczenia sobie nigdy przez wnioskodawczynię pretensji do tego lokalu oraz niedążenia przez nią do zamieszkania w tym lokalu.
Na rozprawie w dniu 29 maja 2017 r. (k. 43v) wnioskodawczyni wniosła o oddalenie zarzutu zasiedzenia.
Postanowieniem wstępnym z dnia 22 listopada 2017 r. (sygn. akt I Ns 289/17) Sąd Rejonowy w Tarnowie oddalił wniosek M. K. o zasiedzenie udziału w prawie własności nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny nr (...) położony w T. przy ul. (...), objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Tarnowie (k. 89).
W piśmie z dnia 8 listopada 2018 r. (k. 163) wnioskodawczyni podtrzymała żądania wniosku.
W piśmie z dnia 19 listopada 2018 r. (k. 167-168) uczestniczka wyraziła wolę zniesienia współwłasności na różne sposoby, w tym poprzez przyznanie nieruchomości na wyłączną własność wnioskodawczyni za stosowną spłatą na jej rzecz, jak też – za zgodą wnioskodawczyni - poprzez sprzedaż nieruchomości i podział uzyskanej z niej sumy.
W piśmie z dnia 21 stycznia 2019 r. (k. 181-182) wnioskodawczyni odnośnie roszczenia uzupełniającego zapłaty kwoty 38.400 zł wyjaśniła, że kwoty tej domaga się tytułem wynagrodzenia za korzystanie przez uczestniczkę z przedmiotowego lokalu z naruszeniem art. 206 k.c. za okres 10 lat wstecz od dnia złożenia wniosku (tj. za okres od dnia 14 marca 2007 r. do dnia 13 marca 2017 r.) oraz, że wynagrodzenie to odpowiada czynszowi najmu wyliczonego dla połowy powierzchni lokalu (tj. 32 m 2) przy przyjęciu miesięcznej stawki czynszu na poziomie 10 zł/m 2 (32 m 2 x 10 zł/m 2 x 120 m-cy = 38.400 zł). W piśmie tym wnioskodawczyni jednocześnie rozszerzyła rzeczone roszczenie uzupełniające o okres dalszych 22 miesięcy, tj. o kwotę 7.040 zł, oznaczając wysokość niniejszego roszczenia uzupełniającego w sumie na kwotę 45.440 zł (38.400 zł + 7.040 zł).
W piśmie z dnia 14 lutego 2019 r. (k. 186-187) uczestniczka podtrzymała dotychczasowe stanowisko w kwestii oddalenia roszczenia wnioskodawczyni zasądzenia na jej rzecz od uczestniczki wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości lokalowej z naruszeniem art. 206 k.c. Jednocześnie z ostrożności procesowej zakwestionowała wysokość tego wynagrodzenia, podnosząc że jest ona zawyżona.
W piśmie z dnia 10 grudnia 2019 r. (k. 262-265) uczestniczka zgłosiła roszczenie dodatkowe rozliczenia nakładów poczynionych w ciągu ostatnich 10 lat przez nią i przez braci stron - M. W. (1) i W. W. na nieruchomość wspólną w łącznej kwocie 11.367 zł (w tym: 656 zł - koszt wykonania nowego odcinka głównego przyłącza gazowego, 650 zł - koszt wymiany dwóch złącz kolanowych łączących rynny leżące z rynnami pionowymi i jedną rynną pionową oraz oględzin i oceny całości dachu i orynnowania, 8.000 zł - koszt czyszczenia, mycia i 2-krotnego malowania połaci dachowej wraz z orynnowaniem, 100 zł - koszt wymiany zaworu głównego dopływu wody do instalacji c.o., 2.011 zł podatek od nieruchomości za lata 2011 - 2019), wskazując że wnioskodawczyni winna partycypować w tych nakładach stosownie do swojego udziału w nieruchomości wspólnej (1/12 części), tj. kwotą 947,25 zł.
W piśmie z dnia 26 lutego 2020 r. (k. 286-288) wnioskodawczyni wniosła o oddalenie roszczenia uczestniczki rozliczenia nakładów poniesionych na nieruchomość wspólną w latach 2017-2018, wskazując, że to uczestniczka jako wyłącznie odnosząca korzyści z lokalu i nieruchomości wspólnej, winna ponosić niezbędne nakłady i koszty związane z utrzymaniem nieruchomości. Ponadto odnośnie zawartego we wniosku roszczenia uzupełniającego z tytułu wyłącznego korzystania przez uczestniczkę z lokalu mieszkalnego wniosła o zasądzenie na jej rzecz w sumie kwoty 41.000 zł, w tym: 30.000 zł - wynagrodzenie wyliczone przez biegłą, 11.000 zł - wynagrodzenie za dalszy okres od dnia wpływu wniosku (tj. od dnia 16 marca 2017 r.) do końca lutego 2020 r. wyliczone według wzoru z opinii uzupełniającej biegłego sądowego z dnia 6 listopada 2019 r.
Na rozprawie w dniu 9 marca 2020 r. (k. 293) uczestniczka oświadczyła, że widzi możliwość przejęcia lokalu na własność za spłatą na rzecz wnioskodawczyni, ale tylko w przypadku nie zasądzenia wynagrodzenia za korzystanie z lokalu oraz płatną w ratach, pierwsza rata w kwocie 10.000 zł, zaś pozostałe raty płatne przez okres 10 lat w kwocie po około 541 zł miesięcznie (tj. w kwocie po 6.500 zł rocznie). Wnioskodawczyni nie wyraziła zgody na rozłożenie spłaty na tak odległe raty, wskazując że kwoty rat są zbyt małe w świetle tego, że musi kupić sobie kolejne mieszkanie.
W piśmie z dnia 19 marca 2020 r. (k. 299-303) uczestniczka sprecyzowała żądanie rozliczenia nakładów w łącznej kwocie 13.867 zł (w tym: 11.367 zł - nakłady szczegółowo wymienione w piśmie z dnia 10 grudnia 2019 r., 2.500 zł - koszty zimowego utrzymania) w ten sposób, że wniosła o zasądzenie na jej rzecz od uczestniczki w sumie kwoty 1.257,80 zł (w tym: 757,80 zł - 1/3 część kwoty odpowiadającej udziałowi wnioskodawczyni (tj. 1/5) w kwocie 11.367 zł (w pokryciu części nakładu w łącznej kwocie 11.367 zł przypadającej na wnioskodawczynię partycypowali bowiem w częściach równych uczestniczka i dwaj bracia jej i wnioskodawczyni), 500 zł - kwota odpowiadająca udziałowi wnioskodawczyni w kwocie 2.500 zł (nakład w kwocie 2.500 zł został w całości pokryty przez uczestniczkę). Wskazała też, że przy uwzględnieniu wartości nieruchomości oraz sum pieniężnych otrzymanych uprzednio przez wnioskodawczynię w zamian za przekazanie przez nią swojego udziału w nieruchomości lokalowej nr 2 na rzecz uczestniczki, do czego jednak wbrew woli rodziców nie doszło (tj. przekazanej wnioskodawczyni przez uczestniczkę kwoty 120.953,10 zł (a po przeliczeniu według wskaźnika wynagrodzenia i inflacji kwoty 41.096,23 zł) ze zlikwidowanej książeczki mieszkaniowej oraz otrzymanej przez wnioskodawczynię w 2003 r. od ojca kwoty 30.000 zł (a po przeliczeniu według wskaźnika wynagrodzeń kwoty 69.165,76 zł), nie powinna jej obciążać nawet w najmniejszym zakresie spłata i to niezależnie od sposobu zniesienia współwłasności. Ponadto z ostrożności procesowej zaproponowała zniesienie współwłasności poprzez obniżenie wartości nieruchomości, a tym samym spłaty udziału wnioskodawczyni do kwoty zbliżonej do tej, jaką można uzyskać w wyniku licytacji komorniczej, tj. do kwoty 45.000 zł.
Wnioskodawczyni w piśmie z dnia 4.08.2020 r. , stanowiącym jej stanowisko końcowe, odnośnie sposobu zniesienia współwłasności sprzeciwiła się zasądzeniu od uczestniczki spłaty niższej niż wynikającej z wartości nieruchomości określonej w opinii biegłego rzeczoznawcy. Wskazała, że w razie sprzedaży licytacyjnej koszty sprzedaży poniosą obie strony. R. K. podtrzymała swój wniosek o zasądzenie na jej rzecz wynagrodzenia z tytułu wyłącznego korzystania przez uczestniczkę z lokalu mieszkalnego, rozszerzając roszczenie o kolejny miesiąc, domagając się od uczestniczki ostatecznie kwoty 42.577 zł z tego tytułu.
Wnioskodawczyni wniosła zarazem o oddalenie wniosku uczestniczki M. K. co do zasądzenia zwrotu podatku od nieruchomości, argumentując, że uczestniczka nie przedstawiła kwoty podatku przypadającej na lokal nr (...), którego wnioskodawczyni jest współwłaścicielką. W przypadku roszczenia uczestniczki dotyczącego zwrotu nakładów na nieruchomość wspólną, R. K. wniosła o oddalenie wniosku dotyczącego rozliczenia kosztów naprawy orynnowania budynku, czyszczenia i malowania dachu, utrzymania zimowego nieruchomości oraz wymiany zaworu wody z uwagi na brak przedstawienia dokumentów potwierdzających wysokość poniesionych kosztów. Odnośnie rozliczenia nakładów wnioskodawczyni podniosła także zarzut niewłaściwego rozliczenia w podziale na 3 osoby, podczas gdy według niej rozliczenie powinno być dokonywane według powierzchni posiadanych lokali.
W piśmie z dnia 29 lipca 2020 r., stanowiącym stanowisko końcowe uczestniczki M. K., uczestniczka sprzeciwiła się wskazanemu przez wnioskodawczynię sposobowi zniesienia współwłasności oraz kwestionowała wartość lokalu. Wniosła również o oddalenie wniosku Romy K. o zasądzenie wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości lokalowej oraz o zasądzenie od wnioskodawczyni na jej rzecz kwoty 1.257,80 zł tytułem rozliczenia nakładów na nieruchomość wspólną w części przypadającej na wnioskodawczynię.
Uczestniczka podkreśliła, że wnioskodawczyni otrzymała już rekompensatę za udział w prawie własności lokalu, zatem zniesienie współwłasności powinno polegać jedynie na przysądzeniu prawa własności tego lokalu na rzecz uczestniczki bez żadnych spłat. Z ostrożności procesowej M. K. podtrzymała swoją propozycję spłaty wnioskodawczyni kwotą 45.000 zł, z uwagi na okoliczność, że zniesienie współwłasności w drodze sprzedaży licytacyjnej będzie rozwiązaniem niekorzystnym dla obu stron.
Sąd ustalił następujący stan faktyczny:
Stanowiący odrębną nieruchomość lokal mieszkalny nr (...) usytuowany na I kondygnacji budynku nr (...) położonego w T. – S. przy ul. (...), składający się z 3 pokoi oraz przedpokoju o łącznej powierzchni użytkowej 65,05 m 2, objęty księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Tarnowie, VI Wydział Ksiąg Wieczystych stanowi współwłasność w udziałach wynoszących po 1/2 części sióstr Romy K. oraz M. K..
Z prawem własności tego lokalu związany jest udział wynoszący 2/12 części w nieruchomości wspólnej, objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Tarnowie, VI Wydział Ksiąg Wieczystych, którą stanowi grunt oznaczony jako działka ewidencyjna nr (...) oraz części wyżej wymienionego budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali.
Dowód:
- postanowienie Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 07.12.2018 r., Dzkw 96521/18 - akta i dokumenty KW nr (...);
- zawiadomienia Sądu Rejonowego w Tarnowie numery spraw DZ.KW./ (...) oraz DZ.KW./ (...) - akta i dokumenty KW nr (...);
- odpis zwykły KW nr (...) – k. 9;
- postanowienie Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 19.08.1976 r., sygn. akt I Ns 1190/76 – k. 10;
- wypis z rejestru gruntów – k. 13;
- wypis z rejestru lokali – k. 13;
- wypis z kartoteki budynków – k. 13.
Powyższy lokal mieszkalny nr (...) został wyodrębniony w budynku nr (...) położonym w T. – S. przy ul. (...) prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 19 sierpnia 1976 r. wydanym w toczącej się pod sygn. akt I Ns 1190/76 z wniosku rodziców Romy K. i M. E. i M. W. (2) sprawie o zniesienie współwłasności wyżej wymienionej nieruchomości wspólnej objętej księgą wieczystą nr (...).
Na mocy tego postanowienia w budynku nr (...) położonym w T. przy ul. (...) wyodrębniono ponadto jeszcze dwa samodzielne lokale mieszkalne, to jest:
- na parterze budynku: lokal mieszkalny nr (...) składający się z 2 pokoi, kuchni, łazienki, spiżarki i przedpokoju o łącznej powierzchni użytkowej 69,17 m 2,
- na poddaszu budynku: lokal mieszkalny nr (...) składający się z 2 pokoi, przedpokoju oraz WC o łącznej powierzchni użytkowej 33,67 m 2.
Poza tym postanowieniem tym pozostawiono jako części wspólne budynku: WC i przedpokój na parterze, przedpokój na poddaszu, klatkę schodową, strych i piwnice.
Przedmiotowym postanowieniem poszczególne wyodrębnione lokale mieszkalne przysądzono:
- lokal mieszkalny nr (...): na współwłasność E. W. i M. W. (2) w udziałach wynoszących po 1/2 części wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej wynoszącym po 4/12 części,
- lokal mieszkalny nr (...): na współwłasność Romy K. i M. K. w udziałach wynoszących po 1/2 części wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej wynoszącym po 1/12 części,
- lokal mieszkalny nr (...): na współwłasność braci Romy K. i M. W. (3) W. i M. W. (1) w udziałach wynoszących po 1/2 części wraz z udziałem w nieruchomości wspólnej wynoszącym po 1/12 części.
Z kolei WC na parterze przysądzono na współwłasność M. W. (2), E. W., Romy K. i M. K. na współwłasność w udziałach wynoszących po 1/4 części.
Dowód:
- postanowienie Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 19.08.1976 r., sygn. akt I Ns 1190/76 – k. 10.
E. i M. W. (4) podzielili budynek nr (...) przy ul. (...) w T. pomiędzy siebie i swoje dzieci R. K., M. K., W. W. i M. W. (1) zgodnie z powyższym postanowieniem, jednak zdania co do sposobu podziału tego budynku były między nimi rozbieżne. E. W. chciał, aby budynek ten w całości należał do córki M. K., zaś jego żona M. W. (2) chciała, żeby było sprawiedliwie i każde z dzieci otrzymało swoją część w tym budynku.
Dowód:
- zeznania świadka G. W. – k. 76v-77;
- zeznania świadka W. W. – k. 77-78v;
- zeznania świadka B. C. – k. 78v-79.
M. K. w 1978 r. wyszła za mąż i po ślubie zamieszkała wraz z mężem w R., skąd następnie za namową ojca przeprowadziła się do T.. Ojciec przeznaczył dla niej cały lokal mieszkalny nr (...), o czym nie poinformował Romy K.. Przysługujący Romie K. w tym lokalu mieszkalnym udział miał zostać spłacony przez ojca, czego nie była ona jednak świadoma. W zamian za ten udział wnioskodawczyni miała otrzymać od ojca pieniądze ze sprzedaży działki. Wnioskodawczyni i uczestniczka nigdy nie rozmawiały ze sobą o przekazaniu przez wnioskodawczynię jej udziału w niniejszym lokalu na rzecz uczestniczki.
Dowód:
- odpis skrócony aktu małżeństwa M. i Z. K. USC w T. nr (...) – k. 35;
- zeznania świadka G. W. – k. 76v-77;
- zeznania świadka B. C. – k. 78v-79;
- zeznania świadka M. B. – k. 79-79v;
- zeznania wnioskodawczyni Romy K. – k. 86v-87;
- zeznania uczestniczki M. K. – k. 85v-86v.
Powyższe lokale mieszkalne w budynku przy ul. (...) zostały faktycznie wydzielone w 1980 r. i wówczas decyzją z dnia 27 maja 1980 r. Urząd Miejski w T. oddał zameldowanej na ów czas na ul. (...) w T. Romie K. w posiadanie część stanowiącego jej współwłasność lokalu nr (...) przy ul. (...). W tym czasie R. K. była panną, studiowała dziennie i mieszkała na stancji w K.. Kiedy przyjeżdżała do T., to myła się i jadła w mieszkaniu na ul. (...), a spać chodziła do małego pokoju w budynku przy ul. (...).
Dowód:
- decyzja o oddaniu w posiadanie lokalu mieszkalnego z dnia 27.05.1980 r. – k. 11;
- zaświadczenie Urzędu Miasta w T. z dnia 04.08.1980 r. – k. 12;
- zeznania świadka W. W. – k. 77-78v.
W 1981 r. w budynku przy ul. (...) przeprowadzono gruntowny remont. Remont ten został sfinansowany przez M. i E. W.. W ramach remontu mały pokój, w którym do tej pory sypiała wnioskodawczyni, kiedy przebywała w T., został przekształcony na kuchnię. Wybudowano też ściankę działową, która oddzieliła składające się na lokal nr (...) pokoje od pozostałych pomieszczeń znajdujących się w budynku oraz wstawiono drzwi wejściowe do lokalu nr (...).
W kwietniu 1982 r. do lokalu nr (...) sprowadziła się M. K. ze swoim mężem i dziećmi. Jeden pokój w tym lokalu zajęła M. wraz mężem, drugi ich dzieci, a w trzecim urządzono kuchnię. Uczestniczka wraz z mężem otrzymali klucze do tego lokalu. Mąż uczestniczki wykonał w kuchni boazerię, pomalował i wytapetował inne pomieszczenia oraz wymienił piecyk gazowy na termę elektryczną. Od tej pory R. K. odwiedzała siostrę, lecz nie nocowała w tym lokalu, za wyjątkiem 2011 r., kiedy chorowała matka wnioskodawczyni i uczestniczki. W czasie choroby matki wnioskodawczyni przez 10 dni przebywała w T. i przez cały ten czas spała w lokalu nr (...) bez proszenia siostry o umożliwienie jej noclegu w tym lokalu. Oprócz tej pojedynczej sytuacji, R. K. w czasie odwiedzin spała u swoich rodziców albo w czasie zjazdów na studiach zaocznych w T. w pokoju na poddaszu. Uczestniczka nigdy nie zabraniała siostrze korzystania z lokalu nr (...) i mówiła jej, żeby sobie brała z niego potrzebne jej rzeczy. Wnioskodawczyni miała dostęp do wszystkich pomieszczeń w tym lokalu i zdarzało jej się korzystać z wyposażenia kuchni, które miała M. K., a którego brakowało jej matce. Wówczas R. K. wchodziła do mieszkania uczestniczki, gdyż drzwi do lokalu nie były zamykane na klucz i brała potrzebne jej rzeczy bez pytania siostry o zgodę i pod jej nieobecność. Tylko drzwi wejściowe do budynku były zamykane na klucz i do tych drzwi R. K. posiada klucze.
W 1981 r. wnioskodawczyni została matką chrzestną córki uczestniczki. Dzieci M. K. miały świadomość, że lokal, w którym mieszkają należy w połowie do ich matki, a w połowie do ich ciotki Romy K..
Dowód:
- zeznania świadka G. W. – k. 76v-77;
- zeznania świadka W. W. – k. 77-78v;
- zeznania świadka B. C. – k. 78v-79;
- zeznania świadka M. B. – k. 79-79v;
- zeznania wnioskodawczyni Romy K. – k. 84v-85v;
- zeznania uczestniczki M. K. – k. 85v-86v.
Pod koniec studiów w 1984 r. wnioskodawczyni wyszła za mąż. Wesele odbyło się w domu przy ul. (...). Na ten cel wszystkie lokale zostały udostępnione. Po ślubie R. K. zamieszkała w S., gdzie przeprowadziła się prosto ze stancji w K., lecz odwiedzała rodzinę w T..
Wnioskodawczyni nie domagała się umożliwienia jej zamieszkania w lokalu nr (...). Uczestniczka nie zwracała się do siostry, aby ta dokładała się do kosztów utrzymania tego lokalu i do kosztów przeprowadzanych w nim remontów. R. K. nie była pytana o zdanie lub o zgodę odnośnie przeprowadzanych w tym lokalu bieżących prac remontowych, mimo tego wiedziała, co zostało zrobione i jak jest używane.
Dowód:
- zeznawania świadka G. W. – k. 76v;
- zeznania świadka W. W. – k. 77-78v;
- zeznania świadka B. C. – k. 78v-79;
- zeznania wnioskodawczyni Romy K. – k. 84v-85v;
- zeznania uczestniczki M. K. – k. 85v-86v.
R. K. otrzymała pieniądze ze zlikwidowanej książeczki mieszkaniowej, która została założona przez rodziców dla M. K.. Przy przekazywaniu wnioskodawczyni przez uczestniczkę środków pieniężnych ze zlikwidowanej książeczki mieszkaniowej siostry nie rozmawiały ze sobą o powodach przekazania tych pieniędzy. Za te pieniądze w 1984 r. wnioskodawczyni wraz z mężem zakupili sobie radio.
W 2003 r. wnioskodawczyni otrzymała także pieniądze w kwocie 30.000 zł pochodzące ze sprzedaży działki przez jej ojca E. W.. O przekazaniu wnioskodawczyni tych pieniędzy uczestniczka dowiedziała się już po fakcie.
Dowód:
- zeznania świadka W. W. – k. 77-78v;
- zeznania świadka B. C. – k. 78v-79;
- zeznania świadka M. B. – k. 79-79v;
- zeznania wnioskodawczyni Romy K. – k. 84v-85v;
- zeznania uczestniczki M. K. – k. 85v-86v.
W 2007 r. M. K. zaciągnęła kredyt, który za zgodą wnioskodawczyni został zabezpieczony hipoteką umowną kaucyjną w wysokości 20.567,66 zł wpisaną do księgi wieczystej prowadzonej dla lokalu mieszkalnego nr (...), w której to księdze wieczystej siostry są ujawnione jako współwłaścicielki przedmiotowego lokalu mieszkalnego nr (...). W 2009 r. hipoteka została wykreślona.
Dowód:
- zawiadomienie o wpisie oraz o wykreśleniu hipoteki z KW nr (...) – k. 55-57v;
- zeznania wnioskodawczyni Romy K. – k. 84-85v.
M. K. począwszy od 2011 r. płaci co roku w całości podatek od nieruchomości obejmującej budynek przy ul. (...) w T., za wyjątkiem roku 2012, w którym zobowiązanie podatkowe zostało uregulowane po połowie przez uczestniczkę i jej matkę oraz roku 2014, w którym zobowiązanie podatkowe w kwocie 217 zł w całości zostało uregulowane przez matkę. Do chwili obecnej uiściła na poczet niniejszego podatku w sumie kwotę 1.584 zł, w tym: 306 zł - za 2019 r., 217 zł - za 2018 r., 217 zł – za 2017 r., 217 zł – za 2016 r., 217 zł – za 2015 r., 198 zł – za 2013 r., 76 zł – za 2012 r., 136 zł – za 2011 r. Przed rokiem 2011 wyłącznie rodzice uczestniczki płacili podatek od nieruchomości.
Brat W. W. zwraca uczestniczce 1/5 część uiszczanego przez nią podatku, zaś brat M. W. (1) zalega ze zwrotem uczestniczce 1/5 części uregulowanego przez nią podatku.
Dowód:
- potwierdzenia przelewów podatku od nieruchomości – k. 28-34;
- decyzje podatkowe – k. 59-64, 273-282;
- zeznania świadka W. W. – k. 77-78v.
Na początku 2013 r. R. K. zwróciła się do Urzędu Miasta T. o przesyłanie jej na adres w S. decyzji podatkowych dotyczących przedmiotowej nieruchomości w T.. Począwszy od 2013 r. wnioskodawczyni otrzymywała wymiary podatku dla niniejszej nieruchomości.
Dowód:
- wniosek Romy K. z dnia 24.01.2013 r. – k. 58;
- decyzje podatkowe z dnia 21.01.2013 r., 27.01.2014 r., 20.01.2015 r., 22.01.2016 r., 17.01.2017 r. – k. 59-64.
W latach 2017 - 2018 w budynku przy ul. (...) przeprowadzono prace remontowe obejmujące: remont instalacji gazowej (w związku z zaistniałą awarią wykonano główne przyłącze gazu do nieruchomości), gruntowną renowację dachu i orynnowania (malowanie), wymianę dwóch złącz kolanowych łączących rynny leżące z rynnami pionowymi oraz jednej rynny pionowej, wymianę zaworu instalacji centralnego ogrzewania.
M. K. pokryła w całości koszty powyższych prac remontowych. Następnie bracia W. W. i M. W. (1) zwrócili jej przypadającą na nich część tych kosztów zgodnie z ustalonym przez nich i przez uczestniczkę uproszczonym sposobem rozliczenia tych kosztów, tj. w wysokości odpowiadającej wydzielonym przez nich częściom użytkowym w nieruchomości wspólnej, wynoszącym: w przypadku M. K. - 2/5 części, zaś w przypadku W. W., M. W. (1) i Romy K. - po 1/5 części. Z kolei część tych kosztów przypadającą na R. K. (tj. zgodnie z przedmiotowymi ustaleniami 1/5 część tych kosztów) uczestniczka i bracia rozdzielili między siebie w częściach równych (tj. po 1/3 części).
Dowód:
- fotografia – k. 36;
- faktura VAT nr (...) - k. 266;
- protokół odbioru usługi nr (...) - k. 267;
- zlecenie - karta pracy nr (...) - k. 268;
- zlecenie - karta pracy z dnia 21.07.2017 r. - k. 269;
- protokół zamknięcia dopływu gazu z dnia 21.07.2017 r. - k. 270;
- pismo W. W. z dnia 19.08.2018 r. - k. 271-272;
- zeznania świadka W. W. – k. 77-78v, 293v-294;
- zeznania świadka B. C. – k. 78v-79.
Koszty poszczególnych prac remontowych wyniosły:
- remontu instalacji gazowej - 656 zł,
- gruntownej renowacji dachu i orynnowania - 8.000 zł,
- wymiany dwóch złącz kolanowych łączących rynny leżące z rynnami pionowymi oraz jednej rynny pionowej - 650 zł,
- wymiany zaworu instalacji centralnego ogrzewania - 100 zł, to jest w sumie 9.406 zł.
( okoliczność niesporna - twierdzenia uczestniczki niezaprzeczone przez wnioskodawczynię)
Powyższe prace remontowe zostały przeprowadzone celem zapewnienia ogrzewania budynku przy ul. (...), zabezpieczenia piwnicy przed zalaniem oraz z uwagi na wyniki ekspertyzy dachu na budynku przeprowadzonej przez rzemieślnika L. P., wskazujące na konieczność dokonania w trybie pilnym renowacji dachu.
Dowód:
- pismo W. W. z dnia 19.08.2018 r. - k. 271-272;
- zeznania świadka W. W. - k. 293v-294.
M. K. ponosiła koszty zimowego utrzymania nieruchomości wspólnej, obejmujące utrzymanie chodnika w należytym stanie poprzez jego odśnieżanie i usuwanie z niego zlodowaceń.
Dowód:
- zeznania świadka W. W. - k. 293v-294.
Ponoszony przez uczestniczkę koszt zimowego utrzymania nieruchomości wspólnej wynosił 50 zł za miesiąc, zaś w sumie wyniósł 2.500 zł.
( okoliczność niesporna - twierdzenia uczestniczki niezaprzeczone przez wnioskodawczynię)
Do 2013 r. między siostrami nie było konfliktu. Do tej pory nigdy nie rozmawiały ze sobą na temat posiadania mieszkania i spłaty udziału wnioskodawczyni w prawie własności tego lokalu.
W 2013 r. R. K. i M. K. wymieniły ze sobą korespondencję na temat propozycji zniesienia współwłasności ich lokalu. W listach tych uczestniczka, zwracając się do siostry, określała mieszkanie jako „nasze”.
Dowód:
- korespondencja stron dotycząca zniesienia współwłasności – listy wnioskodawczyni z dnia 04.06.2013 r., 06.02.2013 r., 25.03.2013 r., 03.01.2013 r. oraz listy uczestniczki z dnia 21.01.2013 r., 02.03.2013 r., 05.04.2013 r. – k. 14;
- zeznania świadka W. W. – k. 77-78v;
- zeznania świadka B. C. – k. 78v-79;
- zeznania świadka M. B. – k. 79-79v;
- zeznania wnioskodawczyni Romy K. – k. 86v-87;
- zeznania uczestniczki M. K. – k. 85v-86v.
R. K. jest zameldowana na pobyt stały w S., lecz w okresie od dnia 23 października 2009 r. do dnia 23 października 2014 r. była zameldowana na pobyt czasowy w lokalu nr (...) przy ul. (...) w T.. Wnioskodawczyni chciała w ten sposób uzyskać możliwość darmowego parkowania na ulicy przed domem w T..
Dowód:
- potwierdzenie zameldowania na pobyt czasowy – k. 54;
- zeznania wnioskodawczyni Romy K. – k. 84v-85v.
Aktualnie na pobyt stały w przedmiotowym lokalu mieszkalnym zameldowana jest M. K. i jej córka J. C.. Na zameldowanie siostrzenicy wnioskodawczyni wyraziła zgodę.
Dowód:
- pismo Urzędu Miasta T. z dnia 31.07.2017 r. – k. 73;
- zeznania wnioskodawczyni Romy K. – k. 84v-85v;
- zeznania uczestniczki M. K. – k. 85v-86v.
Obecnie W. W. od około 2012 r. jest także współwłaścicielem lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...).
Dowód:
- zeznania świadka W. W. - k. 293v-294.
Aktualna wartość rynkowa prawa własności nieruchomości stanowiącej lokal mieszkalny położony w T. przy ul. (...), objęty księgą wieczystą nr (...), wraz ze związanym z tym lokalem udziałem w wysokości 2/12 części w nieruchomości wspólnej, którą stanowi grunt oraz części budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali, wynosi 150.643 zł.
Dowód:
- opinia biegłego sądowego w dziedzinie szacowania nieruchomości mgr inż. U. C. z dnia 25.04.2019 r. wraz z pisemną opinią uzupełniającą z dnia 19.07.2019 r. – k. 190-206, 232-234.
Wysokość rynkowego czynszu możliwego do uzyskania z tytułu wynajmu lokalu mieszkalnego położonego w T. przy ul. (...) za okres od dnia 16 marca 2007 r. do dnia 15 marca 2017 r. (data wpływu wniosku), przy miesięcznej stawce czynszu najmu wynoszącej: w I i II półroczu 2007 r. - po 327,90 zł, w I i II 2008 r. - po 327,90 zł, w I i II półroczu 2009 r. - odpowiednio 400,77 zł i 437,20 zł, w I i II półroczu 2010 r. - po 437,20 zł, w I i II półroczu 2011 r. - odpowiednio 435,90 zł i 461,93 zł, w I i II półroczu 2012 r. - odpowiednio 584,24 zł i 605,06 zł, w I i II półroczu 2013 r. - po 605,06 zł, w I i II półroczu 2014 r. - po 605,06 zł, w I i II półroczu 2015 r. - po 605,06 zł, w I i II półroczu 2016 r. - po 605,06 zł oraz w I półroczu 2017 r. - 605,06 zł, wynosi 60.402 zł.
Wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni z tytułu wyłącznego korzystania przez uczestniczkę z lokalu mieszkalnego położonego w T. przy ul. (...) za okres 10 lat poprzedzających dzień złożenia wniosku (tj. dzień 15 marca 2017 r.) wynosi 30.201 zł.
Dowód:
- opinia uzupełniająca biegłego sądowego w dziedzinie szacowania nieruchomości mgr inż. U. C. z dnia 06.11.2019 r. - k. 245-250.
Pismem z dnia 19 października 2018 r. uczestniczka poinformowała wnioskodawczynię o zamiarze sprzedaży lokalu mieszkalnego i rozliczenia należnej wnioskodawczyni części uzyskanej z tej sprzedaży sumy pieniężnej, przy jednoczesnym umorzeniu toczącego się postępowania sądowego o zniesienie współwłasności tego lokalu.
W piśmie tym jednocześnie wezwała wnioskodawczynię do ustosunkowania się do przekazanej jej tym pismem informacji.
Dowód:
- pismo pełnomocnika uczestniczki M. K. z dnia 19.10.2018 r. – k. 171.
Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów (w tym zalegających w aktach księgi wieczystej nr (...)), opinii biegłego sądowego, zeznań świadków oraz przesłuchania wnioskodawczyni i uczestniczki.
Dokumenty urzędowe i prywatne, które stały się podstawą ustaleń faktycznych nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i prawdziwości. Dokumenty te nie były też kwestionowane przez strony, tak pod względem ich treści, jak i formy. Nie ujawniły się też tego rodzaju okoliczności, które podważałyby wartość i moc dowodową tych dokumentów, a w konsekwencji tego obligowałby Sąd do dokonania z urzędu ich negatywnej oceny dowodowej. Przedmiotowe dokumenty stanowiły tym samym dowód odpowiednio tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 § 1 k.p.c.) oraz złożenia zawartego w nich oświadczenia przez osoby, które opatrzyły je swoim podpisem (art. 245 k.p.c.).
Sąd zasadniczo przyjął za własne wnioski opinii zasadniczej i uzupełniającej biegłego sądowego w dziedzinie szacowania nieruchomości mgr inż. U. C.. Przedmiotowe opinie są bowiem rzeczowe, jasne i kompletne, zaś ich sfera merytoryczna wykazuje zgodność z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej, a nadto sformułowane w niech wnioski mają charakter kategoryczny i zostały poparte logiczną i przekonującą argumentacją, a nadto biegła w sposób wyczerpujący i podbudowany logicznym uzasadnieniem ustosunkowała się do zarzutów zgłoszonych do opinii zasadniczej. Co więcej opinie te ostatecznie w jakimkolwiek zakresie nie były podważane przez strony niniejszego postępowania. W takim stanie rzeczy w pełni zasadnym było oparcie się przez Sąd na wskazanych opiniach przy rekonstruowaniu stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy. Sąd nie znalazł jedynie podstaw do podzielenia przyjętego przez biegłą sposobu zaokrąglenia oszacowanej wartości nieruchomości, uznając że prowadzi on do niczym nieuzasadnionego zaniżenia oszacowanej wartości nieruchomości oraz odbiega od powszechnie stosowanych zasad zaokrąglania wartości do pełnych dziesiątek złotych. Konsekwencją niniejszego musiało być tym samym przyjęcie jako aktualnej wartości nieruchomości lokalowej oszacowanej przez biegłą wartości nieruchomości lokalowej (tj. 150.643,18 zł) zaokrąglonej do pełnych dziesiątek złotych, a zatem kwoty 150.643 zł. Z tożsamych przyczyn analogicznie jako wysokość wynagrodzenia wnioskodawczyni z tytułu wyłącznego korzystania przez uczestniczkę z lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w T. należało przyjąć wyliczoną przez biegłą wysokość tego wynagrodzenia (30.201,19 zł) zaokrągloną do pełnych dziesiątek złotych, a zatem kwotę 30.201 zł.
Depozycjom świadków G. W., W. W., B. C., M. B. oraz wnioskodawczyni Romy K. i uczestniczki M. K. Sąd zasadniczo dał wiarę jako logicznym, wewnętrznie spójnym, wzajemnie zbieżnym bądź co najmniej uzupełniającym się oraz korespondującym z pełnowartościowym rzeczowym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie. Dokonując takiej oceny zeznań świadków i uczestniczek stron Sąd miał nadto na uwadze, że nie ujawniły się w toku postępowania żadne okoliczności które podważałyby szczerość ich wypowiedzi.
W świetle treści postanowienia Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 19 sierpnia 1976 r. (sygn. akt I Ns 1190/76) oraz braku potwierdzenia przez któregokolwiek ze świadków oraz przez uczestniczkę, aby E. i M. W. (4), czy członkowie ich rodziny, mieli informować wnioskodawczynię o planach E. W. przeznaczenia całego lokalu nr (...) dla M. K. i spłacenia udziału wnioskodawczyni w prawie własności tego lokalu oraz, aby E. W. przekazując wnioskodawczyni część ceny uzyskanej ze sprzedaży działki w kwocie 30.000 zł miał powiedzieć wnioskodawczyni, że stanowi ona spłatę z lokalu nr (...), wiarygodnie brzmią zeznania wnioskodawczyni, iż rodzice nigdy nie mówili jej, że całe mieszkanie ma być M. K., a ona ma otrzymać od nich z tego mieszkania spłatę.
Nie przyjął Sąd za podstawę ustaleń faktycznych supozycji uczestniczki, iż przekazane przez nią wnioskodawczyni pieniądze z likwidacji książeczki stanowiły część spłaty od ich ojca, zważywszy że stanowiły one, nie tyle relacjonowanie wiadomych uczestniczce faktów, co subiektywne oceny, hipotezy, wnioski uczestniczki. W świetle owych supozycji uczestniczki niewiarygodnie brzmią też twierdzenia uczestniczki odnośnie treści rozmowy, jaką jej ojciec miał przeprowadzić z wnioskodawczynią i jej zrelacjonować. Gdyby bowiem rzeczywiście między wnioskodawczynią i ojcem miało dojść do rzeczonej rozmowy i w jej trakcie wnioskodawczyni miałaby powiedzieć ojcu, że przekazana jej kwota jest za mała i się nie spisze, to z pewnością uczestniczka nie zeznałaby, że jedynie według niej (a zatem w jej ocenie) ta kwota stanowiła część spłaty od ojca, tylko że tak było w rzeczywistości.
Na stan faktyczny złożyły się nadto okoliczności niesporne między stronami, w tym twierdzenia uczestniczki niezaprzeczone przez wnioskodawczynię (art. 230 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.)
Sąd rozważył, co następuje:
Zniesienie współwłasności.
wniosek zasługuje na uwzględnienie.
Wnioskodawczyni R. K. domagała się zniesienia współwłasności stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...) usytuowanego na I kondygnacji budynku nr (...) położonego w T. – S. przy ul. (...) o łącznej powierzchni użytkowej 65,05 m 2, objętego księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Tarnowie, VI Wydział Ksiąg Wieczystych, z którego własnością związany jest udział wynoszący 2/12 części w nieruchomości wspólnej, objętej księgą wieczystą nr (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Tarnowie, VI Wydział Ksiąg Wieczystych, którą stanowi grunt oznaczony jako działka ewidencyjna nr (...) oraz części wyżej wymienionego budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali poprzez przyznanie tego lokalu mieszkalnego na wyłączną własność uczestniczki M. K. za jednoczesną spłatą jej udziału w prawie własności tego lokalu.
Zgodnie z art. 210 § 1 zd. 1 k.c. każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności. Z kolei przepisy art. 211 k.c. i art. 212 k.c. odnoszące się do zniesienia współwłasności w częściach ułamkowych przewidują trzy sposoby zniesienia tej kategorii współwłasności, to jest podział fizyczny rzeczy, przyznanie rzeczy na własność jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych oraz sprzedaż rzeczy.
Jak natomiast stanowi art. 622 § 2 k.p.c. gdy wszyscy współwłaściciele złożą zgodny wniosek co do sposobu zniesienia współwłasności, sąd wyda postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli spełnione zostaną wymagania, o których mowa w dwóch artykułach poprzedzających, a projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych. Niniejsze oznacza zaś, że jedynie w razie złożenia przez wszystkich współwłaścicieli zgodnego wniosku co do zniesienia współwłasności, sąd ma obowiązek wydać postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli zostaną ponadto spełnione wymagania określone w ustawie. W innych wypadkach sąd nie jest związany wnioskiem co do sposobu zniesienia współwłasności. Wtedy o wyborze sposobu zniesienia współwłasności rozstrzyga sąd, korzystając jedynie z trzech ustawowo unormowanych sposobów zniesienia współwłasności, stosowanych w kolejności określonej przez ustawodawcę ( por. K. Piasecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 622. Komentarze Legalis, rok 2016, wyd. 7).
W świetle brzmienia art. 622 § 2 k.p.c. zgodny wniosek współwłaścicieli co do sposobu wyjścia ze współwłasności podlega weryfikacji sądu co do jego zgodności z prawem, z zasadami współżycia społecznego oraz co do tego, czy nie narusza w sposób rażący interesów osób uprawnionych. Pozytywne stwierdzenie jednej z tych trzech wymienionych okoliczności stanowi przeszkodę do dokonania zniesienia współwłasności we wskazany sposób, rodzącą potrzebę stosownej jego modyfikacji. Jeśli natomiast zachodzą wyżej wymienione przeszkody do dokonania zniesienia współwłasności zgodnie z wnioskiem uczestników, a nadto, jeżeli jednocześnie zachodzą warunki do dokonania podziału rzeczy w naturze, sąd dokonuje tego podziału na części odpowiadające wartością udziałom współwłaścicieli z uwzględnieniem wszelkich okoliczności zgodnie z interesem społeczno - gospodarczym, a różnice wartości wyrównuje przez dopłaty pieniężne (art. 623 k.p.c.).
W przedmiotowej sprawie wnioskodawczyni R. K. konsekwentnie domagała się zniesienia współwłasności powyższego lokalu mieszkalnego poprzez przyznanie go na wyłączną własność uczestniczki M. K. za jednoczesną spłatą jej udziału w prawie własności tego lokalu, ewentualnie w drodze sprzedaży nieruchomości w drodze licytacji, zaś uczestniczka wskazywała na różne możliwości wyjścia przez strony ze współwłasności przedmiotowego lokalu, w tym na możliwość przejęcia przez nią tego lokalu na własność za jednoczesną spłatą udziału wnioskodawczyni w prawie własności tego lokalu. Należy jednak podkreślić, że w toku sprawy i piśmie zawierającym stanowisko końcowe uczestniczki, M. K. negowała wysokość spłaty, która miałaby przypaść wnioskodawczyni zgodnie z treścią opinii biegłej i proponowała kwotę niższą, to jest 45.000 zł tytułem spłaty, wskazując, że w razie sprzedaży nieruchomości lokalowej w drodze licytacji, taką kwotę realnie otrzymałaby wnioskodawczyni.
W tej sytuacji, przy uwzględnieniu, wynikającego już tylko z charakteru przedmiotu zniesienia współwłasności (stanowiący odrębną nieruchomość lokal mieszkalny o pow. użytkowej 65,05 m 2), braku realnych możliwości dokonania zniesienia współwłasności według pierwszego z wyżej wymienionych sposobów zniesienia współwłasności, tj. przez podział fizyczny niniejszego lokalu mieszkalnego, a zarazem przy uwzględnieniu, zastrzeżeń uczestniczki co do kwoty spłaty ustalonej w opinii biegłej i sygnalizowanego przez uczestniczkę braku możliwości uiszczenia spłaty w pełnej wysokości, Sąd uznał, że uzasadniało dokonanie zniesienia współwłasności tegoż lokalu mieszkalnego poprzez sprzedaż według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego. Podkreślić należy, że uczestniczka z jednej strony zgłaszała gotowość przejęcia na własność lokalu, w którym zamieszkiwała od lat i w którym poczyniła nakłady i remonty, z drugiej jednak strony ostatnie stanowisko uczestniczki zmierzało w kierunku przysądzenia jej prawa własności lokalu bez spłat bądź znacznego obniżenia spłaty. W tym miejscu stwierdzić przy tym trzeba, że w realiach faktycznych przedmiotowej sprawy brak było podstaw do przychylenia się do stanowiska uczestniczki jakoby wnioskodawczyni otrzymała już spłatę swojego udziału w prawie własności przedmiotowego lokalu mieszkalnego w formie przekazanych jej przez uczestniczkę środków pieniężnych pochodzących z likwidacji książeczki mieszkaniowej oraz w formie darowanych jej przez ich ojca środków pieniężnych w kwocie 30.000 zł. Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe w żadnej mierze nie wykazało bowiem, aby zarówno przekazanie wnioskodawczyni przez siostrę środków pieniężnych pochodzących z likwidacji książeczki mieszkaniowej, jak i darowanie wnioskodawczyni środków pieniężnych w kwocie 30.000 zł przez ojca, nastąpiło tytułem spłaty udziału wnioskodawczyni w prawie własności niniejszego lokalu mieszkalnego, albo inaczej rzecz ujmując nastąpiło z zastrzeżeniem, że stanowi ono spłatę udziału wnioskodawczyni w prawie własności przedmiotowego lokalu mieszkalnego oraz, aby wnioskodawczyni miała tego świadomość. Wręcz przeciwnie wyniki postępowania dowodowego przekonują, że ojciec wnioskodawczyni i uczestniczki celem doprowadzenia do przejęcia zgodnie ze swoją wolą przez uczestniczkę w całości na własność lokalu mieszkalnego nr (...) planował spłacić udział wnioskodawczyni w prawie własności tego lokalu, jednak nigdy nie poinformował wnioskodawczyni o tych planach, jak też o tym, że przekazanie jej przez uczestniczkę środków pieniężnych pochodzących z likwidacji książeczki mieszkaniowej oraz darowanie jej przez niego środków pieniężnych w kwocie 30.000 zł stanowi wcielenie tych planów w życie. W takim stanie rzeczy nie sposób przyjąć, aby środki pieniężne pochodzące z likwidacji książeczki mieszkaniowej (tym bardziej, że już tylko z racji na swoją wysokość, pozwalającą zaledwie na zakup odbiornika radiowego, z natury rzeczy nie stanowiły one właściwego ekwiwalentu za przeniesienie udziału w prawie własności lokalu mieszkalnego nr (...)) oraz z darowizny od ojca stanowiły spłatę za nieformalne przeniesienie przez wnioskodawczynię swojego udziału w prawie własności lokalu mieszkalnego nr (...) na rzecz uczestniczki. Odnośnie darowizny dokonanej na rzecz wnioskodawczyni przez jej ojca jedynie na marginesie wskazać przy tym należy, że nie jest wykluczone, że będzie ona mogła zostać rozliczona przy okazji dokonywania działu spadku po E. W..
Dlatego też Sąd wobec braku możliwości innego, zgodnego sposobu zniesienia współwłasności, dokonał jej zniesienia w drodze sprzedaży lokalu mieszkalnego opisanego szczegółowo w punkcie I postanowienia w drodze sprzedaży w trybie opisanym w Kodeksie postępowania cywilnego. Zgodnie z art. 625 kpc, postanowieniu zarządzającym sprzedaż rzeczy należących do współwłaścicieli sąd bądź rozstrzygnie o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli, bądź też tylko zarządzi sprzedaż, odkładając rozstrzygnięcie o wzajemnych roszczeniach współwłaścicieli oraz o podziale sumy uzyskanej ze sprzedaży do czasu jej przeprowadzenia.
Sąd uznał, że skoro strony były współwłaścicielami lokalu mieszkalnego w ułamkach po 1/2 , to bez względu na to jaka suma zostałaby uzyskana z tytułu sprzedaży, każdej z nich należy się połowa tej sumy, stąd w orzeczeniu znoszącym współwłasność orzekł Sąd o podziale kwoty ze sprzedaży lokalu po ½ części.
Żądania dodatkowe.
Zgodnie z art. 618 § 1 zd. 1 k.p.c. w postępowaniu o zniesienie współwłasności sąd rozstrzyga także spory o prawo żądania zniesienia współwłasności i o prawo własności, jak również wzajemne roszczenia współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy. Dochodzenie roszczeń z rzeczonych tytułów nie jest przy tym dopuszczalne po prawomocnym zniesieniu współwłasności (art. 618 § 3 k.p.c.).
Do wymienionych w powołanym przepisie art. 618 § 1 zd. 1 k.p.c. roszczeń współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy należy zaś zaliczyć w szczególności roszczenia z tytułu korzystania z rzeczy wspólnej, pobierania z niej pożytków i przychodów oraz dokonywania na nią nakładów ( por. A. Góra – Błaszczykowska (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 618. Komentarze Legalis, rok 2016, wyd. 2; E. Marszałkowska – Krześ (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do art. 618. Komentarze Legalis, rok 2019, wyd. 24).
Wnioskodawczyni R. K. zgłosiła żądanie dodatkowe zasądzenia na jej rzecz od uczestniczki ostatecznie w sumie kwoty 42.577 zł tytułem wynagrodzenia za wyłączne korzystanie przez uczestniczkę z naruszeniem art. 206 k.c. z lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...), zaś uczestniczka M. K. - żądanie dodatkowe zasądzenia na jej rzecz od wnioskodawczyni ostatecznie w sumie kwoty 1.257,80 zł tytułem rozliczenia nakładów poniesionych przez nią na związaną z prawem własności lokalu mieszkalnego nr (...) nieruchomość wspólną w postaci budynku, w którym ten lokal się znajduje oraz gruntu pod tym budynkiem.
Podstawy materialno - prawnej dla roszczenia wnioskodawczyni należy poszukiwać w przepisie art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 206 k.c. bądź w przepisie art. 225 k.c. w zw. z art. 224 § 2 k.c. i art. 206 k.c., zaś fundamentalnym, pierwszorzędnym warunkiem jego uwzględnia jest korzystanie przez współwłaściciela, przeciwko któremu takie żądanie jest skierowane przez innego współwłaściciela z rzeczy wspólnej, z naruszeniem art. 206 k.c. w sposób wyłączający współposiadanie tego innego współwłaściciela, skoro w świetle art. 206 k.c. każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z rzeczy przez pozostałych współwłaścicieli. Na takim stanowisku odnośnie kwestii możliwości domagania się przez współwłaściciela od pozostałych współwłaścicieli wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy wspólnej stanął też Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z dnia 19 marca 2013 r., III CZP 88/12 ( Legalis nr 599644), w której stwierdził, że współwłaściciel może domagać się od pozostałych współwłaścicieli, korzystających z rzeczy wspólnej z naruszeniem art. 206 k.c. w sposób wyłączający jego współposiadanie, wynagrodzenia za korzystanie z tej rzeczy na podstawie art. 224 § 2 lub art. 225 k.c. Stwierdzić przy tym trzeba, że ze względu na regulację przewidzianą w art. 618 k.c., wynagrodzenie za nieuprawnione korzystanie z rzeczy wspólnej przez niektórych współwłaścicieli może zostać zasądzone na rzecz innych współwłaścicieli na podstawie art. 224 § 2 k.c. lub art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c. także w postępowaniu o zniesienie współwłasności ( por. K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz do art. 206. Komentarze Legalis rok 2020, wyd. 26).
Jak już na to zwrócono uwagę powyżej, według art. 206 k.c. każdy ze współwłaścicieli jest uprawniony do współposiadania rzeczy wspólnej oraz do korzystania z niej w takim zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem przez pozostałych współwłaścicieli. Powołany przepis ma charakter dyspozytywny, co oznacza, że znajduje on zastosowanie jedynie w wypadku, gdy sposobu posiadania rzeczy wspólnej nie reguluje umowa zawarta przez współwłaścicieli, bądź orzeczenie sądu. Jeżeli więc w danym przypadku stosuje się art. 206 k.c., gdyż sposobu posiadania rzeczy wspólnej nie normuje umowa współwłaścicieli ani orzeczenie sądu, każdy współwłaściciel jest uprawniony do bezpośredniego posiadania całej rzeczy wspólnie wraz z pozostałymi współwłaścicielami; granicą jego uprawnienia jest zaś takie samo uprawnienie każdego z pozostałych współwłaścicieli. W konsekwencji współwłaściciel, który pozbawia innego współwłaściciela posiadania na zasadach określonych w art. 206 k.c., narusza jego uprawnienie wynikające ze współwłasności, a sam, w zakresie, w jakim posiada rzecz i korzysta z niej w sposób wykluczający posiadanie i korzystanie innych współwłaścicieli, działa bezprawnie ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13.03.2008 r., III CZP 3/08, Legalis nr 95702 oraz cytowane tam judykaty Sądu Najwyższego).
Współposiadanie z art. 206 k.c. oznacza łączne władanie do niepodzielnej ręki ( pro indiviso). Polega ono na wykonywaniu władztwa faktycznego nad rzeczą przez kilka osób, jak to czynią współwłaściciele w częściach ułamkowych, a więc w sytuacji, w której każdy z nich uważa się – i daje temu wyraz – za takiego współwłaściciela rzeczy. W ramach unormowania zawartego w art. 206 k.c. nie można przy tym racjonalnie wywodzić uprawnienia współwłaścicieli do współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej „w granicach udziału” lub „ponad udział”. Współwłaścicielowi nie przysługuje prawo do określonej części rzeczy wspólnej, lecz prawo do posiadania całej rzeczy. Ponieważ zaś każdemu współwłaścicielowi przysługuje takie samo uprawnienie, to każde z nich doznaje ograniczenia w sposobie jego wykonywania przez takie same uprawnienia pozostałych współwłaścicieli. Stąd wniosek, że współwłaściciele mogą współposiadać i korzystać z rzeczy wspólnej w takim tylko zakresie, jaki daje się pogodzić ze współposiadaniem i korzystaniem z niej przez pozostałych współwłaścicieli. Poza tym, dopóki współwłaściciele korzystają ze wspólnej rzeczy zgodnie z ich wolą wyrażoną nawet w sposób konkludentny, dopóty ich współposiadanie i korzystanie z rzeczy nie narusza art. 206 k.c. Oświadczenie woli, wyrażające zgodę na sposób korzystania, lub na podział do korzystania z rzeczy wspólnej, może być składane przez poszczególnych współwłaścicieli w różnym czasie i umowa taka nie wymaga żadnej formy szczególnej. Nie jest to umowa zobowiązująca do określonych świadczeń przez poszczególnych współwłaścicieli względem siebie, chociaż pośrednio wynikają z niej dla nich pewne obowiązki, np. obowiązek znoszenia (pati), że z określonej części nieruchomości korzystać będzie wyłącznie inny współwłaściciel. Jej istotą nie jest wzajemne zaciąganie zobowiązań, lecz odmienne od ustawowego ukształtowanie wykonywania współuprawnienia w odniesieniu do korzystania ze wspólnej rzeczy. Do naruszenia uprawnień współwłaścicielskich z art. 206 k.c. nie dochodzi nie tylko wówczas, gdy współwłaściciele zawarli umowę quoad usum albo gdy zostało wydane w tej kwestii orzeczenie, ale także wtedy, gdy jeden ze współwłaścicieli zrezygnuje z wykonywania tego uprawnienia na rzecz innego lub innych współwłaścicieli, przy czym taka rezygnacja powinna być wyraźna i nie może być domniemywana z samego faktu, że władztwo nie jest wykonywane ( por. uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 19.03.2013 r., III CZP 88/12, Legalis nr 599644 oraz cytowane tam orzecznictwo Sądu Najwyższego; K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz do art. 206. Komentarze Legalis rok 2020, wyd. 26).
Roszczenie współwłaściciela przeciwko innemu współwłaścicielowi o wynagrodzenie za korzystanie przez niego z rzeczy wspólnej w razie naruszenia przez tego innego współwłaściciela art. 206 k.c. może uzasadniać przy tym tylko ziszczenie się określonych w art. 224 § 2 k.c. lub w art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c. przesłanek. Przepis art. 206 k.c. nie stanowi bowiem samodzielnej podstawy roszczenia o zapłatę wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy przez współwłaściciela. Służy jednak do oceny sposobu posiadania rzeczy wspólnej i korzystania z niej. W razie uznania, że ustalony w danej sprawie sposób jest niezgodny z tym przepisem, wyznaczenie zakresu uprawnionego posiadania i korzystania z rzeczy wspólnej następuje odpowiednio do wielkości udziałów we współwłasności. Taka sytuacja – w zależności od spełnienia dalszych przesłanek – może dawać podstawy do zastosowania art. 224 § 2 lub art. 225 k.c. Stwierdzenie bowiem, że niektórzy współwłaściciele władali nieruchomością wspólną niezgodnie z granicami wynikającymi z art. 206 k.c., pozwala uznać ich w zakresie niezgodnym z wielkością przysługujących im udziałów we współwłasności za posiadaczy bez tytułu prawnego zobowiązanych do zapłaty za korzystanie z niej na rzecz tych współwłaścicieli, którzy zostali pozbawieni możliwości współposiadania rzeczy wspólnej i korzystania z niej odpowiednio do wielkości swoich udziałów ( por. K. Osajda (red.), Kodeks cywilny. Komentarz do art. 206. Komentarze Legalis, rok 2019, wyd. 23 oraz cytowane tam judykaty Sądu Najwyższego). Przesłankami tymi, jeśli chodzi o roszczenie o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy oparte na przepisie art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c., na jakim zasadza dochodzone roszczenie wnioskodawczyni, są zaś: posiadanie przez współwłaściciela przeciwko któremu skierowane jest takie roszczenie uzupełniające w stosunku do udziału w prawie własności rzeczy wspólnej przysługującego innemu współwłaścicielowi statusu posiadacza samoistnego w złej wierze oraz bezprawne pozbawienie tego innego współwłaściciela przez współwłaściciela, przeciwko któremu skierowane jest takie roszczenie uzupełniające posiadania rzeczy wspólnej.
Odnośnie wysokości należnego uprawnionemu współwłaścicielowi wynagrodzenia stanąć trzeba na stanowisku, że decydują o niej stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia, a zatem czas bezprawnego współposiadania i korzystania z rzeczy przez innego współwłaściciela ( por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13.03.2008 r., III CZP 3/08, Legalis nr 95702 oraz powoływane tam judykaty Sądu Najwyższego).
W ocenie Sądu okoliczności rozpoznawanej sprawy nie dają podstaw do przyjęcia, aby M. K. posiadała lokal mieszkalny nr (...) i korzystała z niego z naruszeniem art. 206 k.c. w sposób wyłączający współposiadanie tego lokalu przez wnioskodawczynię i współkorzystanie z tego lokalu przez wnioskodawczynię.
Przede wszystkim to, że wnioskodawczyni nie wykonywała bezpośredniego władztwa nad stanowiącym przedmiot postępowania lokalem mieszkalnym nr (...) i korzystała z niego sporadycznie, przede wszystkim przy okazji sprawowania opieki nad schorowaną matką, zaś uczestniczka zajmowała cały ten lokal i korzystała z niego wraz ze swoją rodziną samo przez się nie oznacza jeszcze, że doszło do wyzucia wnioskodawczyni przez uczestniczkę z możliwości posiadania z tego lokalu i korzystania z niego, a to stanowi warunek skuteczności roszczenia współwłaściciela przeciwko innemu współwłaścicielowi o zapłatę wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy wspólnej z naruszeniem art. 206 k.c. Aby bowiem można było skutecznie dochodzić rzeczonego roszczenia to współwłaściciel, przeciwko któremu skierowane jest takie roszczenie musi doprowadzić do pozbawienia dochodzącego tego roszczenia współwłaściciela możliwości współposiadania i korzystania z rzeczy wspólnej w sposób określony w art. 206 k.c. W sytuacji, zaś w której brak posiadania przez wnioskodawczynię niniejszego lokalu mieszkalnego i korzystania z niego nie stanowił konsekwencji stwarzania wnioskodawczyni przez uczestniczkę jakichkolwiek przeszkód w zamieszkaniu w tym lokalu i użytkowaniu go (skoro uczestniczka nigdy nie zabraniała wnioskodawczyni korzystania z tego lokalu i jego wyposażenia, jak też nie wyrażała ani uprzedniej ani następczej dezaprobaty wobec wchodzenia przez wnioskodawczynię do tego lokalu pod nieobecność uczestniczki i korzystania z jego wyposażenia, a nadto wnioskodawczyni nigdy nie musiała się prosić o możliwość skorzystania z tego lokalu (w tym w celach noclegowych w czasie sprawowania opieki nad schorowaną matką) i jego wyposażenia), ale raczej wyraz braku zainteresowania ze strony samej wnioskodawczyni zamieszkaniem w tym lokalu i korzystaniem z niego (skoro wnioskodawczyni nigdy nie domagała się od uczestniczki umożliwienia zamieszkania jej w tym lokalu), nie podobna przyjąć, aby miało miejsce wyzucie wnioskodawczyni przez uczestniczkę z możliwości współposiadania niniejszego lokalu i współkorzystania z niego w sposób przewidziany w art. 206 k.c.
Posiadaniu przez uczestniczkę lokalu mieszkalnego nr (...) i korzystaniu z niego z naruszeniem art. 206 k.c. w sposób wyłączający współposiadanie tego lokalu przez wnioskodawczynię i współkorzystanie z niego przez wnioskodawczynię przeczą także panujące między siostrami aż do 2013 r. dobre relacje, w tym przede wszystkim brak między nimi jakichkolwiek konfliktów na tle posiadania przedmiotowego lokalu i korzystania z niego, jak też brak po stronie uczestniczki woli posiadania lokalu wyłącznie dla siebie i odsunięcia wnioskodawczyni od realizacji jej praw do niego, czemu uczestniczka dawała wyraz w posługiwaniu się w relacjach z wnioskodawczynią na określenie tego lokalu słowem „nasz”, jak też w nieformułowaniu pod adresem wnioskodawczyni zakazu korzystania z lokalu, w zachęcaniu jej do brania z tego lokalu potrzebnych jej rzeczy oraz w pozostawianiu niezamkniętych na klucz drzwi wejściowych do tego lokalu.
Trudno też mówić o pozbawieniu wnioskodawczyni współposiadania przedmiotowego lokalu i możliwości korzystania z niego przez uczestniczkę w sytuacji, w której w lokalu tym w latach 80-tych odbyło się przyjęcie weselne wnioskodawczyni, zaś stosunkowo jeszcze nie tak dawno temu, bo w 2011 r. w okresie sprawowania opieki nad schorowaną matką wnioskodawczyni nocowała w tym lokalu bez proszenia się o wyrażenie na to zgody przez uczestniczkę, jak też dysponowała kluczami do drzwi wejściowych do budynku, w którym znajduje się ten lokal, co przy uwzględnieniu nie zamykania drzwi wejściowych do tego lokalu, umożliwiało jej swobodne korzystanie z tego lokalu, kiedy tylko miała taką potrzebę i ochotę.
Zdaniem Sądu o wyzuciu przez uczestniczkę wnioskodawczyni z możliwości współposiadania lokalu mieszkalnego nr (...) i współkorzystania z niego nie przesądza też samodzielne ponoszenie przez uczestniczkę kosztów utrzymania tego lokalu i przeprowadzanych w nim bieżących remontów, jak też nie zwracanie się przez uczestniczkę do wnioskodawczyni o opinię w kwestii rzeczonych remontów i wyrażenie na nie zgody, skoro koszty te były ściśle związane z normalną eksploatacją lokalu przez samą uczestniczkę i jej rodzinę, a tym samym, to w ich wyłącznym interesie leżało ich pokrywanie celem dalszego użytkowania lokalu, zaś wnioskodawczyni była świadoma realizowanych bieżących prac remontowych i nie wyrażała wobec nich jakiejkolwiek dezaprobaty, a przynajmniej zgromadzony w sprawie materiał dowodowy nie wykazał, aby taka sytuacja miała mieć miejsce.
Reasumując stwierdzić trzeba, że uczestniczka władała co prawda całym lokalem mieszkalnym nr (...), nie mniej jednak czyniła to na wzór współwłaściciela (a nie wyłącznego właściciela) oraz z wolą posiadania pod tytułem współwłasności (a nie indywidualnej własności), co wykluczało przypisanie posiadaniu przez nią przedmiotowego lokalu i korzystaniu z tego lokalu noszącego znamiona posiadania i korzystania wyłączającego współposiadanie tego lokalu i współkorzystanie z niego przez wnioskodawczynię z naruszeniem art. 206 k.c., a tym samym stanowiło bezwzględną przeszkodę dla uwzględnienia roszczenia wnioskodawczyni.
Biorąc pod uwagę, że dopiero spełnienie warunku w postaci posiadania przez współwłaściciela rzeczy wspólnej i korzystania z niej z naruszeniem art. 206 k.c. w sposób wyłączający współposiadanie tej rzeczy przez innego współwłaściciela i współkorzystanie z niej przez niego aktualizuje uprawnienie do roszczeń uzupełniających z art. 224 § 2 k.c. oraz art. 225 k.c., wobec nieurzeczywistnienia się tego warunku na gruncie rozpoznawanej sprawy bezprzedmiotowym stało się poddawanie weryfikacji ziszczenia się przesłanek określonych w art. 224 § 2 k.c. w zw. z art. 225 k.c., na którym wnioskodawczyni opierała dochodzone roszczenie.
W takim stanie rzeczy, na mocy powołanych przepisów prawa, Sąd niniejsze żądanie wnioskodawczyni oddalił w punkcie IV sentencji postanowienia.
Z kolei podstawę materialno - prawną dla wyżej wymienionego roszczenia uczestniczki stanowi przepis art. 207 k.c., zgodnie z którym każdy ze współwłaścicieli m.in. ponosi wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną w stosunku do wielkości udziału w rzeczy wspólnej. Przez wydatki podlegające zasadom przewidzianym w art. 207 k.c. należy przy tym rozumieć wydatki, których potrzeba poniesienia wynika z normalnej eksploatacji i zasad prawidłowej gospodarki, a zatem wydatki konieczne, niezbędne do zachowania rzeczy w nienaruszonym stanie, wydatki użyteczne zwiększające wartość rzeczy (przy czym wydatki użyteczne o tyle, o ile nie służą tylko dla wygody jednego lub kilku współwłaścicieli i nie zostały poniesione tylko w jego lub ich interesie), a także wydatki poniesione na normalną eksploatację rzeczy, zaś przez ciężary - wszelkiego rodzaju ciężary publicznoprawne, takie jak podatki (w tym od nieruchomości) oraz inne świadczenia o charakterze publicznoprawnym oraz gospodarcze ciężary prywatnoprawne, takie jak np. ubezpieczenia. Zważyć przy tym należy, że art. 207 k.c. – z uwagi na swój dyspozytywny charakter - ma zastosowanie jedynie wówczas, gdy współwłaściciele inaczej nie postanowili, jak też, że ze spoczywającego na jego mocy na współwłaścicielach obowiązku ponoszenia wydatków i ciężarów związanych z rzeczą wspólną, wynika obowiązek wzajemnego rozliczenia z poczynionych na rzecz wspólną nakładów ( por. J. Gudowski (red.), Komentarz do art. 207 Kodeksu cywilnego, Komentarze LEX, stan prawny na dzień 10.03.2016 r.; A. Karnicka - Kawczyńska, J. Kawczyński, Współwłasność jako szczególna forma własności. Problematyka i wzory pism, Warszawa 2004, s. 38-39; E. Gniewek, Kodeks cywilny. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe. Komentarz do art. 207 k.c., LEX).
Poddając ocenie merytorycznej w świetle powyższych wskazań natury prawnej żądanie dodatkowe uczestniczki wskazać trzeba, że wprawdzie żądanie to nie dotyczyło stricte stanowiącej przedmiot niniejszego postępowania rzeczy wspólnej wnioskodawczyni i uczestniczki (tj. lokalu mieszkalnego nr (...) przy ul. (...)), tylko nieruchomości wspólnej, w której udział w wysokości 2/12 części związany jest z prawem własności przedmiotowego lokalu, tj. gruntu stanowiącego działkę ewidencyjną nr (...) oraz części posadowionego na tym gruncie budynku, w którym znajduje się niniejszy lokal, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali, nie mniej jednak niniejsza okoliczność w przekonaniu Sądu nie podważała możliwości i zasadności dokonania rozliczenia w niniejszym postępowaniu nakładów poczynionych przez uczestniczkę na tę nieruchomość wspólną, skoro z jednej strony przypisany do przedmiotowego lokalu udział w tej nieruchomości wspólnej jest integralnie związany z prawem własności lokalu mieszkalnego nr (...), zaś z drugiej strony rozliczenie to stanowi w istocie rozliczenie nie pomiędzy współwłaścicielami owej nieruchomości wspólnej (a zatem pomiędzy właścicielami poszczególnych lokali mieszkalnych, z których prawem własności związane są udziały w tej nieruchomości wspólnej), ale rozliczenie wewnętrzne pomiędzy współwłaścicielami jednego z tych lokali mieszkalnych, a mianowicie stanowiącego przedmiot niniejszego postępowania lokalu mieszkalnego nr (...), z którego prawem własności związany jest udział w rzeczonej nieruchomości wspólnej.
Kolejno stwierdzić trzeba, że zgłoszone przez uczestniczkę do rozliczenia nakłady niewątpliwie stanowią wydatki i ciężary w rozumieniu art. 207 k.c. Uregulowany przez uczestniczkę podatek od nieruchomości jest bowiem ciężarem publicznoprawnym, zaś poniesione przez uczestniczkę koszty prac remontowych (już tylko z uwagi na ich rodzaj, charakter i zakres wskazujący na ich związek z normalną eksploatacją nieruchomości wspólnej oraz ukierunkowanie na zachowanie nieruchomości wspólnej w co najmniej niepogorszonym stanie technicznym i użytkowym (remont instalacji gazowej, gruntowna renowacja dachu i orynnowania, wymiana dwóch złącz kolanowych łączących rynny leżące z rynnami pionowymi oraz jednej rynny pionowej, wymiana zaworu instalacji centralnego ogrzewania) oraz przyczyny, jakie legły u podstaw ich zrealizowania (zapewnienie ogrzewania budynku przy ul. (...), zabezpieczenie piwnicy przed zalaniem oraz stwierdzona w przeprowadzonej ekspertyzie dachu na budynku konieczność dokonania w trybie pilnym renowacji dachu)) oraz koszty utrzymania zimowego (już tylko ze względu na ich funkcjonalny związek z normalną eksploatacją nieruchomości wspólnej) stanowią odpowiednio wydatki konieczne oraz wydatki związane z normalną eksploatacją rzeczy. Skoro zaś uregulowany przez uczestniczkę podatek od nieruchomości wyniósł w sumie 1.584 zł, zaś poniesione przez nią koszty prac remontowych oraz koszty zimowego utrzymania wyniosły w sumie odpowiednio 9.406 zł oraz 2.500 zł, tylko takie kwoty mogły zostać przyjęte do rozliczeń.
Sąd nie znalazł przy tym podstaw do dokonania rzeczonych rozliczeń przy uwzględnieniu ustalonego przez uczestniczkę oraz jej braci M. W. (1) i W. W. uproszczonego sposobu rozliczenia tych kosztów, tj. w wysokości odpowiadającej wydzielonym przez nich częściom użytkowym w nieruchomości wspólnej, wynoszącym: w przypadku M. K. - 2/5 części, zaś w przypadku W. W., M. W. (1) i Romy K. - po 1/5 części. W ocenie Sądu tego rodzaju porozumienie jako określające odmiennie niż to wynika z art. 207 k.c. sposób ponoszenia wydatków i ciężarów związanych z rzeczą wspólną powinno być zawarte przez wszystkich współwłaścicieli nieruchomości wspólnej (a zatem wnioskodawczynię (bądź co najmniej przez uczestniczkę działającą w imieniu i za zgodą wnioskodawczyni), uczestniczkę, M. W. (1) i W. W.) ponieważ dotyczy ono sfery prawnej każdego z nich. Skoro zatem przedmiotowe porozumienie zostało zawarte bez udziału, a nawet wiedzy, wnioskodawczyni, tym samym nie było władne doprowadzić do zmiany w relacjach między wnioskodawczynią a pozostałymi współwłaścicielami nieruchomości wspólnej wynikającego z art. 207 k.c. sposobu ponoszenia wydatków i ciężarów związanych z tą nieruchomością, a mianowicie w stosunku do wielkości ich udziału w tej nieruchomości wspólnej. Oznacza to, że skoro udział wnioskodawczyni w nieruchomości wspólnej stanowiącej budynek przy ul. (...) i grunt pod tym budynkiem - stosownie do postanowienia Sądu Rejonowego w Tarnowie z dnia 19 sierpnia 1976 r. (sygn. akt I Ns 1190/76), na mocy którego ustanowiono odrębną własność lokalu mieszkalnego nr (...) w budynku przy ul. (...), z którego prawem własności związany jest udział w przedmiotowej nieruchomości wspólnej – wynosi 1/12 część, tym samym winna ona partycypować w poniesionych przez uczestniczkę nakładach na niniejszą nieruchomość wspólną do wysokości 1/12 części wartości tych nakładów, a zatem kwotą: 132 zł - w przypadku podatku od nieruchomości (1/12 x 1.584 zł = 132 zł), 783,83 zł – w przypadku kosztów prac remontowych (1/12 x 9.406 zł = 783,83 zł) oraz 208,33 zł – w przypadku kosztów zimowego utrzymania (1/12 x 2.500 zł = 208,33 zł), to jest w sumie kwotą 1.124,16 zł (132 zł + 783,83 zł + 208,33 zł = 1.124,16). Biorąc zatem pod uwagę, że uczestniczka stosownie do powyższego porozumienia oraz do rozdzielenia przypadającej zgodnie z tym porozumieniem na wnioskodawczynię części kosztów prac remontowych w częściach równych na nią oraz na M. W. (1) i W. W. (tj. po 1/3 części) wyłożyła za wnioskodawczynię następujące kwoty: 316,80 zł – w przypadku podatku od nieruchomości (1/5 x 1.584 zł = 316,80 zł), 627,07 zł – w przypadku kosztów prac remontowych (1/3 x (1/5 x 9.406) = 627,07 zł) oraz 500 zł – w przypadku kosztów utrzymania zimowego (1/5 x 2.500 zł = 500 zł), uczestniczka mogła zasadnie domagać się od wnioskodawczyni tytułem rozliczenia nakładów na nieruchomość wspólną kwoty: 132 zł – w przypadku podatku od nieruchomości (skoro tylko taką kwotą wnioskodawczyni stosownie do swego udziału w nieruchomości wspólnej była zobowiązana uczestniczyć w podatku od nieruchomości, a uczestniczka – jak wykazało to przeprowadzone postępowanie dowodowe - samodzielnie pokryła przypadającą na wnioskodawczynię stosownie do wzmiankowanego porozumienia część tego podatku (tj. 1/5), a zarazem kwota ta nie wykracza ponad żądanie uczestniczki, które opiewało na kwotę 134,07 zł (1/3 x (1/5 x 2.011 zł (kwota podatku zgłoszona do rozliczenia)) = 134,07 zł), 627,07 zł – w przypadku kosztów prac remontowych (skoro uczestniczka – jak wykazało to przeprowadzone postępowanie dowodowe – samodzielnie pokryła przypadającą na wnioskodawczynię stosownie do wzmiankowanego porozumienia część tych kosztów (tj. 1/5) w 1/3 części, tj. w kwocie 627,07 zł (1/3 x (1/5 x 9.406 zł) = 627,07 zł), a zarazem jej żądanie opiewające na kwotę 627,07 zł (1/3 x (1/5 x 9.406 zł (suma kosztów prac remontowych zgłoszonych do rozliczenia)) = 627,07 zł) przewyższało kwotę, jaką wnioskodawczyni stosownie do swego udziału w nieruchomości wspólnej winna partycypować w tych kosztach, co też nakazywało uwzględnienie tego żądania – z uwagi na zakaz orzekania ponad żądanie (art. 321 § 1 k.p.c.) – jedynie do jego wysokości) oraz 208,33 zł – w przypadku kosztów utrzymania zimowego (skoro tylko taką kwotą wnioskodawczyni stosownie do swego udziału w nieruchomości wspólnej była zobowiązana uczestniczyć w kosztach utrzymania zimowego, a uczestniczka – jak wykazało to przeprowadzone postępowanie dowodowe - samodzielnie pokryła przypadającą na wnioskodawczynię stosownie do wzmiankowanego porozumienia część tych kosztów (tj. 1/5), a zarazem kwota ta nie wykracza ponad żądanie uczestniczki, które opiewało na kwotę 500 zł (1/5 x 2.500 zł (koszty utrzymania zimowego zgłoszone do rozliczenia) = 500 zł), to jest łącznie kwoty 967,40 zł (132 zł + 627,07 zł + 208,33 zł = 967,40 zł). Wobec tego żądanie uczestniczki podlegało uwzględnieniu jedynie do kwoty 967,40 zł, zaś w pozostałym zakresie (tj. wykraczającym ponad tą kwotę) podlegało oddaleniu.
W tej sytuacji odnośnie żądania uczestniczki, na podstawie powołanych przepisów prawa, Sąd orzekł jak w punkcie V sentencji postanowienia.
O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o art. 520 § 1 k.p.c. stwierdzając, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Podejmując tej treści rozstrzygnięcie Sąd miał na uwadze, że w postępowaniu o zniesienie współwłasności z reguły nie występuje pomiędzy zainteresowanymi sprzeczność interesów, gdyż jego wynik prowadzi zgodnie z interesem uczestników do wyjścia ze wspólności składników majątkowych, a przyznanie ich na wyłączną własność następuje z wyrównaniem udziałów dopłatami. W postępowaniach działowych sam fakt zgłoszenia przez uczestników odmiennych wniosków co do sposobu tego zniesienia nie powoduje powstania sprzeczności interesów, gdyż na gruncie art. 520 § 2 k.p.c. omawiana przesłanka nie jest związana ze stanowiskiem zajętym przez zainteresowanych w sprawie ( por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 03.02.2012 r., I CZ 133/11, Legalis nr 480507), a tym samym, że w rzeczonych sprawach w zakresie rozstrzygania o kosztach postępowania winna znajdować zastosowanie ogólna zasada ponoszenia kosztów w postępowaniu nieprocesowym wyrażona w art. 520 § 1 k.p.c., zgodnie z którą każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie. Ponadto na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz. U. z 2020 r., poz. 755 ze zm.) w zw. z art. 520 § 1 k.p.c. Sąd nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Tarnowie od wnioskodawczyni i uczestniczki odpowiednio kwotę 467 zł oraz kwotę 595 zł tytułem brakujących wydatków związanych z opiniami biegłego sądowego. Biorąc pod uwagę, że wydanie przez biegłego sądowego opinii na okoliczność ustalenia wartości przedmiotu zniesienia współwłasności leżało w równym stopniu w interesie wnioskodawczyni, jak i uczestniczki, wnioskodawczyni i uczestniczka winny partycypować w kosztach opracowania tej opinii w częściach równych, tj. kwotami po 595 zł (1.190 zł (koszt opinii) : 2 = 595 zł). Wnioskodawczyni ponadto winna w całości uregulować koszty sporządzenia opinii na okoliczność ustalenia wysokości wynagrodzenia wnioskodawczyni z tytułu wyłącznego korzystania przez uczestniczkę z lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w T., skoro dopuszczenie dowodu z opinii biegłego na rzeczoną okoliczność pozostaje w związku z dochodzonym przez wnioskodawczynię roszczeniem. Wnioskodawczyni winna zatem pokryć wydatki związane z opiniami biegłego sądowego w sumie do kwoty 1.167 zł (595 zł + 572 zł), zaś uczestniczka do kwoty 595 zł. Wnioskodawczyni uiściła do tej pory na poczet tych wydatków zaliczkę w kwocie 700 zł, zaś uczestniczka nie wniosła żadnej zaliczki, zatem obciążająca wnioskodawczynię część brakujących wydatków tymczasowo pokrytych z wydatków budżetowych Skarbu Państwa wynosi 467 zł (1.167 zł - 700 zł), zaś uczestniczkę - 595 zł.
Sędzia Karolina Gonet - Szwarga