Sygn. akt III RC 111/19

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 sierpnia 2020 r.

Sąd Rejonowy w Toruniu III Wydział Rodzinny i Nieletnich w składzie:

Przewodniczący Sędzia Monika Grubba

Protokolant st. sekr. sądowy Anna Pachniewska

po rozpoznaniu w dniu 11 sierpnia 2020 r. w Toruniu

sprawy z powództwa:

małol. J. i W. rodzeństwa C. działających przez matkę M. P.

przeciwko:

D. C.

o:

podwyższenie alimentów

oraz sprawy z powództwa:

M. P.

przeciwko:

D. C.

o:

alimenty

I.  oddala powództwo o podwyższenie alimentów,

II.  umarza postępowanie w zakresie żądania zasądzenia alimentów na rzecz M. P.,

III.  przyznaje adwokatowi Marcinowi Synak ze Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Toruniu) kwotę (...) (dwa tysiące czterysta) złotych powiększoną o podatek od towarów i usług tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej powodom z urzędu,

IV.  przyznaje adwokatowi Januszowi Bołądziowi ze Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Toruniu) kwotę (...) (dwa tysiące czterysta) złotych powiększoną o podatek od towarów i usług tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu,

V.  kosztami postepowania w sprawie obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt III RC 111/19

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 4 lutego 2019 r. M. P. wniosła w imieniu małoletnich J. i W. rodzeństwa C. o podwyższenie alimentów orzeczonych wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 13 maja 2014 r., sygn. akt III RC 326/14, z kwoty po 700 zł miesięcznie przyznanych na rzecz każdego z małoletnich powodów do kwoty po 1.500 zł miesięcznie na rzecz każdego z nich, płatne z górny do 15-tego każdego miesiąca do rąk matki M. P.. Ponadto wniosła w imieniu własnym o zasądzenie od D. C. na swoją rzecz renty alimentacyjnej w wysokości po 1.500 zł miesięcznie, płatnej z góry do 15-tego każdego miesiąca. W uzasadnieniu pozwu wskazano, że orzeczona kwota alimentów po 700 zł miesięcznie na rzecz każdego z małoletnich powodów stała się niewystarczająca na skutek istotnej zmiany okoliczności. Strona powodowa wskazała, że dzieci mają skłonność do zachorowań, które w ostatnim czasie się nasiliły, przez co matka dzieci nie jest w stanie pokryć wydatków związanych z zakupem lekarstw. Ponadto pogorszyła się kondycja finansowa powódki, która z uwagi na własne problemy zdrowotne i konieczność sprawowania całodobowej opieki nad dziećmi ma ograniczone możliwości zatrudnienia. M. P. wskazała, że ponosi miesięczne koszty w postaci: 1.200 zł na wyżywienie. 500 zł na ubrania, ok. 300 zł na lekarstwa, ok. 500 zł na zajęcia dodatkowe dzieci, ok. 1.000 zł na opiekunkę dla dzieci, 430 zł opłaty za przedszkole, ok. 300 zł za wizyty lekarskie, ok. 600 zł na paliwo i utrzymanie samochodu, ok. 200 zł na środki czystości oraz higieny, ok. 600 zł opłaty za wodę, prąd. podatek od nieruchomości i wywóz śmieci, ok. 2.000 zł z sezonie zimowym i ok. 200 zł w sezonie letnim opłaty za gaz. Ponadto wskazała na pozostałe jednorazowe roczne koszty w postaci 2.000 zł na drewno na zimę, ok. 1000 zł ubezpieczenie samochodu, ok. 250 zł ubezpieczenie domu, ok. 3.000 zł za półkolonie i wczasy.

W odpowiedzi na pozew D. C. wniósł o oddalenie powództwa w całości, tj. zarówno o podwyższenie alimentów na dzieci, jak i roszczenia o alimenty na M. P.. Pozwany wskazał, że wyrokiem z 5 czerwca 2018 r. Sąd Rejonowy w Toruniu w sprawie o sygn. akt III RC 602/17 oddalił powództwo o podwyższenie alimentów na rzecz małoletnich J. i W. rodz. C. i od tego czasu nie doszło do żadnej zmiany okoliczności uzasadniających konieczność ich podwyższenia.

Na rozprawie w dniu 24 września 2019 r. pełnomocnik powódki podtrzymał dotychczasowe stanowisko w zakresie podwyższenia alimentów na rzecz małoletnich J. C. i W. C., natomiast w zakresie żądania zasądzenia alimentów od pozwanego na rzecz M. P. pozew cofnął. Strona pozwana wyraziła zgodę na częściowe cofnięcie powództwa, a w pozostałym zakresie podtrzymała swoje dotychczasowe stanowisko.

Sąd ustalił, co następuje:

J. C. ur. (...) oraz W. C. ur. (...) są dziećmi M. P. i D. C.. /okoliczność bezsporna, a ponadto dowód:

odpis zupełny aktu urodzenia małol. J. C. - k. 5 akt III RC 1206/12 SR w Toruniu,

odpis zupełny aktu urodzenia małol. W. C. - k. 14 akt III RC 326/14 SR w Toruniu/

Alimenty na rzecz małoletniej J. C. po raz pierwszy ustalone zostały ugodą zawartą przed Sądem Rejonowym w Toruniu w dniu 15 listopada 2012 r. w sprawie III RC 1206/12 na kwotę po 400 zł miesięcznie.

/okoliczność bezsporna i znana Sądowi z urzędu/

Wyrokiem zaocznym Sądu Rejonowego w Toruniu z 13 maja 2014 r. w sprawie III RC 326/14 alimenty na rzecz małol. J. C. zostały podwyższone do kwoty po 700 zł miesięcznie poczynając od 1 stycznia 2014 r., a na rzecz małol. W. C. alimenty zostały zasądzone w kwocie po 700 zł miesięcznie poczynając od 1 sierpnia 2013 r. -płatne do rąk matki dzieci M. P. do dnia 15 każdego miesiąca z góry.

D. C. osobiście odebrał odpis pozwu z załącznikami i wezwaniem na termin rozprawy, na który się nie stawił. Następnie odebrał osobiście odpis wyroku zaocznego z pouczeniem o możliwości wniesienia sprzeciwu, czego nie uczynił.

/okoliczność bezsporna, a ponadto dowód:

wyrok zaoczny z 13.05.2014 r. - k. 38-39 akt III RC 326/14 SR w Toruniu, zpo od pozwanego - k. 11, 44 akt III RC 326/14 SR w Toruniu/

Małoletnia J. miała wówczas(...) lat i uczęszczała do przedszkola, za które opłata wynosiła ok. 430 zł miesięcznie. Nie chodziła na zajęcia dodatkowe. Często się przeziębiała. miała dużą próchnicę zębów, problemy gastrologiczne i nie słyszała na jedno ucho. Przyjmowała stałe leki za ok. 30 zł miesięcznie.

Małoletni W. miał wówczas (...). Nie chodził na odpłatne zajęcia. Zajmowała się nim opiekunka w okresach, kiedy matka podejmowała pracę. Opłata za opiekunkę wynosiła 1.000-1.200 zł miesięcznie. Nie chorował na przewlekłe choroby, ale prywatne wizyty lekarskie kosztowały 200 zł plus szczepionki. Do tego lekarstwa ok. 100 zł. Wyżywienie 300 zł. pieluchy 100 zł, a odzież 200 zł miesięcznie.

M. P. mieszkała wówczas wraz z dziećmi i D. C. w domu, na którego zakup zaciągnęła kredyt hipoteczny. Miesięczna rata kredytu wynosiła ok. 2.000 zł miesięcznie. Rachunki za wodę wynosiły ok. 170 zł co dwa miesiące, za prąd ok. 650 zł co dwa miesiące, za gaz ok. 2.000-3.000 zł miesięcznie zimą oraz ok. 200 zł latem. Inne opłaty wynosiły łącznie ok. 200 zł.

/dowód:

akta sprawy III RC 326/14 SR w Toruniu,

przesłuchanie M. P. - e-protokół z 10.04.2018 r. 49min.45sek. i nast. akt III RC 602/17 SR w Toruniu/

D. P. pracował wówczas w firmie (...) i jego zarobki wynosiły (...) zł miesięcznie. Nie miał innych dochodów. Na utrzymaniu oprócz małoletnich J. i W. miał jeszcze dwoje dzieci, na które płacił alimenty w wysokości 700 zł i 600 zł miesięcznie. Na dojazdy do pracy wydawał ok. 150 zł miesięcznie. Nie chorował wówczas na przewlekłe choroby.

Ponosił koszty utrzymania wspólnego domu w wysokości ok. 1.000-1.300 zł miesięcznie. Na leki i wyżywienie rodziny przeznaczał do 1.000 zł miesięcznie.

/dowód:

przesłuchanie D. C. - e-protokół z 10.04.2018 r. 03min.53sek. i nast. akt III RC 602/17 SR w Toruniu/

W dniu 1 sierpnia 2017 r. D. C. wniósł pozew domagając się obniżenia alimentów zasądzonych na rzecz małoletnich J. i W. rodzeństwa C. z kwoty po 700 zł na rzecz każdego z małoletnich do kwoty po 400 zł na każdego z nich. M. P. wniosła natomiast w dniu 30 października 2017 r. pozew domagając się

podwyższenia alimentów zasądzonych na rzecz małoletnich J. i W. rodzeństwa C. z kwoty po 700 zł na rzecz każdego z małoletnich do kwoty po 1.000 zł na każdego z nich. Zarządzeniem z dnia 16 listopada 2017 r. obie sprawy zostały połączone w celu łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia.

Wyrokiem z dnia 5 czerwca 2018 r. Sąd Rejonowy w Toruniu w sprawie o sygn. III RC 602/17 oddalił zarówno powództwo o obniżenie alimentów, jak i o podwyższenie alimentów na rzecz małoletnich J. i W. rodz. C.. Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 3 sierpnia 2018 r.

/okoliczność bezsporna, a ponadto dowód:

pozew o obniżenie alimentów - k 2-3 akt III RC 602/17 SR w Toruniu,

pozew o podwyższenie alimentów - k. 2-4 akt III RC 961/17 SR w Toruniu,

zarządzenie ~~k. 10 akt III RC 961/17 SR w Toruniu,

wyrok - k. 281-282 akt III RC 961/17 SR w Toruniu/

Sąd ustalił wówczas, że D. P. od października 2015 r. nie mieszkał wraz z M. P. i dziećmi. Wynajmował mieszkanie, za które uiszczał miesięcznie: czynsz najmu w wysokości 400 zł, czynsz do spółdzielni w kwocie 280 zł, opłaty za: wodę 40 zł. prąd 50 zł i gaz ok. 40 zł. Dodatkowo opłacał telewizję i Internet w wysokości 50 zł miesięcznie oraz telefon 30 zł miesięcznie.

/dowód:

przesłuchanie D. C. - e-protokół z 10.04.2018 r. 03min.53sek. i nast. akt III RC 602/17 SR w Toruniu,

wysokość opłat mieszkaniowych - k. 140, 144 akt III RC 602/17 SR w Toruniu, faktury - k. 138-139, 141, 145 akt III RC 602/17 SR w Toruniu/

Na wyżywienie wydawał ok. 500 zł miesięcznie, na środki czystości ok. 100 zł miesięcznie. Na dojazdy do pracy wydawał 100 zł miesięcznie, na odzież i obuwie również przeznaczał po 100 zł miesięcznie.

/dowód:

przesłuchanie D. C. - e-protokół z 10.04.2018 r. 03min.53sek. i nast. akt III RC 602/17 SR w Toruniu/

D. C. był wówczas nadal zatrudniony w (...) S.A. jako specjalista ds. sprzedaży. Jego wynagrodzenie zasadnicze wynosiło (...) zł brutto miesięcznie.

Dodatkowo w przypadku wykonania planu sprzedażowego otrzymywał premię. Jego średnie wynagrodzenie netto za okres luty-lipiec 2017 r. wyniosło (...) zł miesięcznie.

/dowód:

przesłuchanie D. C. - e-protokół z 10.04.2018 r. 03min.53sek. i nast. akt III RC 602/17 SR w Toruniu, pasek płacowy ~k 12, 228 akt III RC 602/17 SR w Toruniu, zaświadczenie o zatrudnieniu - k. 34 akt III RC 602/17 SR w Toruniu/

Małoletnia J. miała wówczas (...) lat. Chodziła do(...) klasy szkoły podstawowej w T.. Jadła obiady w szkole. Ich koszt wynosił 50-70 zł miesięcznie. Matka dowoziła ją do szkoły samochodem.

Małoletnia chodziła raz w tygodniu na basen, za który opłata wynosiła 190 zł za pół roku. Dodatkowo uczęszczała do Centrum (...) G., gdzie opłata za zajęcia wynosiła 55 zł miesięcznie, a jednorazowe wpisowe 85 zł. Małoletnia była też zapisana na zajęcia z języka angielskiego w szkole językowej (...) (...). Miesiąc lekcji kosztował 140 zł. a jednorazowe wpisowe 70 zł. Dodatkowo chodziła na zajęcia chóru. /dowód:

przesłuchanie M. P. - e-protokół z 10.04.2018 r. 49min.45sek. i nast. akt III RC 602/17 SR w Toruniu,

deklaracja z Centrum (...) G. - k. 64 akt III RC 602/17 SR w Toruniu, umowa ze szkołą (...) (...) - k. 66 akt III RC 602/17 SR w Toruniu, opłata za obiady - k. 85 akt III RC 602/17 SR w Toruniu/

Małoletnia J. miała w tym czasie stwierdzoną astmę oskrzelową i alergię na kurz, roztocza, pyłki kwiatów i brzozę. Leczona była zarówno w publicznej, jak i prywatnej służbie zdrowia. Pozostawała pod opieką laryngologa, pulmonologa i alergologa. Wizyty prywatne kosztowały 500-1.000 zł rocznie. W 2018 r. małoletnia nie korzystała ani razu z prywatnej służby zdrowia. Przyjmowała na stałe leki.

/dowód:

przesłuchanie M. P. - e-protokół z 10.04.2018 r. 49min.45sek. i nast. akt III RC 602/17 SR w Toruniu,

dokumentacja medyczna - k. 47-48, 79v., 156-162, 207-218 akt III RC 602/17 SR w Toruniu,

faktury - k. 50-51, 80-81 akt III RC 602/17 SR w Toruniu/

Małoletni W. miał wówczas(...) lata i uczęszczał do prywatnego przedszkola (...), za które opłata wynosiła ok. 430 zł miesięcznie, tj. opłata podstawowa 250 zł plus stawka żywieniowa.

W. chodził na zajęcia do szkoły piłkarskiej, za które oplata wynosiła ok. 100 zł miesięcznie. Był także zapisany na zajęcia do szkoły językowej (...) (...), gdzie opłata wynosiła 140 zł miesięcznie. Dodatkowo chodził na zajęcia chóru.

/dowód:

przesłuchanie M. P. - e-protokół z 10.04.2018 r. 49min.45sek. i nast. akt III RC 602/17 SR w Toruniu,

umowa ze szkołą (...) (...) - k. 65 akt III RC 602/17 SR w Toruniu/

Małoletni nie chorował w" tym czasie na przewlekłe choroby. Zażywał leki na odporność.

/dowód:

przesłuchanie M. P. - e-protokół z 10.04.2018 r. 49min.45sek. i nast. akt III RC 602/17 SR w Toruniu,

dokumentacja medyczna - k. 219-225 akt III RC 602/17 SR w Toruniu/

Na paliwo na dowożenie dzieci do szkoły i przedszkola M. P. wydawała ok. 500 zł miesięcznie. Na wyżywienie dla dzieci przeznaczała ok. 1.000 zł miesięcznie (łącznie z wyżywieniem w szkole i przedszkolu), na środki czystości ok. 200-300 zł miesięcznie, na odzież ok. 500 zł miesięcznie.

/dowód:

przesłuchanie M. P. - e-protokół z 10.04.2018 r. 49min.45sek. i nast. akt III RC 602/17 SR w Toruniu,

faktury - k. 52-54, 67-79, 85-86 akt III RC 602/17 SR w Toruniu/

M. P. od 18 sierpnia 2014 r. zatrudniona była w (...) S.A. w T. na stanowisku managera i koordynatora działu logistyki. Od dnia 29 lutego 2016 r. do 28 lutego 2018 r. przebywała na urlopie wychowawczym. W tym czasie dorabiała u innych pracodawców. W ten sposób zarabiała do (...) zł miesięcznie.

Od początku marca 2018 r. wróciła do pracy, jednak cały czas przebywała na zwolnieniu lekarskim. Jej dochód wynosił w tym czasie (...) zł brutto miesięcznie plus premia.

/dowód:

przesłuchanie M. P. - e-protokół z 10.04.2018 r. 49min.45sek. i nast. akt III RC 602/17 SR w Toruniu,

zaświadczenie o zatrudnieniu - k. 8lv.-83 akt III RC 602/17 SR w Toruniu/

Spłacała kredyt hipoteczny zaciągnięty na zakup domu w C.. Rata uzależniona jest od kursu euro i wynosiła ok. 1.800-2.000 zł miesięcznie.

/dowód:

przesłuchanie M. P. - e-protokół z 10.04.2018 r. 49min.45sek. i nast. akt III RC 602/17 SR w Toruniu,

harmonogram spłaty kredytu - k. 63 akt III RC 602/17 SR w Toruniu/

Rachunki za gaz wynosiły w tym czasie ponad 1.000 zł miesięcznie w okresie zimowym oraz ok. 100 zł miesięcznie w okresie letnim. Rachunki za prąd wynosiły ok. 430-600 zł co dwa miesiące. Podatek od nieruchomości 70 zł kwartalnie, rachunki za wodę 150 zł miesięcznie, ubezpieczenie domu 200 zł rocznie, rachunki za wywóz śmieci 50 zł miesięcznie. Za telewizję płaciła 30 zł miesięcznie, za trzy telefony komórkowe i Internet 200 zł miesięcznie. /dowód:

przesłuchanie M. P. - e-protokół z 10.04.2018 r. 49min.45sek. i nast. akt III RC 602/17 SR w Toruniu, faktury - k. 60-61, 87-88v akt III RC 602/17 SR w Toruniu/

Obecnie małoletnia J. C. ma (...) lat, a małoletni W. C. ma (...) lat. Dzieci uczęszczają do szkoły podstawowej w (...). Do szkoły dojeżdżają autobusem szkolnym, który zabiera je z przystanku oddalonego ok. 1 km od ich domu. Na przystanek dzieci zawozi samochodem ich matka M. P.. Opłata za świetlicę wynosi 100 zł.

/dowód:

zeznania świadka K. R. - e-protokół z 24.09.2019 r. 5min.45sek. i nast.,

zeznania świadka E. S. - e-protokół z 24.09.2019 r. 28min.26sek. i nast.,

rachunek - k. 409 akt/

Małoletnia J. C. uczy się grać na pianinie i gitarze. Uczęszcza na nieodpłatne zajęcia w szkole, a ponadto uczestniczy w lekcjach dodatkowych, których koszt wynosi 210 zł miesięcznie. Małoletni W. C. i J. C. uczestniczą również w lekcjach tańca, których koszt wynosi łącznie 138 zł miesięcznie. Chodzą również na inne zajęcia dodatkowe, np. malowanie pastelami.

W styczniu 2019 r. małol. J. uczestniczyła w półkoloniach w szkole, za które opłata wynosiła 190 zł. Podczas wakacji 2019 r. była na koloniach, za które matka zapłaciła 300 zł.

/dowód:

zeznania świadka K. R. - e-protokół z 24.09.2019 r. 5min.45sek. i nast.,

zeznania świadka E. S. - e-protokół z 24.09.2019 r. 28min.26sek. i nast.,

rachunek za lekcje gry na instrumencie k. 211 akt,

deklaracje udziału w programie edukacyjno-wychowawczym C. D. F. -k. 450-453 akt,

umowa o naukę gry na instrumencie - k. 454-455 akt, faktura - k. 46, 416 akt,

potwierdzenie wykonania operacji - k. 269, 273, 276, 456-463 akt/

Małoletnia J. w dalszym ciągu cierpi na astmę oskrzelową i alergię na kurz, roztocza, pyłki kwiatów i brzozę. Jest leczona alergologicznie i dermatologicznie. Często choruje. Leczona jest w publicznej służbie zdrowia. Korzysta również z prywatnych wizyt w gabinecie stomatologicznym. Wizyty kosztują 100-184 zł.

/dowód:

zeznania świadka K. R. - e-protokół z 24.09.2019 r. 5min.45sek. i nast.,

zeznania świadka E. S. - e-protokół z 24.09.2019 r. 28min.26sek. i nast.,

rachunek za wizytę u stomatologa - k. 32-33, 356, 358, 407 akt, historia choroby - k. 254-263, 329-330, 337-341, 365 akt/

Małoletni W. w 2019 r. trafiał kilkukrotnie do szpitala z uwagi na biegunki, bóle brzucha i zaobserwowane przez matkę drgawki. Po obserwacji w szpitalu i konsultacji neurologicznej małoletniego wypisywano nie stwierdzając nieprawidłowości. Obserwacja

w kierunku zaburzeń napadowych dała wynik negatywny. Stwierdzono natomiast zaburzenia emocjonalne. W zaleceniach wskazano, żeby przyjmował przez kilka miesięcy witaminę D3 i melatoninę. Ponadto małoletni w przypadku drgawek przyjmował lek R. - koszt tego leku wynosi ok. 20 zł.

Ostatnio rozpoznano u małoletniego powoda padaczkę samoistną oraz zaburzenia emocji i zachowania. Małoletni leczony jest w prywatnej i publicznej służbie zdrowia. Opłata za konsultację neurologiczną wynosiła 140 zł. Otrzymał również skierowanie do poradni okulistycznej, kardiologicznej i psychologiczno-pedagogicznej. Został zaliczony do osób niepełnosprawnych.

Matka kupuje dzieciom leki stałe i doraźne oraz witaminy. Zaopatruje również małoletnich w odzież, obuwie i przybory szkole.

/dowód:

zeznania świadka K. R. - e-protokół z 24.09.2019 r. 5min.45sek. i nast..

zeznania świadka E. S. - e-protokół z 24.09.2019 r. 28min.26sek. i nast.,

dokumentacja medyczna - k. 9-11,22-25, 38-41, 264, 323, 331-336, 352-354. 360-363 akt,

faktury VAT- k. 12, 15, 37, 42, 43, 211-112, 221-222, 224-232. 280-281, 285. 324-328, 351, 402-406, 416-418, 446-447 akt, orzeczenie o niepełnosprawności - k. 400-401 akt, potM >ierdzenie wykonania operacji - k. 425 akt/

M. P. obecnie nie pracuje, opiekuje się dziećmi. W okresie od listopada 2018 r. do sierpnia 2019 r. uzyskiwała świadczenie rehabilitacyjne. Następnie odmówiono jej prawa do świadczenia rehabilitacyjnego na dalszy okres. Z dniem 14.07.2020 r. jej umowa o pracę została rozwiązana bez wypowiedzenia na podstawie art. 53 § 1 pkt lb kp przez pracodawcę (...) S.A.

M. P. w dalszym ciągu ma problemy finansowe. W związku z zaległościami w spłacie zobowiązań kredytowych wypowiedziano jej umowę kredytu przeznaczonego na zakup domu i umowę o kartę kredytową. Zaciągnęła ona również pożyczkę w (...) S.A., rata wynosiła po 100 zł. Pożyczka nie była spłacana i została skierowana do windykacji. Powódka ma także zaległości w opłatach za energię elektryczną.

gaz. telewizję i inne opłaty związane z utrzymaniem domu. W styczniu 2020 r. został wyłączony prąd.

Opłaty wynoszą: za prąd ok. 380-634 zł na dwa miesiące, za wodę i ścieki 200 zł za dwa miesiące, za telewizję 141 zł. Powódka opłaca również telefon i gaz. Podatek od nieruchomości wynosi 331 zł rocznie. Ubezpieczenie domu wynosi 288 zł rocznie.

Z powódką nadal mieszka jej dorosły syn A., który nie pracuje i nie przyczynia się finansowo do utrzymania domu.

M. P. kupuje paliwo jako: (...) M. P.. Posiada M. (...) z (...) r. Ubezpieczenie samochodu wynosi 898 zł rocznie.

/dowód:

zeznania świadka K. R. - e-protokół z 24.09.2019 r. 5min.45sek. i nast.,

zeznania świadka E. S. - e-protokół z 24.09.2019 r. 28min.26sek. i nast.,

wypowiedzenie kredytu i karty kredytowej -14 akt. wypowiedzenie umowy kredytu hipotecznego - k. 17 akt, rachunek za energię elektryczną - k. 44, 237-238, 355, 421-422 akt, rachunek za wodę i ścieki - k. 245 akt, decyzja - k. 13, 246-248, 342 akt,

wezwanie do zapłaty - k. 16, 18, 223, 234, 239-240, 418v, 423 akt,

pokwitowania - k. 233 akt,

oświadczenie - k. 419v-420 akt,

informacja - k. 45, 235-236, 424 akt,

polisa - k. 243-244, 249 akt,

rachunki - 265, 410-411 akt,

potwierdzenie wykonania operacji - k. 268, 271-272, 274, 277, 429-433 akt, rozwiązanie umowy - k. 505 akt, faktury za zakup paliwa - k. 204-210 akt/

M. P. od 2017 r. leczy się z powodu zaburzeń depresyjnych przewlekłych i zaburzeń osobowości. Nie posiada orzeczenia o niepełnosprawności ani o niezdolności do pracy.

/dowód:

historia zdrowia i choroby - k. 26-31 akt/

D. C. nadal zatrudniony jest w (...) S.A. jako specjalista ds. sprzedaży. Jego wynagrodzenie zasadnicze wynosi (...) zł brutto miesięcznie. Dodatkowo w przypadku wykonania planu sprzedażowego otrzymuje premię. Jego średnie wynagrodzenie netto za okres wrzesień 2019 r. - luty 2020 r. wyniosło (...) zł miesięcznie, a za okres od lutego do lipca 2020 r. - (...) zł miesięcznie.

/dowód:

przesłuchanie D. C.- e-protokół z 11.08.2020 r. ómin.O.. i nast..

zaświadczenie o zarobkach - k. 95. 150. 310. 322. 489, 503 akt. pasek płacowy - k. 490 akt/

D. C. wynajmuje nadal to samo mieszkanie i jego wydatki z tym związane nie zmieniły od czerwca 2018 r., i wynoszą: 400 zł za najem, czynsz do spółdzielni w kwocie 280 zł, opłaty za: wodę 40 zł, prąd 50 zł i gaz ok. 40 zł. Dodatkowo opłaca telewizję i Internet w wysokości 50 zł miesięcznie. D. C. ma zaległości za czynsz najmu w łącznej kwocie 1000 zł. Mieszka sam. Na wyżywienie wdaje 400 zł, na środki czystości 100 zł, dojazdy autobusem 100 zł, na odzież i obuwie ok. 100 zł. Spłaca raty kredytu odnawialnego w kwocie po ok. 230 zł miesięcznie. Nie posiada żadnych nieruchomości ani cennych ruchomości, w tym samochodu.

Ma nadciśnienie i podwyższony cholesterol oraz problemy z kręgosłupem. Przyjmuje leki za ok. 70 zł miesięcznie. Chodził na rehabilitację barku, która kosztowała 450 zł. Konsultował się neurologicznie. Nosi okulary, ich koszt to 300 zł.

Nadal łoży na utrzymanie pozostałej dwójki dzieci - po 800 zł miesięcznie na syna M. i po 600 zł miesięcznie na syna M.. Jego zaległości alimentacyjne wynoszą ok. 60.000 zł.

/dowód:

przesłuchanie D. C. e-protokół z 11.08.2020 r. 6min.07sek. i nast.,

zajęcie wierzytelności - k. 117-119 akt,

zaświadczenie - k. 151-152, 496-501 akt,

rachunki - k. 120-124, 175, 312 akt,

dokumentacja medyczna - k. 125-129, 163-164 akt,

faktury - k. 132-133, 172, 173, 174, 311, 316-318. 492-495 akt.

dokumentacja bankowa - k. 141-142 akt, informacje - k. 297-298, 301, 303, 305, 307, 320 akt/

Przed tut. Sądem toczą się obecnie postępowania:

-

z wniosku M. P. o pozbawienie D. C. władzy rodzicielskiej nad małol. powodami oraz o rozstrzygnięcie o istotnych sprawach dzieci w braku porozumienia między rodzicami poprzez zmianę nazwiska małoletnich na nazwisko matki, a także z wniosku D. C. o ustalenie kontaktów z dziećmi (sygn. akt III Nsm 715/19),

-

z wniosku D. C. o wykonanie kontaktów ustalonych z udziałem kuratora sądowego w sprawie III Nsm 715/19 w trybie zabezpieczenia (sygn. akt III Nsm 30/20).

W sprawach tych M. P. nie odbiera korespondencji i nie stawia się na rozprawy ani badania w OZSS. Kontakty ojca z dziećmi nie odbywają się, mimo że stawia się on wraz z kuratorem w miejscu zamieszkania małoletnich - zgodnie z wydanym postanowieniem.

/dowód:

akta spraw III Nsm 715/19 i III Nsm 30/20 SR w Toruniu/

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiony stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, z przesłuchania pozwanego D. C. i z zeznań świadków K. R. i E. S., a także na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach III RC 602/17, III RC 326/14, III Nsm 30/20 i III Nsm 715/19 Sądu Rejonowego w Toruniu.

Sąd przyjął za wiarygodne dowody w postaci dokumentów złożonych przez strony do akt sprawy, albowiem nie było podstaw do ich podważenia. Żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności. Jednakże zaznaczyć należy, że obie strony przedłożyły do akt również rachunki i dokumenty dotyczące okoliczności mających miejsce przed uprawomocnieniem się poprzedniego orzeczenia w przedmiocie alimentów. Były one przedmiotem analizy w sprawie III RC 602/17, wobec czego nie stanowiły już podstawy ustaleń faktycznych w przedmiotowej sprawie.

Sąd uznał za wiarygodne przesłuchanie pozwanego w zakresie okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy. Były one bowiem rzeczowe, dokładne i logiczne. Pozwany wskazał, że od zakończenia ostatniego procesu o podwyższenie alimentów jego wydatki nie zmieniły się. Nie zwiększyły się również jego możliwości zarobkowe, gdyż nadal pracuje na tym samym stanowisku. Podniósł jednak, że jego wynagrodzenie obniżyło się z uwagi na spadek sprzedaży, który przekłada się na niższą premię, co znalazło odzwierciedlenie w przedstawionych przez niego zaświadczeniach o uzyskiwanym wynagrodzeniu.

Sąd dopuścił dowód z przesłuchania stron ograniczając go do przesłuchania pozwanego D. C., pomijając tym samym dowód z przesłuchania M. P., albowiem dwukrotnie prawidłowo wezwana na termin rozprawy nie stawiła się i nie usprawiedliwiła w sposób należyty swojej nieobecności. Pełnomocnik strony powodowej nie potrafił określić daty, w jakiej powódka stawi się w sądzie celem jej przesłuchania.

Za wiarygodne Sąd uznał zeznania świadków K. R. i E. S.. Świadkowie wskazywali na fakty związane z edukacją małoletnich i ich leczeniem, co ma wpływ na zakres usprawiedliwionych potrzeb małoletnich. Oceny tej nie zmienia rozbieżność w zeznaniach dotyczących kosztów leków niezbędnych małoletnim. Świadek K. R. wskazała, że jest to kwota 200 zł na dwoje dzieci co dwa miesiące, natomiast świadek E. S. wskazywała kwotę 500 zł miesięcznie. Świadkowie wskazali przy tym, że wiedzę w tym zakresie posiadają jedynie od matki małoletnich. Odnośnie ustalenia kosztów lekarstw dla małoletnich Sąd opierał się na dowodach z dokumentów, w tym faktur za zakup leków, które są w tej mierze obiektywnym dowodem. Wynika z których, że koszty lekarstw dla małoletnich nie przekraczają kwoty 200 zł miesięcznie.

Przechodząc do rozważań prawnych, w świetle art. 138 kro podstawą zmiany zakresu świadczeń alimentacyjnych jest zmiana stosunków. Zmianie może ulec zakres potrzeb uprawnionego oraz możliwości zobowiązanego, tym samym zmianie może ulegać wysokość alimentów. Dlatego w razie zmiany stosunków zarówno uprawniony, jak i zobowiązany mogą żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Zmiana stosunków może prowadzić do uchylenia obowiązku alimentacyjnego bądź do podwyższenia lub obniżenia alimentów.

Dla stwierdzenia, czy nastąpiła zmiana stosunków w rozumieniu art. 138 kro. należy brać pod uwagę, czy istniejące warunki i okoliczności - na tle sytuacji ogólnej - mają charakter trwały, dotyczą okoliczności zasadniczych, ilościowo znacznych i wyczerpują te przesłanki, które w istotny sposób wpływają na istnienie czy zakres obowiązku alimentacyjnego. Zmiana

orzeczenia dopuszczalna jest tylko w razie zmiany stosunków powstałych po jego wydaniu [por.: uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 23 października 1954 r.. I CO 41/54].

Podwyższenie alimentów następuje, gdy potrzeby uprawnionego uległy zwiększeniu albo wzrosły możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego.

W myśl § 1 art. 135 kro zakres świadczeń alimentacyjnych zależy bowiem od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego. Zgodnie natomiast z art. 133 § 1 kro rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie.

Pojęcia "usprawiedliwione potrzeby" oraz "możliwości zarobkowe i majątkowe" zostały szczegółowo omówione w uchwale Pełnego Składu Izby Cywilnej i Administracyjnej Sądu Najwyższego z dnia 16 grudnia 1987 r., III CZP 91/86, OSNP 1988. nr 4. poz. 42. W uchwale tej stwierdzono między innymi, że: Pojęcia usprawiedliwionych potrzeb nie można jednoznacznie zdefiniować, ponieważ nie ma jednego stałego kryterium odniesienia. Rodzaj i rozmiar tych potrzeb jest uzależniony od cech osoby uprawnionej oraz od splotu okoliczności natury społecznej i gospodarczej, w których osoba uprawniona się znajduje. Nie jest możliwe ustalenie katalogu usprawiedliwionych potrzeb podlegających zaspokojeniu w ramach obowiązku alimentacyjnego i odróżnienie ich od tych, które jako objaw zbytku lub z innych przyczyn nie powinny być uwzględnione. W każdym razie zakres obowiązku alimentacyjnego wyznaczać będą poszczególne sytuacje uprawnionego i zobowiązanego, konkretne warunki społeczno-ekonomiczne oraz cele i funkcje obowiązku alimentacyjnego. Dopiero na tym tle będzie można określić potrzeby życiowe - materialne i intelektualne uprawnionego.

Zakres potrzeb dziecka, które powinny być przez rodziców zaspokojone, wyznacza treść art. 96 kro, według którego rodzice obowiązani są troszczyć się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka. Rodzice, w zależności od swych możliwości, są obowiązani zapewnić dziecku środki do zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych (wyżywienia, mieszkania, odzieży, higieny osobistej, leczenia w razie choroby), jak i duchowych (kulturalnych), także środki wychowania (kształcenia ogólnego, zawodowego) według zdolności, dostarczania rozrywek i wypoczynku. Przy ocenie, które z potrzeb uprawnionego powinny być uznane za potrzeby usprawiedliwione, należy z jednej strony brać pod uwagę możliwości zobowiązanego, z drugiej zaś zakres i rodzaj potrzeb. Ma to wpływ na rozstrzygnięcie, w jakiej mierze możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego są brane pod uwagę przy oznaczaniu zakresu obowiązku alimentacyjnego. Zawsze jednak każde dziecko musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci wyżywienia zapewniającego jego prawidłowy rozwój fizyczny.

stosowną do wieku odzież, środki na ochronę zdrowia, kształcenie podstawowe i zawodowe oraz na ochronę jego osoby i majątku. Wyjście poza wymienione potrzeby zależy już tylko od osobistych cech dziecka oraz od zamożności i przyjętego przez zobowiązanego modelu konsumpcji.

Usprawiedliwione potrzeby dziecka powinny być zatem oceniane w pierwszej kolejności na podstawie wieku, miejsca pobytu dziecka, jego środowiska oraz całego szeregu okoliczności każdego konkretnego wypadku, a następnie - w świetle możliwości zarobkowych zobowiązanych do jego utrzymania.

Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd doszedł do przekonania, że w usprawiedliwionych potrzebach małoletnich od momentu ostatniego orzekania o obowiązku alimentacyjnym zaszły zmiany, jednak w ocenie Sądu zmiany te nie są istotne i mają bardziej charakter rodzajowy, niż wysokościowy. Koszty utrzymania małoletnich nie uległy bowiem co do zasady istotnej zmianie, zmienił się jedynie ich charakter. Wówczas matka małoletnich ponosiła koszy związane z czesnym za prywatne przedszkole małol. W. oraz koszty wynagrodzenia opiekunki. Obecnie natomiast W. chodzi do szkoły podstawowej, gdzie nie ma konieczności uiszczania czesnego. Małoletni dojeżdżają do szkoły autobusem szkolnym i nie ma już potrzeby dowożenia ich samochodem przez matkę. W to miejsce niewątpliwie matka małoletnich ponosi wyższe koszty leczenia syna. jednakże nie w takim zakresie, jaki to przedstawiła w pismach procesowych. Małoletni powodowi w dalszym ciągu korzystają z publicznej służby zdrowia. Małoletnia J. nadal cierpi na schorzenia, które Sąd brał pod uwagę podczas poprzedniej sprawy o podwyższenie alimentów. Natomiast małoletni W. trafił kilkukrotnie do szpitala na obserwację. Obecnie stwierdzono u niego padaczkę oraz zaburzenia emocji i zachowania. Wymaga on specjalistycznego leczenia, leczy się jednak co do zasady w publicznej służbie zdrowia. Leki, które zgodnie z zaleceniem lekarza powinny przyjmować dzieci, to wydatek ok. 200 zł miesięcznie, co wynika z załączonych faktur.

Matka małoletnich podnosiła, że dzieci uczęszczają obecnie na dodatkowe zajęcia, co generuje znaczne koszty w skali miesiąca. Sąd miał jednak na uwadze, że zapisując dzieci na dodatkowe zajęcia ich matka nie skonsultowała tego w żaden sposób z D. C.. Podejmując taką decyzję powinna natomiast mieć przede wszystkim na uwadze możliwości zarobkowe własne i ojca małoletnich. Obecnie matka dzieci nie pracuje, a jej zadłużenie - chociażby w uiszczaniu opłat - wzrastało. Pozwany natomiast poza małoletnimi ma na utrzymaniu również dwoje innych dzieci. M. P. winna zatem w pierwszej kolejności ustalić, czy ją i ojca dzieci stać na ponoszenie dodatkowych kosztów lub zadbać o własne wyższe dochody celem zaspokojenia ewentualnych potrzeb dzieci w tym zakresie,

albowiem nie zostało wykazane, że nie może ona podjąć pracy. Ponadto przy rozpoznawaniu poprzedniej sprawy o podwyższenie alimentów małoletni również uczęszczali na liczne zajęcia dodatkowe. Obecnie zmienił się rodzaj tych zajęć, a nie wydatki z nimi związane.

Ponadto powódka obecnie nie stawia się w sądzie na żadne posiedzenia, uzasadniając to obawą wynikającą z epidemii. Taka postawa może sugerować, że również nie wysyła ona obecnie dzieci na żadne zajęcia dodatkowe, aby ograniczyć ich kontakt z otoczeniem i nie narażać na zarażenie.

W ocenie Sądu matka małoletnich zawyżyła wysokość wydatków, jakie ponosi na utrzymanie dzieci, w zakresie kosztów zakupu leków, odzieży, środków czystości czy wyżywienia. Wskazać należy również, że w pozwie matka małoletnich wskazała wszystkie swoje wydatki, w tym wydatki związane z ubezpieczeniem domu, pojazdu, jak również wszystkie koszty związane z domem, nie dostrzegając przy tym, że wydatki te nie są li tylko związane z potrzebami małoletnich, lecz także jej i jej dorosłego syna A.. Ponadto szereg wydatków wskazanych przez powódkę są nieaktualne lub nieuzasadnione, jak chociażby wydatek na przedszkole czy opiekunkę, podczas gdy małoletni są uczniami publicznej szkoły podstawowej, a w opiece nad nimi może pomagać pełnoletni syn powódki, który nie pracuje.

Matka małoletnich nie stawiała się w sądzie celem przesłuchania. Sąd nie miał zatem możliwość uzupełnienia okoliczności faktycznych w zakresie usprawiedliwionych potrzeb dzieci oraz możliwości majątkowych i zarobkowych ich matki. Nie mógł na przykład zweryfikować, czy matka małoletnich uzyskuje dochód oraz co oznacza nazwa: (...) M. P., na którą opiewają np. faktury za paliwo. Wobec powyższego ustalenia faktyczne w tym zakresie Sąd musiał oprzeć jedynie na dokumentach i zeznaniach świadków.

Przechodząc do analizy sytuacji D. C. należy wskazać, że pracuje on nadal u tego samego pracodawcy. Jego dochody obniżyły się jednak w porównaniu z uzyskiwanymi w trakcie poprzedniej sprawy w przedmiocie alimentów. Wówczas zarabiał on średnio ok. (...) zł netto miesięcznie, a obecnie jego średni dochód netto wynosi ok. (...) zł miesięcznie. Pracuje ma pełen etat, nie ma zatem możliwości podjęcia pracy dodatkowej. Ponadto D. C. choruje przewlekle. Nadal ma na utrzymaniu tyle samo dzieci i poziom alimentacji się nie zmienił. Wydatki ponoszone przez D. C. na własne utrzymanie pozostają na takim samym poziomie, jak przy rozpoznawaniu poprzedniej sprawy alimentacyjnej. Reasumując, dochody powoda obniżyły się, a jego wydatki się nie zmieniły.

Zarówno wykładnia gramatyczna, jak i logiczna art. 138 kro prowadzą do wniosku, iż jedynie zmiana stosunków zaistniała po zamknięciu rozprawy poprzedzającej wydanie wyroku

zasądzającego alimenty może uzasadniać żądanie zmniejszenia lub ograniczenia czasu trwania świadczeń alimentacyjnych. Tylko takie rozwiązanie może być uznane za nienaruszające wyrażonej w art. 365 § 1 kpc zasady, iż orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd. który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe (por.: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 1981 r., sygn. III CRN 21/81).

W ocenie Sądu strona powodowa nie wykazała, aby od ostatniego orzekania

0  alimentach nastąpił znaczny wzrost możliwości zarobkowych pozwanego D. C., jak również, aby wystąpiło znaczne podwyższenie potrzeb małoletnich. Alimenty w wysokości po 700 zł miesięcznie na każdego z małoletnich są adekwatne do ich obecnych usprawiedliwionych potrzeb, przy racjonalnym ich określeniu. Ponadto matka małoletnich również ma obowiązek łożyć na utrzymanie dzieci. Obecnie jest osobą niepracującą, jednakże mimo problemów zdrowotnych pozostaje nadal osobą zdolną do pracy

1  powinna ją podjąć. W sprawie nie zostało wykazane, aby była ona osobą niepełnosprawną lub niezdolną do pracy chociaż częściowo. Małoletni chodzą do szkoły i w tym czasie ich matka nie musi sprawować nad nimi bezpośredniej opieki i może podjąć pracę. Ponadto zamieszkuje z nią pełnoletni syn, którego nie musi już utrzymywać, gdyż może on pracować i również partycypować w kosztach utrzymania domu. Niewątpliwie sytuacja finansowa matki małoletnich uległa pogorszeniu, jednakże nie na skutek wzrostu potrzeb dzieci. Pogorszenie to wynika z faktu, że matka małoletnich obecnie nie pracuje, posiada szereg zobowiązań kredytowych i zadłużeń związanych utrzymaniem domu. Zobowiązania kredytowe winna ona jednak regulować z własnych dochodów, a nie ze świadczeń alimentacyjnych uzyskiwanych na małoletnie dzieci. Jest ona osobą zdolną do pracy i powinna podjąć zatrudnienie w celu spłaty swoich zobowiązań. Niedopuszczalnym jest, aby świadczenia alimentacyjne przeznaczone na zaspokajanie bieżących potrzeb małoletnich, miały służyć również utrzymaniu zdolnej do pracy matki i jej dorosłego syna, a także na pokrycie jej zobowiązań kredytowych. Kwota po 700 zł miesięcznie na rzecz każdego z małoletnich powodów jest adekwatna do pokrycia co najmniej połowy usprawiedliwionych potrzeb dzieci. Powódka natomiast, z uwagi na liczne zadłużenia i swoją obecną sytuację finansową, powinna zrewidować wydatki i rozważyć, jakie są najbardziej potrzebne i w jakim zakresie je ograniczyć, np. poprzez rezygnację z niektórych zajęć dodatkowych, na które nie stać obecnie rodziców małoletnich.

Ponadto matka małoletnich otrzymuje świadczenia wychowawcze na rzecz małoletnich, które również powinny być przeznaczane na zaspokojenie ich potrzeb. Podręczniki szkole są natomiast obecnie przekazywanie uczniom nieodpłatnie.

Alimenty w dotychczasowej kwocie są również adekwatne do możliwości zarobkowych pozwanego, którego zdaniem Sądu nie stać obecnie na uiszczanie wyższych świadczeń na rzecz dzieci. Nie mogło bowiem umknąć uwadze, że D. C. ma czworo dzieci, na które jest obowiązany łożyć alimenty. Zabiega on ponadto o kontakty z małol. powodami, aby również osobiście czynić starania o ich wychowanie i utrzymanie, jest to jednak niemożliwe z uwagi na postawę matki dziecka, która nie wyraża zgody na żadne kontakty, nawet z udziałem kuratora. W okresie natomiast, który dzieci mogłyby spędzać z ojcem, matka byłaby odciążona od ponoszenia kosztów ich utrzymania.

Mając powyższe na uwadze Sąd w punkcie I. sentencji wyroku oddalił powództwo o podwyższenie alimentów uznając, że matka małoletnich nie wykazała wzrostu kosztów usprawiedliwionych potrzeb małoletnich.

W punkcie II. sentencji wyroku Sąd umorzył postępowanie w zakresie żądania zasądzenia alimentów na rzecz M. P. na podstawie art. 355 kpc w zw. z art. 203 § 1 i 2 kpc w związku ze skutecznym cofnięciem pozwu w tym zakresie.

W punkcie III. sentencji wyroku na podstawie § 2 pkt 1, § 4 ust. 1. 2 i 3. § 8 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu zasądzono na rzecz adw. M. S. kwotę (...) zł powiększoną o podatek od towarów i usług tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej małoletnim powodom z urzędu.

W punkcie IV. sentencji wyroku na podstawie § 2 pkt 1, § 4 ust. 1, 2 i 3. § 8 pkt 5 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu zasądzono na rzecz adw. J. B. kwotę (...) zł powiększoną o podatek od towarów i usług tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu.

O kosztach sądowych orzeczono w punkcie V. sentencji wyroku na postawie art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Pozwany został bowiem zwolniony przez Sąd od kosztów sądowych, a małoletni powodowie są z nich zwolnieni z mocy prawa.