UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z 21 września 2020 r., wydanym pod sygn. akt VIII Ns 251/18, Sąd Rejonowy w Wieluniu VIII Zamiejscowy Wydział Cywilny z siedzibą w P.:

- w pkt 1 ustalił, że w skład majątku wspólnego byłych małżonków O. B. i M. K. wchodzi:

a) zabudowana domem w trakcie budowy nieruchomość położona w D., gmina P. oznaczona numerem ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Wieluniu V. Z.. Wydział Ksiąg Wieczystych z/s w P. prowadzi księgę wieczystą nr (...) o wartości 315 577 złotych, a po uwzględnieniu obciążenia hipotecznego – 143 497 złotych;

b) rusztowania (...) 16 sztuk o wartości 371 złotych;

c) przyczepa samochodowa F. - 2015 rok o wartości 1 330 złotych;

d) odkurzacz Z. - 2013 rok model C. T. o wartości 171 złotych;

e) betoniarka - ok. 1982 rok o wartości 360 złotych;

f) pojemniki M. 2 sztuki o wartości 323 złotych;

g) pojemnik z folią o wartości 181 złotych;

h) pralka automatyczna B. (...) rok o wartości 470 złotych;

i) lodówka (...) - 2015 rok o wartości 456 złotych;

j) żelazko T. (...) rok o wartości 80 złotych;

k) rower damski (holenderski) S. M. 8.0 osprzęt S. (...) rok o wartości 713 złotych;

l) tablet L. (...) o wartości 135 złotych;

m) aparat C. (...) rok o wartości 550 złotych;

n) fotelik dziecięcy - ok. 2011 rok o wartości 417 złotych;

o) telewizor(...)- 2017 rok o wartości 1 100 złotych;

p) konsola (...) - 2016 rok o wartości 1 200 złotych;

q) atlas do ćwiczeń o wartości 3 325 złotych;

- w pkt 2 ustalił, że w trakcie trwania związku małżeńskiego M. K. dokonał sprzedaży wchodzącego w skład majątku wspólnego samochodu osobowego marki S. (...) nr rej. (...) o wartości 7 500 złotych;

- w pkt 3 ustalił, że w trakcie trwania związku małżeńskiego M. K. dokonał nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny o wartości 49 700 złotych;

- w pkt 4 ustalił, że po ustaniu wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej M. K. dokonał spłaty kredytu udzielonego wspólnie małżonkom na podstawie umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy (budowa domu) z 27 kwietnia 2017 r. w zakresie kwoty 412 złotych;

- w pkt 5 ustalił równe udziały stron w majątku wspólnym;

- w pkt 6 dokonał między O. B. i M. K. podziału majątku wspólnego w ten sposób, iż:

a) nieruchomość opisaną w punkcie 1 lit. a) i ruchomość opisaną w pkt 1 lit. q) o łącznej wartości 146 822 złotych przyznał na rzecz O. B.;

b) pozostałe składniki majątkowe w postaci ruchomości opisane w punkcie 1 lit. b) - p) o łącznej wartości 7 857 złotych przyznał na rzecz M. K.;

- w pkt 7 zasądził od O. B. na rzecz M. K. kwotę 90 788 złotych tytułem dopłaty do wyrównania udziału płatną w dwóch ratach: pierwsza w wysokości 10 000 złotych w terminie tygodniowym od uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, druga w wysokości 80 788 złotych w terminie 3 miesięcy licząc od terminu płatności pierwszej raty, obie te kwoty z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności którejkolwiek z rat;

- w pkt 8 ustalił, że każdy z uczestników ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie;

- w pkt 9 obciążył i nakazał pobrać od M. K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Wieluniu kwotę 2 262,52 złotych tytułem połowy nieuiszczonych kosztów sądowych w postaci opłaty sądowej od wniosku i wydatków;

- w pkt 10 nie obciążał O. B. nieuiszczonymi kosztami sądowymi, przejmując je na rachunek Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Wieluniu.

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

Wnioskodawczyni i uczestnik postępowania zawarli związek małżeński 3 marca

2012 r. Wyrok rozwodowy Sądu Okręgowego w Sieradzu z 19 lutego 2018 r. uprawomocnił się 13 marca 2018 r.

W dniu 4 lipca 2015 r. małżonkowie nabyli w drodze darowizny od siostry wnioskodawczyni nieruchomość położoną w D., gmina P. oznaczoną numerem ewidencyjnym (...), dla której Sąd Rejonowy w Wieluniu V. Z.. Wydział Ksiąg Wieczystych z/s w P. prowadzi księgę wieczystą nr (...). Na tej nieruchomości małżonkowie w końcu 2015 r. rozpoczęli systemem gospodarczym budowę domu jednorodzinnego, przy wydatnej pomocy finansowej i rzeczowej rodziców, zwłaszcza rodziców uczestnika. Na chwilę obecną budowa nie została zakończona. Wartość przedmiotowej nieruchomości, według stanu na datę ustania wspólności, powiększona o wartość znajdującej się na niej plantacji borówki amerykańskiej wynosi 315 577 złotych.

Na dokończenie oraz wykończenie budynku mieszkalnego małżonkowie zaciągnęli 27 kwietnia 2017 r. kredyt mieszkaniowy (budowa domu) w Rejonowym Banku Spółdzielczym w R. - umowa nr (...) w wysokości 170 000 złotych z terminem spłaty do 15 kwietnia 2034 r. Pierwsza transza miała być wypłacona w kwocie 126 700 złotych w terminie do 27 kwietnia 2017 r., a druga - w kwocie 43 300 złotych - w terminie do 16 października 2017 r. Obie transze kredytu przelane zostały na rachunek bankowy wnioskodawczyni. Następnie wnioskodawczyni przelała środki uzyskane z kredytu na rachunek bankowy uczestnika prowadzony przez (...) nr (...), który dalej tymi środkami zarządzał, finansując m.in. koszty budowy.

Od dnia uruchomienia pierwszej transzy kredytu (27 kwietnia 2017 r.) do dnia ustania wspólności (13 marca 2018 r.) wartość rynkowa nakładów na przedmiotowy budynek wyniosła 141 293 złotych. Wartość rynkowa budynku jest niższa od wartości zainwestowanych w niego nakładów.

Po ustaniu wspólności aż do kwietnia 2020 r. włącznie raty kredytu spłacał uczestnik, jednocześnie dysponując w sposób wyłączny środkami pochodzącymi z niewykorzystanych transz. Od maja 2020 r. raty płacą po połowie wnioskodawczyni i uczestnik.

Środki pieniężne zalegające na rachunku bankowym uczestnika z tytułu niewykorzystanych transz kredytu udzielonego małżonkom wyniosły ok. 28 707 złotych.

Suma spłaconych przez uczestnika rat kredytu za okres od ustania wspólności do kwietnia 2020 r. włącznie wyniosła 29 119,58 złotych. Do spłaty pozostało 147 955,09 złotych.

W dniu 12 czerwca 2015 r. uczestnik zakupił samochód osobowy marki S. (...), który został zarejestrowany pod nr rej. (...). W dniu 30 marca 2018 r. zbył ten pojazd za cenę 7 500 złotych.

Ponadto w trakcie trwania wspólności małżonkowie nabyli ruchomości o łącznej wartości 11 182 złotych, w tym rusztowania (...) 16 sztuk, przyczepa samochodowa F. - 2015 rok, odkurzacz Z. - 2013 rok model C. T., betoniarka - ok. 1982 rok, pojemniki M. 2 sztuki, pojemnik z folią, pralka automatyczna B. (...) rok, lodówka (...) - 2015 rok, żelazko T. (...) rok, rower damski (holenderski) S. M. 8.0 osprzęt S. (...) rok, tablet L. (...), aparat C. (...) rok, fotelik dziecięcy - ok. 2011 rok, telewizor (...) - 2017 rok, konsola (...) - 2016 rok, atlas do ćwiczeń.

Część rzeczy takich jak rusztowania (...), betoniarka, pojemniki M. i pojemnik z folią zostały specjalnie kupione na potrzeby budowy.

W dniu 24 czerwca 2015 r. uczestnik otrzymał od ojca Z. K. darowiznę w kwocie 49 700 złotych, którą zgłosił do Urzędu Skarbowego.

Orzekając w trybie z art. 45 k.r.o. w przedmiocie żądania uczestnika postępowania zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny Sąd przyjął, że w trakcie trwania związku małżeńskiego uczestnik dokonał nakładu z majątku odrębnego na majątek wspólny w wysokości 49 700 złotych. Rozliczeniu podlegały także spłacone długi związane z regulowaniem przez uczestnika rat kredytu hipotecznego w okresie po rozwodzie, przy czym Sąd ustalił, że w zdecydowanej części kredyt ten był spłacany z niewykorzystanych transz. Zatem Sąd przyjął, że niewykorzystana część kredytu ustalona w drodze domniemania faktycznego wyniosła 28 707 złotych, zaś udokumentowane wpłaty dokonane przez uczestnika za okres od ustania wspólności do kwietnia 2020 r. włącznie - 29 119,58 złotych. Do rozliczenia pozostaje różnica wynosząca w zaokrągleniu 412 złotych.

W ocenie Sądu, rozliczeniu podlega także kwota 7 500 złotych uzyskana ze sprzedaży samochodu osobowego marki S. (...) nr rej. (...), skoro pojazd ten wchodził do majątku wspólnego a uczestnik zatrzymał w całości uzyskaną cenę, to połowa tej kwoty winna przypaść wnioskodawczyni.

Reasumując, wartość majątku wspólnego to: nieruchomość o wartości - z uwzględnieniem obciążenia hipotecznego - 143 497 złotych oraz ruchomości o łącznej wartości 11 182 złotych. Przy czym od wartości nieruchomości należy odjąć wartość nakładów (49 700 złotych), co daje czystą wartość nieruchomości 93 797 złotych. Wartość nieruchomości z potrąceniem nakładów i wartość ruchomości to razem 104 979 złotych, a udział każdego z małżonków - 52 489,95 złotych. Wnioskodawczyni otrzymuje w naturze majątek o wartości 146 822 złotych, a uczestnik o wartości 7 857 złotych. Dopłata do wyrównaniu udziału uczestnika wynosi zatem 94 332,05 złotych plus ½ spłaconych długów (1/2 z 412 złotych = 206 złotych) minus ½ ceny uzyskanej ze sprzedaży samochodu osobowego (1/2 z 7 500 złotych = 3 750 złotych), czyli w zaokrągleniu 90 788 złotych.

Ustalając wartość nieruchomości Sąd uznał, że w okolicznościach sprawy nie ma podstaw do kierowania się orzeczeniem SN z 26 stycznia 2017 r., I CSK 54/16. Przemawia za tym okoliczność, że wartość obciążenia hipotecznego względem wartości nieruchomości wynosi niewiele ponad 50%, co uzasadnia definitywne rozliczenie małżonków w postanowieniu działowym.

Małżonkowie nie podtrzymywali żądania ustalenia nierównych udziałów zgodnie z art. 43 k.r.o.

Sąd przyznał poszczególne składniki majątkowe zgodnie z żądaniem stron i obecnym staniem posiadania. Dopłatę dla uczestnika postępowania Sąd rozłożył na mniej rat niż o to wnosiła wnioskodawczyni, bo zaledwie dwie. Pierwsza płatna niezwłocznie zgodnie z deklaracją wnioskodawczyni, a druga w terminie 3 miesięcy. Skoro bowiem wnioskodawczyni z uwagi na sytuację majątkową i zarobkową musi posiłkować się kredytem/pożyczką, to nie ma uzasadnienia, by oddalać w czasie całkowitą spłatę. W ocenie Sądu, biorąc pod uwagę istnienie obciążenia hipotecznego i aktualny czas rozpatrywania wniosków kredytowych, termin 3 miesięcy wydaje się być odpowiedni.

Sąd nie znalazł podstaw do zabezpieczenia spłaty poprzez ustanowienie hipoteki na nieruchomości. Możliwość zbycia nieruchomości obciążonej kredytem i tak jest wątpliwa, ponadto uczestnik ma możliwość zabezpieczenie spłaty w stosownym trybie poza postępowaniem działowym.

Na zasadzie art. 520 § 1 k.p.c. Sąd orzekł o kosztach postępowania, a kosztach sadowych zgodnie z art. 113 ust. 1 i 2 ustawy z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Z uwagi na zwolnienie od kosztów sądowych nie obciążono nimi wnioskodawczyni.

Apelacje od postanowienia Sądu Rejonowego wnieśli oboje zainteresowani.

Wnioskodawczyni zaskarżyła orzeczenie w zakresie punktu 4 w całości, punktu 7 w części zasądzającej spłatę w kwocie 90 788,00 złotych zamiast 82 667,00 złotych oraz w części obejmującej rozłożenie zasądzonej w kwocie 90 788,00 złotych spłaty na raty; podnosząc następujące zarzuty:

1. naruszenie przepisów postępowania mające istotny wpływ na treść zapadłego rozstrzygnięcia, a mianowicie:

a) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 316 k.p.c. poprzez dowolną nie zaś swobodną ocenę materiału dowodowego, a nadto wniosków wynikających z materiału dowodowego, w szczególności pominięciu zeznań wnioskodawczym co do kwoty II transzy kredytu będącej w wyłącznym posiadaniu uczestnika po rozstaniu stron i oszacowanie tejże kwoty w oparciu o domniemanie faktyczne, mimo, że jak wynika z nowych dowodów załączonych do apelacji, uczestnik postępowania w dniu 7 lutego 2018 r. oświadczył wnioskodawczyni; iż pozostała kwota niewykorzystanego kredytu na dzień zakończenia prac budowlanych na nieruchomości wynosiła 37 241,00 złotych;

b) art. 231 k.p.c. polegające na poczynieniu domniemana faktycznego, iż kwota środków uzyskanych z tytułu niewykorzystanego kredytu wynosiła 28 707,00 złotych, podczas gdy już tylko z analizy wyciągu z rachunku bankowego okoliczność ta jest wątpliwa, tym bardziej, że jak wynika z nowych dowodów załączonych do apelacji, uczestnik postępowania w dniu 7 lutego 2018 r. - poprzez wiadomość sms - oświadczył wnioskodawczyni, iż pozostała kwota niewykorzystanego kredytu na dzień zakończenia prac budowlanych na nieruchomości wynosiła 37 241,00 złotych, co doprowadziło do poczynienia przez Sąd nieprawidłowych rozliczeń (pkt 4 postanowienia), a w konsekwencji zawyżenia spłaty należnej wnioskodawcy;

c) art. 320 k.p.c. polegające na rozłożeniu spłaty należnej uczestnikowi postępowania od wnioskodawczyni w terminie nieadekwatnym do okoliczności sprawy, w szczególności z pominięciem aktualnej sytuacji życiowej wnioskodawczyni, w tym niestabilnej sytuacji pracowniczej, samotnego wychowywania wspólnego dziecka uczestników postępowania oraz braku zdolności kredytowej wnioskodawczyni wynikającej z powyższego oraz obciążenia nieruchomości hipoteką, co znacząco wpływa na brak zdolności I kredytowej wnioskodawczyni pozwalającej na wywiązanie się z terminów spłaty orzeczonych przez Sąd.

W oparciu o wskazane zarzuty wnioskodawczyni wniosła o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez:

1. uchylenie punktu 4 orzeczenia;

2. obniżenie spłaty należnej uczestnikowi postępowania do kwoty 82 667,00 złotych;

3. rozłożenie spłaty na trzy raty, płatne w wysokości: 30% w terminie 6 miesięcy
od uprawomocnienia się postanowienia, 30% w terminie dalszych 6 miesięcy
oraz pozostałe 40% w terminie kolejnych 8 miesięcy.

Uczestnik postępowania zaskarżył orzeczenie w całości; zarzucając:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:

a) art. 33 pkt 2 k.r.o. poprzez jego błędne niezastosowanie i bezpodstawne uznanie, że wszelkie darowizny dokonane przez Z. K. (w tym materiałów budowlanych, środków pieniężnych na zakup materiałów budowlanych przeznaczonych na kontynuowanie budowy domu) w łącznej kwocie 79 129,68 złotych w czasie trwania związku małżeńskiego stron miały wejść w skład majątku wspólnego z uwagi na względy „stosowności” w porównaniu do darowizny dokonanej przez P. B. na rzecz byłych małżonków, podczas gdy darowizny zostały udzielone przez Z. K. wyłącznie na rzecz M. K., co wynikało wprost z woli darczyńcy (vide: protokół rozprawy z dnia 26 listopada 2018 r., 01: 09: 50), a tym samym winny podlegać zaliczeniu do majątku odrębnego uczestnika postępowania, tym bardziej że Sąd pierwszej instancji uznał, że darowizna Z. K. w kwocie 49 700 złotych została dokonana do majątku odrębnego uczestnika;

b) art. 65 § 2 k.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie przez Sąd pierwszej instancji, że wszelkie darowizny dokonane przez Z. K. w czasie trwania związku małżeńskiego stron nastąpiły na rzecz obojga małżonków, podczas gdy wolą darczyńcy było dokonanie darowizn wyłącznie na rzecz M. K. celem budowy domu, co wynika z treści zeznań świadka (vide: protokół rozprawy z dnia 26 listopada 2018 r., 01:09:50);

c) obrazę art. 45 § 1 k.r.o. w zw. z art. 33 pkt 2 k.r.o. polegającą na ich niewłaściwym niezastosowaniu w zakresie w jakim Sąd pierwszej instancji zaniechał rozliczenia nakładów jakie uczestnik postępowania poczynił z majątku odrębnego w postaci materiałów budowlanych zakupionych przez Z. K. w kwocie 79 129,68 złotych, darowanych do majątku odrębnego uczestnika postępowania;

2. naruszenie przepisów prawa procesowego, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, a to:

a) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c., a to poprzez dokonanie dowolnej w miejsce swobodnej oceny dowodów w postaci opinii uzupełniającej do operatu szacunkowego z dnia 21 czerwca 2019 r. poprzez przyjęcie, że wartość nakładów na budynek od momentu uruchomienia kredytu wyniosła 141 293 złotych, zaś różnica miedzy kwotą udzielonego kredytu a wykorzystaną kwotą tj. 28 707 złotych (170 000 - 141 293 złotych = 28 707 złotych) stanowi szacunkową kwotę niewykorzystanych środków zalegających na rachunku bankowym uczestnika, podczas gdy biegły w treści opinii uzupełniającej do operatu szacunkowego z dnia 21 marca 2019 r. w sposób wyraźny wskazał, że wartość rynkowa budynku jest niższa od wartości zainwestowanych w niego nakładów, zaś Sąd pierwszej instancji zaniechał analizy rzeczywiście poniesionych nakładów na budowę domu i ustalił w/w okoliczność na podstawie innych ustalonych faktów, w konsekwencji czego zaniechał ustalenia rzeczywistej kwoty niewykorzystanych środków z udzielonego kredytu;

b) art. 327¹ § 1 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 357 § 3 k.p.c. w zw. z art. 361 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez wadliwe sporządzenie uzasadnienia wyroku polegające na braku odniesienia się do dowodu z zeznań świadka Z. K. i niewskazaniu przyczyn odmowy wiarygodności i mocy dowodowej zeznaniom w/w świadka, podczas gdy świadek wskazał, że jego wolą było przekazanie darowizny w kwocie 79 129,68 złotych wyłącznie na rzecz M. K. (vide: protokół rozprawy z dnia 26 listopada

2018 r., 01: 09: 50), co oznacza, że Sąd wyrokując nie miał na względnie w/w okoliczności, a tym samym popełnił uchybienie procesowe mające istotny wpływ na wynik sprawy;

c) art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. poprzez zaniechanie dokonania przez Sąd pierwszej instancji wszechstronnej i swobodnej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, a w konsekwencji dokonanie błędnej oceny zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wyrażające się w ustaleniu i przyjęciu, że:

- do składników majątku wspólnego wchodzą ruchomości w postaci: rusztowania (...) (16 sztuk), betoniarki - ok. 1982 rok, pojemników M. (2 sztuki), pojemników z folią, podczas gdy prawidłowa ocena prowadziłaby do przyjęcia, że w/w ruchomości stanowią własność Z. K. (ojca Uczestnika) (vide: protokół rozprawy z dnia 26 listopada 2018 r., 01: 14: 49, faktura VAT nr (...) z dnia 30.07.2016 r.);

- do składników majątku wspólnego wchodzi żelazko T. (...) rok, podczas gdy prawidłowa ocena prowadziłaby do przyjęcia, że w/w ruchomość zaginęła, co zgodnie oświadczyły strony na rozprawie w dniu 23 grudnia 2019 r. (vide: protokół rozprawy z dnia 23.12.2019 r.. 00:09:43);

- do składników majątku wspólnego wchodzi tablet L. (...), podczas gdy prawidłowa ocena prowadziłaby do przyjęcia, że w/w ruchomość została uszkodzona i nie nadaje się do użytku (vide: protokół wyprawy z dnia 20.08.2018 r., 00:18:27);

- do składników majątku wspólnego wchodzi lodówka (...) - 2015 rok, podczas gdy prawidłowa ocena prowadziłaby do przyjęcia, że w/w ruchomość została zakupiona przez Z. K. i podarowana M. K. do jego majątku odrębnego (vide: protokół rozprawy z dnia 20.08.2018 r., 00:18:27);

- do składników majątku wspólnego wchodzi konsola (...) - 2016 rok, podczas gdy prawidłowa ocena prowadziła do przyjęcia, że w/w ruchomość została przekazana P. B. po zawarciu umowy darowizny z dnia 4 lipca 2015 r. (vide: protokół rozprawy z dnia 20.08.2018 r.. 00: 02: 38; protokół rozprawy z dnia 20.08.2018 r., 00: 18: 27, protokół rozprawy z dnia 26.11.2018 r., 00:27:34).

Skarżący wnosił nadto o przeprowadzenie dowodów z dokumentów w postaci:

a) dokumentacji zdjęciowej przedstawiającej betoniarkę z ok. 1991 r. i betoniarkę wykorzystywaną do budowy domu stron (przed i po renowacji);

b) dokumentacji zdjęciowej przedstawiającej pojemniki na wodę M. na posesji Z. K. (ojca uczestnika) przy ul. (...), (...)-(...) P.;

a) oświadczenia B. L. z dnia 12 lipca 2018 r.

na fakt iż w/w ruchomości stanowią wyłączną własność Z. K. oraz na fakt odrestaurowania sprzętu przez uczestnika postępowania;

b) zestawienia przygotowanego przez M. K. wraz z załącznikami
na fakt stwierdzenia, że uczestnik postępowania przeznaczył środki ze wspólnie zaciągniętego kredytu na budowę domu oraz zaspokojenie wspólnych potrzeb.

W konkluzji uczestnik postępowania wnosił o:

1. zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez:

a) uchylenie rozstrzygnięcia zawartego w pkt 1 lit. b), e), £), g), i), j), 1) 1 p) zaskarżonego orzeczenia;

b) w pkt 3 zaskarżonego orzeczenia ustalenie, że w trakcie trwania związku małżeńskiego M. K. dokonał nakładów z majątku odrębnego na majątek wspólny o wartości 128 829,68 złotych;

c) w pkt 4 zaskarżonego rozstrzygnięcia, ustalenie, że po ustaniu wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej M. K. dokonał spłaty kredytu udzielonego małżonkom na podstawie umowy nr (...) o kredyt mieszkaniowy z dnia 2017 r. w zakresie kwoty 19 619,58 złotych (29 119,58 złotych - 9 500 złotych);

d) w pkt 6 lit. b) zaskarżonego rozstrzygnięcia, pozostałe składniki majątkowe w postaci ruchomości opisanych w pkt 1 lit. c), d), h), k), m), n), o) - o łącznej wartości 4 751 złotych przyznać na rzecz M. K.;

e) w pkt 7 zaskarżonego rozstrzygnięcia, zasądzić od O. B. na rzecz M. K. kwotę 148 130,79 złotych tytułem dopłaty do wyrównania udziału;

2. ewentualnie, uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania oraz pozostawienie temu sądowi rozstrzygnięcia w zakresie kosztów postępowania za drugą instancję;

3. zasądzenie od wnioskodawczym na rzecz uczestnika postępowania zwrotu kosztów postępowania, w tym zwrotu kosztów zastępstwa adwokackiego według norm prawem przepisanych za postępowanie odwoławcze.

Sąd Okręgowy zważył, co następuję:

Apelacje zasługiwały na uwzględnienie jedynie w części.

Skuteczne postawienie zarzutu dokonania błędnych ustaleń, będących konsekwencją niewłaściwej oceny materiału dowodowego wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego. Wyrażenie przez stronę odmiennego poglądu, co do oceny poszczególnych dowodów jest jej prawem, jednakże możliwość przedstawienia innej wersji stanu faktycznego, nie świadczy jeszcze o nadużyciu swobodnej oceny dowodów. Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł wyrażonych w art. 233 § 1 k.p.c. i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne.

Z zarzutami dokonania błędnych ustaleń faktycznych podniesionymi przez skarżących należy się zgodzić jedynie w niewielkim zakresie.

Po pierwsze nie znajdowało podstaw w materialne dowodowym ustalenie, że w skład majątku byłych małżonków wchodziły ruchomości w postaci żelazka T. oraz konsoli (...).

Co do żelazka zainteresowani zgodnie oświadczyli na rozprawie w dniu 23 grudnia 2019 r., iż ruchomość ta zaginęła. Natomiast co do konsoli, Sąd dysponował jedynie twierdzeniami wnioskodawczyni, że została zakupiona w 2016 r. Uczestnik kategorycznie zaprzeczył tej okoliczności, podnosząc, że jedyna konsola, którą małżonkowie posiadali została przekazana siostrze wnioskodawczyni po dokonaniu przez nią darowizny nieruchomości. O. B. nie przedstawiła dowodu zakupu, czy jakichkolwiek innych dokumentów dotyczących sprzętu, np. karty gwarancyjnej. Nie został on okazany biegłemu. Zatem twierdzenia wnioskodawczyni w tym zakresie pozostały całkowicie gołosłowne.

Oczywiście błędne było również ustalenie, że małżonkowie dokonali nakładów na budynek mieszkalny od momentu uruchomienia kredytu w wysokości 141 293 złotych, zaś różnica miedzy kwotą udzielonego kredytu a wykorzystaną kwotą, tj. 28 707 złotych (170 000 – 141 293 złotych = 28 707 złotych) stanowi szacunkową kwotę niewykorzystanych środków zalegających na rachunku bankowym uczestnika.

Jak słusznie podnosił w apelacji uczestnik postępowania, z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości wynika jednoznacznie, że podana suma 141 293 złotych, to nie kwota rzeczywiście wydatkowana, lecz wartość rynkowa nakładów wg stanu na 13 marca

2018 r., a cen z 2019 r. I jest ona niższa od rzeczywiście zainwestowanych nakładów (opinia - k. 311 akt sprawy). Zresztą zauważa to również w uzasadnieniu orzeczenia Sąd pierwszej instancji.

Powyższe jednak nie oznacza, że co do wysokości środków podlagających rozliczeniu w ramach podziału majątku wspólnego rację ma którekolwiek ze skarżących.

Należy w tym miejscu podkreślić, że co do zasady podziałem objęte są jedynie te składniki, które były objęte wspólnością majątkową w chwili jej ustania oraz pozostają w majątku wspólnym w chwili podziału. Nie uwzględnia się przy podziale majątku takich składników majątkowych, które zostały w czasie trwania wspólności zużyte w normalny sposób lub zbyte zgodnie z przepisami o zarządzie wspólnym. W kontekście ustalania składu majątku wspólnego, okoliczność, jak przed ustaniem wspólności majątkowej małżonkowie wydatkowali wspólne środki zasadniczo zatem nie ma znaczenia. Podziałem objęte są te, które istniały w dacie ustania wspólności majątkowej. W sprawie niniejszej zatem jest to kwota 15 780,79 złotych zgromadzona w marcu 2018 r. na rachunku bankowym uczestnika postępowania w (...) nr (...), na który wcześniej wpłacane były transze kredytu (historia operacji na rachunku - k. 140 akt sprawy).

Z powyższych względów nie ma żadnego znaczenia treść wiadomości tekstowej, na którą powołuje się w apelacji wnioskodawczyni, która wg jej twierdzeń ma dotyczyć ilości wydatkowych na budowę środków z uzyskanego kredytu. Nie ma również żadnych podstaw - jak przyjął to Sąd Rejonowy - do odwoływania się do domniemania faktycznego.

W pozostałym zakresie Sąd Rejonowy poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne, w takim zakresie, na jaki zezwalały przeprowadzone dowody, po dokonaniu ich oceny zgodnie z kryteriami wskazanymi w art. 233 k.p.c. Ustalenia te Sąd Okręgowy uznaje za własne.

Odnosząc się do kwestii darowizn czynionych przez ojca uczestnika postępowania i własności ruchomości w postaci rusztowania (...), betoniarki, pojemników M., pojemników z folią i lodówki (...), uczestnik forsuje własną wersję stanu faktycznego, powołując się wybiórczo na pojedyncze dowody. Co więcej, część z nich zgłasza dopiero w apelacji. Podlegały one zaś pominięciu zgodnie z art. 381 k.p.c. Zarówno jako element formalny apelacji, jak i jako czynność procesowa zgłoszenie wniosków dowodowych i wskazanie nowych faktów obwarowane jest obowiązkiem uprawdopodobnienia, że ich powołanie w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie było możliwe, albo że potrzeba ich powołania wynikła później. Nie stanowi takiej potrzeby ani fakt, że strona spodziewała się innej, korzystnej dla siebie oceny materiału dowodowego, ani też fakt wydania niekorzystnego dla skarżącego orzeczenia.

Sąd pierwszej instancji wskazał, na jakich dowodach się oparł dokonując ustaleń we wsadzanym zakresie oraz dokonał oceny zeznań uczestnika postępowania oraz świadka Z. K.. Ocenę tę Sąd Okręgowy w pełni podziela.

Pieniądze przekazywane były na budowę wspólnego domu, który miał zabezpieczać potrzeby mieszkaniowe rodziny. Z budową tego domu wiązał się również zakup pewnych ruchomości. Co ważne, nieruchomość była przedmiotem darowizny od członka rodzina wnioskodawczyni, a w pomoc małżonkom - choć oczywiście w dużo mniejszym zakresie - angażowali się także jej rodzice. Powyższe w zestawieniu z okolicznością, iż część przekazanych środków w wysokości 49 700 złotych zostało zadeklarowane w Urzędzie Skarbowym, jako darowizna do majątku osobistego uczestnika postępowania, w świetle zasad logiki i doświadczenia życiowego wskazuje na to, że pozostałe świadczenia ze strony ojca uczestnika postępowania dokonywane były na rzecz obojga małżonków.

Jeśli chodzi zaś o tablet L. (...) , składnik ten istniał w dacie ustania wspólności majątkowej, został okazany biegłemu, a ten dokonując szacunku jego wartości na 300 złotych uwzględnił fakt uszkodzenia, a więc nie ma mowy o jakichkolwiek nieprawidłowościach dotyczących tej kwestii.

Podzielając ustalenia Sądu Rejonowego we wskazanym zakresie, Sąd Okręgowy stwierdził, iż nie doszło do naruszenia powołanych w apelacji uczestnika postępowania przepisów prawa materialnego, a mianowicie:

- art. 33 pkt 2 oraz 45 § 1 k.r.o., skoro darowizny pochodzące od Z. K. - poza kwotą 49 700 złotych - czynione były na rzecz obojga małżonków,

- art. 65 § 2 k.c., bowiem odnośnie woli darczyńcy należało mieć na uwadze nie zeznania składane przez Z. K. w toku postępowania o podział majątku wspólnego, kiedy to byli małżonkowie są w głębokim konflikcie, a świadek jest osobą najbliższą dla jednego z nich, żywotnie zainteresowaną korzystnym dla syna rozstrzygnięciem, lecz okoliczności, w jakich darowizny były czynione.

Zgodzić należało się jedynie z nieprawidłowym wyliczeniem wysokości należnej uczestnikowi dopłaty. Właściwe ustalenia prowadzą bowiem do wniosku, że w skład majątku wspólnego wchodzą ruchomości o wartości 9 902 - w miejsce przyjętej przez Sąd Rejonowy 11 182 złotych (po wyeliminowaniu żelazka T. o wartości 80 oraz konsoli (...) o wartości 1 200 złotych) oraz środki pieniężne w wysokości 15 780,79 złotych - w miejsce przyjętej przez Sąd Rejonowy kwoty 28 707 złotych niewykorzystanego kredytu.

Suma rat kredytu spłaconych po ustaniu wspólności ustawowej przez uczestnika postępowania wyniosła 29 119,58 złotych, co po pomniejszeniu o środki z konta - 15 780,79 złotych daje do rozliczenia kwotę 13 338,79 złotych. Do zwrotu przez wnioskodawczynię pozostaje połowa tej kwoty, czyli 6 669,39 złotych, nie zaś 206 złotych, jak przyjął to Sąd pierwszej instancji.

Zatem wartość udziału każdego z małżonków wynosi 51 849,50, a uczestnik postępowania otrzymał ruchomości o wartości 6 577 złotych. Należna dopłata wynosi 45 272,50 złotych i należy ją powiększyć o rozliczenie spłaconego kredytu - 6 669,30 złotych oraz nakład z majątku osobistego na majątek wspólny - 49 700 złotych, a pomniejszyć o połowę środków uzyskanych ze sprzedaży wspólnego samochodu - 3750 złotych. Stąd właściwa kwota dopłaty to 97 891,89 złotych.

Odnosząc się natomiast do zarzutów wnioskodawczyni w zakresie określenia sposobu i terminów płatności dopłaty, należało zauważyć, że rozstrzygając w tej materii Sąd pierwszej instancji miał obowiązek wyważyć interesy obojga zainteresowanych. Postepowanie w sprawie trwało od ponad dwóch lat, a wnioskodawczyni od początku domagała się przyznania wspólnej nieruchomości. Nieruchomość prawie wyczerpuje majątek byłych małżonków. Z jednej strony zatem, uczestnik postępowania ma prawo oczekiwać jak najszybszej wypłaty należnej mu dopłaty, przede wszystkim aby mógł zabezpieczyć swoje potrzeby mieszkaniowe, z drugiej zaś wnioskodawczyni winna już od dawna czynić starania o zgromadzenie stosownych środków. W tych warunkach przesunięcie, zgodnie z postulatem skarżącej, całkowitej spłaty aż o 20 miesięcy, nastąpiłoby z istotnym naruszeniem interesów uczestnika postępowania.

Sąd Okręgowy uznał natomiast za zasadne przesunięcie terminu płatności drugiej raty z 3 do 6 miesięcy, uznając, że jeżeli wnioskodawczyni gromadziłaby środki oparciu o kredyt bankowy lub sprzedaż innego składnika nieruchomego swojego majątku, termin przyjęty przez Sąd Rejonowy mógłby być niewystarczający na załatwienie niezbędnych formalności lub znalezienie kupca.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy - na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. z apelacji uczestnika postępowania zmienił zaskarżone postanowienie w punktach 1, 4, 6 i 7 w ten tylko sposób, że: w punkcie 1 wyeliminował ze składu majątku wspólnego składniki opisane pod literami j) i p), w punkcie 4 podwyższył kwotę spłaconego przez uczestnika postępowania kredytu z 412 do 13 338,79 złotych, w punkcie 6 b) przyznał uczestnikowi postępowania składniki opisane w punkcie 1 litera b) - i) oraz k) - o), obniżając ich wartość z 7 857 6 do 6 577 złotych, w punkcie 7 podwyższył zasądzoną dopłatę z 90 788 złotych do 97 891,89) złotych, a jej drugą ratę z 80 788 złotych do 87 891,89 złotych. Natomiast z apelacji wnioskodawczyni zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie 7 w ten tylko sposób, że zmienił termin płatności drugiej raty dopłaty z 3 na 6 miesięcy od terminu płatności pierwszej raty.

W pozostałym zakresie obie apelacje podlegały oddaleniu jako bezzasadne.

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 520 § 1 w zw. z art. 391 § 1 k.p.c.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE