Sygn. akt V ACa 336/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 27 października 2020 r.

Sąd Apelacyjny w Gdańsku – V Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący:

SSA Teresa Karczyńska - Szumilas (spr.)

Sędziowie:

SA Barbara Rączka-Sekścińska

SA Hanna Rucińska

Protokolant:

starszy sekretarz sądowy Małgorzata Naróg

po rozpoznaniu w dniu 27 października 2020 r. w Gdańsku na rozprawie

sprawy z powództwa Syndyka masy upadłości G. B. - B. W.

przeciwko J. Ż.

o ustalenie

na skutek apelacji pozwanej

od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku

z dnia 16 marca 2020 r., sygn. akt XV C 440/19

uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gdańsku, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

SSA Barbara Rączka-Sekścińska SSA Teresa Karczyńska – Szumilas SSA Hanna Rucińska

Na oryginale właściwe podpisy.

Sygn. akt V ACa 336/20

UZASADNIENIE

B. W. syndyk masy upadłości G. B. w pozwie przeciwko J. Ż. domagała się ustalenia, że czynność dokonana przez G. B. z J. Ż. w dniu 7 marca 2016 r. w formie aktu notarialnego Rep. A nr (...) zawartego przed notariuszem A. S. z Kancelarii Notarialnej w R. polegająca na sprzedaży stanowiącej własność G. B. nieruchomości położonej w miejscowości C., składającej się z działki oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...), obszaru (...) ha, dla której Sąd Rejonowy w L. prowadzi księgę wieczystą numer (...), zgodnie z którą upadła przeniosła na rzecz J. Ż. własność tej nieruchomości za cenę 80 000 zł jest bezskuteczna w stosunku do masy upadłości oraz zasądzenie kosztów procesu

W odpowiedzi na pozew pozwana wnosząc o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów procesu, wskazała, że nieruchomość będąca przedmiotem umowy sprzedaży stanowiła zabezpieczenie pożyczki udzielonej przez nią G. B., która nie została zwrócona.

Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 16 marca 2020 r. uznał za bezskuteczną wobec masy upadłości G. B. umowę sprzedaży nieruchomości położonej w S., gmina C., dla której Sąd Rejonowy w L. prowadzi księgę wieczystą nr (...), zawartą w dniu 7 marca 2016 r. w R. przed notariuszem A. S. rep. A (...) pomiędzy G. B. jako sprzedawcą, a J. Ż. jako kupującą, której przedmiotem była nieruchomość gruntowa niezabudowana – działka nr (...) o powierzchni (...) ha oraz zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 5.400 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił, że pozwana dysponowała gotówką, którą chciała zainwestować w nieruchomości; nie była przedsiębiorcą i nie chciała być udziałowcem spółki.

W dniu 1 września 2012 r. pozwana jako pożyczkodawczyni zawarła z G. B. umowę pożyczki kwoty 90.000 zł na okres od dnia 12 września 2012 r. do dnia 31 grudnia 2012 r. W razie braku spłaty pożyczki w terminie, pożyczkobiorczyni miała „przepisać” na pożyczkodawczynię działkę w miejscowości S., gmina C., numer działki (...) o powierzchni (...) ha o wartości rynkowej 90.000 zł.

W dniu 12 września 2012 r. pozwana przelała na rachunek wskazany w umowie kwotę 90.000 zł jako tytuł wskazując „przelew z rachunku”; rachunek należał do (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. a taka forma spłaty miała przyspieszyć procedurę.

Z dalszych ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że nie było jakiejkolwiek umowy pożyczki pomiędzy G. B., a (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G.; spółka nigdy nie dążyła do wyjaśnienia z pozwaną przyczyn, dla których otrzymała od pozwanej środki finansowe.

Na koncie spółki pieniądze pochodzące ze wskazanego przelewu zaksięgowano jako pożyczka od G. B.; w bilansie kwota ta figuruje jako zobowiązanie niezaspokojone.

W dniu 7 marca 2016 r. G. B. zawarła z pozwaną umowę sprzedaży, w której G. B. sprzedała stanowiącą jej własność nieruchomość położoną w nieruchomości C., składająca się z działki oznaczonej w ewidencji gruntów numerem (...), obszaru (...) ha, dla której Sąd Rejonowy w L. prowadzi księgę wieczystą (...) za cenę 80.000 zł.

W §3 umowy pozwana oświadczyła, że cena w kwocie 80.000 zł została zapłacona, co G. B. potwierdziła. W rzeczywistości cena sprzedaży nie została zapłacona, zaś strony uznały umowę za wykonanie zobowiązania wynikającego z umowy pożyczki.

Pozwana do dnia 2 września 2016 r. posiadała udziały w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G..

W dniu 28 kwietnia 2017r. w sprawie VI GU 12/17 Sadu Rejonowego Gdańsk – Północ w Gdańsku ogłoszona została upadłość konsumencka G. B..

Pozwana nie zgłosiła pozostałej wierzytelności wynikającej z umowy pożyczki w kwocie 10.000 zł do listy wierzytelności, które mają być zaspokojone z masy upadłości G. B..

W dniu 28 maja 2017 r. sporządzono sprawozdanie o stanie masy upadłości pozwanej, w której wskazano, że jej zobowiązania wynosiły ponad milion złotych

Stan faktyczny w sprawie Sąd I instancji ustalił na podstawie dokumentów, zeznań świadka G. B. oraz przesłuchania stron postępowania, które to dowody uznał za wiarygodne.

Sąd Okręgowy doszedł do przekonania, wskazując na przepis art. 83 § 1 k.c., że umowa pożyczki pomiędzy G. B. a pozwaną pozostawała umową pozorną, zatem nieważną, zaś czynnością ukrytą pozostawała umowa pożyczki pomiędzy pozwaną a (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G.. Spółka pozostawała beneficjentem środków finansowych przekazanych przez pożyczkodawcę, umieściła je w swoim bilansie jako zobowiązanie niezaspokojone. Pozwana nigdy w sposób sformalizowany nie domagała się od G. B. spłaty pożyczki pomimo tego, że termin spłaty upłynął bezskutecznie, a sama umowa pożyczki nie była zgłoszona do stosownych organów skarbowych, nie uiszczono należnego podatku od czynności cywilnoprawnych.

W ocenie Sądu I instancji, skoro umowa pożyczki pozostawała pozorna, to nie istniała żadna wierzytelność, która musiałaby zostać spłacona i nie było podstaw do jej rozliczenia przez umowę sprzedaży nieruchomości zawartą pomiędzy G. B. i pozwaną. Umowa sprzedaży była również umową pozorną i nieważną, zaś czynnością ukrytą pozostawała darowizna albo inna umowa nieodpłatna na rzecz pozwanej. W umowie sprzedaży notariusz poświadczył, że cena sprzedaży została uiszczona, nie wskazano jednak jakiejkolwiek informacji o tym, że przeniesienie własności nieruchomości następuje w zamian za zwolnienie z długu, jako świadczenie zastępcze, w żaden sposób nie odniesiono się do umowy pożyczki, a ponadto wartość nieruchomości wynosiła 80.000 zł, zaś wartość pożyczki 90.000 zł, a strony nie przedstawiły wiarygodnego wyjaśnienia co do spłaty pozostałej kwoty.

Wskazując na przepisy art. 127 § 1, 131 prawa upadłościowego Sąd Okręgowy stwierdził, że umowa sprzedaży z dnia 7 marca 2016 r. pozostaje umową o charakterze rozporządzającym, nieodpłatnym. G. B. złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości w dniu 3 stycznia 2017 r., więc przed upływem roku od dnia zawarcia tejże umowy, powództwo w niniejszej sprawie zostało złożone przez syndyka przed upływem 2 lat od dnia ogłoszenia upadłości, zaś uznanie bezskuteczności umowy służyć będzie wierzycielom G. B., którzy w ten sposób uzyskają możliwość zaspokojenia swoich wierzytelności w wyższym stopniu.

Wobec powyższych względów Sąd I instancji umowę sprzedaży uznał za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości.

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł biorąc pod uwagę art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 zdanie 1 k.p.c.

Apelację od wyroku Sądu Okręgowego w Gdańsku wywiodła pozwana, zaskarżając go w całości i zarzucając:

1. naruszenie art. 189 k.p.c. w zw. z art. 127 § prawa upadłościowego poprzez ich błędne zastosowanie i przyjęcie, że powód wykazał interes prawny w ustaleniu bezskuteczności zaskarżonej umowy, pomimo, że powód nie posiada interesu prawnego w uznaniu zaskarżonej czynności za bezskuteczną w stosunku do masy upadłości, gdyż może go realizować w drodze powództwa o świadczenie (wydanie nieruchomości bądź zapłatę) określone w art. 134 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. prawa upadłościowego;

2. naruszenie art. 452 k.c. poprzez jego niezastosowanie i przyjęcie, że świadczenie w postaci pożyczki w kwocie 90.000 zł przekazane przez pozwaną na rachunek bankowy osoby trzeciej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. nie poskutkowało zwolnieniem jej z zobowiązania wobec upadłej G. B. wynikająceego z umowy pożyczki z dnia 1 września 2012 r. pomimo, że przyjęcie tego świadczenia zostało potwierdzone przez pierwotnego wierzyciela, tj. G. B. m.in. w toku niniejszego postępowania oraz w treści umowy sprzedaży z dnia 7 marca 2016 r., a w konsekwencji uznanie umowy pożyczki z dnia 1 września 2012 r. za czynność pozorną oraz ustalenie braku istnienia wierzytelności, która miałaby zostać spłacona przez upadłą;

3. naruszenie art. 83 § 1 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie na skutek przyjęcia, że:

- umowa pożyczki z dnia 1 września 2012 r. pozostawała czynnością pozorną wobec tego, że rzeczywistym beneficjentem środków finansowych przekazanych przez pozwaną była (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialności w G., pomimo, że pozwana umowę zawarła z upadłą G. B. i przekazała środki na wskazany przez nią rachunek bankowy, a upadła przyjęcie środków potwierdziła, spełniając tym samym swoje zobowiązanie wynikające z umowy pożyczki i zwalniając się z zobowiązania wobec upadłej, a w konsekwencji błędne uznanie braku istnienia wierzytelności, która miała zostać spłacona przez upadłą oraz uznanie umowy sprzedaży z dnia 7 marca 2016 r. za czynność o charakterze nieodpłatnym, bezskuteczną wobec masy upadłości upadłej;

4.umowa sprzedaży nieruchomości z dnia 7 marca 2016 r. była czynnością pozorną, o charakterze nieodpłatnym pomimo, że z przesłuchania pozwanej, jak też zeznań świadka G. B. (które to dowody Sąd I instancji uznał za w pełni wiarygodne) wynika, że zgodnym zamiarem stron umowy było przeniesienie własności nieruchomości na rzecz pozwanej jako wykonanie zabezpieczenia wskazanego w umowie pożyczki z dnia 1 września 2012 r., a cena zapłacona została w postaci uprzednio przekazanej kwoty pożyczki, a w konsekwencji uznanie umowy sprzedaży z dnia 7 marca 2016 r. za czynność o charakterze nieodpłatnym, bezskuteczną wobec masy upadłości upadłej;

5. naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. polegające na dowolnej i nieprawidłowej ocenie materiału dowodowego poprzez pominięcie zeznań świadka G. B. w zakresie w jakim wskazała ona, że pieniądze przekazane przez pozwaną w ramach zawartej pomiędzy pozwaną a upadłą umową pożyczki z dnia 1 września 2012 r. bezpośrednio na rachunek bankowy (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w G. zostały zaksięgowane w księgach spółki jako pożyczka od upadłej na rzecz spółki, a nie jako pożyczka od pozwanej, a w konsekwencji przyjęcie, że umowa pożyczki z dnia 1 września 2012 r. została zawarta w rzeczywistości pomiędzy pozwaną a (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G., a nie upadłą, co przyczyniło się do uwzględnienia powództwa;

6. błąd w ustaleniach faktycznych poprzez przyjęcie, że pozwana do dnia 2 września 2016 r. posiadała udziały w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. oraz, że w dniu 28 maja 2017 r. sporządzono sprawozdanie o stanie masy upadłości pozwanej, w której wskazano, że jej zobowiązania wynosiły ponad milion złotych, podczas gdy z materiału dowodowego zgromadzonego w aktach sprawy wynika, że okoliczności te dotyczą G. B., a nie pozwanej.

Skarżąca domagała się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa i zasądzenia kosztów postępowania za obie instancje.

W uzasadnieniu apelacji skarżąca nadto wskazała, że o ile syndyk upadłej uznaje, że umowa sprzedaży z 7 marca 2016r. pomiędzy pozwaną a upadłą na mocy art. 127 § 1 prawa upadłościowego pozostaje bezskuteczna w stosunku do masy upadłości, to winien wytoczyć powództwo o wydanie nieruchomości, względnie o zapłatę na podstawie art. 134 ust.1 prawa upadłościowego. Bezskuteczność czynności ex lege zachodzi bez potrzeby zaskarżania takiej czynności w drodze powództwa, zaś wytoczenie powództwa o ustalenie wymaga wykazania interesu prawnego, który zwykle nie zachodzi, jeżeli możliwe pozostaje wytoczenie powództwa o świadczenie.

Skarżąca podkreśliła także, że Sąd I instancji nie uwzględnił twierdzeń świadka G. B., że środki przekazane w ramach umowy pożyczki zostały zaksięgowane przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w G. jako pożyczka od upadłej na rzecz spółki, a nie jako pożyczka od pozwanej, zaś zapłata świadczenia może nastąpić do rąk osoby upoważnionej przez wierzyciela.

Zgodnym zamiarem pozwanej i upadłej było zrealizowanie zabezpieczenia udzielonego przy zawieraniu umowy pożyczki i otrzymanie przez pozwaną świadczenia ekwiwalentnego, tj. nieruchomości o wartości odpowiadającej wartości pożyczonych przez upadłą środków, zatem brak było podstaw do uznania, umowy sprzedaży za czynność rozporządzającą o charakterze nieodpłatnym.

Powód w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego, wskazując na niezasadność zarzutów podniesionych w wywiedzionym przez pozwaną środku zaskarżenia.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja skutkowała uchyleniem zaskarżonego wyroku i przekazaniem sprawy do ponownego rozpoznania, albowiem Sąd I instancji nie dokonał rozpoznania jej istoty.

W pierwszej kolejności odnieść się jednak należy do zarzutów skarżącej w zakresie poczynienia przez Sąd I instancji błędnych ustaleń stanu faktycznego sprawy, albowiem jedynie prawidłowe ustalenia okoliczności faktycznych mogą podlegać ocenie prawnej, a tym samym wyznaczać okoliczności, których ocena pozostaje niezbędną dla rozpoznania istoty sprawy.

Słusznie skarżąca zarzuca, że błędne pozostają ustalenia poczynione przez Sad Okręgowy, jakoby pozwana posiadała udziały w (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w G. oraz, że w dniu 28 maja 2017 r. sporządzono sprawozdanie o stanie masy upadłości pozwanej, w której wskazano, że jej zobowiązania wynosiły ponad milion złotych; materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wskazuje, że przytoczone okoliczności dotyczyły G. B., a nie pozwanej.

Pozostałe ustalenia poczynione przez Sąd I instancji w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia Sąd Apelacyjny podziela, zatem nie zachodzi potrzeba ich ponownego przytaczania.

Odnosząc się do kolejnego zarzutu skarżącej w zakresie naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wskazać należy, iż zarzut taki może zostać skutecznie przedstawiony przez wykazanie, że Sąd I instancji popełnił błędy w ocenie dowodów, naruszył zasady logicznego rozumowania czy doświadczenia życiowego; konieczne pozostaje przy tym jednocześnie wskazanie konkretnych dowodów, których zarzut taki dotyczy. Zgodnie bowiem z dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania po wszechstronnym rozważeniu zebranego materiału dowodowego. Taka ocena dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a ponadto powinna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i – ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Zarówno w literaturze jak i orzecznictwie zgodnie przyjmuje się także, że powyższa ocena musi być oparta na wszechstronnym rozważeniu zgromadzonego materiału dowodowego, przez co należy rozumieć uwzględnienie wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu oraz wszystkich okoliczności towarzyszących przeprowadzeniu poszczególnych środków dowodowych, mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności.

Zgłoszony w apelacji zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c może zostać uwzględniony jedynie w przypadku wykazania jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając, a także w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych Natomiast nie czyni zarzutu tego skutecznym przedstawianie przez skarżącego własnej wizji stanu faktycznego w sprawie, opartej na dokonanej przez siebie odmiennej ocenie dowodów, a nawet możliwość w równym stopniu wyciągnięcia na podstawie tego samego materiału dowodowego odmiennych wniosków (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 września 2002 r. sygn. akt II CKN 817/00, publ. LEX nr 56906, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001 r. sygn. akt IV CKN 970/00, publ. LEX nr 52753).

Słusznie w tym zakresie podnosi skarżąca, że Sąd I instancji uznał za wiarygodne w całości zeznania świadka G. B. oraz przesłuchanie pozwanej, zatem walor wiarygodności przypisał tym dowodom również w zakresie, w jakim wskazywały one na zgodą wolę świadka G. B. i pozwanej zawarcia umowy pożyczki miedzy sobą, zabezpieczenia jej zapewnieniem świadka G. B. dotyczącym ewentualnego przeniesienia na rzecz pozwanej własności nieruchomości, a wreszcie odpłatnego przeniesienia na rzecz pozwanej własności nieruchomości. Niespójny zatem z taką oceną wskazanych dowodów pozostaje wniosek Sądu Okręgowego, że obie strony miały świadomość w zakresie zamiaru zawarcia umów odmiennej treści, które w ocenie Sądu I instancji stanowiły czynności desymulowane.

Wbrew twierdzeniom skarżącej natomiast Sąd Okręgowy poczynił ustalenie, że środki przekazane w ramach umowy pożyczki zostały zaksięgowane przez (...) spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w G. jako pożyczka na rzecz spółki od G. B., a nie od pozwanej, choć również wskazał na fakt dysponowania tymi środkami przez spółkę jako na okoliczność świadczącą o pozorności umowy pożyczki pomiędzy pozwaną a G. B..

Nie ulega wątpliwości, że powód oparł powództwo w zakresie ustalenia bezskuteczności umowy przeniesienia własności nieruchomości zawartej pomiędzy G. B. a pozwaną w pierwszej kolejności na art. 127 ust. 1 prawa upadłościowego; w świetle tego przepisu oceny zasadności powództwa dokonał także Sąd Okręgowy. Utrwalonym w doktrynie i judykaturze pozostaje również, że czynność prawna wskazana w tym przepisie jest bezskuteczna z mocy prawa, a nie na skutek konstytutywnego orzeczenia sądu; ewentualny wyrok stwierdzający taką bezskuteczność ma charakter orzeczenia deklaratoryjnego, może być oparty na art. 189 k.p.c., a uwzględnienie powództwa wytoczonego w tym trybie wymagałoby wylegitymowania się powoda interesem prawnym w rozumieniu art. 189 k.p.c. w uzyskaniu wyroku ustalającego ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 20 maja 2015r. w sprawie sygn. akt VI ACa 827/14, publ. LEX nr 1770880).

Sąd I instancji rozstrzygając o zasadności powództwa o ustalenie opartego na przepisie art. 189 k.p.c., a nie czyniąc przy tym żadnych ustaleń, ani też nie dokonując oceny, w zakresie istnienia po stronie powoda interesu prawnego w zakresie wytoczenia takiego powództwa nie rozpoznał istoty przedmiotowej sprawy.

Ocena istnienia interesu prawnego po stronie powoda musi przy tym uwzględniać okoliczność, czy może on wytoczyć powództwo dalej idące, które w pełni zaspokoi jego interes, a także przepis art. 134 ust. 1a prawa upadłościowego zgodnie z którym jeżeli osoba obowiązana do przekazania składników majątku do masy upadłości nie wykona swojego obowiązku na wezwanie syndyka, sędzia komisarz wskazuje taką osobę i określa zakres jej obowiązku, przy czym prawomocne postanowienie w tym przedmiocie ma moc tytułu wykonawczego. Ogólne rozważania w zakresie interesu prawnego powoda w przedmiotowej sprawie powinny być nadto uzupełnione poprzez odniesienie wniosków z nich wypływających do treści informacji udzielonej w sprawie przez Sąd Rejonowy Gdańsk – Północ w Gdańsku pismem z 29 listopada 2019r., zgodnie z którą sędzia komisarz w zakresie bezskuteczności czynności wydaje orzeczenia w trybie art. 128, 129, 130 i 130a prawa upadłościowego, albowiem w tych przepisach wprost znajduje się odwołanie do sędziego komisarza jako organu rozstrzygającego, zaś w art.127 prawa upadłościowego brak jest takiego odwołania.

Podstawą uwzględnienia przedmiotowego powództwa przez Sąd I instancji pozostawało ustalenie, że umowa przeniesienia własności nieruchomości zawarta przez pozwaną i G. B. stanowiła nieodpłatną czynność rozporządzającą, które z kolei wynikało z oceny, że umowa pożyczki pomiędzy pozwaną i G. B. pozostawała pozorna i nie skutkowała jakimkolwiek zobowiązaniem pomiędzy nimi.

Ocena Sądu I instancji w zakresie pozorności umowy sprzedaży nieruchomości nie może jednak zostać uznany za rozpoznanie istoty sprawy, albowiem została ona oparta na nie znajdującym odzwierciedlenia w zgromadzonym w sprawie materiale dowodowym wniosku, że umowa pożyczki pomiędzy G. B. a pozwaną zmierzała w istocie do ukrycia umowy pożyczki pomiędzy pozwaną a (...) spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w G.. Desymulowana czynność prawna co do zasady nie może skutkować ważnym i skutecznym zobowiązaniem czy uprawnieniem podmiotu, który nie był stroną umowy pozornej, zaś ani z ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji, ani z treści umowy pożyczki nie wynika, aby zawierając ją G. B. działała w czyimkolwiek imieniu, a i wówczas skutkiem takiego stanu rzeczy nie byłaby pozorność tak zawartej umowy.

Co istotne, przedmiotowa umowa przeniesienia własności dotyczyła nieruchomości, zatem uznanie, że jako umowa pozorna pozostawała nieważna, jednakże ukrywała umową przeniesienia własności nieruchomości pod tytułem darmym, wymaga uprzedniego rozważenia, czy czynność desymulowana pozostaje ważna, skoro wymagała zgodnie z art. 158 k.c. formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności; jedynie wobec ważnej umowy może znaleźć zastosowanie art. 127 ust. 1 prawa upadłościowego.

Obecnie, wobec nierozpoznania istoty sprawy, przedwczesne pozostawałoby dokonywanie oceny zarzutu skarżącej w zakresie naruszenia art. 83 § 1 k.c.

Również brak koniecznego rozważenia przez Sąd I instancji, przed podjęciem wniosku w zakresie pozorności umowy pożyczki pomiędzy pozwaną a G. B., dopuszczalnej możliwości spełnienia świadczenia przez zobowiązanego do udzielenia pożyczki na rzecz osoby wskazanej przez wierzyciela, skutkuje przedwczesnością oceny zarzutów skarżącej w zakresie naruszenia art. 452 k.c. Wobec powyższych okoliczności zaskarżony wyrok podlegał uchyleniu, a sprawa przekazaniu do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Gdańsku na mocy art. 386 § 4 k.p.c., zaś o kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł stosownie do art. 108 § 2 k.p.c.

SSA Barbara Rucińska SSA Teresa Karczyńska –Szumials SSA Hanna Rucińska