UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 25 września 2017 r. powódka J. B. wnosiła o zasądzenie na jej rzecz solidarnie od pozwanych G. S. (1) i G. S. (2) prowadzących działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej pod firmą Z. (...) spółka cywilna S. G., S. G. w O. odszkodowania za spowodowanie u powódki obrażeń ciała w kwocie 12.837,87 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty, zadośćuczynienia za doznaną przez powódkę krzywdę w kwocie 60.000,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia powództwa do dnia zapłaty oraz renty na zwiększone potrzeby w kwocie 400,00 zł miesięcznie płatnej do 10 dnia każdego miesiąca począwszy od 1 października 2017 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat oraz zwrotu kosztów procesu w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu pozwu powódka podała, że w dniu 14 stycznia 2016 r. około godziny 9.00 po zejściu przez nią z chodnika przy ulicy (...) w Ł. celem kontynuowania drogi tą częścią ulicy (...), na której nie ma chodnika, poślizgnęła się ona i upadła czego powodem była nieodśnieżona i niezabezpieczona piaskiem lub solą nawierzchnia drogi i chodnika. Podała też ona, że na skutek tego upadku doznała złamania podkrętarzowego kości udowej lewej z przemieszczeniem.

(pozew k.2-6)

W piśmie procesowym z dnia 6 kwietnia 2018 r. pełnomocnik powódki wnosił o wezwanie do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Gminy Ł..

(pismo procesowe pełnomocnika powódki- k.194-195)

Na rozprawie w dniu 18 maja 2018 r. Sąd na podstawie art. 194 § 1 kpc wezwał do udziału w sprawie w charakterze pozwanego Gminę Ł..

(protokół rozprawy z dnia 18 maja 2018 r. na płycie CD 00:01:438 – 00:04:19- koperta k.242)

W odpowiedzi na pozew pełnomocnik pozwanej Gminy Ł. wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów postępowania w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na pozew- k.209-212)

Na rozprawie w dniu 7 września 2018 r. pełnomocnik powódki popierał powództwo a pełnomocnik pozwanej Gminy Ł. wnosił o oddalenie powództwa i zasądzenie od powódki na rzecz pozwanej kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(protokół rozprawy z dnia 7 września 2018 r. na płycie CD 00:03:26 – 01:34:06- koperta k.242)

Wyrokiem z dnia 21 września 2018 r. Sąd Okręgowy w Sieradzu oddalił powództwo przeciwko pozwanej Gminie Ł. i nie obciążył powódki kosztami postępowania w sprawie.

(wyrok Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 21 września 2018 r.- k.244)

Od wyroku tego powódka wniosła apelację. Wyrokiem z dnia 17 grudnia 2019 r. wydanym w sprawie sygn. akt I ACa 1504/18 Sąd Apelacyjny w Łodzi uchylił zaskarżony wyrok w stosunku do pozwanej Gminy Ł. i przekazał sprawę Sądowi Okręgowemu w Sieradzu do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego.

(wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 17 grudnia 2019 r.- k.282)

Pismem procesowym złożonym na rozprawie w dniu 4 grudnia 2020 r. pełnomocnik powódki rozszerzył powództwo i po rozszerzeniu żądał zasądzenia na rzecz powódki od pozwanej odszkodowania w kwocie 12.837,87 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, zadośćuczynienia w kwocie 60.000,00 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 24 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty, renty na zwiększone potrzeby w kwocie 400,00 zł miesięcznie płatnej do 10 dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat począwszy od 1 października 2017 r. do 30 listopada 2017 r. oraz renty na zwiększone potrzeby na przyszłość w kwocie 1.500,00 zł miesięcznie płatnej do 10 dnia każdego miesiąca z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat począwszy od 1 grudnia 2020 r. Pełnomocnik powódki żądał też na tej rozprawie zasądzenia na rzecz powódki od pozwanej kosztów postępowania według norm przepisanych z uwzględnieniem kosztów postępowania za II instancję a pełnomocnik pozwanej wnosił o oddalenie powództwa w rozszerzonym kształcie i zasądzenie na rzecz pozwanej od powódki zwrotu kosztów procesu.

(pismo procesowe powódki- k.381-382, protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2020 r. na płycie CD 00:01:39 – 00:22:14- koperta k.409)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 27 listopada 2015 r. pomiędzy Gminą Ł. a pozwaną D. (...) spółka jawna z siedzibą w W. została zawarta umowa nr (...), na mocy której wskazana spółka zobowiązała się świadczyć usługi w ramach zimowego utrzymania ulic i dróg gminnych w granicach administracyjnych Ł..

(bezsporne, kserokopia umowy- k.115-119, specyfikacja istotnych warunków zamówienia z załącznikami- k.120-134)

Na mocy § 1 i 2 tej umowy D. (...) spółka jawna z siedzibą w W. zobowiązała do:

a) mechanicznego odśnieżania i posypywania ulic objętych zimowym utrzymaniem w pierwszej kolejności zgodnie z wykazem ulic (załącznikiem nr 10 do specyfikacji istotnych warunków zamówienia) na całej długości i szerokości, w tym również zatok autobusowych, postojowych i parkingowych znajdujących się w obrębie psa drogowego ze szczególnym uwzględnieniem skrzyżowań i oznakowanych przejść dla pieszych,

b) interwencyjnego odśnieżania i posypywania innych, wskazanych przez Gminę Ł. dróg i placów,

c) odśnieżania i posypywania chodników ujętych w wykazie stanowiącym załącznik nr 10 do specyfikacji istotnych warunków zamówienia,

d) utrzymania przystanków komunikacyjnych o lokalizacji wskazanej w załączniku nr 10 do specyfikacji istotnych warunków zamówienia,

e) spryzmowania, załadunku i wywozu śniegu,

f) oczyszczania jezdni, chodników, placów, parkingów i zatok autobusowych z pozostałości po prowadzonej akcji zimowej z zalegającej ziemi, piasku i innych zanieczyszczeń

w okresie od podpisania umowy do dnia 30 kwietnia 2017 r. Zgodnie z § 4 umowy metodami zwalczania skutków zimy miały być:

a) likwidacja śliskości polegająca na usuwaniu gołoledzi i zlodowaceń poprzez pozsypywanie piaskiem (chodników i drogi o nawierzchni z kostki) oraz mieszkanką piaskowo – solną (pozostałe drogi),

b) usuwanie śniegu (warstwa powyżej 5 cm), poprzez zgarnianie pokrywy śnieżnej na część przykrawężnikową lub pobocze jezdni za pomocą pługów śnieżnych tak aby zgarnięty śnieg nie uniemożliwiał spływu wody do wpustów deszczowych i dostępu do przejść dla pieszych.

(bezsporne, kserokopia umowy- k.115-119, specyfikacja istotnych warunków zamówienia z załącznikami- k.120-134)

Jak wynikało z § 5 pkt a) i b) umowy na ulicach wskazanych do zimowego utrzymania w pierwszej kolejności, usługi objęte zamówieniem miały być rozpoczynane w ciągu 0,5 h od wystąpienia złych warunków na drogach, uniemożliwiających płynną komunikację samochodową na terenie miasta a decyzja o podjęciu działań miała należeć do wykonawcy, natomiast na pozostałych ulicach odbywać się miały zgodnie z poleceniem osoby koordynującej akcję zimowego utrzymania – pracownika urzędu miejskiego.

(bezsporne, zeznania świadków: P. B.- protokół rozprawy z dnia 9 lutego 2018 r. na płycie CD 00:36:44 – 01:01:15- koperta k.242, M. K.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:07:03 – 00:28:24- koperta k.242, kserokopia umowy- k.115-119, specyfikacja istotnych warunków zamówienia z załącznikami- k.120-134)

D. (...) spółka jawna z siedzibą w W. posiada bazę ze sprzętem do utrzymania dróg w miejscowości O., która jest oddalona od Ł. o 500 m. Odległość od bazy ze sprzętem do dzielnicy Ł. – K. wynosi około 4 – 5 km.

Zgodnie z umową, będąca drogą publiczną gminną ulica (...) znajdująca się w dzielnicy Ł. – K. czyli strefie 2, w 2016 r. nie była objęta zimowym utrzymaniem w pierwszej kolejności. Obecnie ulica (...) zaliczona jest do dróg pierwszej kolejności utrzymania. Przypisanie kategorii utrzymania zależy od ważności drogi i obiektów, do których ona prowadzi, natężenia ruchu pieszych i pojazdów oraz standardu jezdni.

(bezsporne, zeznania świadków: P. B.- protokół rozprawy z dnia 9 lutego 2018 r. na płycie CD 00:36:44 – 01:01:15- koperta k.242, M. K.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:07:03 – 00:28:24- koperta k.242, A. O.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:28:24 – 00:47:39- koperta k.242, protokół rozprawy z dnia 7 września 2018 r. na płycie CD 00:04:32 – 00:25:25- koperta k.242, kserokopia umowy- k.115-119, specyfikacja istotnych warunków zamówienia z załącznikami- k.120-134)

Długość dróg drugiej kolejności utrzymania w strefie 2 wynosi 27,94 km. Czas potrzebny do wykonania zadania zimowego utrzymania dróg drugiej kolejności utrzymania w strefie drugiej jest zależny od warunków pogodowych i natężenia ruchu i wynosi od 3 do 5 godzin. Firma D. (...) spółka jawna z siedzibą w W. opracowała schemat odśnieżania dróg drugiej kolejności odśnieżania i każda piaskarka jedzie po wyznaczonej według tego schematu trasie. Piaskarka, która ma w zakresie odśnieżania ulicę (...), może się na niej znaleźć po 2 – 3 godzinach od rozpoczęcia akcji, gdyż ta ulica według schematu znajdowała się za połową trasy piaskarki, gdyż była ona pojedynczą ulicą otoczoną ulicami pierwszej kolejności utrzymania.

(zeznania świadków: P. B.- protokół rozprawy z dnia 9 lutego 2018 r. na płycie CD 00:36:44 – 01:01:15- koperta k.242, K. S.- protokół rozprawy z dnia 9 lutego 2018 r. na płycie CD 01:01:15 – 01:15:00- koperta k.242, M. K.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:07:03 – 00:28:24- koperta k.242, A. O.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:28:24 – 00:47:39- koperta k.242, kserokopia umowy- k.115-119, specyfikacja istotnych warunków zamówienia z załącznikami- k.120-134, mapa- k.190)

W dniu 14 stycznia 2016 r. było mroźno, występowały opady mżawki i śniegu. Nawierzchnie dróg był śliskie. Ulice były pokryte śniegiem i lodem a kierowcom podczas jazdy włączał się system ABS.

W dniu 14 stycznia 2016 r. o godzinie 2.23 pozwana D. (...) spółka jawna z siedzibą w W. powiadomiła e-mailem pracownika Urzędu Miejskiego w Ł. A. O., iż z uwagi na temperaturę -3 stopnie Celsjusza, wcześniejsze opady deszczu i śniegu z deszczem oraz śliskie nawierzchnie dróg przystępuje do akcji „zima” co do dróg pierwszej kolejności utrzymania, w ramach której będzie posypywać ulice, chodniki, przystanki oraz place i targowiska. O godzinie 7.09 powiadomiła ją e-mailem, że akcja dotycząca dróg pierwszej kolejności utrzymania została zakończona.

(bezsporne, wydruki e-maili- k.135-136)

Pracownicy Wydziału Gospodarki Komunalnej i Zarządu Dróg Urzędu Miejskiego w Ł. pracują od godziny 7.30 do godziny 15.30 a pracownik tego wydziału M. K. od 7.00 do 15.00. W okresie zimowym nie mają oni dyżurów. W ramach swoich zadań śledzą oni prognozy pogody. Zlecenia na odśnieżanie wysyłają oni do wykonawcy e-mailami bądź telefonami potwierdzonymi później e-mailami.

(zeznania świadków: M. K.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:07:03 – 00:28:24- koperta k.242, A. O.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:28:24 – 00:47:39- koperta k.242)

W dniu 14 stycznia 2016 r. M. K. był na urlopie i zastępowała go A. O., która o godzinie 8.08 wysłała e-maila do D. (...) spółka jawna z siedzibą w W. z poleceniem posypania dróg drugiej kolejności utrzymania w 1 i 2 strefie czyli na terenie Ł. i Ł. – K..

(bezsporne, zeznania świadków: M. K.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:07:03 – 00:28:24- koperta k.242, A. O.- protokół rozprawy z dnia 23 marca 2018 r. na płycie CD 00:28:24 – 00:47:39- koperta k.242, wydruk e-maila- k.137)

O godzinie 8.50 trzy pługopiaskarki należące do D. (...) spółka jawna z siedzibą w W. przystąpiły do posypywania ulic drugiej kolejności utrzymania o czym e-mailowo powiadomiona została pracownica Urzędu Miejskiego w Ł. A. O.. E-mailem z godziny 12.34 D. (...) spółka jawna z siedzibą w W. powiadomiła A. O. o zakończeniu prac związanych z posypywaniem dróg drugiej kolejności utrzymania. W e-mailu tym poinformowała ją też, że z uwagi na warunki atmosferyczne na bieżąco monitoruje ona stan nawierzchni.

(bezsporne, zeznania świadków: P. B.- protokół rozprawy z dnia 9 lutego 2018 r. na płycie CD 00:36:44 – 01:01:15- koperta k.242, K. S.- protokół rozprawy z dnia 9 lutego 2018 r. na płycie CD 01:01:15 – 01:15:00- koperta k.242, wydruki e-maili- k.138-139)

Na drodze wojewódzkiej nr (...), do której dochodzi ulica (...), w dniu 14 stycznia 2016 r. akcję zimowego utrzymania rozpoczęto o godzinie 1.30.

(bezsporne, zeznania świadka P. B.- protokół rozprawy z dnia 9 lutego 2018 r. na płycie CD 00:36:44 – 01:01:15- koperta k.242, informacja Zarządu Dróg Wojewódzkich w Ł.- k.162)

W dniu 14 stycznia 2016 r. powódka J. B., zamieszkała na ulicy (...) w Ł. – K., wyszła rano do apteki, jaka znajduje się na tyłach budynku położonego przy ulicy (...). W tym dniu było mroźno, padała mżawka i lekki śnieg. Na drogach było dużo lodu.

Idąc do apteki powódka szła po chodniku o szerokości około 1 metra znajdującym się przy tym budynku od strony ulicy (...) i przeszła nim na tyły budynku mijając po drodze zlokalizowaną w szczycie tego budynku drogerię. Chodnik ten nie był posypany piaskiem, nie była nim też posypana jezdnia ulicy (...). Na wysokości szczytu tego budynku znajduje się oznakowane przejście dla pieszych prowadzące na drugą stronę ulicy (...), po której także znajduje się chodnik.

(zeznania świadków: K. K.- protokół rozprawy z dnia 15 grudnia 2017 r. na płycie CD 00:09:53 – 00:38:00- koperta k.242, A. G.- protokół rozprawy z dnia 15 grudnia 2017 r. na płycie CD 00:38:00 – 01:25:05- koperta k.242, zeznania świadka P. B.- protokół rozprawy z dnia 9 lutego 2018 r. na płycie CD 00:36:44 – 01:01:15- koperta k.242, zeznania świadka A. O.- protokół rozprawy z dnia 7 września 2018 r. na płycie CD 00:04:32 – 00:25:25- koperta k.242, zeznania powódki J. B.- protokół rozprawy z dnia 7 września 2018 r. na płycie CD 00:30:48 – 00:54:49 w zw. z protokołem rozprawy z dnia 9 lutego 2018 r. na płycie CD 00:06:37 – 00:31:24- koperta k.242, dokumentacja fotograficzna- k.14-17, k.177-179)

Gdy powódka około godziny 9.00 wracała z apteki do domu, nie skorzystała z przejścia dla pieszych prowadzącego na drugą stronę ulicy (...) lecz, podobnie jak poprzednio, szła chodnikiem wzdłuż budynku, w którym pod drugiej stronie jest apteka. Chodnik, po którym szła powódka, kończy się wraz z końcem budynku, przy którym jest zlokalizowany. Idąc po ulicy (...) wzdłuż tego budynku aby kontynuować drogę po tej ulicy należy przejść przez przecinającą ją z lewej strony drogę, która do niej dochodzi za tym budynkiem. Konieczności przechodzenia przez tę drogę nie ma, jeśli idzie się drugą stroną ulicy (...).

Powódka nie doszła do końca chodnika znajdującego się przy budynku na ulicy (...). Gdy była na wysokości znającej się w tym budynku bliżej jego końca bramy wjazdowej do firmy konfekcyjnej (...), przy której na budynku znajduje się rynna odprowadzająca wodę z dachu budynku bezpośrednio na chodnik, zeszła ona z chodnika na jezdnię, na której się poślizgnęła i przewróciła doznając przy upadku złamania lewej nogi. Powódka schodząc z chodnika nie planowała przejścia na drugą stronę ulicy (...) naprzeciwko budynku wzdłuż którego szła lecz chciała dojść do nieutwardzonej części tej ulicy znajdującej się za przecinającą ją od lewej strony za budynkiem, wzdłuż którego szła, drogą.

(zeznania świadków: P. B.- protokół rozprawy z dnia 9 lutego 2018 r. na płycie CD 00:36:44 – 01:01:15- koperta k.242, zeznania świadka A. O.- protokół rozprawy z dnia 7 września 2018 r. na płycie CD 00:04:32 – 00:25:25- koperta k.242, częściowo zeznania powódki J. B.- protokół rozprawy z dnia 7 września 2018 r. na płycie CD 00:30:48 – 00:54:49- w zw. z protokołem rozprawy z dnia 9 lutego 2018 r. na płycie CD 00:06:37 – 00:31:24- koperta k.242, dokumentacja fotograficzna- k.14-17, k.177-179)

Po upadku powódka leżała na ziemi na wysokości bramy wjazdowej do firmy (...) mając kant chodnika na wysokości pleców a nogi na jezdni i opierała się łokciem na chodniku. Ponieważ powódka nie mogła wstać, została podniesiona przez pracownika firmy (...) i jakiegoś mężczyznę i przeniesiona na krześle do pomieszczenia firmy (...), gdzie czekała na przyjazd wezwanej karetki pogotowia, która zabrała ją do szpitala w P..

Powódka trafiła na Oddział (...) Urazowo – Ortopedycznej z rozpoznaniem złamania podkrętarzowego kości udowej lewej, gdzie przebywała do 29 stycznia 2016 r. W dniu 19 stycznia 2016 r. dokonano u niej zamkniętego nastawienia złamania podkrętarzowego kości udowej lewej i zespolenia gwoździem śródszpikowym Gamma. W czasie pobytu w szpitalu powódka była osobą leżącą a do operacji lewą nogę miała unieruchomioną na wyciągu. Korzystała ona w tym czasie z pieluch i basenu i potrzebowała pomocy osób trzecich przy czynnościach życia codziennego. Cały czas narzekała ona na bóle nogi i przyjmowała leki przeciwbólowe. Ze szpitala wypisana ona została z zaleceniem dalszej opieki w (...), zakazem obciążania kończyny dolnej lewej przez 6 tygodni, zaleceniem chodzenia przy pomocy balkonika ortopedycznego lub kul łokciowych bez obciążania kończyny dolnej lewej, przeciwobrzękowego ułożenia kończyny dolnej lewej i wykonywania ćwiczeń wskazanych na oddziale oraz przyjmowania leków przeciwzakrzepowych i przeciwbólowych.

(bezsporne, zeznania świadka A. G.- protokół rozprawy z dnia 15 grudnia 2017 r. na płycie CD 00:38:00 – 01:25:05- koperta k.242, zeznania powódki J. B.- protokół rozprawy z dnia 7 września 2018 r. na płycie CD 00:30:48 – 00:54:49, kserokopia karty informacyjnej leczenia szpitalnego- k.18-20)

Po wypisaniu powódki do domu nadal była ona osobą leżącą i w czynnościach życia codziennego pomagała jej wówczas córka. Do powódki przychodziła rehabilitantka, która ją usprawniała.

W okresie od 3 marca 2016 r. do 23 marca 2016 r. powódka przebywała na Oddziale (...) – Szpitala (...) w Ł., gdzie poddano ją leczeniu usprawniającemu lewej kończyny dolnej. Powódka była tam konsultowana przez ortopedę i urologa i ze względu na kamicę nerkową zalecono jej dalsze leczenie na Oddziale Urologii. Ponadto zalecono jej dalszą konsultację ortopedyczną.

Powódka trafiła później na Oddział Urologiczny, gdyż miała zastój w nerce z powodu kamicy nerkowej i założono jej cewnik. Gdy była na tym oddziale, poruszała się przy pomocy balkonika. Później co miesiąc też trafiała na ten oddział i zrobiono jej przetokę.

Leczenie ortopedyczne od 11 kwietnia 2016 r. powódka kontynuowała w (...). Wykonane u niej badania wykazały brak zrostu kostnego i szeroką szczelinę złamania w okolicy krętarzy.

(bezsporne, zeznania świadka A. G.- protokół rozprawy z dnia 15 grudnia 2017 r. na płycie CD 00:38:00 – 01:25:05- koperta k.242, kserokopia historii zdrowia i choroby- k.21-25, kserokopie wyników badań- k.28-30)

W okresach od 21 listopada 2016 r. do 2 grudnia 2016 r., od 17 lutego 2017 r. do 2 marca 2017 r., od 3 marca 2017 r. do 16 marca 2017 r. i od 8 sierpnia 2017 r. do 22 sierpnia 2017 r., 16 listopada 2018 r. do 25 listopada 2018 r., 6 maja 2019 r. do 17 maja 2019 r., 10 czerwca 2019 r. do 25 czerwca 2019 r., 30 września 2019 r. do 11 października 2019 r. i od 20 października 2020 r. do 2 listopada 2020 r. powódka przeszła dziewięć serii zabiegów rehabilitacyjnych na lewą nogę. Korzystała też ona z prywatnych zabiegów rehabilitacyjnych płacąc za godzinę rehabilitacji 50,00 zł.

(bezsporne, zeznania świadka A. G.- protokół rozprawy z dnia 15 grudnia 2017 r. na płycie CD 00:38:00 – 01:25:05- koperta k.242, zeznania powódki J. B.- zeznania powódki J. B.- protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2020 r. na płycie CD 00:08:24 – 00:19:04- koperta k.409, kserokopie skierowań na zabiegi fizjoterapeutyczne- k.31-38, k.388-406)

Orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z dnia 31 stycznia 2017 r. powódka zaliczona została do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności do 31 stycznia 2018 r. Obecnie także jest ona zaliczona do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

(zeznania powódki J. B.- protokół rozprawy z dnia 7 września 2018 r. na płycie CD 00:30:48 – 00:54:49- koperta k.242, protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2020 r. na płycie CD 00:08:24 – 00:19:04- koperta k.409, kserokopia orzeczenia o stopni niepełnosprawności- k.49-50, kserokopia zaświadczenia lekarskiego o stanie zdrowia- k.51-52)

Po wypadku powódka zakupiła balkonik za 240,00 zł, kule łokciowe za 80,00 zł i basen za 15,00 zł. Dokonała też ona zakupu pieluch za kwotę 45,25 zł i zleconych jej po wypadku leków za kwotę 391,62 zł.

Z załączonej do akt dokumentacji medycznej powódki wynika, iż w dniu 29 stycznia 2016 r. powódka pokonała trasę z P. do Ł. czyli trasę o długości 18 km, w dniach 11 kwietnia 2016 r., 15 czerwca 2017 r., 17 sierpnia 2016 r., 15 listopada 2016 r., 15 lutego 2017 r., 2 marca 2017 r. i 17 maja 2017 r. pojechała do (...) w Ł. pokonując za każdym razem w obie strony 8 km. W dniu 3 marca 2016 r. powódka pojechała do Szpitala w Ł. pokonując odległość 4 km i w dniu 23 marca 2016 r. wróciła z tego szpitala do domu pokonując trasę 4 km. W dniu 21 czerwca 2017 r. powódka pojechała na badanie do W. pokonując w obie strony odległość 382 km. W dniu 1 maja 2017 r. powódka była na badaniu w Ł. pokonując w obie strony trasę 84 km. W okresie od 21 listopada 2016 r. do 2 grudnia 2016 r. powódka 10 razy jechała na zabiegi rehabilitacyjne do (...) w Ł. i z powrotem pokonując łącznie trasę 80 km. W okresie od 17 lutego 2017 r. do 2 marca 2017 r. powódka 10 razy jechała na zabiegi rehabilitacyjne do (...) w Ł. i z powrotem pokonując łącznie trasę 80 km. W okresie od 3 marca 2017 r. do 16 marca 2017 r. powódka 10 razy jechała na zabiegi rehabilitacyjne do (...) w Ł. i z powrotem pokonując łącznie trasę 80 km. W okresie od 8 sierpnia 2017 r. do 22 sierpnia 2017 r. powódka 10 razy jechała na zabiegi rehabilitacyjne do (...) w Ł. i z powrotem pokonując łącznie trasę 80 km.

(kserokopia karty informacyjnej leczenia szpitalnego- k.18-20, kserokopia historii zdrowia i choroby- k.21-25, kserokopia karty informacyjnej leczenia szpitalnego- k.26-27, kserokopie wyników badań- k.28-30, kserokopie skierowań na zabiegi fizjoterapeutyczne- k.31-38)

W chwili wypadku powódka miała 71 lat. Powódka do dzisiaj porusza się o kulach i nie może stąpnąć na lewą nogę. Odczuwa też ona nadal bóle biodra. Przed wypadkiem była ona aktywna i samodzielna. Jeździła na rowerze, pracowała na działce, chodziła na zakupy i do kościoła. Po wypadku utraciła samodzielność, nie może palić w piecu, iść na zakupy, zamiatać, odkurzać, iść sama do lekarza. Gdy chodzi o kulach, nie jest stabilna i się wywraca. Nie może on także samodzielnie się ubrać, przygotować sobie posiłków i wymaga pomocy przy czynnościach higienicznych. Pomocy tej udziela jej jej córka. Po wypadku powódka przyjmowała łagodny lek przeciwdepresyjny T. wypisywany jej przez lekarza rodzinnego. Nadal przyjmuje leki przeciwbólowe. Nadal też musi korzystać z zabiegów rehabilitacyjnych, gdyż w nodze nie ma zrostu. Raz w tygodniu przychodzi do niej rehabilitantka, która wykonuje z nią zabiegi rehabilitacyjne. Poza tym powódka nadal korzysta z rehabilitacji refundowanej przez NFZ. Powódka źle znosi utratę samodzielności. Straciła też ochotę na wyjścia z domu.

(zeznania świadka A. G.- protokół rozprawy z dnia 15 grudnia 2017 r. na płycie CD 00:38:00 – 01:25:05- koperta k.242, zeznania powódki J. B.- protokół rozprawy z dnia 7 września 2018 r. na płycie CD 00:30:48 – 00:54:49, kserokopia historii choroby- k.324-328, protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2020 r. na płycie CD 00:08:24 – 00:19:04- koperta k.409, protokół rozprawy z dnia 4 grudnia 2020 r. na płycie CD 00:08:24 – 00:19:04- koperta k.409, kserokopie zaleceń- k.328-331, kserokopie paragonów i faktur- k.332-336)

W wyniku wypadku z dnia 14 stycznia 2016 r. u powódki doszło do nieznacznie nasilonej reakcji adaptacyjnej. Ponadto w tym okresie doszło u niej do niepowikłanej reakcji żałoby, która nie jest związana przyczynowo z wypadkiem, w jakim brała ona udział. Poziom nasilenia, charakter i czasokres trwania dolegliwości był nieznaczny i nie spowodował u powódki istotnych zaburzeń w funkcjonowaniu. Zdarzenie z dnia 14 stycznia 2016 r. nie spowodowało u powódki wystąpienia trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym. W chwili obecnej zdarzenie nie ma już istotnego wpływu na stan psychiczny i funkcjonowanie powódki. Takiego wpływu nie będzie też miało w przyszłości. Zdarzenie nie spowodowało u powódki konieczności pomocy osób trzecich ze względu na stan psychiczny. W chwili obecnej ze względu na to zdarzenie powódka nie wymaga już stosowania farmakoterapii i wsparcia psychologicznego. Wcześniej, gdy powódka zażywała lek T., nasilenie objawów „psychiatrycznych” było u powódki sumą przeżytego stresu związanego z wypadkiem i konsekwencjami somatycznymi oraz reakcją żałoby. Proces chorobowy nasilały i przewlekały też zmiany wynikające z wieku powódki.

(opinia biegłego lekarza psychiatry M. G.- k.301-306, uzupełniająca opinia biegłego lekarza psychiatry M. G.- k.366-370)

Uszczerbek na zdrowiu powódki z powodu upadku i doznanego na jego skutek złamania podkrętarzowego lewej kości udowej i leczenia operacyjnego gwoździem śródszpikowym, opierając się na zasadzie prawdopodobieństwa przyczynowo – skutkowego wynosi 15 %. Aktualny uszczerbek na zdrowiu powódki wynosi 60 % z powodu stawu rzekomego kości udowej lewej i 30 % z powodu przewlekłego zespołu bólowego. Złamanie u powódki gwoździa śródszpikowego jest wskazaniem do pilnej reoperacji, usunięcia złamanego gwoździa, ponownego rozwiercenia kanału śródszpikowego i założenia nowego gwoździa blokowanego o większej średnicy. Nieprawidłowe postępowanie medyczne polegające na niezdiagnozowaniu złamania gwoździa doprowadziło do znacznego skrócenia lewego uda powódki, stawu rzekomego i kątowego szpotawego ustawienia okolicy podkrętarzowej lewej kości udowej i trwałego kalectwa powódki, która nadal nie może się samodzielnie poruszać, z powodu przewlekłego zespołu bólowego lewego biodra. W przypadku prawidłowej diagnostyki powódki w poradni ortopedycznej od dnia 17 sierpnia 2016 r. i pilnej reoperacji z nowym gwoździem, opierając się na zasadzie prawdopodobieństwa przyczynowo – skutkowego uszczerbek na zdrowiu powódki wynosiłby 15 %. Za uszczerbek na zdrowiu powódki w wysokości 75 % odpowiedzialna jest poradnia ortopedyczna, gdzie nie zdiagnozowano złamania gwoździa śródszpikowego w badaniu RTG i klinicznie od dnia 17 sierpnia 2016 r., co było nieprawidłowym postępowaniem leczniczym. Po raz pierwszy w (...) w Ł. rozpoznano u powódki staw rzekomy uda i złamanie gwoździa w dniu 15 lutego 2017 r. a po raz pierwszy w poradni tej skierowano ją na leczenie operacyjne w dniu 21 kwietnia 2017 r. Powódka nie zdecydowała się na leczenie operacyjne do dzisiaj z powodu komplikacji leczenia urologicznego. Powódka wymaga stałej opieki i pomocy w większości czynności życia codziennego przez 8 godzin dziennie do końca życia. Wymaga też ona leczenia rehabilitacyjnego w wymiarze 1 godziny dziennie do końca życia.

(opinia biegłego ortopedy A. K.- k.341-346)

W dniu 31 stycznia 2017 r. powódka zgłosiła pozwanej Gminie Ł. szkodę wynikającą z przewrócenia się przez nią na drodze i żądała odszkodowania i zadośćuczynienia w kwocie 100.000,00 zł i comiesięcznej renty w kwocie 400,00 zł miesięcznie. W zgłoszeniu szkody wskazała, że przyczyną powstania szkody była oblodzona, niezabezpieczona powierzchnia drogi a jako miejsce powstania szkody wskazała ulicę (...) w okolicy bram wjazdowych przedsiębiorstwa (...). Do zgłoszenia szkody dołączyła kartę informacyjną leczenia szpitalnego, wynik badania RTG i sporządzony przez nią opis zdarzenia i jego skutków. W opisie zdarzenia nie wskazała dokładnie czy przewróciła się na chodniku czy na jezdni.

(bezsporne, zeznania świadka A. O.- protokół rozprawy z dnia 7 września 2018 r. na płycie CD 00:04:32 – 00:25:25- koperta k.242, kserokopia zgłoszenia szkody z ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej z załącznikami- k.144-151)

Po zgłoszeniu przez powódkę szkody Gminie Ł. w dniu 7 marca 2016 r. odbyły się oględziny miejsca, gdzie miało dojść do zdarzenia wywołującego szkodę. W oględzinach tych udział wzięło dwóch pracowników pozwanej Gminy Ł. i upoważniona do tego przez powódkę jej córka A. G.. W toku tych oględzin, jako miejsce zdarzenia wywołującego szkodę, córka powódki wskazała miejsce na jedni ulicy (...) na wprost bramy wjazdowej w budynku, gdzie mieści się firma (...).

(zeznania świadka A. O.- protokół rozprawy z dnia 7 września 2018 r. na płycie CD 00:04:32 – 00:25:25- koperta k.242, zeznania powódki J. B.- protokół rozprawy z dnia 7 września 2018 r. na płycie CD 00:30:48 – 00:54:49, kserokopia protokołu oględzin z załącznikiem- k.180-181)

Pozwana Gmina Ł. nie uznała swojej odpowiedzialności za szkodę.

(zeznania świadka A. O.- protokół rozprawy z dnia 7 września 2018 r. na płycie CD 00:04:32 – 00:25:25- koperta k.242, pismo pozwanej Gminy Ł.- k.76)

Powyższych ustaleń stanu faktycznego Sąd dokonał w oparciu o zeznania powódki i przesłuchiwanych w sprawie świadków, które były zasadniczo zgodne co do istotnych w sprawie okoliczności i korespondowały ze zgromadzonymi w sprawie dokumentami, których treści strony nie kwestionowały.

Sąd nie dał wiary zeznaniom powódki w tej części, w której twierdziła ona, że przewróciła się na jezdni, na którą zeszła z chodnika w miejscu, gdzie ten chodnik się skończył a więc na wysokości rogu budynku, bo tylko dotąd chodnik sięgał. Zdaniem Sądu zeznaniom powódki w tej części nie można dać wiary nie tylko z tego powodu, że są one niespójne i niekonsekwentne ale też dlatego, że pozostają one w sprzeczności z korespondującymi ze sobą zeznaniami świadka K. K., zgłoszeniem szkody i protokołem oględzin miejsca zdarzenia. Świadek K. K., który jest osobą obcą dla powódki i nie miał powodów aby zeznawać niezgodnie z prawdą, podawał, iż powódka po upadku leżała częściowo na jezdni a częściowo na chodniku na wysokości bramy wjazdowej do zakładu (...) a nie w szczycie budynku. W zgłoszeniu szkody także sama powódka podawała, że miejsce wypadku było w okolicy bramy wjazdowej do przedsiębiorstwa (...) a nie w szczycie budynku a w protokole oględzin miejsca zdarzenia upoważniona przez powódkę jej córka także wskazała jako miejsce wypadku powódki jezdnię na wprost bramy wjazdowej do przedsiębiorstwa (...). Zdaniem Sądu zatem zmiana twierdzeń powódki co do miejsca wypadku nastąpiła na skutek podniesienia przez pozwanego D. (...) spółka jawna z siedzibą w W., iż powódka przechodziła przez jezdnię w miejscu niedozwolonym. Sąd nie dał przy tym wiary zeznaniom powódki w tej części, w której twierdziła, że po wypadku mogła się przesunąć w inne miejsce niż miejsce upadku, uznając, iż niemożliwym jest, by powódka ze złamanym biodrem i wynikającymi z tego mocnymi dolegliwościami bólowymi, o jakich sama mówiła, mogła przesunąć się z jezdni na wysokości szczytu budynku na jezdnię na wysokości bramy wjazdowej do przedsiębiorstwa (...), skąd podnosił ją świadek K. K..

Sąd nie dał też wiary zeznaniom powódki w tej części, w której podawała ona, że co dwa miesiące chodzi ona prywatnie do ortopedy płacąc za każdą wizytę 150,00 zł. Jej zeznania w tym zakresie były całkowicie gołosłowne a przy tym niewiarygodne, gdy się zważy na fakt, iż powódka twierdziła jednocześnie, iż ortopeda przepisuje jej wapno i witaminy, które to preparaty można nabyć w aptece bez recepty.

Przy ustalaniu stanu faktycznego Sąd pominął uchwały Rady Miejskiej w Ł. co do kosztów jednej godziny usług opiekuńczych na terenie Ł., gdyż nie miały one znaczenia dla rozstrzygnięcia. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż w stawki za usługi realizowane przez Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej w Ł. wliczone są podatki i inne obciążenia i stąd nie mogą one stanowić podstawy do obliczeń w tej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powódka dochodziła w przedmiotowej sprawie zasądzenia odszkodowania, zadośćuczynienia i renty na zwiększone potrzeby. W związku z tym, że wywodziła ona swoje roszczenia z faktu, iż na skutek poślizgnięcia się na nieodśnieżonej nawierzchni jezdni przewróciła się i doznała uszczerbku na zdrowiu, należało ustalić czy upadek pozostawał w związku przyczynowym ze stanem nawierzchni jezdni oraz jaki podmiot zobowiązany był do utrzymania tego terenu w należytym stanie.

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, iż do zdarzenia wywołującego szkodę i krzywdę doszło na jezdni ulicy (...) w Ł., na wysokości bramy wjazdowej do Przedsiębiorstwa (...). Ponadto wykazało ono, że w czasie, gdy na jezdnię tej ulicy zeszła z chodnika powódka, jezdnia ta była śliska i nieodśnieżona po nocnych opadach deszczu i śniegu z deszczem, przez co powódka poślizgnęła się na niej i upadła doznając urazu nogi.

Art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych (tekst jednolity Dz.U. z 2020, poz. 470) stanowi, iż organ administracji rządowej lub jednostki samorządu terytorialnego, do którego właściwości należą sprawy z zakresu planowania, budowy, przebudowy, remontu, utrzymania i ochrony dróg jest zarządcą drogi. Art. 19 ust. 2 tej ustawy określa natomiast, iż zarządcą dróg gminnych jest Burmistrz Miasta. Jak wynika z art. 20 ust. 4 tej ustawy do zarządcy drogi należy w szczególności utrzymanie nawierzchni drogi, chodników, drogowych obiektów inżynierskich, urządzeń zabezpieczających ruch i innych urządzeń związanych z drogą, z wyjątkiem części pasa drogowego, o których mowa w art. 20 f pkt 2 tej ustawy.

Ponieważ droga, na której doszło do wypadku powódki, była drogą gminną pozostającą w zarządzie pozwanej Gminy Ł., to na tej gminie ciążył wynikający z ustawy obowiązek utrzymania jej w należytym stanie to jest w stanie, który zapewnia bezpieczeństwo ruchu.

Pozwana Gmina Ł. powierzyła wykonanie zimowego utrzymania ulic i dróg gminnych w granicach administracyjnych Ł. D. (...) spółka jawna z siedzibą w W., co wynika z zawartej w dniu 27 listopada 2015 r. między tymi podmiotami umowy nr (...). W myśl art. 429 kc kto powierza wykonanie czynności drugiemu, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną przez sprawcę przy wykonywaniu powierzonej mu czynności, chyba że nie ponosi winy w wyborze albo że wykonanie czynności powierzył osobie, przedsiębiorstwu lub zakładowi, które w zakresie swej działalności zawodowej trudnią się wykonywaniem takich czynności. W ugruntowanym orzecznictwie przyjmuje się jednak, że nawet skuteczne powierzenie czynności osobie trzeciej, które na podstawie art. 429 kc zwalnia od odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez przedsiębiorstwo trudniące się zawodowo wykonywaniem danych czynności, nie wyklucza odpowiedzialności powierzającego za szkodę wyrządzoną jego własnym zaniedbaniem; najczęściej odpowiedzialność ta oparta będzie na art. 415 kc. (porównaj wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2003 r. II CKN 1466/00, Legalis nr 64861).

Podstawą prawną odpowiedzialności (...) spółka jawna z siedzibą w W. jest przepis art. 415 kc, regulujący odpowiedzialność sprawcy ex delicto za zawinione działanie, bądź zaniechanie, wyrządzające szkodę. W zakresie szkody majątkowej (odszkodowania i roszczenia o zasądzenie renty), uzupełnia go dyspozycja art. 444 § 1 i 2 kc, natomiast kwestię odpowiedzialności za niemajątkową szkodę na osobie czyli „krzywdę” reguluje przepis art. 445 § 1 kc w zw. z art. 444 § 1 kc.

Art. 415 kc stanowi, iż kto z winy swojej wyrządził drugiemu szkodę obowiązany jest do jej naprawienia. Przesłankami odpowiedzialności deliktowej jakie wynikają z powołanego przepisu są więc: powstanie szkody, zdarzenie, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy oznaczonego podmiotu – w tym wypadku czyn własny noszący znamiona winy oraz związek przyczynowy między działaniem sprawcy i szkodą. Zgodnie z ogólną regułą dowodową wynikającą z art. 6 kc, ciężar dowodu co do wszystkich wymienionych w art. 415 kc przesłanek odpowiedzialności spoczywa na poszkodowanym.

(...) spółka jawna z siedzibą w W. jest firmą, która zawodowo trudni się między innymi utrzymaniem dróg. Zgodnie z umową zawartą z Gminą Ł. miała ona mechanicznie odśnieżać i posypywać drogi objęte tą umową w tym ulicę (...) w Ł.. Jak wynikało z umowy na ulicach wskazanych do zimowego utrzymania w pierwszej kolejności usługi objęte zamówieniem miały być rozpoczynane w ciągu 0,5 godziny od wystąpienia złych warunków na drogach, uniemożliwiających płynną komunikację samochodowa na terenie miasta a decyzja o podjęciu działań należała do wykonawcy. Ulica (...) w Ł. nie należała jednak w myśl umowy do dróg zimowego utrzymania w pierwszej kolejności. Stosownie do zapisów umowy na drogach nie należących do dróg zimowego utrzymania w pierwszej kolejności wykonywanie usług będących przedmiotem zamówienia miało się odbywać zgodnie z poleceniami osoby koordynującej akcję zimowego utrzymania – pracownika Urzędu Miejskiego.

Polecenie zimowego utrzymania dróg nie będących drogami utrzymania w pierwszej kolejności (...) spółka jawna z siedzibą w W. otrzymała od pozwanej Gminy Ł. o godzinie 8.08. Biorąc pod uwagę ogólną długość dróg nie będących drogami zimowego utrzymania w pierwszej kolejności, jaką w ramach umowy musiała odśnieżyć i posypać (19,44 km), ilość sprzętu, jakim zgodnie z umową miało się odbywać odśnieżanie i posypywanie piaskiem (3 pługopiaskarki) i złe warunki na drogach w dniu zdarzenia, które wpływały na szybkość przejazdu pługopiaskarek na miejsce rozpoczęcia akcji (godzina 8.50), stwierdzić należy, iż (...) spółka jawna z siedzibą w W., nie miała możliwości do czasu wypadku powódki (około godziny 9.00) zrealizować zadania zimowego utrzymania ulicy (...). Przeprowadzone dowody wskazywały bowiem na to, iż odśnieżenie dróg nie zaliczonych do zimowego utrzymania w pierwszej kolejności na terenie strefy 2 zajmowało od 3 do 5 godzin a w dniu zdarzenia trwało od godziny 8.50 do godziny 12.34.

Oceniając staranność (...) spółka jawna z siedzibą w W. w wykonywaniu zobowiązania wynikającego z umowy zawartej z pozwaną Gminą Ł. na zimowe utrzymanie ulic i dróg gminnych w granicach administracyjnych Ł. przez pryzmat zawodowego i profesjonalnego charakteru tej działalności stosownie do treści art. 355 § 2 kc należy stwierdzić, iż dochowała ona należytej staranności przy wykonaniu tej umowy a w tej sytuacji nie można przypisać jej winy za stan nawierzchni ulicy (...) w czasie wypadku powódki i tym samym nie ponosi ona odpowiedzialności odszkodowawczej za wypadek powódki, do jakiego doszło na tej ulicy.

Z uwagi na to, iż (...) spółka jawna z siedzibą w W. prawidłowo wykonywała zawartą z Gminą Ł. umowę na zimowe utrzymanie ulic i dróg gminnych w granicach administracyjnych Ł., należało ustalić czy za szkodę doznaną przez powódkę ponosi odpowiedzialność sama Gmina Ł..

Odpowiedzialność pozwanej Gminy Ł. znajduje podstawowe oparcie w art. 415 kc, statuującym odpowiedzialność odszkodowawczą za zawinione działanie lub zaniechanie, wywołujące szkodę. W okolicznościach przedmiotowej sprawy dla przypisania pozwanej Gminie Ł. odpowiedzialności za szkodę, jakiej doznała powódka, niezbędne jest ustalenie, że pozwana ta zaniechała wykonania obowiązku utrzymania we właściwym stanie jezdni, po której poruszała się powódka przed wypadkiem.

Jak wykazało przeprowadzone postępowanie dowodowe Gmina Ł., choć zawarła umowę mającą za przedmiot zimowe utrzymanie dróg w odpowiednim stanie, mogła przypuszczać, że nie zapewnia prawidłowego odśnieżania dróg i ulic gminnych niezaliczanych do zimowego utrzymania w pierwszej kolejności na terenie strefy 2. Gmina zaliczyła ul. (...) do dróg nie należących do zimowego utrzymania w pierwszej kolejności co spowodowało, iż czasie, gdy doszło do wypadku, to jest około godz. 9.00, droga ta nie była odśnieżona. Gdyby prace w zakresie odśnieżania na ul. (...) w Ł., która jest ulicą położoną w pobliżu centrum dzielnicy K., rozpoczęły się, tak jak na drogach zimowego utrzymania pierwszej kolejności, o godzinie 1.00 w nocy, do godziny 9.00 ulica ta byłaby już odśnieżona i posypana. Zbyt późna reakcja aparatu urzędniczego pozwanej Gminy Ł. w zakresie zlecenia odśnieżania dróg nie będących drogami utrzymania w pierwszej kolejności spowodowała natomiast, iż do odśnieżania ul. (...) w Ł. w Ł. przystąpiono dopiero o godzinie 8.50. Gmina nie zapewniła zatem bezpieczeństwa ruchu drogowego i ruchu pieszych na tej drodze około godziny 9.00. Brak odpowiedniej organizacji jest zawinionym zaniechaniem wykonania obowiązków wynikających z art. 19 ust. 2 pkt 4 ustawy o drogach publicznych oraz aktów podstawowej staranności. Do powstania odpowiedzialności na podstawie art. 415 kc wystarczające jest natomiast przypisanie winy w najlżejszej nawet postaci.

Pomiędzy zdarzeniem wywołującym szkodę a szkodą zachodzi przy tym adekwatny związek przyczynowy, o którym mowa w art. 361 kc. Nie zapewnienie przez Gminę Ł. bezpieczeństwa ruchu drogowego i ruchu pieszych na ul. (...) w Ł. około godziny 9.00, którą poruszała się powódka, był bowiem jedyną przyczyną jej wypadku. Nie ma przy tym znaczenia to, iż powódka chwili wypadku przechodziła przez jezdnię poza przejściem dla pieszych skoro ul. (...) w Ł. nie była odśnieżona na całym jej przebiegu.

Spełnione są zatem przesłanki odpowiedzialności pozwanej względem powódki za skutki wypadku, jakiego doznała w dniu 14 stycznia 2016 r.

Zaistnienie u powódki obrażeń ciała spowodowało po jej stronie powstanie roszczeń o odszkodowanie, rentę i zadośćuczynienie za doznaną krzywdę, na podstawie art. 444 § 1 i 2 kc i art. 445 § 1 kc.

W przedmiotowym procesie powódka dochodziła zadośćuczynienia w kwocie 60.000,00 zł, odszkodowania za poniesione koszty zakupu sprzętu medycznego, dojazdów na badania, zabiegi i rehabilitację oraz na opiekę osób trzecich w łącznej kwocie 12.837,87 zł oraz renty na zwiększone potrzeby wynikające z konieczności udzielania powódce pomocy przez osoby trzecie w kwocie od 1 października 2017 r. do 30 listopada 2020 r. 400,00 zł miesięcznie i poczynając od 1 grudnia 2020 r. w kwocie 1.500,00 zł miesięcznie.

Zgodnie z art. 445 § 1 kc w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym tj. art. 444 kc, Sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Chodzi tu o krzywdę ujmowaną jako cierpienie fizyczne (ból i inne dolegliwości) oraz cierpienie psychiczne (ujemne uczucia przeżywane w związku z cierpieniami fizycznymi lub następstwami uszkodzenia ciała, rozstroju zdrowia). Trzeba mieć przy tym na względzie, że zadośćuczynienie obejmuje cierpienia zarówno już doznane jak i te, które wystąpią w przyszłości. Ma więc ono charakter całościowy i powinno stanowić rekompensatę za całą krzywdę doznaną przez poszkodowanego. Nadto prawomocne zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę wyłącza mimo pogorszenia się stanu zdrowia przyznanie dalszego zadośćuczynienia za krzywdy, które można było przewidzieć w ramach podstawy przeprowadzonego sporu (porównaj uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 1967 r., III PZP 37/67 OSNCP 1968, z. 7, poz. 113)

Udział powódki w wypadku był dla niej z pewnością źródłem cierpień zarówno fizycznych jak i psychicznych. Proces leczenia powódki wiązał się z przeprowadzeniem zabiegu operacyjnego polegającego na nastawieniu doznanego przez nią złamania kości udowej lewej poprzez zespolenie gwoździem śródszpikowym, co z pewnością przysporzyło jej bólu i dwutygodniowym pobytem w szpitalu. Po złamaniu tego gwoździa i nie stwierdzeniu tego w badaniu lekarskim w (...) w Ł. i nie skierowaniu powódki na pilną reoperację, doszło u niej do znacznego skrócenia lewego uda, powstania stawu rzekomego i kątowego szpotawego ustawienia okolicy podkrętrzowej lewej kości udowej, co powoduje trwałe kalectwo powódki z powodu przewlekłego zespołu bólowego lewego biodra. Do dzisiaj powódka z powodu odczuwanych dolegliwości bólowych przyjmować musi leki przeciwbólowe. Do dzisiaj też porusza się ona z pomocą kul. Po operacji powódka poddawana była zabiegom rehabilitacyjnym na lewą nogę, co z pewnością też przysparzało jej bólu. Przez jakiś czas po wypadku powódka musiała przyjmować też łagodny lek przeciwdepresyjny ale było to związane nie tylko z jej stanem psychicznym po wypadku ale też z silnie stresującym przeżyciem jakim była dla niej śmierć jej męża w marcu 2016 r. Na skutek wypadku i późniejszego nieprawidłowego leczenia powódka, która do tej pory była samodzielna, stała się osoba potrzebującą pomocy przy zwykłych czynnościach życia codziennego, co sprawia, że odczuwa ona dyskomfort. Musiała też ona zrezygnować z aktywności, jakie wcześniej podejmowała i nie ma ona nawet ochoty na wyjścia z domu.

Skutki wypadku powódka odczuwa do dziś. Aktualny uszczerbek na zdrowiu powódki wynosi 60 % z powodu stawu rzekomego kości udowej lewej i 30 % z powodu przewlekłego zespołu bólowego. W przypadku prawidłowej diagnostyki powódki w poradni ortopedycznej od dnia 17 sierpnia 2016 r. i pilnej reoperacji z nowym gwoździem, opierając się na zasadzie prawdopodobieństwa przyczynowo – skutkowego uszczerbek na zdrowiu powódki wynosiłby 15 %. Za uszczerbek na zdrowiu powódki w wysokości 75 % odpowiedzialna jest natomiast (...), gdzie nie zdiagnozowano złamania gwoździa śródszpikowego w badaniu RTG i klinicznie od dnia 17 sierpnia 2016 r., co było nieprawidłowym postępowaniem leczniczym.

Zadośćuczynienie z art. 445 § 1 kc ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Wysokość ta nie może być jednak nadmierna w stosunku do doznanej krzywdy i aktualnych stosunków majątkowych społeczeństwa a więc powinna być utrzymana w rozsądnych granicach. (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 1962 r., IV CR 902/61, OSNCP 1963, poz. 105, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 czerwca 1965 r., I PR 203/65, OSPiKA 1966, poz. 92, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 1978 r., IV CR 79/78, nie publ.)

Ustalając wysokość zadośćuczynienia dla powódki Sąd nie mógł pominąć, iż, jak wynika z opinii biegłego ortopedy, krzywda powódki wynika nie tylko z samego udziału w wypadku ale też z nieprawidłowego leczenia powódki po tym wypadku. W myśl natomiast art. 361 § 1 kc zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. Pozwana ponosi zatem odpowiedzialność za skutki wypadku ale nie ponosi już jej za skutki nieprawidłowego leczenia powódki po wypadku. Uwzględniając opinię biegłego Sąd przyjął zatem, iż odpowiedzialność pozwanej ogranicza się do około 17 % całej krzywdy powódki.

Sąd doszedł do przekonania, że adekwatne do rozmiaru doznanej przez powódkę na skutek wypadku i złego leczenia po nim krzywdy a jednocześnie nie pozostające w oderwaniu od stosunków majątkowych społeczeństwa byłoby zadośćuczynienie w kwocie 180.000,00 zł. Ponieważ pozwana odpowiada za krzywdę powódki w 17 % Sąd zasądził od niej na rzecz powódki tytułem zadośćuczynienia kwotę 30.600,00 zł a w pozostałym zakresie żądanie w zakresie zasądzenia zadośćuczynienia jako niezasadne oddalił.

Świadczenie z tytułu zadośćuczynienia, jak każde odszkodowawcze świadczenie pieniężne, podlega co do odsetek zasadom art. 481 § 1 kc. Zgodnie z tym przepisem, odsetki należą się wierzycielowi od chwili, gdy świadczenie pieniężne stało się wymagalne a dłużnik go nie spełnił. Dłużnik ma obowiązek spełnić świadczenie pieniężne dopiero od chwili, gdy wskazana została jego wysokość. Dopiero bowiem od tej chwili można mówić o „świadczeniu pieniężnym” w rozumieniu art. 481 § 1 kc.

Z charakteru świadczenia w postaci zadośćuczynienia, którego wysokość zależna jest od oceny rozmiaru doznanej krzywdy, ze swej istoty trudno wymiernej i zależnej od szeregu okoliczności związanych z następstwami naruszenia dobra osobistego, wynika, że obowiązek jego niezwłocznego spełnienia powstaje po wezwaniu dłużnika. (porównaj wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 września 1970 r. II PR 257/70, OSNC 1971/6/103).

Powódka po raz pierwszy wskazała wysokość zadośćuczynienia jakiego się domaga w pozwie, który został doręczony pozwanej w dniu 25 maja 2018 r. Wcześniej bowiem żądała ona od pozwanej zapłaty zadośćuczynienia i odszkodowania w łącznej kwocie 100.000,00 zł nie wskazując jaka jej część ma stanowić zadośćuczynienia a jaka odszkodowanie.

Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki ustawowe odsetki za opóźnienie od zasądzonej kwoty zadośćuczynienia od dnia 26 maja 2018 r. do dnia zapłaty a w pozostałym zakresie żądanie zasądzenia odsetek oddalił.

Dalsze roszczenie powódki znajduje podstawę w art. 444 § 1 kc, z którego wynika, że w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe
z tego powodu koszty. Naprawienie szkody obejmuje więc w szczególności zwrot wszelkich wydatków poniesionych przez poszkodowanego zarówno w związku z samym leczeniem i rehabilitacją (lekarstwa, konsultacje medyczne), jak i koszty opieki niezbędnej w czasie procesu leczenia oraz inne dodatkowe koszty związane z doznanym uszczerbkiem (koszty przejazdów, wyżywienia itp.). Koszty objęte kompensacją muszą być uzasadnione ze względu na rodzaj i rozmiary poniesionego uszczerbku i pozostawać w adekwatnym związku przyczynowym.

Złożonymi fakturami i paragonami powódka udowodniła, iż w po wypadku, gdy jeszcze nie było nieprawidłowości w jej leczeniu na sprzęt ortopedyczny, pieluchy i leki wydała 519,47 zł a później, gdy już jej leczenie nie było prawidłowe 252,40 zł.

Powódka wykazała też dokumentacją medyczną, iż przed złożeniem pozwu w związku z leczeniem przejechała łącznie 868 km z czego 50 km przed nieprawidłowym jej leczeniem a 818 km kiedy już była nieprawidłowo leczona. Koszt przejazdu 50 km przy stawce za kilometr 0,83 wynosi 41,50 zł a kosz przejazdu 818 km przy tej stawce 678,94 zł.

Powódka żądała też z tytułu odszkodowania kosztów opieki nad nią osoby trzeciej od wyjścia ze szpitala do rozpoczęcia rehabilitacji w rozmiarze 4 godzin dziennie, w okresie kolejnych 3 miesięcy w rozmiarze 2 godzin dziennie i później do dnia wniesienia pozwu w rozmiarze 1 godziny dziennie. W ocenie Sądu pomoc powódce we wskazanym wymiarze czasowym była z racji na jej stan niezbędna. Opiekę nad powódką sprawowała jej córka. Zaznaczyć jednak należy, że fakt ponoszenia całego ciężaru opieki nad poszkodowanym w trakcie leczenia i rehabilitacji nieodpłatnie przez członków najbliższej rodziny nie zwalnia ubezpieczyciela od obowiązku zwrotu kwoty obejmującej wartość tych świadczeń (patrz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 marca 1969 r., sygn. akt I PR 28/69).

Opieka nad osoba chorą, co do zasady, nie ogranicza się do zwykłej obecności opiekuna, ale wymaga określonych kwalifikacji i umiejętności. W przedmiotowej sprawie obowiązki opiekuna sprowadzały się do pomocy w wykonywaniu zwykłych czynności dnia codziennego takich jak toaleta, ubieranie się, jedzenie a zatem nie wymagały szczególnych kwalifikacji, tak jak nie wymaga się ich od osoby wykonującej pracę za wynagrodzeniem w stawce minimalnej. Powódka opierając się na informacji Miejsko – Gminnego Ośrodka Pomocy (...) w Ł. przyjęła stawkę za 1 godzinę usług opiekuńczych na kwotę 12,00 zł. Nie ulega jednak wątpliwości, iż w stawki usług opiekuńczych realizowanych przez Miejsko – Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej wliczone są podatki i inne obciążenia i stąd nie mogą stanowić podstawy do obliczeń w tej sprawie. Z tych względów Sąd wyliczeń należnego powódce odszkodowania z tytułu zwrotu poniesionych przez nią kosztów opieki dokonał przy uwzględnieniu miesięcznego wynagrodzenia minimalnego za lata 2016 – 2017 w stawce netto, mając na uwadze, że od tych należnością nie są odprowadzane składki na ubezpieczenie zdrowotne i społeczne oraz podatek dochodowy.

Najniższe wynagrodzenie miesięczne w 2016 r. wynosiło 1.850,00 zł brutto, a zatem 1.355,69 zł netto, co daje stawkę 7,70 zł netto za godzinę pracy. Najniższe wynagrodzenie miesięczne w 2017 r. wynosiło 2.000,00 zł brutto, a zatem 1.459,48 zł netto, co daje stawkę 8,29 zł netto za godzinę pracy.

Powódka była wypisana ze szpitala w dniu 29 stycznia 2016 r. i trafiła na rehabilitację szpitalną w dniu 3 marca 2016 r. Przebywała zatem w domu przez 34 dni. Koszty opieki osoby trzeciej wynosiły zatem za ten okres 1.047,20 zł. Ze szpitala po rehabilitacji powódka wypisana została do domu w dniu 23 marca 2016 r. W okresie zatem kolejnych 3 miesięcy koszty opieki nad powódką wyniosły 1.416,80 zł. Od 23 czerwca 2016 r. do czasu nieprawidłowości w leczeniu powódki to jest do 17 sierpnia 2016 r. koszty opieki nad powódką wyniosły 431,20 zł. Koszty opieki nad powódką od 18 sierpnia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. wyniosły 1.047,20 zł. Koszty opieki nad powódką w okresie od 1 stycznia 2017 r. do 24 września 2017 r. wyniosły 2.213,43 zł.

W czasie, gdy leczenie powódki po wypadku było prawidłowe, wydatkowała ona na leczenie, zakup leków, środków higienicznych i sprzętu medycznego oraz pomoc osoby trzeciej łącznie 3.456,17 zł a w czasie, gdy jej leczenie było już nieprawidłowe 4.191,97 zł. Uwzględniając stopień odpowiedzialności pozwanej za skutki wypadku ograniczony do 17 % od czasu nieprawidłowego leczenia powódki, pozwana odpowiada za szkodę doznaną przez powódkę co kwoty 4.168,80 zł (3.456,17 zł + 17 % x 4.191,97 zł) i taką kwotę Sąd zasądził na rzecz powódki tytułem odszkodowania a w pozostałym zakresie żądanie zasądzenia odszkodowania jako niezasadne oddalił.

Powódka po raz pierwszy wskazała wysokość odszkodowania w pozwie, który został doręczony pozwanej w dniu 25 maja 2018 r. Wcześniej bowiem żądała ona od pozwanej zapłaty zadośćuczynienia i odszkodowania w łącznej kwocie 100.000,00 zł nie wskazując jaka jej część ma stanowić zadośćuczynienia a jaka odszkodowanie.

Mając na uwadze powyższe Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powódki ustawowe odsetki za opóźnienie od zasądzonej kwoty odszkodowania od dnia 26 maja 2018 r. do dnia zapłaty a w pozostałym zakresie żądanie zasądzenia odsetek oddalił.

Powódka dochodziła także renty na zwiększone potrzeby w kwocie 400,00 zł miesięcznie od dnia 1 października 2017 r. do 1 listopada 2020 r. a po rozszerzeniu powództwa w piśmie procesowym złożonym na rozprawie w dniu 4 grudnia 2020 r. w kwocie 1.500,00 zł miesięcznie począwszy od dnia 1 grudnia 2020 r. Pismo to doręczone zostało pozwanej na tej rozprawie.

Powódka wykazała, iż jest jej potrzebna pomoc osób trzecich przy czynnościach życia codziennego w rozmiarze 8 godzin dziennie oraz 1 godzina rehabilitacji dziennie.

Najniższe wynagrodzenie miesięczne w 2018 r. wynosiło 2.100,00 zł brutto, a zatem 1.530,00 zł netto, co daje stawkę 8,69 zł netto za godzinę pracy. Najniższe wynagrodzenie miesięczne w 2019 r. wynosiło 2.250,00 zł brutto, a zatem 1.634,00 zł netto, co daje stawkę 9,28 zł netto za godzinę pracy. Najniższe wynagrodzenie miesięczne w 2020 r. wynosiło 2.600,00 zł brutto, a zatem 1.920,00 zł netto, co daje stawkę 10,91 zł netto za godzinę pracy. Sąd przyjął, iż realnym jest, iż godzina pracy rehabilitanta wynosi 50,00 zł.

Zwiększone potrzeby powódki w okresie od 1 października 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. wynosiły 1.989,60 zł miesięcznie z tytułu kosztów opieki osoby trzeciej i 1.500,00 zł miesięcznie z tytułu rehabilitacji a zatem łącznie 3.489,60 zł miesięcznie. Mając na uwadze zakres odpowiedzialności pozwanej za skutki wypadku renta należna powódce od pozwanej w tym okresie wynosiła 593,23 zł miesięcznie. Ponieważ powódka żądała za te miesiące renty w wysokości 400,00 zł miesięcznie, Sąd będąc związany żądaniem pozwu, zasądził za te miesiące od pozwanej na rzecz powódki rentę na zwiększone potrzeby w kwocie 400,00 zł miesięcznie.

Zwiększone potrzeby powódki w okresie od 1 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. wynosiły 2.085,60 zł miesięcznie z tytułu kosztów opieki osoby trzeciej i 1.500,00 zł miesięcznie z tytułu rehabilitacji a zatem łącznie 3.585,60 zł miesięcznie. Mając na uwadze zakres odpowiedzialności pozwanej za skutki wypadku renta należna powódce od pozwanej w tym okresie wynosiła 609,55 zł miesięcznie. Ponieważ powódka żądała za te miesiące renty w wysokości 400,00 zł miesięcznie, Sąd, będąc związany żądaniem pozwu, zasądził za te miesiące od pozwanej na rzecz powódki rentę na zwiększone potrzeby w kwocie 400,00 zł miesięcznie.

Zwiększone potrzeby powódki w okresie od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2019 r. wynosiły 2.227,20 zł miesięcznie z tytułu kosztów opieki osoby trzeciej i 1.500,00 zł miesięcznie z tytułu rehabilitacji a zatem łącznie 3.727,20 zł miesięcznie. Mając na uwadze zakres odpowiedzialności pozwanej za skutki wypadku renta należna powódce od pozwanej w tym okresie wynosiła 633,62 zł miesięcznie. Ponieważ powódka żądała za te miesiące renty w wysokości 400,00 zł miesięcznie, Sąd, będąc związany żądaniem pozwu, zasądził za te miesiące od pozwanej na rzecz powódki rentę na zwiększone potrzeby w kwocie 400,00 zł miesięcznie.

Zwiększone potrzeby powódki w okresie od 1 stycznia 2020 r. wynoszą 2.618,40 zł miesięcznie z tytułu kosztów opieki osoby trzeciej i 1.500,00 zł miesięcznie z tytułu rehabilitacji a zatem łącznie 4.118,40 zł miesięcznie. Mając na uwadze zakres odpowiedzialności pozwanej za skutki wypadku renta należna powódce od pozwanej od tego czasu wynosi 700,12 zł miesięcznie. Ponieważ powódka żądała za miesiące od stycznia 2020 r. do listopada 2020 r. renty w wysokości 400,00 zł miesięcznie, Sąd będąc związany żądaniem pozwu zasądził za te miesiące od pozwanej na rzecz powódki rentę na zwiększone potrzeby w kwocie 400,00 zł miesięcznie.

Sąd zasądził też od pozwanej na rzecz powódki rentę na zwiększone potrzeby na przyszłość w kwocie 700,12 zł miesięcznie płatną do dnia 10 – go każdego miesiąca począwszy od grudnia 2020 r. z ustawowymi odsetkami na wypadek uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat a w pozostałym zakresie żądanie zasądzenia renty na przyszłość Sąd oddalił jako niezasadne.

Ponieważ żądanie zasądzenia renty na zwiększone potrzeby w kwocie 400,00 zł miesięcznie powódka zgłosiła pozwanej przed wszczęciem procesu od każdej z zasądzonych rat renty za okres od października 2017 r. do listopada 2020 r. Sąd zasądził odsetki za opóźnienie od dnia 10 – tego każdego poszczególnego miesiąca.

Powódka dochodziła w przedmiotowym procesie ostatecznie zasądzenia kwoty 72.837,87 zł i zasądzenia renty na przyszłość w kwocie 1.500,00 zł miesięcznie. Wartość jej roszczenia wynosiła zatem w przedmiotowej sprawie 90.837,87 zł.

Sąd zasądził na rzecz powódki kwotę 34.768,80 zł i uwzględnił jej roszczenie o rentę na przyszłość w kwocie 700,12 zł a więc roszczenie o wartości przedmiotu sporu 8.401,44 zł. Żądania powódki zatem uwzględnione zostały w 48 %. Zgodnie z art. 100 kpc w takiej też proporcji Sąd rozdzielił koszty procesu.

Na poniesione przez powódkę koszty procesu złożyły się: wynagrodzenie pełnomocnika powódki w kwocie 5.400,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 w zw. z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. poz. 1800 ze zm.) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika powódki za II instancję w kwocie 4.050,00 zł ustalone stosownie do treści § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 6 tego rozporządzenia. W sumie powódka poniosła koszty procesu w wysokości 9.467,00 zł.

Poniesione przez pozwaną koszty procesu to wynagrodzenie pełnomocnika pozwanej w kwocie 5.400,00 zł ustalone stosownie do treści § 2 pkt 6 w zw. z § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2018 r., poz. 265) oraz wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego za II instancję w kwocie 4.050,00 zł ustalone stosownie do treści § 10 ust. 1 pkt 2 w zw. z § 2 pkt 6 tego rozporządzenia. Łącznie pozwana poniosła koszty w kwocie 9.450,00 zł.

Łącznie zatem koszty postępowania poniesione przez strony wyniosły 18.917,00 zł. Powódka powinna ponieść 52 % tych kosztów a więc kwotę 9.836,84 zł. Ponieważ poniosła ona mniejsze koszty Sąd zasądził od niej na rzecz pozwanej kwotę 369,84 zł tytułem częściowego zwrotu poniesionych przez nią kosztów procesu.

W sprawie pozostały nie pokryte: opłata od pozwu w kwocie 4.542,00 zł i koszty opinii biegłych w kwocie 3.849,51 zł. Łącznie nie pokryte koszty procesu wyniosły 8.391,51 zł.

Co do nie pokrytych kosztów procesu to Sąd na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r., poz. 755 ze zm.) zasądził od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Okręgowego w Sieradzu kwotę 4.363,59 zł, która stanowi 48% tych kosztów i odpowiada stosunkowi, w jakim pozwana przegrała sprawę.

Na podstawie art. 102 kpc Sąd nie obciążył pozostałymi kosztami postępowania w sprawie powódki uznając, iż ze względu na jej wiek i stan zdrowia po wypadku byłoby to sprzeczne z zasadami słuszności.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE