Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 98/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

3

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Szczecinie z dnia 20 stycznia 2020 r., sygn. akt III Ko 555/18

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☒ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

Zasądzenie w analogicznej sprawie na rzecz funkcjonariusza Służby Więziennej - N. W., tytułem zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie, trwające ponad 7 miesięcy (z powodu pomówienia przez tę samą osobę) kwoty 400.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 17.12.2019 r., sygn. akt III Ko 852/19 wraz z uzasadnieniem

k. 238-248

2.1.1.2.

Zyskanie waloru prawomocności przez orzeczenie zasądzające kwotę 400.000 zł tytułem zadośćuczynienia na rzecz N. W..

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 maja 2020 r., sygn. akt II AKa 19/20.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 17.12.2019 r., sygn. akt III Ko 852/19 wraz z uzasadnieniem

Wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu (III Ko 852/19) uzyskał walor prawomocności i funkcjonuje w obrocie prawnym, nadto - nie były zgłaszane przez strony jakiekolwiek mankamenty dotyczące tego wyroku.

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 27 maja 2020 r., sygn. akt II AKa 19/20.

Orzeczenie wydane w postępowaniu odwoławczym, akceptujące wskazany wyżej wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu, wobec którego żadna ze stron nie zgłaszała jakichkolwiek uwag krytycznych.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Zarzuty apelacji pełnomocnika wnioskodawcy:

- obraza przepisów postępowania, która miała wpływ na treść orzeczenia, tj. art. 7 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. w zw. z art. 424 § 1 i 2 k.p.k. poprzez dowolną, niezgodną ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego, ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, przejawiającą się w uznaniu za nieudowodniony faktu osiągania przez G. R. (1) rzeczywistego wynagrodzenia przed aresztowaniem w wysokości nie mniejszej niż 2.000 zł miesięcznie, powiększonych o premię w postaci procentu od wysokości wypracowanego obrotu, tj. szkody majątkowej związanej z wynagrodzeniem za pracę, wynoszącej nie mniej niż 70.000 zł (odszkodowanie);

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, mający wpływ na treść tego orzeczenia, a polegający na przyjęciu, że:

⚫

kwota 140.000 zł (zadośćuczynienie) uwzględnia wszystkie okoliczności sprawy, w tym cierpienie wnioskodawcy związane z oczywiście niesłusznym tymczasowym aresztowaniem, a kwota przewyższająca tę wartość prowadziłaby do nadmiernego wzbogacenia się wnioskodawcy, podczas gdy zasądzona kwota jest rażąco niewspółmierna do rażąco bulwersujących okoliczności tej konkretnej sprawy, tego konkretnego pokrzywdzonego (byłego policjanta), odniesionej krzywdy G. R. (1) i nie rekompensuje jej w sposób dostateczny, adekwatny w stosunku do rozmiaru doznanych krzywd, naruszenia dóbr osobistych, negatywnych skutków jakie wystąpiły u wnioskodawcy w wyniku oczywiście niesłusznego tymczasowego aresztowania;

⚫

wnioskodawca, mimo niekwestionowanych przez Sąd zdolności, umiejętności i uprawnień przez okres 7 miesięcy aresztu był w stanie uzyskać wynagrodzenie w łącznej wysokości 2.368 zł, podczas gdy z materiału dowodowego w postaci zeznań wnioskodawcy, świadka T. M., wynika, że rzeczywista szkoda majątkowa wnioskodawcy w postaci utraconego zarobku, była znacznie wyższa, a kwota jaką wnioskodawca mógłby otrzymać, wynosiła nie mniej jak 70.000 zł, mając na względzie w szczególności duży rynek, na którym wnioskodawca świadczyłby pracę, obejmujący dwa województwa, ilość zatrzymanego w sprawie towaru w postaci skrzyń biegów, a także uwzględniając wysokość średniego statystycznego wynagrodzenia osiąganego przez przedstawiciela handlowego, a także tego jakim wykształceniem dysponuje G. R. (1), tego, że biegle włada językiem niemieckim (bo pracował przez wiele lat na terenie Niemiec), posiada wszystkie kategorie prawa jazdy, uprawnienia elektryczne bez ograniczeń, inne umiejętności:

⚫

przez przyjęcie, że w związku z tymczasowym aresztowaniem G. R. (1) poniósł szkodę majątkową w wysokości 3.768 zł, podczas gdy rozmiar szkody wnioskodawcy jest znacznie większy.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Niezasadny okazał zarzut apelacji pełnomocnika wnioskodawcy, wskazujący na nieprawidłowe ustalenie przez Sąd pierwszej instancji należnego na rzecz G. R. (1) odszkodowania. Skarżący, ani na etapie postępowania przed Sądem Okręgowym, ani też w apelacji, nie przedstawił takich okoliczności, w świetle których zasadne byłoby jego twierdzenie, że kwota odszkodowania, nie może być żadną miarą niższa aniżeli 70.000 zł. Takiego uzasadnienia nie znalazło tym bardziej, twierdzenie, że wnioskodawcy należy się odszkodowanie w wysokości 142.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku. Sąd pierwszej instancji prawidłowo zidentyfikował i ocenił okoliczności decydujące o możliwości poczynienia w powyższym zakresie prawdziwych i zgodnych z rzeczywistym stanem rzeczy ustaleń. Słusznie przyjął, że nie zostało wykazane, aby G. R. (1) w okresie poprzedzającym tymczasowe aresztowanie, uzyskiwał zarobki w wysokości 2.000 zł miesięcznie plus 20% premii. Zawarta w aktach sprawy umowa o pracę z okresu bezpośrednio poprzedzającego tymczasowe aresztowanie wnioskodawcy, wskazuje na to, że był on zatrudniony od dnia 01.12.2016 r. (na czas nieokreślony) w firmie (...) Sp. z o.o. na 1/16 część etatu, z czego uzyskiwać miał miesięcznie zarobki w kwocie 296 zł. Sąd Okręgowy w pełni zasadnie uznał, że elementem kwoty odszkodowania jest utracony zarobek, odpowiadający wielokrotności wskazanej powyżej kwoty, przy czym oczywiste jest, że skoro tymczasowe aresztowanie trwało prawie około 7 miesięcy (z pewnym przybliżeniem), to kwota 296 zł uległa stosownemu pomnożeniu. Efektem wskazanych wyżej działań jest suma 2.368 zł (296x8), albowiem Sąd Okręgowy uwzględnił także pierwszy miesiąc po opuszczeniu aresztu, czego strony nie kwestionowały. Oczywistym wydatkiem poniesionym w związku z zaistniałą sytuacją, jest nadto łączna suma wydana na wizyty u lekarza psychiatry. Sąd zasadnie uznał, że tego rodzaju wizyt było 7, w związku z czym, wydatkowana z tego tytułu kwota, wynosi 1.400 zł (jedna wizyta kosztowała 200 zł). Suma wskazanych wyżej kwot jest wynosi 3.768 zł, co niewątpliwie potwierdza zasadność zasądzenia takiej kwoty od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy tytułem odszkodowania - wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Sąd Okręgowy w pełni zasadnie stwierdził, że w pozostałym wnioskowanym zakresie (do wysokości 70.000 zł), nie zostało należycie wykazane uzyskiwanie przez wnioskodawcę wyższych kwot tytułem wynagrodzenia za wykonywaną pracę, podkreślając, że na uwzględnienie nie zasługiwały w szczególności kwoty, w zakresie których wnioskodawca nie był w stanie przedstawić stosownej dokumentacji potwierdzającej ich osiąganie. Słusznie zaznaczył, że w takim zakresie, w jakim dochody byłyby ewentualnie ukrywane przed Skarbem Państwa, nie mogłyby generować prawa do odszkodowania, odwołując się nadto w tym względzie do wyroku SA w Warszawie z 06.09.2019 r., sygn. akt II AKa 17/19.

Na aprobatę zasługiwało również stanowisko, zgodnie z którym kwotą odszkodowania nie mogły być objęte wydatki poniesione w związku z ustanowieniem w sprawie obrońcy. Oczywiste wręcz jest, że pomoc prawna obrońcy, nie ograniczała się jedynie do tymczasowego aresztowania wnioskodawcy i podejmowania jedynie na tym tle czynności obrończych, lecz obejmowała całość prowadzonego wówczas postępowania karnego.

Nie ma jakichkolwiek podstaw, aby twierdzić, że błędne było nieuwzględnienie w zasądzonym odszkodowaniu kwoty 10.500 zł stanowiącej równowartość tzw. wypiski. Sąd pierwszej instancji w pełni zasadnie stwierdził, że pochodziła ona z wpłat dokonanych na rzecz wnioskodawcy przez osoby bliskie, a skoro tak, to tym bardziej nie było i nadal nie ma, przesłanek ku temu, aby uznać, że uzyskanie takiej kwoty tytułem zabezpieczenia potrzeb wnioskodawcy w początkowym okresie po wyjściu na wolność, związane było z uszczupleniem majątku wnioskodawcy o wskazaną wyżej kwotę.

Nie jest także dotknięte błędem uznanie, że wydatki poniesione przez wnioskodawcę w związku z podróżami odbywanymi do K., nie kwalifikowały się do uwzględnienia ich w kwocie zasądzonego odszkodowania, bo wprawdzie G. R. (1) odbywał wizyty do lekarza psychiatry właśnie w K., ale jak trafnie podkreślił Sąd pierwszej instancji - nie były one jedynym celem jego wyjazdów do K., albowiem w istocie bywał tam z powodu swoich obowiązków służbowych i w gruncie rzeczy dlatego, że stosunkowo często bywał tam służbowo, zdecydował się na odbywanie terapii właśnie w K.. W takim zaś układzie okoliczności, równowartość kosztów podróży odbywanych do K. i z powrotem, nie mogła stanowić elementu odszkodowania z tytułu niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania wnioskodawcy.

Stanowisko Sądu Okręgowego w kwestii wysokości ustalonego i zasądzonego na rzecz G. R. (1) odszkodowania, logicznie i przekonująco umotywowane, zasługiwało w całości na aprobatę. Podkreślenia wymaga okoliczność, że wyższa kwota zarobków uzyskiwanych przez wnioskodawcę z tytułu świadczenia pracy na rzecz podmiotu (...) Sp. z o.o. w C. (miesięcznie - 1500 zł brutto) dotyczy okresu następującego już po uchyleniu tymczasowego aresztowania, co zaś dokumentuje umowa o pracę z dnia 25.08.2017 r. (k. 136-137). Z racji tego, że uwzględniona za okres tymczasowego aresztowania kwota 296 zł, jako wysokość miesięcznego wynagrodzenia, nie stanowiła jedynego źródła dochodu wnioskodawcy (uzyskiwał emeryturę policyjną), to tym samym, nie wystąpiły podstawy do odliczenia od ustalonej przez Sąd Okręgowy kwoty 2.368 zł, wydatków jakie poniósłby wnioskodawca na utrzymanie. W pełni zasadne było przyjęcie, że dochody uzyskiwane w spółce (...), w całości powiększyłyby oszczędności wnioskodawcy. Odwołanie się do tego, że z kwoty 60.000 zł obrotu wygenerowanego przez G. R. (1) już w początkowym okresie pracy we wskazanej wyżej spółce, przysługiwała mu jako premia kwota odpowiadająca 20 % tego obrotu, okazało się również nie zasługujące na uwzględnienie. Z zeznań świadka T. M. wynika, że po zastosowaniu tymczasowego aresztowania, spółka przekazała kwotę 10.000 zł na poręczenie majątkowe na rzecz wnioskodawcy, a ponadto - kwotę 2,5 - 4 tys.zł jako pomoc na rzecz matki G. R. (1). Tak więc, de facto uzyskał on prowizję, tyle że została ona rozdysponowana w całości na potrzeby wnioskodawcy i jego rodziny. Argumenty podniesione w apelacji przez pełnomocnika okazały się nieskuteczne, jako że poza powieleniem okoliczności, które akcentowane były już w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, nie odwoływały się do żadnych nowych i trafiających do przekonania faktów.

Na uwzględnienie w części, zasługiwał natomiast zarzut pełnomocnika wnioskodawcy odnoszący się do wysokości kwoty zasądzonej na rzecz G. R. (1) tytułem zadośćuczynienia. Wprawdzie 140.000 zł nie jest sumą niską i symboliczną, ale przy uwzględnieniu specyficznych okoliczności, jakie wiążą się ze stosowaniem wobec wnioskodawcy tymczasowego aresztowania, została ona uznana w postępowaniu odwoławczym za kwotę nie uwzględniającą dostatecznie stopnia pokrzywdzenia G. R. (1). Taki stan rzeczy, wynika z pominięcia niektórych okoliczności, jak też z niedocenienia w należyty sposób okoliczności dostrzeżonych przez Sąd Okręgowy.

Na wysokość zasądzonej przez Sąd pierwszej instancji kwoty zadośćuczynienia, w niedostatecznym stopniu wpłynęła tak istotna okoliczność, jak stosunkowo długi okres trwania tymczasowego aresztowania (blisko 7 miesięcy), bardzo intensywnie kontrastujący z decyzją merytoryczną prokuratora o umorzeniu śledztwa z powodu niepopełnienia zarzuconych czynów. Analogicznie, a więc jako w zbyt małym stopniu kształtujące kwotę zasądzonego zadośćuczynienia, należało ocenić również okoliczności bezpośrednio poprzedzające tymczasowe aresztowanie, a związane z zatrzymaniem wnioskodawcy. Nie ulega wątpliwości, że było ono spektakularne, dokonane z przesadnym użyciem pewnych elementów, mających w odbiorze zewnętrznym generować skojarzenia, że realizuje się zatrzymanie "groźnego przestępcy". Temu służyło w szczególności użycie granatów hukowo-dymnych, spowodowanie uszkodzenia przedniej szyby samochodu wnioskodawcy, wybicie w jego samochodzie dwóch szyb bocznych, a następnie rzucenie go na beton (bruk), wymierzenie broni palnej w głowę. Gdy zważy się na okoliczność, że tego rodzaju działania, zostały podjęte wobec osoby, która nie popełniła żadnego przestępstwa, to stopień pokrzywdzenia wnioskodawcy takim potraktowaniem go w czasie zatrzymania, należało ocenić jako bardzo wysoki.

Biorąc pod uwagę już sam okres pobytu w areszcie, należy zauważyć, że wprawdzie Sąd pierwszej instancji miał na uwadze obawę wnioskodawcy o własne bezpieczeństwo w racji wykonywanego uprzednio zawodu policjanta, jednakże w zbyt małym stopniu to zaakcentował i nieadekwatnie odzwierciedlił w kwocie zasądzonego zadośćuczynienia. Tymczasem, zdecydowanego zaakcentowania wymaga okoliczność, że z powodu stosowania tymczasowego aresztowania, poczucie bezpieczeństwa wnioskodawcy zostało bardzo znacząco zaburzone i stan lęku dotyczącego możliwości negatywnych postaw ze strony współwięźniów, utrzymywał się przez cały okres pobytu w warunkach izolacyjnych. Nie dziwi zatem fakt, że z powodu intensywności stresu wywołanego niesłusznym tymczasowym aresztowaniem, nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia psychicznego wnioskodawcy. Wcześniej odbywana terapia dotyczyła neurastenii, natomiast po zwolnieniu z aresztu, pojawiły się zaburzenia depresyjne i zmiany w osobowości typu osobowości lękliwej. Związek tych dodatkowych mankamentów w obszarze kondycji psychicznej G. R. (1) ze stosowaniem bezzasadnego aresztowania, potwierdza jednoznacznie ocena lekarza psychiatry na karcie 129, ale też szersza dokumentacja z przebiegu leczenia zawarta na k. 138-153 akt. Wśród okoliczności intensyfikujących pokrzywdzenie wnioskodawcy stosowaniem wobec niego tymczasowego aresztowania, należy wskazać nadto wyjątkowo restrykcyjne traktowanie go w sferze widzeń czy kontaktów telefonicznych. O ile w jakiejś mierze może być to zrozumiałe w odniesieniu do ówczesnej konkubiny czy dorosłych członków rodziny, o tyle niespecjalnie trafia do przekonania słuszność takiego postępowania w zakresie kontaktów wnioskodawcy z jego córką. Zresztą, kwestia stosowania środka izolacyjnego, wpłynęła istotnie na relację G. R. (1) z jego ówczesną konkubiną J. W. i nawet jeśli nie stanowiła zasadniczej przyczyny rozpadu ich związku, to nie sposób wykluczyć, że jakiś wpływ na taki stan rzeczy wywarła. Uwzględnienie tego rodzaju okoliczności jawi jako konieczne, albowiem nie ulega wątpliwości, ze źródłem związanych z tym negatywnych przeżyć wnioskodawcy, było stosowane tymczasowe aresztowanie ( vide: wyrok SA w Warszawie z 06.09.2019 r., II AKa 17/19, LEX nr 2727006).

Do niebłahych skutków wielomiesięcznego pobytu w areszcie, należy zaliczyć również istotne naruszenie dobrego imienia wnioskodawcy - w kręgu rodzinnym, w środowisku sąsiedzkim, jak również w gronie byłych współpracowników, w którym cieszył się wcześniej zaufaniem i uznaniem. Nie można przy tym twierdzić, że ten niekorzystny efekt spowodował jedynie fakt prowadzenia przeciwko niemu postępowania karnego, albowiem wielomiesięczny pobyt w areszcie wywarł z pewnością większy wpływ na oceny formułowane w tych wszystkich środowiskach.

Przedstawione powyżej okoliczności czynią uprawnionym twierdzenie, że w tak specyficznej sytuacji, jaka dotyczy wnioskodawcy, będącego jeszcze krótko przed zatrzymaniem i tymczasowym aresztowaniem funkcjonariuszem Policji, który nie popełnił zarzucanych mu czynów, a przez okres około 7 miesięcy przebywał w areszcie z piętnem przestępcy (niezależnie od tego, że nie zapadł wobec niego wyrok skazujący), przy czym traumatyczne następstwa takiego postąpienia wobec niego, mają charakter długotrwałych - zasądzona tytułem zadośćuczynienia kwota 140.000 zł, nie odzwierciedla należycie przeżytych przez niego cierpień i nie rekompensuje dostatecznie intensywności doznanego pokrzywdzenia, a tym samym, nie mogła być uznana za odpowiednią. Spełnienie kryterium "odpowiedniości" zadośćuczynienia wymaga możliwie pełnego rozważenia okoliczności charakteryzujących sytuację konkretnego wnioskodawcy, wywołaną niewątpliwie niesłusznym tymczasowym aresztowaniem i odpowiednio wnikliwego rozważenia zarówno charakteru nieprawidłowości leżących u podstaw tej niesłuszności, jak i dolegliwości skutków, wynikłych dla wnioskodawcy z takiego stanu rzeczy ( vide: wyrok SA w Warszawie z 02.10.2019 r., II AKa 408/18, LEX nr 2735158). Dostrzegając w tym zakresie niepełność rozważań Sądu pierwszej instancji oraz niedostateczne wyważenie stopnia dolegliwości niektórych spośród poddanych ocenie okoliczności, Sąd Apelacyjny dostrzegł zasadność i potrzebę podwyższenia kwoty zasądzonej na rzecz G. R. (1) tytułem zadośćuczynienia do wysokości 250.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku, uznając, że w takim wymiarze stanowi optymalną formę zrekompensowania pokrzywdzenia niewątpliwie niesłusznym tymczasowym aresztowaniem. Wtedy bowiem, gdy w postępowaniu odwoławczym zostaną dostrzeżone niedostatki we wskazanym wyżej zakresie, rzutujące w sposób oczywisty na wysokość zasądzonego zadośćuczynienia, możliwa jest zmiana jego wysokości przez sąd odwoławczy ( vide: Wyrok SA we Wrocławiu z 28.11.2018 r., II AKa 323/18). Z powodu intensywności i zakresu dolegliwych dla wnioskodawcy skutków, kwota 250.000 zł zadośćuczynienia jest bez wątpienia odpowiednia i z całą pewnością nie stanowi bezpodstawnego wzbogacenia.

Eksponowana przez pełnomocnika wnioskodawcy sytuacja funkcjonariusza Służby Więziennej N. W., na rzecz którego Sąd Okręgowy w Poznaniu wyrokiem z dnia 17.12.2019 r., III Ko 852/19 zasądził tytułem zadośćuczynienia kwotę 400.000 zł (Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia 27.05.2020 r., II AKa 19/20, utrzymał to orzeczenie w mocy) - wykazuje wprawdzie daleko idące podobieństwa do sytuacji G. R. (1), ale zarazem zawiera elementy na tyle różnicujące, że dysproporcja pomiędzy kwotami zadośćuczynienia zasądzonego na rzecz każdego z nich, jest uzasadniona i racjonalna. Wskazując na najbardziej znaczące podobieństwa i różnice zauważyć należy, że zarówno G. R. (1), jak i N. W. zostali pomówieni o popełnienie przestępstw przez tego samego przestępcę, przeciwko każdemu z nich postępowanie przygotowawcze nadzorował ten sam prokurator, wobec obu stosowane było tymczasowe aresztowanie w zbliżonym czasie (odnośnie N. W. około 1 miesiąc dłużej), oba postępowania zakończyły się w fazie śledztwa postanowieniami o ich umorzeniu z powodu niepopełnienia przez podejrzanych zarzucanych im przestępstw. Jeśli jednak zważy się na to, że przebieg tymczasowego aresztowania wobec N. W. był bardziej dolegliwy, a co szczególnie istotne - wcześniejsze jego życie uległo zburzeniu, ponieważ z powodu aresztowania został odwołany ze służby (po uchyleniu tego środka - nie został do niej przywrócony), stracił cały swój dorobek zawodowy w momencie, kiedy był bliski awansu, to różnice zasądzonych kwot stają się zrozumiałe. Jeśli stan rzeczy dotyczący N. W. zestawi się z sytuacją G. R. (1), to w kategoriach oczywistości nasuwa się wniosek, że niewątpliwie bardziej dolegliwe skutki i tym samym stopień pokrzywdzenia, dotyczą N. W.. Dlatego też, daleko idące podobieństwo sytuacji ich obu, wbrew oczekiwaniom pełnomocnika wnioskodawcy, nie uzasadniało orzeczenia na rzecz G. R. (1) identycznej, czy bardziej zbliżonej kwoty zadośćuczynienia, a tym bardziej podwyższenia jej do wysokości wskazanej w apelacji, tj. o zasądzenie dalszej kwoty - 560.000 zł.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

- zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy G. R. (1) dalszej kwoty - 560.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku tytułem zadośćuczynienia za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie,

- zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz G. R. (1) dalszej kwoty - 138,232 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku tytułem odszkodowania.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zasadny okazał się częściowo jedynie wniosek dotyczący zadośćuczynienia. Z uwagi na to, że zasądzenie przez Sąd Okręgowy kwoty 140.000 zł tytułem zadośćuczynienia, nie było oparte na uwzględnieniu wszystkich ustalonych w sprawie okoliczności, a nadto - niektórym spośród uwzględnionych nie zostało nadane właściwe znaczenie, co szczegółowo przedstawiono w pkt 3.1, Sąd odwoławczy podwyższył zadośćuczynienie do kwoty 250.000 zł. Uznał, że dalej idące podwyższenie, nie znajduje należytego uzasadnienia w okolicznościach charakteryzujących sytuację G. R. (1). Nawet eksponowana przez pełnomocnika, jako podobna, sytuacja N. W., spowodowała zasądzenie na jego rzecz zadośćuczynienia w wysokości 400.000 zł. Skoro stopień pokrzywdzenia G. R. (1) nie był wyższy, to nie było uzasadnione zasądzenie nawet 400.000 zł zadośćuczynienia, a tym bardziej - dodatkowo kwoty 560.000 zł (ponad zasądzone wcześniej 140.000 zł).

Zmiana zaskarżonego wyroku w zakresie odszkodowania w sposób postulowany apelacją pełnomocnika wnioskodawcy, nie była uzasadniona w jakimkolwiek zakresie. Zgromadzone dowody nie dostarczyły podstaw do poczynienia takich ustaleń, jak życzyłby sobie tego apelujący. Zarówno dokumenty zawarte w aktach sprawy, jak i zeznania T. M., potwierdzają prawidłowość ustaleń faktycznych poczynionych w tym zakresie przez Sąd pierwszej instancji, a tym samym - prawidłowość ustalonej kwoty należnego odszkodowania.

3.2.

Zarzut apelacji Prokuratora Okręgowego w Szczecinie:

- błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, polegający na przyjęciu, że kwota 140.000 zł stanowi odpowiednie zadośćuczynienie za krzywdę doznaną przez G. R. (1) w następstwie jego niesłusznego tymczasowego aresztowania, podczas gdy w realiach niniejszej sprawy, nie zachodzą żadne szczególne okoliczności uzasadniające zasądzenie zadośćuczynienia w kwocie wyższej niż 57.494,52 zł.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W rozważaniach zawartych w pkt 3.1 przedstawiono szczegółowo okoliczności, które zadecydowały o uznaniu za nieadekwatną do sytuacji G. R. (1) kwoty 140.000 zł zadośćuczynienia, ale nie z powodu jej nadmiernej wysokości - jak to postrzega prokurator, lecz z powodu tego, że w ocenie Sądu odwoławczego, była to kwota zbyt niska. Argumentacja w tym zakresie pozwala uznać, że postulowanie przez prokuratora zmiany zasądzonej kwoty, tj. obniżenie zadośćuczynienia do 57.494,52 zł jest w sposób wręcz oczywisty bezzasadne. Rozważania tego apelującego są ogólnikowe, ograniczone do skomentowania takich okoliczności, które w realiach niniejszej sprawy nie były najbardziej znaczące i tym samym, nie miały decydującego wpływu na kształtowanie wysokości zadośćuczynienia. Prokurator odwołał się nadto do braku "szczególnych" okoliczności dotyczących wykonywania tymczasowego aresztowania wobec wnioskodawcy, przy czym jednocześnie nie rozwinął w tym kierunku swoich rozważań, aby przybliżyć ukonkretnienie owego kryterium na gruncie niniejszej sprawy. Ponadto, ocenił krytycznie miarkowanie zadośćuczynienia w oparciu o przeciętne miesięczne wynagrodzenie, a zarazem posłużył się nim i na jego podstawie ustalił postulowaną we wniosku apelacji kwotę - 57.494,52 zł jako "odpowiednią" w okolicznościach charakteryzujących sytuację G. R. (1). Stwierdzić należy, że wskazana wyżej kwota, oceniana na tle elementów poddanych analizie przez Sąd pierwszej instancji i uzupełniająco wskazanych przez Sąd odwoławczy, prowadzi do oczywistego wniosku o niemożności należytego skompensowania krzywd i cierpień będących udziałem wnioskodawcy poprzez taką jej wysokość. Prokurator, prezentując powyższe stanowisko, zdaje się bagatelizować czym w istocie jest dla osoby nigdy nie karanej sądownie, która nie popełniła żadnego przestępstwa, blisko 7-miesięczny pobyt w zakładzie karnym, analogicznie - również to, że piętno przestępcy zasługującego na izolacyjny środek zapobiegawczy, stało się w tym przypadku udziałem emerytowanego policjanta, który w dość nieodległym czasie pełnił służbę. Sam fakt wieloletniego pełnienia służby tego rodzaju, zasadniczo idzie w parze z większym wyczuleniem na wszelkie przejawy naruszania porządku prawnego, nietrudno zatem wyobrazić, że posądzenie przez przestępcę o popełnienie czynów zabronionych, skutkujące wielomiesięczną izolacją w zakładzie karnym, stanowi bardzo trudne doświadczenia dla każdego uczciwego obywatela i również nie mniej traumatyczne jawi się dla policjanta. Związany z tym, wzmożony poziom stresu, w sposób naturalny utrzymuje się przecież przez cały czas stosowania tymczasowego aresztowania. Tego rodzaju przeżycia, jak i lęk o możliwość stania się obiektem ataków ze strony współosadzonych, pozostają całkowicie poza uwagą prokuratora. Tymczasem, niezależnie od konkretnych okoliczności tej sprawy, prokurator winien obok obiektywizmu zachować także odpowiedni poziom empatii w dokonywanych ocenach.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku przez obniżenie zasądzonego na rzecz wnioskodawcy zadośćuczynienia do kwoty 57.494,52 zł, a w pozostałym zakresie - utrzymanie w mocy zaskarżonego wyroku.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Obniżenie zadośćuczynienia do kwoty wskazanej przez prokuratora, jako nie zapewniające należytego skompensowania krzywd i cierpień doznanych przez wnioskodawcę, nie znalazło należytego uzasadnienia w okolicznościach tej sprawy, natomiast argumentacja apelującego, jako powierzchowna, ujawniająca wybiórcze podejście do realiów określających sytuację wnioskodawcy, nie dostarczyła również podstaw do uwzględnienia apelacji prokuratora.

3.3.

Zarzut apelacji Prezesa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu:

- naruszenie art. 554 § 4 k.p.k. poprzez naruszenie zasad ustalania wysokości należnego zadośćuczynienia w stosunku do krzywdy doznanej przez wnioskodawcę w związku z zatrzymaniem i stosowanym tymczasowym aresztowaniem oraz naruszenie przepisów postępowania poprzez dokonanie niewłaściwej oceny dowodów.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut naruszenia przepisu art. 554 § 4 k.p.k. nie jest zasadny. Ustalenie czy w konkretnym przypadku mamy do czynienia z "niewątpliwie niesłusznym" tymczasowym aresztowaniem, może realizować się w obrębie trzech różnych sytuacji. Taki charakter tymczasowego aresztowania może wynikać z faktu, że było ono stosowane z naruszeniem przepisów regulujących ten rodzaj środka zapobiegawczego zwartych w rozdziale 28 Kodeksu postępowania karnego. Oceny dotyczą wówczas okoliczności w takim ich stanie, jaki istniał w czasie stosowania tymczasowego aresztowania. Druga sytuacja, w której ma miejsce "niewątpliwie niesłuszne" tymczasowe aresztowanie, zachodzi wówczas, gdy o takim jego charakterze decyduje rodzaj prawomocnego rozstrzygnięcia kończącego postępowanie. W takich przypadkach, ocena słuszności stosowania tymczasowego aresztowania, dokonuje się więc z perspektywy zapadłego w sprawie rozstrzygnięcia. Niewątpliwa niesłuszność środka izolacyjnego ma miejsce wtedy, gdy zapadnie wyrok uniewinniający lub postanowienie o umorzeniu postępowania wydane w postępowaniu przygotowawczym lub też postępowaniu sądowym. Istotne jest przy tym, że podstawa uniewinnienia lub umorzenia - nie ma znaczenia. Wreszcie trzecia możliwa sytuacja "niewątpliwej niesłuszności" tymczasowego aresztowania zachodzi wtedy, gdy z przypisaniem sprawstwa i winy nie idzie w parze orzeczenie bezwzględnej kary pozbawienia wolności ( vide: Komentarz aktualizowany do art. 552 Kodeksu postępowania karnego, Dariusz Świecki, stan prawny: 2020.07.20).

Nie ulega wątpliwości, że w okolicznościach tego postępowania aktualizuje się druga z przedstawionych powyżej sytuacji, a więc ta, w której ocena "niewątpliwej niesłuszności" tymczasowego aresztowania dokonywana jest z perspektywy zapadłego w sprawie rozstrzygnięcia. Skoro postepowanie przygotowawcze prowadzone przeciwko G. R. (1) zakończyło się prawomocnym jego umorzeniem z powodu niepopełnienia przez podejrzanego zarzucanych mu czynów, to oczywiste jest, że mamy do czynienia z niewątpliwie niesłusznym tymczasowym aresztowaniem wnioskodawcy, co znajduje swoje odzwierciedlenie w zaskarżonym wyroku.

Kwestionowanie wysokości zadośćuczynienia przez tego skarżącego, oparte jest na wyjątkowo powierzchownej, spłyconej ocenie okoliczności, które nadto potraktowane zostały nad wyraz wybiórczo. Nie podważają one zatem skutecznie argumentacji Sądu pierwszej instancji, w zakresie której w postępowaniu odwoławczym, stwierdzono mankamenty o biegunowo innym wydźwięku, uznając w rezultacie ustaloną przez Sąd Okręgowy kwotę zadośćuczynienia za zbyt niską i niedostatecznie kompensującą wnioskodawcy doznaną krzywdę. Apelacja Prezesa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu, okazała się zatem niezasadna. Na gruncie ocen dotyczących podniesionych w niej zastrzeżeń, aktualna pozostaje argumentacja przedstawiona powyżej w pkt 3.1 i 3.2.

Wniosek

Wniosek o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie tytułem zadośćuczynienia kwoty nie wyższej niż 50.000 zł.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Z powodu uznania bezzasadności zarzutu apelacji skarżącego, o czym mowa w pkt 3.3 - nie zasługiwał na uwzględnienie wniosek sformułowany w apelacji Prezesa Sądu Apelacyjnego w Poznaniu.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie było takich.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Rozstrzygnięcie o oddaleniu wniosku o zadośćuczynienie oraz odszkodowanie w zakresie przewyższającym kwoty zasądzone na rzecz wnioskodawcy.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Nieuwzględnienie w pełnym zakresie apelacji pełnomocnika wnioskodawcy, skutkowało utrzymaniem w mocy rozstrzygnięcia o oddaleniu wniosku w zakresie przewyższającym zasądzone kwoty zadośćuczynienia i odszkodowania.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Rozstrzygnięcie w przedmiocie zadośćuczynienia zostało zmienione przez podwyższenie kwoty zasądzonej na rzecz wnioskodawcy do wysokości 250.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia uprawomocnienia się wyroku.

Zwięźle o powodach zmiany

Częściowe uwzględnienie apelacji pełnomocnika wnioskodawcy z przyczyn wskazanych w pkt. 3.1 uzasadnienia.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

Zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy G. R. (1) kwoty 240 zł tytułem zwrotu uzasadnionych wydatków związanych z ustanowieniem w sprawie pełnomocnika - na podstawie art. 554 § 4 k.p.k. w zw. z § 11 ust. 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U.2015.1800 ze zm.)

IV.

Orzeczenie, iż koszty postępowania odwoławczego ponosi Skarb Państwa - na podstawie art. 554 § 4 zd. 1 k.p.k.

7.  PODPIS

SSA Stanisław Stankiewicz SSA Maciej Żelazowski SSA Małgorzata Jankowska

3.3.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Pełnomocnik wnioskodawcy

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Rozstrzygnięcie oddalające wniosek - w zakresie zadośćuczynienia - ponad zasądzoną kwotę 140.000 zł, a w zakresie odszkodowania - ponad kwotę 3.768 zł.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.3.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator Okręgowy w Szczecinie

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Rozstrzygnięcie dotyczące zadośćuczynienia.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☐

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

1.3.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

Prezes Sądu Apelacyjnego w Poznaniu

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Rozstrzygnięcie dotyczące zadośćuczynienia.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☒

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana