UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. z siedzibą w B. wniósł przeciwko K. S. pozew o zapłatę kwoty 6004,78 zł z odsetkami umownymi w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 5 czerwca 2020 roku do dnia zapłaty oraz o zasądzenie kosztów procesu.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż w dniu 25 kwietnia 2019 roku pozwana zobowiązała się – poprzez podpisanie weksla – do zapłaty w dniu 4 czerwca 2020 roku kwoty 6104,78 zł. Powód podkreślił, iż w dniu 5 maja 2020 roku wezwał pozwaną do wykupu weksla, jednak ona dokonała wpłaty jedynie w kwocie 100 zł. Poinformowano również, że został wystawiony weksel na zabezpieczenie zwrotu całego zadłużenia z tytułu pożyczki udzielonej przez powoda na podstawie umowy pożyczki gotówkowej nr (...) z dnia 25 kwietnia 2019 r. Wyjaśniono, że na dochodzoną pozwem należność składa się suma pozostałych do zapłaty rat pożyczki oraz należne maksymalne odsetki za opóźnienie liczone zgodnie z art. 481§ 2 k.c. za każdy dzień opóźnienia w płatności każdej z rat. Powód wyjaśnił również, że roszczenie stało się wymagalne w dniu 5 czerwca 2020 r.

W dniu 25 czerwca 2020 r. stwierdzono brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, albowiem powód dochodził w niniejszej sprawie należności z tytułu weksla. Oprócz żądania sumy wekslowej powód domagał się zasądzenia odsetek umownych przekraczających ustawowe odsetki za opóźnienie na podstawie weksla niezawierającego zastrzeżeń o odsetkach. W związku z powyższym brak było podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym.

W odpowiedzi na pozew pozwana K. S., reprezentowana pełnomocnika procesowego, wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych, albowiem w ocenie pozwanej powództwo nie zasługuje na uwzględnienie. Pozwana zakwestionowała roszczenie co do wysokości, podnosząc, ze większość kwoty pozostałej do spłaty wynika z klauzul niedozwolonych zawartych w umowie pożyczki. Uzasadniając swoje stanowisko pozwana powołała się na orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, w tym na wyrok z dnia 13 września 2018 r. wydany w sprawie C 176/17., z którego wynika, ze sąd ma obowiązek badać z urzędu czy postanowienia stosowane w umowach zawieranych z konsumentami nie stanowią nieuczciwych warunków umownych. Pozwana przyznała, ze strony łączyła umowa pożyczki, która została wypowiedziana, albowiem pozwana nie wywiązała się ze spłacania rat. Pozwana podkreślała, powołując się na treść art. 385 ¹ k.c., ze zawarte w umowie pożyczki koszty pozaodsetkowe budzą poważne wątpliwości. W odpowiedzi na pozew powołano się także na orzeczenie Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 19 stycznia 2011 r. gdzie stwierdzono, ze przesłankami abuzywności postanowień wzorca umownego jest ich sprzeczność z dobrymi obyczajami i rażące naruszenie interesów konsumenta, ze przyjmuje się, że istotą dobrych obyczajów jest szeroko rozumiany szacunek do drugiego człowieka. W ocenie pozwanej postanowienia umowy łączącej strony niniejszego procesu są niedozwolone w zakresie, w jakim przewidują obowiązek uiszczenia przez pożyczkobiorcę opłaty przygotowawczej, wynagrodzenia prowizyjnego pożyczkodawcy, które są zawyżone. Pozwana podkreślała, ze powód przede wszystkim nie wykazał jakie jego czynności wygenerowały tak wygórowane opłaty, jednoznacznie nie udowodnił konieczności ich pobrania oraz, ze powód taki koszt rzeczywiście poniósł. Według niej zapis o prowizji należy uznać za zmierzający do obejścia przepisów o ochronie praw konsumentów oraz o odsetkach maksymalnych (ukryta lichwa). Powołała się także na orzecznictwo sądów powszechnych, z których wynika m.in., ze ww. koszty nie mogą stanowić dodatkowego źródła zysku przedsiębiorcy, powinny być kształtowane w sposób zgodny z rzeczywistym kosztem dokonywanych czynności, w związku z którymi powstają.

W piśmie procesowym z dnia 31 sierpnia 2020 r. powódka przyznała, że pozwana w toku sprawy zapłaciła na jej rzecz kwotę 1198 zł., w tym zakresie cofnęła pozew ze zrzeczeniem się roszczenia i wniosła o umorzenie postępowania w tej części.

Powódka wskzała, że dołączony do pozwu weksel in blanco z klauzulą „nie na zlecenie” wystawiony został i podpisany przez pozwaną jako weksel gwarancyjny zabezpieczający umowę pożyczki gotówkowej (...), którą pozwana podpisała w dniu 25 kwietnia 2019 r. z (...) SA z siedzibą w B.. Podkreślono, ze w umowie pożyczki pozwana zobowiązała się do zapłaty na rzecz pożyczkodawcy kwoty 9060 zł. tytułem całkowitej kwoty do zapłaty. Na kwotę zobowiązania składa się całkowita kwota pożyczki w wysokości 4000, opłata przygotowawcza w wysokości 129 zł oraz wynagrodzenie prowizyjne w wysokości 3271 zł. Dodatkowo pożyczkobiorca zobowiązał się na zakup usługi Twój Pakiet za kwotę 6000 zł., nadto na podstawie umowy zostały naliczone odsetki umowne w wysokości 1060 zł. Powódka podkreślała, ze z uwagi na fakt, ze pozwana zalegała z płatnością rat, w związku z czym doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy.

Podkreślano również, że weksel został wypełniony w sposób prawidłowy zgodnie z deklaracją wekslową na kwotę wymagalnego zobowiązania strony pozwanej w dniu wypowiedzenia pożyczki, po uprzednim wezwaniu strony pozwanej do zapłaty zaległych rat pożyczki. Weksel nie został wykupiony w terminie.

Powódka wyjaśniła, ze umowa pożyczki stanowi umowę o kredyt konsumencki w rozumieniu art. 3 ust 1 oraz ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim , że przedmiotowa umowa uwzględnia zmiany wprowadzone do ustawy o kredycie konsumenckim w dniu 11 marca 2016 roku, w szczególności treść art. 36a określającego maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu. Według powódki ww. zmiana ustawy o kredycie konsumenckim, podyktowana dobrem konsumenta, jasno określiła limit maksymalnych kosztów pozaodsetkowych kredytu (pożyczki) i powódka do tych limitów się stosuje. Pozakodeksowe koszty kredytu to wszystkie koszty, które konsument ponosi w związku z umową o kredyt konsumencki, z wyłączeniem odsetek. W zakres kosztów kredytu wchodzą takie opłaty jak prowizja, przedłużenie terminu spłaty, rozpatrzenie wniosku, zapłata za obsługę domową i ewentualnie ubezpieczenie kredytu. Ustawa o kredycie konsumenckim ustala, że maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu oblicza się według wzoru wskazanego w art. 36a ust. 1 u.k.k., na który składa się stała wartość (25% całkowitej kwoty kredytu) oraz wartość zmienna, uzależniona od czasu kredytowania (30% w skali roku). Jednocześnie pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu. W rezultacie, dozwolone ustawą pozaodsetkowe koszty kredytu oscylują pomiędzy 25% a 100% w całym okresie kredytowania. Koszty w powyższej wysokości, a więc łączna wysokość prowizji, opłaty przygotowawczej oraz wynagrodzenia za usługę „Twój Pakiet" zawarte w przedmiotowej umowie pożyczki, ustawodawca uznał za maksymalne, a więc za dozwolone prawem i tym samym uzasadnione kosztem i ryzykiem prowadzenia instytucji finansowej. Oznacza to zatem, że przedmiotowa umowa pożyczki respektuje powyższe prokonsumenckie ograniczenia.

W związku z powyższym powódka podkreślała, że umowa nie zawierała klauzul niedozwolonych, bądź sprzecznych z zasadami współżycia społecznego. Podkreślała, ze koszty zawarte w umowie pożyczki nie przekraczają limitu pozaodsetkowych kosztów kredytu określonych w ustawie ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim , a naliczone w umowie pożyczki koszty pozaodsetkowe nie są dochodem, a jedynie przychodem powódki, a na ich wysokość wpływają zarówno koszty stale powódki (takie jak koszty opodatkowania podatkiem CIT kosztów pozaodsetkowych pożyczki, koszt wynagrodzenia pośrednika finansowego oraz koszty pozyskania kapitału), jak i ryzyko związane z jej udzieleniem (wysokie prawdopodobieństwo ogłoszenia upadłości konsumenckiej przez pożyczkobiorców bądź bezskuteczności egzekucji komorniczych). Według strony prowizja za udzielenie pożyczki stanowi część składową świadczenia głównego, co do obowiązku spłaty którego pożyczkobiorca zobowiązał się umową i nie można utożsamiać jej pojęciem odsetek.

Odnosząc się natomiast do poszczególnych składników pozaodsetkowych kosztów to wskazano, ze na wysokość wynagrodzenia prowizyjnego składa się m.in.

- zapłacona przez powódkę kwota podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), o którym mowa w ustawie z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych , a który został zapłacony od kwoty pozaodsetkowych kosztów pożyczki. Zgodnie bowiem z art. 12 ust. 3a w/w ustawy, za datę powstania przychodu, o którym mowa w ust. 3, uważa się, z zastrzeżeniem ust. 3c-3g oraz 3j-3m, dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi, albo częściowego wykonania usługi, nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności. Momentem powstania przychodu podatkowego z tytułu pozaodsetkowych kosztów pożyczki — w myśl art. 12 ust. 3a updop — jest data wykonania usługi, tj. data udzielenia pożyczki przez powódkę. Wobec powyższego należy stwierdzić, że podatek CIT powódka uiszcza od całości pozaodsetkowych kosztów pożyczki — a zatem łącznie od opłaty przygotowawczej, wynagrodzenia prowizyjnego oraz opłaty za „Twój pakiet”. W niniejszej sprawie stawka procentowa podatku wyniosła 19 %.

- wynagrodzenie za pośrednictwo w zawieraniu umów wypłacane na rzecz pośrednika\ doradcy finansowego w oparciu o umowę łączącą doradcę z powodową spółką, które wynosi odpowiednio 5 % od całkowitej kwoty do zapłaty w przypadku pierwszej zawartej umowy z klientem oraz odpowiednio 2,5 % od całkowitej kwoty do zapłaty w przypadku każdej kolejnej umowy zawartej z ww. osobą

- koszt pozyskania kapitału pożyczek. Charakter działalności powódki, w odróżnieniu od banków czy innych instytucji finansowych, wyklucza bowiem przyjmowanie depozytów, powódka zatem pozyskuje środki na rynku finansowym od następujących podmiotów: (...), (...).V., N. (...) B.V. Powódka pożycza każdorazowo kwoty kapitału udzielanych pożyczek, które to kwoty obciążone są stopą zwrotu w wysokości co najmniej 8,9%. Oprocentowanie to stanowi koszt stały pożyczki i stanowi koszt pozyskania kapitału pożyczki przekazywanej następnie pożyczkobiorcy.

Uzasadniając koszt opłaty przygotowawczej, to powódka wskazała, że naliczana jest ona jako koszt związany z przygotowaniem umowy, w tym zgromadzeniem koniecznych dokumentów i dokonaniem weryfikacji zdolności kredytowej pożyczkobiorcy, uruchomieniem środków.

Co do usługi „Twój Pakiet" to według powódki jest to możliwość skorzystania z odroczenia rat pożyczki lub ich czasowego obniżenia, przyspieszonej wypłaty pożyczki oraz pakietu powiadomień klienta, szczegółów opisanych w umowie. Przy czym „Twój Pakiet" stanowi fakultatywny element umowy pożyczki, a opłata z tytułu wyboru „Twojego Pakietu" jest pobierana tylko i wyłącznie od konsumentów, którzy wyrazili na to zgodę we wniosku. Innymi słowy, w sytuacji gdy konsument nie podejmuje decyzji o wyborze „Twojego Pakietu", powód nie pobiera od konsumenta przedmiotowej opłaty. Powyższa okoliczność wynika wprost z treści umowy pożyczki. Umowa pożyczki w żadnym postanowieniu nie przewiduje ani obowiązku zakupu „Twojego Pakietu" ani automatycznej zgody konsumenta na wybór „Twojego Pakietu". Zgodnie z umową pożyczki, pożyczkobiorca, który zdecydował się na wybór „Twojego Pakietu" jako elementu umowy pożyczki, ma do dyspozycji dodatkowe udogodnienia, w tym możliwość skorzystania z odroczenia bądź obniżenia rat pożyczki, po spełnieniu następujących warunków: (1) złożył pożyczkodawcy pisemną dyspozycję, (2) spłacił co najmniej dwie pierwsze raty oraz (3) pożyczkobiorca nie opóźniał się ze spłatą którejkolwiek z dotychczasowych rat. Powyższe kryteria uzależniające możliwość skorzystania z „Twojego Pakietu" zostały sformułowane w sposób jasny, transparentny, a ich spełnienie nie jest związane z żadnymi nieuzasadnionymi trudnościami ani kosztami po stronie pożyczkobiorcy.

Powód podkreślał, ze koszty pozaodsetkowe zawarte w przedmiotowej umowie pożyczki są zgodne z obowiązującym prawem. Podkreślono, ze z żadnego przepisu prawnego, czy też wytycznych TSUE nie wynika, aby istniał obowiązek wykazywania poniesionych kosztów pozaodsetkowych, mają one jedynie mieścić się w limicie wyznaczonym w art. 36a u.k.k.

Sąd ustalił, co następuje:

Pozwana K. S. podpisała w dniu 25 kwietnia 2019 r. z powódką (...) S.A. z siedzibą w B. umowę pożyczki gotówkowej nr (...). Dodatkowo, na zabezpieczenie zwrotu pożyczki udzielonej w ramach przedmiotowej umowy, złożyła weksel in blanco, upoważniając pożyczkodawcę do wypełnienia weksla m.in. gdy opóźnienie w płatności kwoty równej wartości jednej pełnej raty przekroczy 30 dni, p o uprzednim wezwaniu do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania. Zgodnie z umową strony ustaliły, ze pozwana będzie spłacała zobowiązanie wynikające z ww. umowy w ratach, płatnych co miesiąc w wysokości 302 zł. Przy czym pierwsza rata miała być zapłacona do 4 czerwca 2019 r., a ostania rata do 4 listopada 2021 r.

bezsporne ponadto dowód weksel złożony w depozycie Sądu Rejonowego w Człuchowie – odpis k. 2, deklaracja wekslowa k. 4, umowa k. 37-40, harmonogram spłat k. 41

Początkowo pozwana regularnie spłacała raty wynikające z umowy, zgodnie z harmonogramem. Następnie raty były spłacane po terminie i nie w pełnej wysokości. W związku z powyższym powódka wypowiedziała pozwanej umowę pożyczki.

bezsporne, ponadto dowód: harmonogram wpłat k. 75

Pozwana K. S. w związku z przedmiotową umową, na poczet zobowiązania wpłaciła łącznie kwotę 4.173 złotych,

bezsporne, ponadto harmonogram wpłat k. 44

Sąd zważył co następuje:

W niniejszej sprawie powód wywodził swoje roszczenie z weksla, który zabezpieczał wierzytelności związane z zawartą w dniu 25 kwietnia 2019 roku umową pożyczki. Roszczenie powstało w związku z niewywiązaniem się przez pozwaną z zobowiązania.

Przedmiotem powództwa było roszczenie wekslowe wynikające z umowy pożyczki, która została zawarta przez pozwaną występującą jako konsument.

Podkreślić należy, ze powód dochodził swoich roszczeń w oparciu o weksel i związane z tym unormowania. Według powoda weksel stanowił zabezpieczenie spłaty pożyczki, był on wystawiony in blanco nie na zlecenie, a zasady wypełnienia weksla regulowała deklaracja wekslowa. Zgodnie z deklaracją wekslową pożyczkodawca został upoważniony do wypełnienia weksla wyłącznie na sumę odpowiadającą zadłużeniu pożyczkobiorcy wobec pożyczkodawcy wynikającemu z umowy pożyczki.

Nadmienić należy, ze przedmiotowy weksel był wystawiony przez pozwaną in blanco nie na zlecenie. Na mocy art. 9 Prawa wekslowego wystawca weksla odpowiada za przyjęcie i za zapłatę weksla. Zgodnie z art. 10 w/w ustawy jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa.

Nie budzi wątpliwości, że wręczeniu weksla in blanco towarzyszy porozumienie dotyczące uzupełnienia weksla. Istnienie porozumienia co do uzupełnienia weksla jest obligatoryjne, związane jest z wystawieniem i wydaniem weksla in blanco. Z brzmienia ww. art. 10 wynika konieczność istnienia porozumienia stron. Jeżeli wystawca wydał weksel in blanco, to tym samym upoważnił otrzymującego weksel do wypełnienia go zgodnie z umową. W wyniku wypełnienia weksla in blanco częściowo niezgodnie z porozumieniem na niekorzyść osoby na nim podpisanej, osoba ta może stać się zobowiązana wekslowo w granicach, w których tekst weksla odpowiada porozumieniu – deklaracji wekslowej (por. SN z 26.1.2001 r., II CKN 25/00). W orzecznictwie powszechnie przyjmuje się, że w razie naruszenia uprawnienia do uzupełnienia weksla in blanco przez wpisanie wyższej sumy od kwoty wierzytelności, dla której zabezpieczenia weksel in blanco został wręczony, osoba na nim podpisana staje się zobowiązana wekslowo w granicach w jakich tekst weksla jest zgodny z upoważnieniem ( por. wyr. SN z 22.6.2006 r., V CSK 70/06, OSNC 2007, Nr 4, poz. 59; SN z 1.12.2010 r., I CSK 181/10, L.)

Podkreślić należy, ze zobowiązanie z weksla staje się abstrakcyjne dopiero wtedy, gdy zostanie on puszczony w obieg i nabędzie go osoba trzecia. Wówczas, wobec osoby trzeciej (działającej w dobrej wierze), nie można podnosić zarzutów dotyczących stosunku prawnego będącego podstawą weksla. Ponadto należy wskazać, ze zgodnie z art. 41 ust 1 ustawy o kredycie konsumenckim ustawodawca dopuszczając samą możliwość wystawiania weksli i czeków przez konsumenta, wprowadził zarazem unormowania zapobiegające skutkom przeniesienia praw wynikających z tych papierów wartościowych na osobę trzecią. Weksel zabezpieczający kredyt konsumencki nie może być źródłem zobowiązania abstrakcyjnego, a tym samym powód ma obowiązek wskazać dowody na istnienie i wysokość zobowiązania wekslowego.

Podkreślić należy, ze pozwana występowała jako konsument. Zarówno normy prawa wspólnotowego chronią praw konsumentów, ale także polski ustawodawca wprowadził szczególną ochronę tej grupy uczestników obrotu cywilnego jako słabszej strony stosunków zobowiązaniowych, zapewniając im ochronę przed stosowaniem (przez silniejszego przedsiębiorcę, profesjonalnie działającego w obrocie) postanowień kształtujących ich prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i wywierający szkodliwy wpływ na ich interesy. Ustawodawca wprowadził szczególne regulacje prawne chroniące konsumenta. Powyższe wynika zarówno z art. 76 Konstytucji RP , zgodnie z którym władze publiczne chronią konsumentów, użytkowników i najemców przed działaniami zagrażającymi ich zdrowiu, prywatności i bezpieczeństwu oraz przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi jak i przepisów ustawowych . Zgodnie z prawem unijnym TSUE ( por. wyr. Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 13 września 2018 r. (C-176/17) , Sąd ma obowiązek zbadać czy w umowach z konsumentami nie występują niedozwolone klauzule umowne lub inne postanowienia naruszające prawa konsumentów. Na powyższe klauzule powoływała się strona pozwana.

W niniejszej sprawie powód wniósł pozew o wydanie nakazu zapłaty w postepowaniu nakazowym na podstawie art. 485 § 2 k.p.c. Następnie w dniu 25 czerwca 2020 r. przewodniczący stwierdził brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, w związku z czym sprawę skierowano do postępowania zwykłego (por. k. 14). Wówczas już strona powodowa uzyskała informację, ze jej twierdzenia zawarte w pozwie jak i dowody nie stanowią podstawy - zdaniem Sądu - do wydania nakazu zapłaty.

W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, ze pozwana posiada status konsumenta w rozumieniu art. 22 ¹ k.c., zaś powódka jest podmiotem zawodowo trudniącym się udzielaniem kredytów konsumenckich, a przedmiotem powództwa roszczenie wekslowe wynikające z umowy pożyczki, która została zawarta przez pozwaną występującą jako konsument. Jak powyżej wskazano Sąd ma obowiązek zbadać czy w umowach z konsumentami nie występują niedozwolone klauzule umowne lub inne postanowienia naruszające prawa konsumentów, zwłaszcza że w niniejszej sprawie pozwana powołała się, ze takie klauzule w umowie wystąpiły. Nie budzi również wątpliwości, że aby skutecznie dochodzić roszczenia z weksla będącego pierwotnie wekslem in blanco stanowiącym zabezpieczenie innych roszczeń między stronami, konieczne jest przedłożenie zarówno weksla oraz wykazanie, że między stronami istniało porozumienie (deklaracja – umowa - wekslowa), upoważniające stronę otrzymującą weksel do jego wypełnienia i określające warunki dokonania tej czynności. Powódka jako strona stosunku podstawowego, winnna przestawić deklarację wekslową i wskazać na okoliczności decydujące o jego wypełnieniu zgodnie z zawartą deklaracją. Abstrakcyjność zobowiązania z weksla in blanco między stromi stosunku podstawowego ma bowiem osłabiony charakter i uwzględnia funkcję tego weksla jako formy zabezpieczenia roszczenia ze stosunku podstawowego. Konsekwencje z tego płynące winny być przy tym przestrzegane szczególnie, gdy stroną stosunku podstawowego dającą zabezpieczenie jest konsument.

Zgodnie z treścią art. art. 41 ust. 1 ustawy z 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim, dopuszczalne jest zabezpieczenie udzielonej pożyczki wekslem własnym bez możliwości indosowania. Celem tej regulacji jest ograniczenie ekonomicznych funkcji weksla wyłącznie do roli zabezpieczenia zobowiązania ze stosunku podstawowego, wykluczając możliwość przenoszenia wynikających z niego praw ( por. Komentarz do art. 41 ustawy o kredycie konsumenckim pod red. K. Osajdy, Legalis).

W związku z powyższym, biorąc pod uwagę, że weksel zabezpieczający kredyt konsumencki, nie może być źródłem zobowiązania abstrakcyjnego (nie może być indosowany), zatem powód winien wskazać dowody na istnienie i wysokość zobowiązania wekslowego zgodnie z ogólnymi regułami dowodzenia określonymi w art. 6 k.c.

Na mocy art. 29 ww. ustawy umowa o kredyt konsumencki powinna być zawarta w formie pisemnej, chyba że odrębne przepisy przewidują inną szczególną formę. Kredytodawca lub pośrednik kredytowy jest zobowiązany niezwłocznie doręczyć umowę konsumentowi. Umowa powinna być sformułowana w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Powyższe ma gwarantować konsumentowi czytelną informacje o treści stosunku prawnego, na który się zobowiązuje i jakie powstają po jego stronie prawa i obowiązki.

Zauważyć jednak należy, iż w ocenie Sądu, niektóre twierdzenia powódki budziły poważne wątpliwości. Dochodziła ona bowiem – oprócz spłaty kapitału pożyczki wraz z odsetkami również dodatkowych kosztów w postaci – opłaty przygotowawczej w wysokości 129 zł., prowizji 3271 zł. oraz 600 zł. z tytułu „Twojego pakietu”. Jej zdaniem oplata przygotowawcza naliczana jest jako koszt związany z przygotowaniem umowy, w tym zgromadzeniu koniecznych dokumentów i dokonaniem weryfikacji zdolności kredytowej pożyczkobiorcy, uruchomieniem środków. Prowizja stanowi wynagrodzenie za fakt udzielenia pożyczki pożyczkobiorcy, a koszt Twojego Pakietu stanowi wynagrodzenie za dodatkowe uprawnienia pozwanego w związku z zawartą umową, które przewidywały usługę polegającą na przyznaniu dodatkowych uprawnień w postaci m.in możliwości skorzystania z odroczenia rat pożyczki lub ich obniżenia, przyspieszonej wypłaty pożyczki oraz powiadomień klienta.

Sąd podzielił pogląd strony pozwanej, ze wysokość dochodzonej w niniejszej sprawie należności 3271 zł z tytułu prowizji jest zawyżona, natomiast nie zgodził się, że oplata przygotowawcza została ukształtowana na zawyżonym poziomie.

Nie ulega wątpliwości, powódka powoływała się na umowę pożyczki. Zgodnie z treścią art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem.

Z kolei w myśl art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 roku o kredycie konsumenckim (t.j. Dz. U. z 2014 roku, poz. 1497 ze zm.) przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255.550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym za umowę o kredyt konsumencki uważa się między innymi umowę pożyczki.

Przy umowie pożyczki, głównymi świadczeniami stron są: po stronie pożyczkodawcy udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony okres czasu, a ze strony pożyczkobiorcy, zwrot tych środków (tak zwany depozyt nieprawidłowy). Umowa pożyczki została przy tym ukształtowania w kodeksie cywilnym w taki sposób, że co do zasady może być zarówno umową odpłatną, jak i nieodpłatną. W przypadku zawarcia przez strony odpłatnej umowy pożyczki, wynagrodzenie pożyczkodawcy winno być wyraźnie określone w umowie. Zwyczajowo formę wynagrodzenia za korzystanie z cudzego kapitału stanowią odsetki, ewentualnie zapłata prowizji. Ustawodawca, aby przeciwdziałać ocenianemu negatywnie w świetle zasad współżycia społecznego zjawisku lichwy oraz aby chronić interesy słabszych uczestników obrotu gospodarczego, jakimi zazwyczaj są konsumenci, wprowadził przy tym do kodeksu cywilnego instytucję odsetek maksymalnych, których wysokość winna stanowić podstawowe odniesienie do oceny ekwiwalentności wysokości wynagrodzenia pożyczkodawcy ustalonego w umowie. Stopa tych odsetek ustalana jest w odniesieniu do aktualnej stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego i odzwierciedla bieżący układ stosunków gospodarczych, „cenę” pieniądza w obrocie międzybankowym i poziom inflacji, zapewnia więc pożyczkodawcom godziwy zysk. Z drugiej strony jej wprowadzenie nie pozwala podmiotom uprzywilejowanym, jakim zwykle w obrocie z konsumentami znajdującymi się w trudnej sytuacji materialnej, niewykształconymi lub mającymi trudności intelektualne z rozeznaniem konsekwencji swojego działania, są pożyczkodawcy, na wykorzystywanie przymusowego położenia słabszej strony umowy. Odsetki, obok prowizji za udzielenie pożyczki, stanowią wynagrodzenie pożyczkodawcy za korzystanie przez kredytobiorcę z jego środków finansowych. Trzeba też podkreślić, że umowa pożyczki, sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym, powinna jasno określać, które opłaty i prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Te ostatnie powinny zostać przy tym określone w wysokości rzeczywiście ponoszonej przez pożyczkodawcę tak, aby nie stanowiły ukrytego źródła zysku. Ponadto z istotą pożyczki sprzeczne jest „przeniesienie” na rzecz biorącego pożyczkę sum pieniężnych, których w rzeczywistości nigdy on nie otrzymuje, a które automatycznie zostają zaliczone na poczet związanych z pożyczką kosztów i opłat lub umów dodatkowych. W wyniku tego pożyczkobiorca byłby bowiem zobowiązany do spłaty znacznego zobowiązania, nie otrzymując przy tym na własność żadnych środków pieniężnych. Taką konstrukcję umowy pożyczki należy więc uznać za sprzeczną z zasadą swobody umów wyrażoną w art. 353¹ k.c., zgodnie z którą strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Zgodnie bowiem z treścią art. 385¹ § 1 k.c. postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, które nie zostały uzgodnione indywidualnie, nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie (§ 2). Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przyjętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta (§ 3). Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje (§ 4). Przy czym pod pojęciem konsumenta kodeks cywilny w art. 22¹ k.c. wskazuje osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową.

Obie wskazane w art. 385¹ § 1 k.c. formuły prawne służą ocenie tego, czy klauzule umowne przekraczają zakreślone przez ustawodawcę granice rzetelności kontraktowej w zakresie kształtowania praw i obowiązków stron konsumenckiego stosunku obligacyjnego twórcy wzorca w zakresie kształtowania praw i obowiązków konsumenta ( porównaj: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 2005 roku, I CK 832/04).

W rozumieniu art. 385¹ § 1 k.c. „ rażące naruszenie interesów konsumenta” oznacza nieusprawiedliwioną dysproporcję praw i obowiązków na jego niekorzyść w określonym stosunku obligacyjnym, natomiast „działanie wbrew dobrym obyczajom” w zakresie kształtowania treści stosunku obligacyjnego wyraża się w tworzeniu przez partnera konsumenta takich klauzul umownych, które godzą w równowagę kontraktową tego stosunku.

Abuzywne postanowienie umowne kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, która to sprzeczność rażąco narusza jego interesy. Istotą dobrych obyczajów jest szeroko rozumiany szacunek dla drugiego człowieka. W stosunkach z konsumentami powinien wyrażać się on informowaniem o wynikających z umowy uprawnieniach, niewykorzystywaniem uprzywilejowanej pozycji profesjonalisty przy zawieraniu umowy i jej realizacji, rzetelnym traktowaniu konsumenta jako równorzędnego partnera umowy. Za sprzeczne z dobrymi obyczajami można więc uznać działania zmierzające do niedoinformowania, dezorientacji, wywołania błędnego przekonania u konsumenta, wykorzystania jego niewiedzy lub naiwności. Działania te potocznie określa się jako nieuczciwe, nierzetelne, odbiegające in minus od przyjętych standardów postępowania ( porównaj: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 23 sierpnia 2011 roku VI ACa 262/11).

Przenosząc zatem powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy, wskazać należy, że pozwana nie kwestionowała okoliczności związanych z zwarciem umowy, jaki i jej wypowiedzeniem. Z analizy i umowy pożyczki wynika, ze stanowi ona sztandarowy wzorzec, formularz wykorzystywany przez powódkę przy zawieraniu umów . Nadmienić należy, że powódka wskazywała co składa się na kwotę kosztów pozaodsetkowych tj zapłacona kwota podatku dochodowego od osób prawnych, wynagrodzenie za pośrednictwo w zawieraniu umowy oraz koszt pozyskania kapitału pożyczek. Podkreślić jednak należy, ze powódka nie wykazała, ze w jakikolwiek sposób pozwana była informowana o wysokości tych kosztów, co ma wpływ na ich wysokość, a przede wszystkim, ze pozwana miała jakikolwiek wpływ na ustalone warunki umowy w szczególności na jej koszt. Powódka nie wykazała także, że w związku z zawarciem przedmiotowej umowy, takie koszty poniosła. W ocenie Sądu, uwzględniając powołane na wstępie zważeń normy, należy uznać, że dodatkowe koszty pożyczki obejmujące prowizję zostały określone na zawyżonym, nieznajdującym żadnego uzasadnienia, poziomie. Stanowią one niedozwolone klauzule umowne, przede wszystkim z uwagi na ich wysokości. Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie, opłata ta – jak powyżej wskazano - została ustalona w stałej zryczałtowanej wysokości, niezależnie od faktycznie poniesionych wydatków, przez co dochodzi do braku ekwiwalentności świadczeń stron umowy pożyczki i skutkuje bezpodstawnym wzbogaceniem się strony powodowej . Wprowadzenie przez powódkę opłat w wysokości wskazanej w umowie godziło w dobre i uczciwe praktyki kupieckie oraz w sposób rażący naruszało interes pozwanej jako konsumenta. Jak powyżej wskazano do nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy uznać warunki umowy, które nie były indywidualnie negocjowane, jeżeli stają one w sprzeczności z wymogami dobrej wiary. W tym miejscu zauważyć również należy, iż za niedozwolone klauzule umowne, w świetle art. 385¹ § 1 k.c., należy uznać takie postanowienie umowne, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, w rzeczywistości stanowią dla pożyczkodawcy źródło dodatkowego zysku, ukryte przed konsumentem, pozwalającego mu omijać przepisy dotyczące wysokość odsetek maksymalnych oraz niedopuszczalności kary umownej za niespełnienie świadczenia pieniężnego (art. 483 § 1 k.c.).

Zaznaczyć należy, ze prowizja stanowi ponad 81% kwoty udzielonej pożyczki i brak jest jakiegokolwiek uzasadnienia w tym zakresie, albowiem powódka ogólnie tylko wskazała co składa się na jej wysokość, bez konkretnego wyliczenia. Powszechnie wiadomo, ze na wysokość podatku dochodowego (CIT), który podmiot ma obowiązek uiścić, wpływ ma wysokość ustalonych kosztów pozaodsetkowych, a nie odwrotnie. Wobec powyższego Sąd uznał, że roszczenie powódki w zakresie kwoty 3271 zł, z tytułu prowizji, budzi uzasadnione wątpliwości i nie może zostać uwzględnione. Dlatego też roszczenie w tym zakresie podlega oddaleniu.

Biorąc pod uwagę, ze powód cofnął pozew co do kwoty 1198 zł., powództwo było podtrzymywane w części co do kwoty 4806,78 zł., to uwzględniając, ze roszczenie co do ww. kwoty 3271 zł. dotyczące prowizji jest niezasadne, to tym samym w tym zakresie powództwo podlegało oddaleniu.

Pismem z dnia 31 sierpnia 2020 roku powód cofnął pozew w stosunku do pozwanej co do kwoty 1198 zł. i zrzekł się roszczenia.

Zgodnie z treścią art. 203 § 1 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozporządzenia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia – aż do wydania wyroku. Natomiast w myśl art. 355 § 1 k.p.c. sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli powód cofnął ze skutkiem prawnym pozew. Z uwagi na fakt, iż powód cofnął pozew co do kwoty 1198 zł. zrzekając się roszczenia względem pozwanej, stwierdzić należało skuteczność cofnięcia pozwu przez powoda. W związku z powyższym na mocy art. 355 § 1 i 2 k.p.c. należało orzec jak w pkt 2 wyroku.

Biorąc pod uwagę, ze powód cofnął pozew co do kwoty 1198 zł., powództwo było podtrzymywane w części co do kwoty 4806,78 zł., a jak powyżej wskazano roszczenie co do kwoty 3271 jest bezzasadne, dlatego też Sąd zasądził kwotę 1535,78 zł., a pozostałym zakresie powództwo oddalił.

O kosztach procesu Sąd orzekł na mocy art. 100 k.p.c. Biorąc pod uwagę, że koszty powoda wyniosły 1.917 zł., a pozwanej 1717 zł oraz okoliczność, ze powód wygrał w 42 % to należał się powodowi zwrot kosztów procesu w wysokości 805,14 zł., a pozwanej 995,86 zł., albowiem strona poznana wygrała w 58 %. W związku z powyższym należało zasądzić od strony powodowej na rzecz strony pozwanej kwotę 190,72 zł. tytułem zwrotu kosztów procesu.

Przewodniczący:	sędzia Anna Wołujewicz
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Joanna Mucha

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE