Sygn. akt XX GC 301/13

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 września 2020 r.

Sąd Okręgowy w Warszawie XX Wydział Gospodarczy

w składzie:

Przewodniczący: SSO Katarzyna Kisiel

Protokolant: stażysta Ewelina Krośnia

po rozpoznaniu 31 sierpnia 2020 r. w Warszawie

na rozprawie

sprawy z powództwa (...) spółki akcyjnej w W.

przeciwko (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością S.K.A. w K.

o zapłatę

1.  oddala powództwo;

2.  ustala, że strona powodowa (...) spółka akcyjna w W. przegrała proces w całości i szczegółowe rozliczenie kosztów sądowych pozostawia referendarzowi sądowemu.

SSO Katarzyna Kisiel

Sygn. akt XX GC 301/13

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 20 czerwca 2012 r. (data z prezentaty – k.2) strona powodowa (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowa akcyjna w K. (dalej jako: „(...) sp. z o.o. S.K.A. w K.
lub „pozwana”) wniosła o ustalenie na podstawie art. 189 k.p.c., że stosunek prawny między nią, a (...) Bank spółką akcyjna w W. (dalej jako: (...) Bank S.A. w W.” lub „powódka”), którego treścią miało być zobowiązanie (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. do zapłaty na rzecz (...) Bank S.A. w W. kwoty 11.229.992 zł tytułem należności głównej i odsetek od należności głównej, wynikający z walutowej transakcji zamiany stóp procentowych (CIRS) nr (...), która miałaby być zawarta
w dniu 8 sierpnia 2008 r. między spółkami, nie istnieje.

W uzasadnieniu pozwu wskazano, iż strony łączyły dwie umowy kredytowe,
w rachunku bieżącym i inwestycyjnym. W dniu 1 grudnia 2006 r. strony zawarły umowę ramową regulującą sposoby zawierania transakcji rynku finansowego i stanowiącą regulamin dla poszczególnych, przyszłych umów rynku finansowego. Ponadto transakcje miały podlegać ustanowionym przez (...) Bank S.A. w W. regulaminom. Ogólne Warunki Współpracy z Klientami przewidywały obowiązek zabezpieczania przez (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. ewentualnych przyszłych wierzytelności banku zawieranych transakcji. Umową o limit z dnia 29 czerwca 2010 r. strony zmieniły zasady zabezpieczenia. Zabezpieczeniem umowy o limit był weksel własny in blanco z wystawienia (...) sp. z o.o. S.K.A. w K..

W dniu 8 sierpnia 2008 r. strony zawarły transakcję CIRS nr (...) zobowiązującą do płacenia przez (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. na rzecz (...) Bank S.A. w W. odsetek od sumy 508.388.409 jenów japońskich według stopy (...) jednomiesięczny +5,5% oraz odsetek od kwoty 10 mln zł wg stopy PLN Wibor jednomiesięczny +5%. Strony miały sobie płacić różnice wynikające z wzajemnych zobowiązań.

Pismem z dnia 10 maja 2010 r. (...) Bank S.A. w W. poinformował (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. o powstaniu salda debetowego na jej rachunku rozliczeniowym na skutek ustanowienia zabezpieczenia, tj. pobierania kaucji gwarancyjnej przez bank, bezpośrednio z rachunku bankowego, co stanowiło naruszenie OWW uprawniające (...) Bank S.A. w W. do przedterminowego rozliczenia transakcji.

Na żądanie (...) sp. z o.o. S.K.A. w K., (...) Bank S.A.
w W. e-mailem z dnia 7 czerwca 2010 r., jako podstawę obliczenia kwoty zamknięcia wskazała § 18 i 19 Ogólnych Warunków Współpracy z Klientami, a na kolejne żądanie pismem z dnia 13 grudnia 2010 r. wskazała wzór matematyczny na obliczenie sumy zamknięcia.

Pismem z dnia 15 września 2011 r. (...) Bank S.A. w W. powołując
się na §11.1 regulaminu (...) przedterminowo rozwiązał transakcję CIRS nr (...)
i oświadczyła, że na skutek zamknięcia transakcji (...) sp. z o.o. S.K.A.
w K. jest jej winna 12.228.807 zł ( pozew – k.2-53).

W dniu 24 maja 2013 r. (...) Bank S.A. w W. wniosła odpowiedź na pozew wraz z pozwem wzajemnym o zasądzenie od (...) sp. z o.o. S.K.A.
w K. kwotę 13.640.571,99 zł (trzynaście milionów sześćset czterdzieści tysięcy pięćset siedemdziesiąt jeden złotych dziewięćdziesiąt dziewięć groszy) wraz z odsetkami ustawowymi od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem niewykonanych zobowiązań (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. z tytułu transakcji CIRS nr (...)
z dnia 8 sierpnia 2008 r., zawartej na podstawie Umowy ramowej nr (...) w sprawie zasad współpracy w zakresie transakcji rynku finansowego z dnia 1 grudnia 2006 r. (dalej jako: „umowa ramowa”), łączącej strony postępowania, a także wniosła o zasądzenie od (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. na rzecz (...) Bank S.A. w W. kosztów procesu zarówno powództwa głównego, jak i wzajemnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu wskazano, iż (...) Bank S.A. w W. poprzez Oddział (...) K. oraz (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. współpracowały od października 2003 r., od rozpoczęcia prowadzenia rachunku dla (...) sp. z o.o. S.K.A. w K.. W trakcie współpracy (...)
sp. z o.o. S.K.A. w K. korzystała z szerokiego wachlarza usług bankowych: prowadzenia rachunków: bieżącego, pomocniczego, zastrzeżonego na rozliczenie
z dostawcami, bieżącej obsługi płatności elektronicznego kanału dystrybucji (...)
i (...), kart płatniczych, a przede wszystkim z finansowania bieżącej działalności poprzez kredyt w rachunku bieżącym, kredyt obrotowy na finansowanie kontraktów oraz kredyt inwestycyjny przeznaczony na finansowanie budowy siedziby spółki. Bank obsługiwał także kontrakty (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. w zakresie gwarantowania: dobrego wykonania kontraktu, terminowej płatności, usunięcia wad i usterek w okresie powykonawczym oraz gwarancji przetargowych.

Strony były związane umową kredytową nr (...) z dnia 10 marca 2006 r.
o kredyt na rachunku bieżącym oraz nr (...) z dnia 14 lutego 2008 r.
o kredyt inwestycyjny złotowy.

Jesienią 2006 r. strony rozpoczęły rozmowy dotyczące zawarcia terminowych transakcji finansowych, w szczególności CIRS.

Jak wskazywano w pozwie wzajemnym zawarcie transakcji CIRS polegało na tym,
że klient banku był zobowiązany do dokonania płatności odsetkowych na podstawie japońskich stóp procentowych w zamian za otrzymywane od sprzedawcy swapu (Banku) płatności odsetkowych obliczanych na podstawie stóp procentowych z obszaru walutowego
o wysokich stopach procentowych. W praktyce CIRS był wykorzystywany w celu refinansowania zobowiązań w walutach wysokooprocentowanych, np. PLN, EUR. (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. posiadający zobowiązania kredytowe w złotych polskich z dwóch umów, z oprocentowaniem opartym na WIBOR, przechodził
na oprocentowanie oparte na LIBOR JPY 1M, który w dniu zawarcia transakcji był znacznie niższy niż WIBOR, tj. LIBOR JPY 1M około 0,6%, zaś WIBOR 1M około 6,25%.

W dniu 1 grudnia 2006 r. doszło do zawarcia umowy ramowej nr (...) w sprawie zasad współpracy w zakresie transakcji rynku finansowego, w tym walutowe transakcje zamiany stóp procentowych (CIRS).

Strony zobowiązały się do przestrzegania regulaminu Ogólne Warunki Współpracy
z Klientami (dalej jako: „OWW”) w zakresie transakcji rynku, w którym określono generalne zasady dotyczące transakcji oraz procedurę ograniczania ryzyka kredytowego ponoszonego przez Bank w związku z wybranymi transakcjami oraz regulaminów transakcji objętych umową ramową, w których szczegółowo określono rodzaj i istotę poszczególnych transakcji, wynikających z nich zobowiązań stron, warunków transakcji i sposobu ich rozliczania, w tym Regulaminu Walutowego Transakcji Zamiany Stóp Procentowych (CIRS) (dalej jako: (...)).

Jako osoby uprawnione do zawierania transakcji w imieniu (...) sp.
z o.o. S.K.A. w K. ustanowiono B. F. i P. S..

Pomiędzy lutym 2007 r., a marcem 2008 r. doszło do zawarcia czterech transakcji CIRS, tj. nr (...) z dnia 28 lutego 2007 r., nr (...) z dnia 30 lipca 2007 r., nr (...)
z dnia 7 lutego 2008 r., nr (...) z dnia 17 marca 2008 r. Jak podnoszono, wszystkie
te transakcje zostały zawarte przez B. F. oraz ze strony (...) Bank S.A.
w W. przez dealera K. K.. Transakcje zawarto według tej samej procedury i w ten sam sposób, tj. potwierdzone zostały przez bank poprzez przesłanie pisemnych potwierdzeń zawarcia transakcji na numer faksu, wskazany przez (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. w umowie ramowej, z takimi samymi parametrami i przyniosły zysk (...) sp. z o.o. S.K.A. w K..

W wyniku dalszej współpracy stron, w dniu 8 sierpnia 2008 r. strony uzgodniły zawarcie transakcji CIRS nr (...). Transakcja została zawarta w wyniku rozmowy telefonicznej. Jak podnosiła (...) Bank S.A. w W., podczas rozmowy uzgodniono wszystkie wymagane regulaminem CIRS parametry transakcji polegające na tym,
że bank zobowiązany był do zapłaty odsetek od kwoty 10.000.000 zł ostatniego dnia miesiąca począwszy od dnia 30 września 2008 r. do dnia 30 września 2013 r., naliczanych w okresach miesięcznych według stawki WIBOR 1M + 5% w oparciu o bazę ACT/365. (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. zobowiązała się do dokonywania okresowych, comiesięcznych płatności odsetkowych od kwoty w jenach odpowiadającej na dzień zawarcia transakcji kwocie 10.000.000 zł według stawki JPY LIBOR 1M + 5,5 % w oparciu o bazę ACT/360, kurs walutowy CIRS określono na 0,01967. Nominał transakcji ustalono na kwotę 10.000.000 zł przy parze walutowej JPY/PLN (JPY-waluta bazowa; PLN – waluta niebazowa). Rozliczenie miało charakter comiesięcznych płatności netto w złotówkach, przy czym złotowa wartość należności klienta denominowanej w jenach była ustalona
na podstawie fixingu NBP na dwa dni robocze przed datą danego rozliczenia, tj. ta strona, której kwota odsetek była wyższa płaciła na rzecz drugiej strony różnicę oraz rozliczenie kapitału miało nastąpić jednorazowo 31 lipca 2013 r. (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. miała przekazać bankowi kwotę 508.388,409 JPY w zamian
za kwotę 10.000.000 zł.

Zawarcie transakcji w praktyce oznaczało zamianę zobowiązań odsetkowych klienta
w złotych polskich, na znacznie niżej oprocentowane zobowiązania w jenach.

Po zawarciu transakcji (...) Bank S.A. w W. przesłała do (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. potwierdzenia zawarcia transakcji CIRS, na wskazany
w umowie ramowej nr faksu.

(...) sp. z o.o. S.K.A. w K. nie skorzystała z przysługującego mu na mocy § 8 ust. 3 umowy ramowej prawa do zgłoszenia zastrzeżeń co do przesłanych potwierdzeń, czy też parametrów transakcji.

W dniu 27 października 2008 r. doszło do spotkania przedstawicieli stron postępowania, które dotyczyło omówienia rosnącej straty (...) sp. z o.o. S.K.A.
w K. na transakcji CIRS z dnia 8 sierpnia 2008 r. oraz sposobu rozwiązania tego problemu. Wycena transakcji wynosiła 7,7 mln zł, (przy kursie 0,3110, podczas gdy transakcja była zawierana przy kursie 0,1967). Podczas spotkania zaproponowano zamknięcie transakcji, wskazując iż przy dalszym osłabieniu złotówki do poziomu 0,4000 zmiana kursu doprowadzi do straty 13,5 mln zł, ewentualnie uzgodnienie tzw. stop-loss, czyli określonego poziomu strat na transakcji CIRS, po przekroczeniu którego transakcja zostałaby przedterminowo zamknięta. (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. odrzucił obie propozycje.

W dniu 30 października 2008 r. strony zawarły umowę kaucji nr (...), na mocy której (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. upoważnił (...) Bank S.A.
w W. do obciążania swojego rachunku rozliczeniowego w celu ustanawiania
i uzupełniania zabezpieczenia w formie kaucji w kwotach określonych każdorazowo
w raporcie na temat zabezpieczeń. Następnie w dniu 29 czerwca 2010 r. strony zwarły umowę o limit nr (...) stanowiącą modyfikację zasad ustanawiania zabezpieczenia wierzytelności określonych w regulaminie poprzez częściowe zwolnienie (...)sp. z o.o. S.K.A. w K. z obowiązku ustanowienia części zabezpieczenia wymaganego w stosunku do jego maksymalnej wysokości. Miało to następować poprzez każdorazowe określenie kwoty limitu oraz warunków jego ustanowienia. W dniu zawarcia umowy strony ustaliły limit na kwotę 9.500.000 zł. Jednocześnie (...) sp.
z o.o. S.K.A. w K. poddała się egzekucji na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego, do kwoty 14 mln. zł.

W trzecim kwartale 2008 r. doszło do osłabienia wartości złotego względem japońskiego jena, zaś wycena transakcji CIRS z dnia 8 sierpnia 2009 r. stała się ujemna
w stosunku do kursu rynkowego JPY/PLN, co skutkowało wzrostem wartości wymaganego zabezpieczenia transakcji. O ustanowieniu kaucji (...) sp. z o.o. S.K.A.
w K. została poinformowana poprzez przesłanie raportów zabezpieczeń. Niezapewnienie wystarczających środków na rachunku rozliczeniowym, z którego pobierana była kaucja, kilkakrotnie skutkowało wystąpieniem salda debetowego, co stanowiło naruszenie warunków transakcji, potwierdzone m.in. zawiadomieniem nr (...).

Jesienią 2011 r. doszło do kolejnego przypadku naruszenia, polegającego na powstaniu salda debetowego. W dniu 8 września 2011 r. (...) Bank S.A. w W. przesłała
do (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. zawiadomienie o przypadku naruszenia nr (...) wskazując, że utrzymanie się tego stanu będzie uprawniało (...) Bank S.A. w W. do dokonania przedterminowego rozliczenia transakcji pochodnych, wchodzących w skład pakietu transakcji do dnia 4 września 2011 r. Nie doszło do usunięcia przypadku naruszenia, tj. nie zlikwidowano salda debetowego na rachunku rozliczeniowym.

Jak podnoszono, w dniu 15 września 2011 r. (...) Bank S.A. w W. przedterminowo rozliczyła transakcję CIRS nr (...) i skierowała do (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. kalkulację kwoty zamknięcia nr (...)
z dnia 15 września 2011 r. wskazując, że wartość rynkowa netto pakietu transakcji wynosi 12.228.807 zł, czyli, że taką kwotę (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. była zobowiązana zapłacić (...) Bank S.A. w W.. Kalkulację wysłano kurierem, faksem
i e-mailem. (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. odmówiła odebrania przesyłki od kuriera. Na poczet roszczenia zaliczono kaucję, wobec czego ostateczna wysokość należności głównej wynosiła 11.229.991,98 zł.

(...) sp. z o.o. S.K.A. w K. w tym samym dniu wysłała
do (...) Bank S.A. w W. pismo, zawierające jednostronne oświadczenie
o przedterminowym zamknięciu transakcji CIRS nr (...).

W odpowiedzi, pismem z dnia 29 września 2011 r. (...) Bank S.A. w W. wyjaśniła, że przedterminowe rozliczenie transakcji, nie doszło do skutku wobec niespełnienia przesłanek wskazanych w § 11 ust. 2 Regulaminu CIRS. Za bezskuteczne bowiem uznano zamkniecie transakcji z inicjatywy klienta, albowiem transakcja została
już wcześniej zamknięta przez bank. Ponadto dla skutecznego zamknięcia transakcji
z inicjatywy klienta niezbędne było zaakceptowanie przez niego kwoty zamknięcia. Następnie skierowano do (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. dwa kolejne wezwania do dobrowolnego uregulowania zobowiązań z tytułu rozliczenia transakcji.

(...) sp. z o.o. S.K.A. w K. w dniu 24 października 2011 r. zakwestionowała żądanie Banku.

Na kwotę roszczenia (...) Bank S.A. w W. w wysokości 13.640.571,99 zł składały się: kwota należności głównej w wysokości 11.229.991,98 zł, kwota w wysokości 2.408.798,57 zł tytułem odsetek ustawowych należnych od kwoty należności głównej
za okres od dnia 15 września 2011 r. do dnia 19 maja 2013 r. oraz kwota
w wysokości 1.781,44 zł tytułem odsetek ustawowych od salda debetowego na rachunku rozliczeniowym transakcji CIRS nr (...), powstałego na skutek ustanowienia, zgodnie
z umową ramową zabezpieczenia transakcji CIRS, naliczonych za okres od 7 września 2011 r. do 14 września 2011 r.

W zakresie powództwa głównego (...) Bank S.A. w W. wniosła o jego umorzenie, ewentualnie oddalenie w całości, odnosząc się do poszczególnych zarzutów przedstawionych w pozwie głównym ( pozew wzajemny – k.799-838).

W odpowiedzi z dnia 11 lipca 2013 r. na pozew wzajemny (...)
sp. z o.o. S.K.A. w K. wniosła o jego oddalenie, a także o zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania wywołanego wniesienia pozwu wzajemnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, kosztów opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa oraz wszelkich innych kosztów wykazanych według spisu, w maksymalnej prawem dopuszczalnej wysokości, względnie w przypadku nieprzedstawienia spisu, według norm prawem przepisanych.

W uzasadnieniu odpowiedzi na pozew wzajemny podnoszono,
iż w dniu 22 stycznia 2009 r. pracownik (...) Bank S.A. w W. przesłała do (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. wiadomość e-mail, w której domagała się podpisania przez (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. oświadczenia
o poddaniu się egzekucji. Nadto wobec niekorzystnej wyceny transakcji
na dzień 28 stycznia 2009 r. bank dokonał wyższego niż dotychczas pobrania z konta (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. celem zabezpieczenia transakcji, w tym dokonał pobrania na tzw. luz w limicie na ok. 700.000 zł. Powyższe potwierdzało, że bank już wtedy arbitralnie dokonywał pobrań z konta (...) sp. z o.o. S.K.A. w K.,
a w tym na luz w limicie.

(...) sp. z o.o. S.K.A. w K. wskazywała również,
że bank dokonał przedterminowego rozliczenia CIRS w momencie, w którym wycena transakcji osiągnęła poziom najbardziej niekorzystny, a jednocześnie zdążył narzucić (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. takie wymagania dotyczące ustanowienia zabezpieczenia spornej transakcji, których spółka nie była już w stanie spełnić, przez co bank mógł zakwalifikować takie zachowanie jako naruszenie, dające podstawę
do przedterminowego rozliczenia transakcji.

Podnoszono, że wzór stanowiący podstawę wyliczenia został po raz pierwszy okazany (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. w dniu 13 grudnia 2010 r.,
a także, iż nie znajduje on oparcia ani w treści umowy ramowej, ani części OWW
oraz Regulaminie CIRS, nie mogło zatem zostać uznane za uzgodniony element umowy.

Pozwany wzajemnie zarzucił (...) Bank S.A. w W. poważne naruszenie obowiązku lojalności i rzetelności w udzielaniu informacji o oferowanych produktach finansowych, w tym o ryzykach związanych z zawarciem transakcji CIRS, co mogło prowadzić do uznania czynności prawnej za nieważną. Zakwestionowano poczynienie wszystkich uzgodnień wymaganych warunków transakcji, podczas rozmowy telefonicznej
z dnia 8 sierpnia 2008 r., co za tym idzie sporna transakcja nie została, w ocenie (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. skutecznie zawarta.

(...) sp. z o.o. S.K.A. w K. wskazując na § 10 OWW, podniósł, że dokument ten został tak skonstruowany, aby w momencie wygodnym dla banku zażądać ustanowienia zabezpieczenia w wysokości i terminie, którego dotrzymanie było
z natury niemożliwe, a następnie dokonać przedterminowego zamknięcia transakcji,
z ogromnym zyskiem dla (...) Bank S.A. w W..

Odnosząc się do kwestii przedterminowego zamknięcia transakcji CIRS kwestionowano uprawnienie banku do rozliczenia tej transakcji. Zaś nawet gdyby przyjąć, iż dysponował takim uprawnieniem, nie doszło do złożenia oświadczenia w tym zakresie, bowiem rozlicznie nie mogło zostać dokonane o zastosowanym przez bank wzorze matematycznym. Wzór ten nie wiązał (...) sp. z o.o. S.K.A. w K..

Podnoszono, że zawiadomienie o stwierdzeniu przypadku naruszenia nr (...)
z dnia 8 września 2011 r. zostało wadliwie zredagowane informując,
że to dzień 14 sierpnia 2011 r. był dniem do którego bank miał prawo dokonania przedterminowego rozliczenia. Pismo to zredagowano w dniu 14 września 2011 r., co za tym idzie nie można był mówić o prawidłowym dokonaniu przez bank zawiadomienia
o przypadku naruszenia. Zaś twierdzenie banku, iż była to oczywista omyłka, nie zasługiwało, w ocenie pozwanego wzajemnego, na uwzględnienie. Ponadto wskazane pismo nie mogło, stanowić samodzielnego oświadczenia woli w przedmiocie zawiadomienia o stwierdzeniu przypadku naruszenia, ponieważ z jego treści wynikało, że było ono jedynie skorygowaniem pisma z dnia 8 września 2011 r. Nawet gdyby przyjąć iż pismo odniosło skutek,
to oświadczenie i tak było bezskuteczne, jako zmierzające do wywołania skutku prawnego
z mocą wsteczną. Próba doręczenia pisma miała miejsce w dniu 15 września 2011 r.,
więc bank próbował wywołać skutek w postaci wyznaczenia terminu dokonania wpłaty zabezpieczenia na dzień 14 września 2011 r.

Skoro nie doszło do zawiadomienia o przypadku naruszenia, bank nie mógł złożyć oświadczenia o przedterminowym zamknięciu transakcji.

Ponadto wskazywano, iż pismo z dnia 15 września 2011 r. nie zostało skutecznie doręczone. Firma kurierska (...) jako posłaniec, podjęła tylko jedną próbę fizycznego doręczenia pisma, zaadresowanego do P. S. bezpośrednio. Z tego powodu pismo nie zostało odebrane przez pracownika. Skoro firma kurierska nie awizowała przesyłki, która następnie została zwrócona do nadawcy, należało uznać, że nigdy nie doszło do skutecznego złożenia oświadczenia.

(...) sp. z o.o. S.K.A. w K. podnosiła, że nie doszło do zawarcia spornej transakcji, bowiem nie określono wszystkich parametrów wskazanych
w § 4 Regulaminu CIRS, w szczególności ustalenia dni rozpoczęcia bazowych i niebazowych podokresów odsetkowych, kwoty transakcji w poszczególnych bazowych i niebazowych podokresach odsetkowych, sposobu obliczenia zmiennej stawki procentowej (o ile była ona stosowana do obliczenia bazowych i/lub niebazowych płatności odsetkowych) oraz rachunku rozliczeniowego klienta. Jako oznaczenie kupującego wskazano podczas rozmowy telefonicznej Firma (...), a jednocześnie w K. funkcjonowało 5 podmiotów gospodarczych mających w swojej firmie oznaczenia (...). Ponadto pracownik banku nie dopełnił obowiązku poinformowania o wartości zabezpieczenia minimalnego związanego z zawartą transakcją, a także nie określił żadnych niestandaryzowanych warunków transakcji, podczas gdy w potwierdzeniu CIRS wskazano brak wymiany początkowej i dokonanie wymiany końcowej.

Skoro Transakcja CIRS nr (...) nie została zawarta, to nie spowodowała powstania jakichkolwiek praw lub obowiązków stron, a zatem brak było również podstaw
do jej przedterminowego rozliczenia, a co za tym idzie, także do wyliczenia i domagania się przez bank zapłaty kwoty zamknięcia.

Umocowanie w karcie informacyjnej klienta upoważniało B. F. do działania w imieniu (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. jedynie w zakresie i w sposób zgodny z umową ramową, OWW i Regulaminem CIRS, a także przy uwzględnieniu warunków umów realizacyjnych wynikających z umowy ramowej. Tymczasem podczas rozmowy telefonicznej z dnia 8 sierpnia 2008 r. z pracownikiem banku, nie zwarto umowy zgodnej z warunkami transakcji CIRS przewidzianymi w ww. dokumentach, co wiązało się
ze stwierdzeniem, iż umocowanie B. F. nie obejmowało zawierania takich transakcji.

Podnoszono, że nawet gdyby uznać za zawartą sporną transakcję, to czynność ta została dotknięta bezskutecznością zawieszoną. Przyczyny bezskuteczności upatrywano w braku określenia sposobu wyliczenia kwoty zamknięcia, dokonywaniu przez bank arbitralnie wycen aktualnych kursów walutowych, stawek referencyjnych i cen papierów wartościowych.
Na żądanie banku (...). S.K.A. w K. musiała zapłacić kwotę przez niego wskazaną, bez żadnych ograniczeń i bez jakiejkolwiek możliwości weryfikacji. Podkreślano, że przedstawiony przez bank wzór matematyczny, na podstawie którego tenże dokonywał obliczeń, nie stanowił elementu umowy między stronami.
W efekcie nie było ważnej podstawy umownej do dokonania przez bank jednostronnego wyliczenia kwoty zamknięcia i domagania się wyliczonej kwoty. Zatem treść stosunku obligacyjnego obarczona została wadami i brakami. Nie było realnych podstaw do przyjęcia, że z treści umowy i regulaminów wynikać miał taki, a nie inny wzór wyliczenia kwoty zamknięcia.

Zakwestionowano także poprawność samego wzoru matematycznego, na podstawie którego bank dokonywał wyliczeń.

(...) sp. z o.o. S.K.A. w K. wywodziła,
że transakcja CIRS została dotknięta nieważnością również z uwagi na naruszenie zasad współżycia społecznego, polegających na wykorzystaniu przez bank zaufania, jakim obdarzyła go spółka, doprowadzając do zbędnej, z punktu widzenia prowadzonej działalności i wysokiego ryzyka finansowego, transakcji.

Ponadto doszło do drastycznego naruszenia ekwiwalentności wzajemnych świadczeń stron, rażącej dysproporcji ponoszonego przez strony ryzyka, wykorzystania przez bank silniejszej pozycji kontraktowej wobec klienta, nielojalnego i nierzetelnego postępowania banku wobec pozwanego wzajemnego przy zawieraniu spornej transakcji oraz na etapie jej wykonywania. (...) Bank S.A. w W. nie była zobowiązana do ustanawiania zabezpieczeń na rzecz (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. w przypadku korzystnego dla niej ukształtowania kursu walut. Pozwany wzajemny musiał złożyć liczne oświadczania o poddaniu się egzekucji i wypełnić weksel in blanco. Bank pobierał z jego konta środki pieniężne na zabezpieczenie spornej transakcji, często żądał dodatkowych dokumentów, pełnej analizy spółki. Gdy nie przekazywano żądanych dokumentów dochodziło do odmowy wystawienia gwarancji bankowych, niezbędnych pozwanemu wzajemnemu, jako przedsiębiorcy budowlanemu, do realizacji inwestycji. (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. musiała reagować natychmiast na zmianę kursu walut poprzez ustanawianie dodatkowego zabezpieczenia. Natomiast bank miał prawo każdorazowo żądać kwoty 25.000 zł pomimo braku obowiązku ustanowienia zabezpieczenia. Umowa ramowa i sporna transakcja zostały zawarte z inicjatywy banku, który znał sytuację finansową klienta i jego potrzeby w zakresie zabezpieczenia przed ryzykiem kursowym. Relacje z klientem obierały charakter familijny, bank używał w korespondencji zdrobnień
i potocznego słownictwa.

Do zawarcia transakcji na rażąco niekorzystnych warunkach dla (...) sp. z o.o. S.K.A. w K., doszło z inicjatywy (...) Bank S.A. w W.. Sporna transakcja nie miała charakteru zabezpieczającego przed ryzykiem związanym ze zmianą stawki WIBOR, co mogłoby negatywnie wpływać na stan zadłużenia pozwanej wzajemnej spółki, nakładała na nią ryzyko poniesienia nieograniczonych strat, zobowiązywała
do ustanawiania na rzecz banku zabezpieczeń w formie, która powodowała zmniejszenie się, a nawet utratę płynności finansowej, a także do stałego i natychmiastowego spełniania dodatkowych świadczeń na jego rzecz. Niespełnienie warunków wiązało się
z przedterminowym zakończeniem transakcji i stwarzało po stronie banku prawo do zatrzymywania środków pieniężnych w wysokości do 25.000 zł bez istniejącej ku temu podstawy prawnej ( odpowiedź na pozew wzajemny – k.1051-1080).

W dalszym toku postępowania strony podtrzymywały wyżej zaprezentowane stanowiska.

Postanowieniem z dnia 22 lipca 2015 r. tutejszy Sąd umorzył postępowanie w sprawie
z powództwa głównego, wobec cofnięcia pozwu, toteż konfiguracji uległa pozycja stron postępowania (...) Bank S.A w W. stał się stroną powodowa, zaś (...) sp. z o.o S.K.A w K. stroną pozwaną. (postanowienie – k.1558).

Na podstawie całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Przedmiotem działalności pozwanej spółki była działalność z zakresu budownictwa przemysłowego i użyteczności publicznej.

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentu
w postaci: KRS pozwanej – k.1674-1680.

(...) Bank S.A. w W. poprzez Oddział Korporacyjny K. oraz (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. prowadziły długotrwałą współpracę w zakresie różnorakich usług bankowych, począwszy od października 2003 r.

Relacje przedstawicieli stron postępowania miały charakter przyjazny. Korespondencja zawierała spoufalenia i zdrobnienia, zaś ówczesnego dyrektora powodowej spółki – (...) oraz prezesa pozwanej spółki (...) i jego żonę łączyły bliskie kontakty towarzyskie.

Pozwana darzyła powódkę wysokim stopniem zaufania.

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: wiadomości e-mail – k.177, k. 186, k. 198, k. 217, k. 190, k.348-353, k. 1082-1083, k.1139,k.1086, k.1088-1089, k. 1091-1092, k.1145, k.1096-1097, k. 1149-1150, transkrypcji nagrania – k.168, nagrania na nośniku CD – k.169, k.404 i k.928 wraz z pełnomocnictwem
i jego odwołaniem – k.929-930, pisma z dnia 25 października 2011 r. – k.401-402, dokumentacji fotograficznej złożonej podczas rozprawy w dniu 27 stycznia 2020 r., wydruku komputerowego – k.2877-2879, wyroków – k.323-340, dowodem z zeznań świadków: L. S. – 00:12:50, D. W. – 00:31:29 – protokół
z rozprawy z dnia 20 kwietnia 2016 r. – k.1639-1641, B. F. – 00:11:06.418
i 00:12:08.199 – protokół z rozprawy z dnia 24 października 2016 r. – k. 1877-1893 i k.1900, M. G. – 00:07:58 – protokół z rozprawy
z dnia 27 lutego 2017 r. – k.2059-2061, A. M. – 00:18:40, 00:35:15, 00:34:21, K. K. – 01:51:18 – A. S. (1) – 04:59:59, A. W. – 05:22:32, K. P. – 06:02:24, 06:14:48 - protokół z rozprawy z dnia 2 grudnia 2015 r. – k.1579-1592, a także dowodem
z przesłuchania strony pozwanej P. S.– 00:08:56 - protokół
z rozprawy z dnia 27 stycznia 2020 r.– k.2747-2752.

(...) Bank S.A. w W. oraz (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. łączyły umowy kredytowe, w tym o nr (...) z dnia 10 marca 2006 r.
oraz o nr (...) z dnia 14 lutego 2008 r.

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: wiadomości e-mail – k.177, k.1085, k.1141, k.1284, pisma z dnia 18 października 2011 r. – k.397, zaświadczenia – k.858, oświadczenia z dnia 22 maja 2013 r. – k.860, umów kredytu – k.968-986, dowodem z zeznań świadków: L. S. – 00:26:32, D. W. – 00:31:29 – protokół z rozprawy
z dnia 20 kwietnia 2016 r. – k.1639-1641, B. F. – 00:03:58.390 – protokół
z rozprawy z dnia 24 października 2016 r. – k. 1877-1893 i k.1900, A. M. – 01:18:57, K. K. – 01:51:18, A. S. (1) – 04:59:59, 04:20:40, K. P. – 06:02:24, 06:14:48 – protokół z rozprawy
z dnia 2 grudnia 2015 r. – k.1579-1592, a także dowodem z przesłuchania strony pozwanej P. S. – 00:08:56 - protokół z rozprawy
z dnia 27 stycznia 2020 r.– k.2747-2752.

Jesienią 2006 r. strony postępowania rozpoczęły, z inicjatywy powódki, rozmowy dotyczące zawarcia terminowych transakcji finansowych, w tym transakcji CIRS. Podczas jednego ze spotkań strona powodowa okazała pozwanej prezentację, w której wskazano,
iż jest adresowana do klienta, który chce zabezpieczyć jednocześnie ryzyko kursowe
i procentowe.

Prezentacja zawierała m.in. określenie „(...)”,
a podczas rozmów przedstawicieli stron, (...) Bank S.A. w W., zapewniała pozwaną, że brak jest ryzyka wiążącego się z transakcjami CIRS, bowiem nie dochodzi do zaciągania kredytu.

Celem podstawowym transakcji CIRS było obniżenie kosztów kredytowania
i optymalizacja kosztów finansowych.

Dowód: okoliczności potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: wydruku komputerowego – k.70-88, opinii instytutu z dnia 30 października 2018 r. – k. 2382-2411, opinii uzupełniającej A. S. (2) – 01:36:58 i R. J.
(...) – 01:47:42 – protokół z rozprawy z dnia 3 lipca 2019 r. – k.2684-2688, dowodem z zeznań świadków: A. M. – 00:25:17, 00:59:57, 00:35:15, 00:31:47, K. K. – 01:51:18, 02:36:55, 02:56:07, 03:01:05, 03:33:36, A. S. (1) – 04:20:40, 05:18:25, 04:36:43 – protokół z rozprawy
z dnia 2 grudnia 2015 r. – k.1579-1592, a także dowodem z przesłuchania strony pozwanej P. S. – 00:08:56 - protokół z rozprawy z dnia 27 stycznia 2020 r.– k.2747-2752.

W dniu 1 grudnia 2006 r. (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
w K., jako klient, zawarła z (...) Bank S.A. w W. umowę ramową nr (...) w sprawie zasad współpracy w zakresie transakcji rynku finansowego.

Przedmiotem umowy, zgodnie z § 1, było uregulowanie zasad zawierania, potwierdzania i rozliczania transakcji rynku finansowego, których wykaz zawierał załącznik nr 1 do tejże umowy. Wśród transakcji objętych umową ramową wymieniono
transakcje CIRS.

Paragraf 2 ust. 1 umowy ramowej stanowił o zobowiązaniu stron do przestrzegania postanowień aktualnie obowiązujących w (...) Bank S.A. w W.: Regulaminu „Ogólne warunki współpracy z Klientami w zakresie transakcji rynku finansowego”,
w którym określono generalne zasady dotyczące transakcji oraz procedurę ograniczania ryzyka kredytowego ponoszonego przez bank w związku z wybranymi transakcjami (pkt 1/), regulaminów transakcji objętych umową ramową, w których szczegółowo określono rodzaj
i istotę poszczególnych transakcji, wynikające z nich zobowiązania stron, warunki transakcji
i sposób ich rozliczenia (pkt 2/). Ustęp 2 tego paragrafu stanowił, że regulaminy wskazane
w pkt 1 i 2 zostały załączone do umowy ramowej i stanowiły jej integralną część. Pozwana oświadczyła, że otrzymała ww. regulaminy i zapoznała się z ich treścią.

Zgodnie z § 3 ust. 1 umowy ocena skutków prawnych wynikających z transakcji miała być dokonywana w oparciu o postanowienia umowy ramowej, właściwego regulaminu transakcji oraz Regulaminy „Ogólne warunki współpracy z Klientami w zakresie transakcji rynku finansowego” (dalej jako: (...)). Ustęp 2 stanowił, iż w przypadku zaistnienia różnic pomiędzy postanowieniami umowy ramowej, a postanowieniami regulaminów, zastosowania miały mieć postanowienia umowy ramowej.

Paragraf 5 ust. 1 pkt 4 umowy zawierał zobowiązanie klienta do doręczenia bankowi karty informacyjnej, sporządzonej według wzoru stanowiącego załącznik nr 2 do umowy ramowej, zawierającą listę osób uprawnionych do zawierania transakcji w imieniu
klienta (lit. a/), numery telefonów, numery telefaksów oraz aktualnego adresu
do korespondencji (lit b/), numery rachunków rozliczeniowych (lit. c/).

Strony miały prawo do rejestracji rozmów telefonicznych. Nagrane rozmowy miały służyć, zgodnie z § 6 ust. 4 umowy, jako dowód w przypadku wystąpienia pomiędzy stronami rozbieżności dotyczących zawarcia i realizacji transakcji, a także postępowania arbitrażowego bądź sądowego.

Paragraf 8 stanowił o zasadach potwierdzania transakcji. Zgodnie z ust. 1 tego paragrafu bank potwierdzać miał klientowi zawarcie transakcji poprzez doręczenie
mu potwierdzenia transakcji sporządzonego zgodnie z wzorem określonym we właściwym regulaminie transakcji. Ustęp 2 stanowił, iż potwierdzenie transakcji miało zostać doręczone klientowi, w sposób określony w karcie informacyjnej, o której mowa w § 5 ust. 1 pkt 4, najpóźniej w dniu roboczym następującym po dniu zawarcia transakcji. W przypadku wystąpienia niezgodności między warunkami transakcji zawartej przez strony, a warunkami transakcji podanymi w potwierdzeniu transakcji, zgodnie z ust 3 § 8 umowy, klient zobowiązany został skontaktować się z osobami uprawnionymi w banku do zawierania transakcji najpóźniej następnego dnia roboczego od dnia otrzymania potwierdzenia transakcji celem wyjaśnienia niezgodności. W sprawach spornych decydować miał zapis rozmowy telefonicznej, o którym mowa w § 6 ust. 4.

W karcie informacyjnej, stanowiącej załącznik nr 2 do umowy ramowej, (...) sp.
z o.o. w K. wskazała B. F. oraz P. S., jako osoby uprawnione do zawierania transakcji będących przedmiotem umowy ramowej nr (...).

W § 4 pkt 12 OWW określono definicję naruszenia warunków transakcji, zgodnie
z którą było nieustanowienie przez klienta zabezpieczenia w wymaganym przez bank terminie lub w wymaganej przez bank wartości bądź zdarzenia faktycznego lub prawnego, upoważaniające bank do dokonania przedterminowego rozliczenia transakcji.

Paragraf 7 ust. 4 OWW stanowił, iż warunki transakcji były uzgadniane telefonicznie lub za pomocą innych dostępnych i zaakceptowanych przez strony środków komunikacji. Zawarcie transakcji następowano z chwilą uzgodnienia warunków transakcji, określonych
w regulaminie transakcji.

Zgodnie z § 10 ust. 1 OWW w celu ograniczenia ryzyka kredytowego ponoszonego przez bank w związku z transakcjami kasowymi zawieranymi z klientami, bank miał prawo zażądać ustanowienia przez klienta zabezpieczenia rozliczenia tych transakcji. Ustęp 2 tego paragrafu traktował, że w przypadku o którym mowa powyżej, klient był zobowiązany ustanowić zabezpieczenie na okres od dnia uzgodnienia warunków transakcji do dnia rozliczenia. Szczegółowe zasady dotyczące zabezpieczenia rozliczenia transakcji kasowych określały regulaminy transakcji (ust. 3).

W celu ograniczenia ryzyka kredytowego ponoszonego przez bank w związku
z zawartymi transakcjami pochodnymi, bank miał prawo w każdym czasie zażądać od klienta ustanowienia zabezpieczenia bądź uzupełnienia wartości zabezpieczenia
ustanowionego (§ 11 ust. 1 OWW). W celu określenia poziomu ryzyka kredytowego,
o którym mowa w ust. 1, bank dokonywał bieżącego porównania wartości zabezpieczenia ustanowionego przez klienta, z wartością zabezpieczenia wymaganego w związku
z zawartymi z klientem, niezapadłymi transakcjami pochodnymi, wchodzącymi w skład pakietu transakcji. Szczegółowy tryb postępowania w tym zakresie został opisany w § 20
do 23 (ust. 2 § 11 OWW). Maksymalna wartość zabezpieczenia wymaganego było sumą zabezpieczeń minimalnych, wymaganych w związku z niezapadłymi transakcjami pochodnymi, wchodzącymi w skład pakietu transakcji oraz kwoty stanowiącej bieżącą wartość rynkową netto pakietu transakcji, o ile była ona liczą dodatnią (ust. 3 § 11 OWW). Zabezpieczenie minimalne, było uzależnione od rodzaju transakcji pochodnej, poziomu zmienności jednostkowej ceny instrumentu bazowego transakcji pochodnej, waluty i kwoty transakcji pochodnej oraz dnia rozliczenia transakcji pochodnej (ust. 4 § 11 OWW). Bank,
na mocy §i 1 ust. 5 OWW, zobowiązały był do poinformowania klient o wartości zabezpieczenia minimalnego w trakcie warunków transakcji pochodnej. Miał, zgodnie
z ust. 6 § 11 OWW, obliczać bieżącą wartość rynkową netto pakietu transakcji w trybie
o którym mowa w § 18 i 19. Zaś na mocy ust. 7 § 11 OWW, w przypadku gdy bieżąca wartość rynkowa netto pakietu transakcji pochodnych była liczbą ujemną, nie była uwzględniana w kalkulacji wartości zabezpieczenia wymaganego.

Zgodnie z zapisami § 14 ust. 1 OWW bank miał prawo zażądać od klienta zabezpieczenia w formie kaucji. W takim przypadku kwota środków pieniężnych zdeponowanych przez klienta na rachunku banku w formie kaucji była jedyną formą zabezpieczenia, którą bank akceptował. Ustęp 2 tego paragrafu stanowił, że w przypadku gdy bank po raz pierwszy zażądał ustanowienia przez klienta zabezpieczenia w formie kaucji, doręczyć miał klientowi umowę kaucji, sporządzoną według wzoru stanowiącego załącznik
nr 4 do Warunków współpracy: nie podpisany egzemplarz tej umowy zgodnie z ustaleniami, o których mowa w § 7 ust. 6 i 7, oraz (pkt 1)) podpisany w imieniu banku egzemplarz tej umowy listem poleconym za potwierdzeniem odbioru (pkt 2)),

Klient na mocy ust. 3 § 14 OWW zobowiązany był do wskazania w umowie,
o której mowa w ust. 2, waluty kaucji (pkt 1)), wskazania w ww. umowie swojego rachunku rozliczeniowego, z którego/na który przekazywane miały być środki pieniężne stanowiące kaucję (w przypadku braku podania takiej dyspozycji przez klienta, bank miał prawo wskazać dowolny rachunek rozliczeniowy klienta) (pkt 2)), podpisania ww. umowy (umowę mogły podpisać wyłącznie osoby upoważnione do reprezentowania klienta wymienione
w doręczonej bankowi karcie wzorów podpisów (pkt 3)), doręczenia podpisanego egzemplarza ww. umowy bankowi (pkt 4)), zgodnie z ustaleniami, o których mowa
w § 6 ust. 6 i 7, najpóźniej w dniu roboczym następującym po dniu otrzymania ww. umowy, oraz (lit. a), poczta w ciągu 14 dni od dnia otrzymania ww. umowy (lit. b)). Zgodnie
z ustępem 4 § 14 przypadki, w których klient nie doręczył bankowi podpisanego przez siebie egzemplarza umowy w terminie, o którym mowa w ust. 3 pkt 4 lit. a), było równoznaczne
z nieustanowieniem zabezpieczenia przez klienta i traktowanej jako naruszenie warunków transakcji. Natomiast na podstawie doręczonego przez klienta egzemplarza umowy, o której mowa w ust. 2, bank miał, zgodnie z ustępem 5 § 14 OWW, prawo pobrać z rachunku rozliczeniowego, o którym mowa w ust. 3 pkt 2 kwotę kaucji.

Bank został upoważniony do wykorzystania kwoty kaucji w celu zaspokojenia swoich roszczeń w stosunku do klienta. Rodzaje roszczeń banku wobec klienta zostały opisane
w § 28, szczegółowy tryb postępowania w zakresie zaspokajania tych roszczeń opisano
w § 29 – 32 (§14 ust. 6 OWW).

Bank miał informować klienta o aktualnej wartości ustanowionej kaucji w formie raportu na temat zabezpieczeń, o którym mowa w § 20 ust. 1, doręczanego klientowi zgodnie z ustaleniami, o których mowa w § 7 ust. 6 i 7. Raport ten stanowił pisemne oświadczenie banku o ustanowieniu przez klienta kaucji pieniężnej sporządzonego zgodnie
z postanowieniami art. 103 ust. 1 ustawy Prawo bankowe (§14 ust. 7 OWW).

Zasady oprocentowania kaucji były analogiczne do obowiązujących w przypadku rachunku zabezpieczającego, o których mowa w § 13 ust. 1 do 3 (§14 ust. 8 OWW).

Zgodnie z § 18 OWW bank obliczał bieżącą wartość rynkową netto pakietu transakcji według stanu na określony dzień wyceny. Dniem wyceny mógł być każdy dzień roboczy. Standardowo bank dokonywał wyceny bieżącej wartości rynkowej netto pakietu transakcji
co da dni robocze.

Paragraf 19 ust. 1 OWW stanowił, iż podstawę kalkulacji bieżącej wartości rynkowej netto pakietu transakcji stanowiły niewymagane w dniu wyceny przyszłe należności
i zobowiązania pieniężne klienta powstałe przy założeniu dokonania w dniu wyceny przedterminowego rozliczenia transakcji, wchodzących w skład pakietu transakcji.

Zgodnie z ustępem 2 tego paragrafu, kwoty należności i zobowiązań powstałych przy założeniu dokonania w dniu wyceny przedterminowego rozliczenia transakcji wchodzących
w skład pakietu transakcji, o których mowa w ust. 1, były to w szczególności kwoty rozliczenia walutowych transakcji terminowych (WTT) (pkt 1)), premie z tytułu transakcji odkupu opcji walutowych (pkt 2)), kwoty rozliczenia terminowych transakcji na stopę procentową (FRA) (pkt 3)), kwoty zamknięcia transakcji zamiany stóp procentowych (IRS) (pkt 4)), kwoty zamknięcia walutowych transakcji zamiany stóp procentowych (CIRS)
(pkt 5)), premie z tytułu transakcji odkupu opcji na stopy procentowe (pkt 6)). W celu obliczenia kwot zamknięcia poszczególnych transakcji pochodnych, kwoty należności
i zobowiązań, o których mowa w ust. 2, były dyskontowane za okres od dnia wyceny do dnia ich wymagalności w przyszłości, według współczynników dyskontowych dla wyceny zobowiązań w danej walucie (ust. 3 § 19). Kwoty należności i zobowiązań, o których mowa w ust. 2 oraz współczynniki dyskontowe, o których mowa w ust. 3, miały zostać obliczane,
na mocy ust. 4 § 19 OWW, arbitralnie przez bank na podstawie aktualnych kwotowań rynkowych innych banków na transakcje przeciwstawne do transakcji pochodnych, wchodzących w skład pakietu transakcji, będącego przedmiotem wycen i/lub (pkt 1)) aktualnych kursów walutowych, stawek referencyjnych i cen papierów wartościowych, dostępnych na stronach serwisów informacyjnych agencji (...)
lub (...) (pkt 2). Do przeliczenia na złote kwot, wyrażonych w walutach obcych zastosowanie miał mieć kurs walutowy wyznaczony na podstawie kursu fixingu NBP, ustalonego w dniu wyceny.

Paragraf 20 ust. 1 pkt 2 OWW stanowił, iż bank do godziny 12:00 w następnym dniu roboczym po dniu wyceny miał doręczyć klientowi, zgodnie z ustaleniami, o których mowa
w § 7 ust. 6 i 7, raport na temat zabezpieczeń, który zawierać miał wartość zabezpieczenia wymaganego od klienta od drugiego dnia roboczego przypadającego po dniu wyceny.

Zgodnie z § 7 ust. 6 OWW w trakcie uzgadniania warunków pierwszej transakcji pomiędzy stronami upoważnieni przedstawiciele stron byli zobowiązani do przekazania sobie numerów telefaksów, na które doręczane miały być dokumenty związane z transakcjami
bądź (pkt 1)) ustalenia innego sposobu doręczenia dokumentów związanych z transakcjami,
w przypadku gdy doręczenie telefaksem tych dokumentów nie było możliwe (pkt 2))
oraz ustalenia adresu klienta, na który doręczana miała być korespondencja, w przypadku
gdy adres ten był inny niż adres siedziby klienta podany w jego dokumentach identyfikacyjnych. Ustęp 7 tego paragrafu wskazywał, że ustalenia z ust. 6, obowiązywały przy kolejnych transakcjach zawieranych pomiędzy stronami, o ile te nie ustaliły nowych zasad doręczenia dokumentów związanych z transakcjami.

Nieustanowienie zabezpieczenia w formie środków pieniężnych zgromadzonych
na rachunku zabezpieczającym bądź w formie kaucji, powodujące wystąpienie salda debetowego na rachunku rozliczeniowym klienta (§24 pkt 1 OWW), bądź ustanowienie zabezpieczenia o którym mowa powyżej, o wartości mniejszej niż wymagana przez bank, powodująca wystąpienie salda debetowego na rachunku rozliczeniowym
klienta (§ 24 pkt 2 OWW) stanowiło wystąpienie naruszenia warunków transakcji.

Zgodnie z § 26 ust. 1 OWW w przypadku wystąpienia zdarzenia, stanowiącego naruszenie warunków transakcji, o którym mowa w § 24, bank miał doręczyć klientowi pocztą kurierską zawiadomienia o stwierdzeniu przypadku naruszenia, sporządzonego według wzoru stanowiącego załącznik nr 7 do Warunków Współpracy. Ustęp 2 tego paragrafu stanowił, że w przypadku gdy dwa dni robocze po doręczeniu klientowi zawiadomienia,
w dalszym ciągu występowało zdarzenie stanowiące przypadku naruszenia, bank miał prawo do dokonania przedterminowego rozliczenia transakcji (wszystkich bądź części) wchodzących w skład pakietu transakcji.

W przypadku gdy wystąpiło zdarzenie, stanowiące naruszenie warunków współpracy
w § 24 pkt 1, 2 bądź 3, bank miał dokonać przedterminowego rozliczenia transakcji, stanowiących część pakietu transakcji, o ile ww. przedterminowe rozliczenie spowodować mogło, że wartość ustanowionego przez klienta zabezpieczenia będzie większe niż wartość zabezpieczenia wymaganego na dany dzień w związku z pozostałymi, niezapadłymi transakcjami pochodnymi, wchodzącymi w skład pakietu transakcji (§ 26 ust. 3 OWW).

Ustęp 4 § 26 OWW stanowił, że w przypadku, o którym mowa w ust. 3, wyboru kolejności rozliczanych przedterminowo transakcji dokonywać miał klient. Był
on zobowiązany telefonicznie poinformować bank o dokonaniu ww. wyboru do godziny 12.00 w dniu przedterminowego rozliczenia transakcji. Bank miał dokonywać, zgodnie
z ust. 5 tego paragrafu, arbitralnego wyboru rozliczanych przedterminowo transakcji,
w przypadku gdy klient nie skorzystał z prawa wyboru tych transakcji zgodnie z zasadami,
o których mowa w ust. 4. Natomiast na mocy ust. 6 § 26, w przypadkach innych niż ten,
o którym mowa w ust. 3, bank miał prawdo do dokonania przedterminowego rozliczenia wszystkich transakcji, wchodzących w skład pakietu transakcji.

Zgodnie z § 28 ust. 1 OWW bank mógł zaspokajać z zabezpieczenia następujące roszczenia w stosunku do klienta: roszczenie o zapłatę kwoty, odpowiadającej bieżącej wartości netto płatności wymagalnych, wynikającej z zawartych przez klienta transakcji pochodnych, wchodzących w skład pakietu transakcji (pkt 1), roszczenie o pokrycie salda debetowego na rachunku rozliczeniowym klienta, powstałego w związku z nieustanowieniem zabezpieczenia w formie środków pieniężnych na rachunku zabezpieczającym bądź w formie kaucji (pkt 2), roszczenie o pokrycie salda debetowego na rachunku rozliczeniowym klienta, powstałego w związku z ustanowieniem zabezpieczenia, o którym mowa w pkt 2, o wartości mniejszej niż wymagana przez bank (pkt 3), roszczenie o pokrycie salda debetowego
na rachunku rozliczeniowym klienta, powstałego na skutek rozliczenia transakcji
pochodnej (pkt 4), odsetki za opóźnienie, należne bankowi od zobowiązań klienta
nie zrealizowanych w terminie płatności (pkt 5), roszczenie o zapłatę kwoty zamknięcia należnej bankowi, w przypadku przedterminowego rozliczenia transakcji (pkt 6), roszczenia
o pokrycie wszystkich udokumentowanych kosztów poniesionych przez bank w związku
z przedterminowym rozliczeniem transakcji (pkt 7). Kolejność zaspokojenia roszczeń,
o których mowa powyżej, na mocy ust. 2 § 28 OWW, miał określać bank.

W przypadku gdy w wyniku rozliczenia transakcji bądź ustanowienia zabezpieczenia
w formie środków pieniężnych na rachunku zabezpieczającym lub w formie kaucji,
na rachunku rozliczeniowym klienta powstało saldo debetowe, klient był zobowiązany
do jego niezwłocznego pokrycia, zgodnie z § 32 ust. 1 OWW. Natomiast na mocy ust. 2 tego paragrafu saldo debetowe rachunku rozliczeniowego klienta było oprocentowane według stopy odsetek ustawowych od kwoty salda debetowego denominowanej w złotych (pkt 1)), aktualnie obowiązującej stawki referencyjnej typu IBOR (np. LIBOR (BBA)) dla depozytów jednomiesięcznych, powiększonej o dwa punktu procentowe od kwot salda debetowego denominowanych w walutach obcych (pkt 2)).

Zgodnie z § 4 ust. 1 Regulaminu Walutowych transakcji zamiany stóp procentowych (CIRS) (dalej jako: „Regulamin CIRS”), zawierając CIRS strony zobowiązały się
do uzgodnienia następujących warunków transakcji: dnia uzgodnienia warunków
transakcji (pkt 1/), kupującego i sprzedającego (pkt 2/), waluty bazowej i niebazowej (pkt 3/), kursu walutowego CIRS (pkt 4/), dni rozpoczęcia bazowych i niebazowych podokresów odsetkowych (pkt 5/), dni rozliczenia/zakończenia bazowych i niebazowych podokresów odsetkowych (pkt 6/), kwot transakcji w poszczególnych bazowych i niebazowych podokresach odsetkowych (pkt 7/), oprocentowania bazowego (pkt 8/), bazy odsetkowej oprocentowania bazowego (pkt 9/), oprocentowania niebazowego (pkt 10/), bazy odsetkowej oprocentowania niebazowego (pkt 11/), sposobu obliczenia zmiennej stawki
procentowej (o ile była ona stosowana do obliczenia bazowych i/lub niebazowych płatności odsetkowych) (pkt 12/), dni fixingu (pkt 13/), sposobu rozliczenia CIRS (pkt 14/), rachunku rozliczeniowego klienta (pkt 15/). Ustęp drugi tego paragrafu stanowił, że w trakcie uzgadniania warunków transakcji, bank zobowiązany był do poinformowania klienta
o wartości zabezpieczenia minimalnego związanego z zawartą transakcją.

Paragraf 2 pkt 6 Regulaminu CIRS stanowił, że CIRS/transakcja, o ile strony
nie ustaliły inaczej, to walutowa transakcja zamiany stóp procentowych polegająca
na dokonaniu wymiany początkowej, nabyciu przez kupującego od sprzedającego strumienia niebazowych płatności odsetkowych w zamian za strumień bazowych płatności odsetkowych w zamian za strumień bazowych płatności odsetkowych oraz dokonaniu wymiany końcowej.

Zgodnie z § 2 pkt 16 Regulaminu CIRS podokres odsetkowy był okresem od dnia rozpoczęcia (włącznie) do dnia rozliczenia/zakończenia bazowego bądź niebazowego podokresu odsetkowego (wyłącznie).

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: umowy ramowej wraz z pełnomocnictwami – k.94-102 i k.1021-1035, karty informacyjnej
klienta – k. 131-132, OWW – k.104-124, Regulaminu CIRS – k. 126-129, pisma
z dnia 17 sierpnia 2011 r. - k.242-243, dowodem z zeznań świadków: K. K. – 02:46:21, 01:51:18, A. S. (1) – 04:20:40, A. M. – 00:18:40, K. P. – 06:02:24 – protokół z rozprawy
z dnia 2 grudnia 2015 r. – k.1579-1592, a także dowodem z przesłuchania strony pozwanej P. S. – 00:08:56 - protokół z rozprawy z dnia 27 stycznia 2020 r.– k.2747-2752.

Na podstawie umowy ramowej strony postępowania zawarły kilka walutowych transakcji wymiany stóp procentowych CIRS.

Dowód : okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: potwierdzeń zawarcia i zamknięcia transakcji CIRS – k.140-166 oraz dowodem z zeznań świadków: A. M. – 00:34:21, K. K. – 01:51:18, A. S. (1) – 04:20:40 – protokół z rozprawy z dnia 2 grudnia 2015 r. – k.1579-1592,
a także dowodem z przesłuchania strony pozwanej P. S. – 00:08:56 - protokół z rozprawy z dnia 27 stycznia 2020 r.– k.2747-2752.

W dniu 8 sierpnia 2008 r. podczas rozmowy telefonicznej pomiędzy stronami reprezentowanymi przez K. K. – pracownicę (...) Bank S.A. w W. oraz B. F. – pracownicę (...) sp. z o.o. S.K.A. w K., doszło do zawarcia transakcji CIRS nr (...).

W trakcie rozmowy uzgodniono parametry transakcji polegające na tym,
że bank zobowiązał się do zapłaty oprocentowanie WIBOR jednomiesięczne
dla złotówki + 5%, natomiast pozwana zobowiązała się płacić oprocentowanie LIBOR jednomiesięczne dla jena japońskiego +5,5%. Nominał transakcji określono na 10.000.000 zł. Jako walutę bazową wskazano jen, natomiast niebazową złoty. Bazę odsetkową dla złotego określono na 365 dni, zaś dla jena 360. Rozliczenie płatności odsetkowej ustalono, jako netto każdego ostatniego dnia roboczego miesiąca począwszy od 29 sierpnia 2008 r.
do 31 lipca 2013 r. włącznie. Kursem referencyjnym był fixting NBP przypadający na dwa dni robocze przed terminem rozliczenia poszczególnych przepływów. Rozliczenie kwoty kapitałowej nastąpić miało jednorazowo 31 lipca 2013 r., bądź wcześniej, jeśli doszłoby
do zamknięcia transakcji. Rozliczenie transakcji miało być dokonane na rachunku prowadzonym przez powódkę o numerze (...).

Rozmowa nie zawierała jednak określenia dni rozpoczęcia bazowych
i niebazowych podokresów odsetkowych, sposobu obliczenia zmiennej stawki procentowej, rachunku rozliczeniowego klienta, kwoty transakcji w poszczególnych bazowych
i niebazowych podokresach odsetkowych. Ponadto nie podano pełnego numeru rachunku bankowego do rozliczenia transakcji, zaś jako oznaczenie kupującego wskazano Firma (...).

(...) sp. z o.o. S.K.A. w K. nie zgłosiła zastrzeżeń,
co do przesłanego potwierdzenia transakcji, w trybie § 8 ust. 3 umowy ramowej, jednakże
w toku dalszej współpracy zakwestionowała jej ważność.

Sporna transakcja nosiła charakter spekulacyjnej.

Dowód: okoliczności potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: transkrypcji
nagrania – k.168, nagrania na nośniku CD – k.169, k.404 i k.928 wraz z pełnomocnictwem
i jego odwołaniem – k.929-930, wydruku fax – k.171,
potwierdzenia CIRS nr (...) – k. 172-175, pisma z dnia 2 marca 2012 r. – k.384,
pisma z dnia 24 października 2011 r. – k.399, pisma z dnia 25 października 2011 r. – k.401-402, Zarządzeń nr (...), nr (...), nr (...) Prezesa NBP z załącznikami – k.2041-2057, opinii biegłego z dnia 31 sierpnia 2017 r. – k.2102-2113, opinii uzupełniająca
z dnia 15 grudnia 2017 r. – k.2182-2190 , opinii instytutu
z dnia 30 października 2018 r. – k. 2382-2411, opinii uzupełniającej M. T. (1) – 00:58:39, opinii uzupełniającej R. S. – 01:47:42 – protokół z rozprawy
z dnia 3 lipca 2019 r. – k.2684-2688 oraz dowodem z zeznań świadków: K. K. – 01:51:18, 02:17:52, A. S. (1) – 04:20:40, A. W. – 05:22:32, K. P. – 06:02:24 – protokół z rozprawy z dnia 2 grudnia 2015 r. – k.1579-1592.

(...) Bank S.A. w W. nie zapewniła (...) sp. z o.o. S.K.A.
w K. pełnych, należytych i jasnych informacji w zakresie występowania ryzyka
i negatywnych skutków zawarcia transakcji wymiany stóp procentowych CIRS.
Nie wyjaśniono pozwanej także metody i sposobu wyliczenia kwoty zamknięcia,
a przedstawiona prezentacja poprzedzająca podpisanie umowy ramowej, dotyczyła innego instrumentu, niż został faktycznie zawarty.

Dowód: okoliczności potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci:
wydruku komputerowego – k.70-88, interpelacji poselskiej – k.994-998, opinii prywatnej – k.1000-1019, Rekomendacji Związku Banków Polskich dotyczącą zawierania wybranych transakcji na polskim rynku międzybankowym – k.1297-1337, Sprawozdania stenograficznego z posiedzenia Sejmu RP – k.1724-1728, Stanowisko UKNF w sprawie dobrych praktyk
w zakresie walutowych transakcji pochodnych – k. 1730-1734, wyroku z dnia 8 lipca 2016 r. – k.1795-1801, pytania prejudycjalnego – k.1802-1814, wyciągu z Białej księgi kredytów frankowych w Polsce – k.1815-1849, regulaminów walutowych Banku (...) SA wraz z załącznikami – k.2006-2034, fragmentów monografii k.2036-2039, k.2248-2250,
opinii biegłego z dnia 31 sierpnia 2017 r. – k.2102-2113, opinia uzupełniającej
z dnia 15 grudnia 2017 r. – k.2182-2190, opinii ustnej R. P. – protokół
z rozprawy - k. 2279-2286, opinii instytutu z dnia 30 października 2018 r. – k. 2382-2411, opinii uzupełniającej M. T. (1) – 00:23:24 – protokół z rozprawy
z dnia 3 lipca 2019 r. – k.2684-2688 oraz dowodem z zeznań świadków: A. M. – 01:18:57, K. K. – 03:48:28, 02:46 – protokół z rozprawy
z dnia 2 grudnia 2015 r. – k.1579-1592, a także dowodem z przesłuchania strony pozwanej P. S. – 00:08:56, 00:35:57, 00:42:20, 00:58:04 - protokół z rozprawy z dnia 27 stycznia 2020 r.– k.2747-2752.

W okresie od 8 sierpnia 2008 r. do maja 2012 r. kurs złotego wobec jena japońskiego uległ drastycznemu pogorszeniu z perspektywy pozwanej spółki, co skutkowało wzrostem wymaganego przez powódkę zabezpieczenia.

(...) sp. z o.o. S.K.A. w K. dokonywała spłat miesięcznych płatności odsetkowych wynikających z transakcji CIRS, bowiem powódka uzależniała od tego przedłużenie kredytów w rachunku bieżącym oraz udzielanie pozwanej gwarancji bankowych niezbędnych dla prowadzenia przez nią działalności.

Strony postępowania prowadziły rozmowy w zakresie zniwelowania negatywnych skutków wywołanych sytuacją na rynku. Rozważano przedterminowe zamknięcie transakcji.

Dowód: okoliczności potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: wiadomości
e-mail – k.177, k.186, k.198, k.1086, k. 1082-1083 k. 1139, k.1088, k.1143, k.1089, k.1091-1092, k.1145, k.1094, k.1147, k.1096-1097, k.1149-1150, k. 1282, k.1286, k.1288, k.1292-1293, k.1290, pisma z dnia 6 maja 2010 r. – k.179-180, pisma z dnia 1 czerwca 2010 r. – k.192,
pisma z dnia 16 czerwca 2010 r. – k.194, pisma z dnia 20 lipca 2010 r. – k.200,
pisma z dnia 23 lipca 2010 r. – k.204, pisma z dnia 26 sierpnia 2010 r. – k. 212,
pisma z dnia 9 września 2010 r. – k.214-215, pisma z dnia 2 marca 2012 r. – k.384,
pisma z dnia 31 sierpnia 2011 r.- k.869, raportów z wyceny – k.871-885,
wykresów kursu – k.1203-1206, k.1208-1213, k.1215, kalkulacji – k. 1231-1235,
wyników ankiet Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego – k. 1402-1409, opinii instytutu
z dnia 30 października 2018 r. – k. 2382-2411, opinii uzupełniającej M. T. (1) – 00:17:07 – protokół z rozprawy z dnia 3 lipca 2019 r. – k.2684-2688, dowodem
z zeznań świadków: M. G. – 00:40:16 – protokół z rozprawy
z dnia 27 lutego 2017 r. – k.2059-2061, A. M. – 00:35:15, 00:34:21, K. K. – 01:51:18, 03:01:05, A. S. (1) – 04:20:40, 04:36:43, 04:58:39, A. W. – 05:22:32, 05:45:06, 05:36:58, K. P. – 06:02:24, 06:14:48 – protokół z rozprawy
z dnia 2 grudnia 2015 r. – k.1579-1592,

W dniu 30 października 2008 r. strony zawarły umowę kaucji nr (...), na mocy której (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. upoważnił (...) Bank S.A.
w W. do obciążania swojego rachunku rozliczeniowego w celu ustanawiania
i uzupełniania zabezpieczenia w formie kaucji w kwotach określonych każdorazowo
w raporcie na temat zabezpieczeń.

Dowód: okoliczności potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: umowy kaucji
z załącznikami – k.489 i k.887-889, wiadomości e-mail – k.1088, k.1143 oraz dowodem
z zeznań świadków: K. K. – 01:51:18, 03:33:36, A. W. – 05:22:32 – protokół z rozprawy z dnia 2 grudnia 2015 r. – k.1579-1592.

Niezapewnienie wystarczających środków na rachunku rozliczeniowym (...) sp. z o.o. S.K.A. w K., z którego pobierana była kaucja, kilkakrotnie skutkowało wystąpieniem salda debetowego, co stanowiło naruszenie warunków transakcji.

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci zawiadomienia z dnia 10 maja 2010 r. – k.182, pisma z dnia 11 maja 2010 r. – k.184, pisma
z dnia 19 maja 2010 r. – k.188, wiadomości e-mail – k.190, k.198, k.217, pisma
z dnia 1 czerwca 2010 r. – k.192, zawiadomienia z dnia 29 czerwca 2010 r. – k.196, pisma
z dnia 20 lipca 2010 r. – k.200, zawiadomienia z dnia 22 lipca 2010 r. – k.202, pisma
z dnia 23 lipca 2010 r. – k.204, pisma z dnia 16 sierpnia 2010 r. – k.206, zawiadomienia
z dnia 17 sierpnia 2010 r. – k.208, pisma z dnia 25 sierpnia 2010 r. – k.210, pisma
z dnia 26 sierpnia 2010 r. – k. 212, zawiadomienia z dnia 1 grudnia 2010 r. – k.219, zawiadomienia z dnia 9 grudnia 2010 r. – k.221, pisma z dnia 9 września 2011 r. – k.4903, pisma z dnia 29 grudnia 2010 r. – k.862, pisma z dnia 17 marca 2011 r. – k.864, pisma
z dnia 17 sierpnia 2011 r. – k.866 - 867, pisma z dnia 31 sierpnia 2011 r.- k.869, zawiadomień
z potwierdzeniem odbioru – k.891-901 i k.919-921, wyciągów i raportów – k.903-917, pisma
z dnia15 stycznia 2009 r. – k.1217 oraz dowodem z zeznań świadka D. W. – 00:31:29 – protokół z rozprawy z dnia 20 kwietnia 2016 r. – k.1639-1641.

Pozwana zwracała się do powódki o wyjaśnienie sposobu wyliczenia bieżącej wartości netto zobowiązań wynikających z transakcji CIRS, już po jej zawarciu.

W odpowiedzi powódka w dniu 13 grudnia 2010 r. udostępniła żądane informacje.

(...) sp. z o.o. S.K.A. w K. zakwestionowała sposób obliczania kwoty zamknięcia.

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci wiadomości e-mail – k. 236, pisma z dnia 13 grudnia 2010 r. – k.238, pisma z dnia 7 lutego 2011 r. – k.240, pisma z dnia 17 sierpnia 2011 r. - k.242-243, pisma z dnia 17 sierpnia 2011 r.- k.866-867.

W dniu 18 czerwca 2010 r. (...) sp. z o.o. S.K.A. w K.
(...) Bank S.A. w W. zawarły umowę o limit nr (...).

Zgodnie z § 1 ust. 1 przedmiotem umowy była modyfikacja zasad ustalania przez bank zabezpieczenia wymaganego, o którym mowa w Warunkach współpracy, dla transakcji pochodnych zawartych w wykonaniu umowy ramowej nr (...) w sprawie zasad współpracy z klientami w zakresie transakcji rynku finansowego z dnia 1 grudnia 2006 r. oraz dla transakcji pochodnych zawartych pomiędzy klientem, a bankiem w trybie umów indywidualnych, rozumianych jako takie zgodnie z postanowieniami Warunków współpracy na warunkach określonych w umowie.

Strony w załączniku do umowy limitu ustaliły, że jego zabezpieczeniem będzie weksel własny in blanco z wystawienia pozwanej, poręczony przez P. S..

Dowód: okoliczności potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci umowy o limit
z załącznikami – k. 223-229 i k.946-956, deklaracji wekslowej i oświadczeń o poddaniu się egzekucji - k.231-234 i k.1348-1349 oraz dowodem z zeznań świadków: A. M. – 01:18:57, K. K. – 03:33:36, A. S. (1) – 04:36:43, 04:20:40, 04:53:29 A. W. – 05:22:32, 05:36:58, 05:43:10 – protokół z dnia 2 grudnia 2015 r. - k.1579-1592, a także dowodem z przesłuchania strony pozwanej P. S. – 00:08:56 - protokół z rozprawy
z dnia 27 stycznia 2020 r.– k.2747-2752.

Pismem datowanym na dzień 8 września 2011 r. (...) Bank S.A. w W. zawiadomiła (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. o wystąpieniu przypadku naruszenia nr (...) wskazując, że utrzymanie się tego stanu będzie uprawniało (...) Bank S.A. w W. do dokonania przedterminowego rozliczenia transakcji pochodnych, wchodzących w skład pakietu transakcji do dnia 14 sierpnia 2011 r.

Następnie pismem datowanym na dzień 14 września 2011 r. powódka, dokonała skorygowania omyłki pisarskiej zawartej w zawiadomieniu z dnia 8 września 2011 r., wskazując iż dzień 14 września 2011 r., a nie 14 sierpnia 2011 r., będzie dniem począwszy, od którego będzie miała prawo do dokonania przedterminowego rozliczenia transakcji. Przesyłkę zawierającą przedmiotowe pismo doręczono pozwanej w dniu 15 września 2011 r.

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: zawiadomienia nr (...) wraz z potwierdzeniem nadania – k.919-921, pisma
z dnia 14 września 2011 r. wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru – k.923-926.

Nie doszło do usunięcia przypadku naruszenia, tj. nie zlikwidowano salda debetowego na rachunku rozliczeniowym.

Okoliczność bezsporna.

W dniu 15 września 2011 r. (...) Bank S.A. w W. przedterminowo rozliczyła transakcję CIRS nr (...) i skierowała do (...) sp. z o.o. S.K.A.
w K. kalkulację kwoty zamknięcia nr (...) wskazując, że wartość rynkowa netto pakietu transakcji wynosi 12.228.807 zł. Przesyłka adresowana na powódkę, zawierająca kalkulację, doręczana była o godzinie 14:25, zaś odbiorca odmówił jej przyjęcia.

Pismem z dnia 27 września 2011 r. pozwana zakwestionowała przedterminowe zamknięcie transakcji.

W konsekwencji powódka wystawiła bankowy tytuł egzekucyjny, któremu nadano klauzulę wykonalności na mocy postanowienia referendarza sądowego Sądu Rejonowego Kraków – Krowodrzy w Krakowie z dnia 31 stycznia 2012 r., sygn. akt I Co 339/12/K,
a który to stanowił podstawę do wszczęcia i prowadzenia wobec pozwanej postępowania egzekucyjnego.

Na skutek wniesionej skargi na czynność referendarza sądowego, Sąd Okręgowy
w Krakowie postanowieniem z dnia 17 maja 2012 r., sygn. akt II Cz 1301/12, zmienił zaskarżone postanowienie i oddalił wniosek o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu.

Pozwana wykazywała inicjatywę polubownego rozwiązania sporu.

Dowód: okoliczności potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: kalkulacji
z potwierdzeniami nadania – k.245 i k.932-935, tytułu egzekucyjnego – k.247-248, postanowienia z dnia 31 stycznia 2012 r. – k.250, zawiadomień o wszczęciu i prowadzeniu egzekucji – k.252-305, postanowienia z dnia 17 maja 2012 r. – k.307-321, pisma
z dnia 25 maja 2012 r. – k.355-357, pisma z dnia 25 października 2011 r. – k.401-402, oświadczenia z dnia 17 listopada 2011 r. – k.937, wyciągu z ksiąg banku
z pełnomocnictwami – k.988-992, przebiegu rozliczenia transakcji – k.1219-1229,
kalkulacji – k. 1231-1235, pisma z dnia 27 września 2011 r. – k.90-92, dowodem
z zeznań świadków: D. W. – 00:31:29 – protokół z rozprawy
z dnia 20 kwietnia 2016 r. – k.1639-1641, A. S. (1) – 04:20:40, 04:36:43, K. P. – 06:02:24 , 06:10:11, M. P. – 06:25:00, 06:26:49 – protokół z rozprawy z dnia 2 grudnia 2015 r. – k.1579-1592, a także dowodem
z przesłuchania strony pozwanej P. S. – 00:08:56 - protokół
z rozprawy z dnia 27 stycznia 2020 r.– k.2747-2752.

Jednocześnie w dniu 15 września 2011 r. (...) sp. z o.o. S.K.A.
w K. wysłała do (...) Bank S.A. w W. pismo, zawierające jednostronne oświadczenie o przedterminowym zamknięciu transakcji CIRS nr (...).

W odpowiedzi, pismem z dnia 29 września 2011 r. (...) Bank S.A. w W. wskazała, że przedterminowe rozliczenie transakcji, nie doszło do skutku wobec niespełnienia przesłanek wskazanych w § 11 ust. 2 Regulaminu CIRS. Za bezskuteczne uznano zamknięcie transakcji z inicjatywy klienta, albowiem transakcja została już wcześniej zamknięta przez bank. Ponadto podnoszono, że dla skutecznego zamknięcia transakcji z inicjatywy klienta niezbędne było zaakceptowanie przez niego kwoty zamknięcia.

Następnie powódka skierowała do (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. dwa kolejne wezwania do dobrowolnego uregulowania zobowiązań z tytułu rozliczenia transakcji.

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: pisma
z dnia 16 września 2011 r. – k.939-940, pisma z dnia 29 września 2011 r.
wraz z potwierdzeniem nadania – k.942-944, wezwań wraz z potwierdzeniem
nadań – k.958-966.

W wyniku wszczętego przeciwko pozwanej postępowania egzekucyjnego, (...) sp. z o.o. S.K.A. w K. napotkała trudności finansowe,
które to doprowadziły do utraty kontraktów, wstrzymania realizacji wykonywanych kontraktów, a także naliczeniem w stosunku do niej kar umownych i wszczęciem przeciwko niej licznych postępowań sądowych.

Dowód: okoliczności potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci: o kierowanych do pozwanej – k. 359-367, k.382, pozwów i nakazów zapłaty – k. 369-380, pisma
z dnia 13 kwietnia 2012 r.- k.508-511, pisma z dnia 23 kwietnia 2012 r. - k.512-513, wezwań do zapłaty i not odsetkowych – k.638-657, wiadomości e-mail – k.659-660, k.668, pisma
z dnia 19 kwietnia 2012 r. – k.662-663, pisma z dnia 25 kwietnia 2012 r. – k.665-666, pisma
z dnia 13 września 2012 r. – k.670, pism procesowych stron niniejszego postępowania złożonych do spraw zainicjowanych przez pozwaną – k. 2769-2876, dowodem z zeznań świadków: D. W. – 00:31:29 – protokół z rozprawy
z dnia 20 kwietnia 2016 r. – k.1639-1641, K. P. – 06:10:11, 06:14:48, M. P. – 06:26:49 – protokół z rozprawy
z dnia 2 grudnia 2015 r. – k.1579-1592, a także dowodem z przesłuchania strony pozwanej P. S. – 01:11:03, 00:08:56 - protokół z rozprawy
z dnia 27 stycznia 2020 r.– k.2747-2752.

Powódka (...) Bank spółka akcyjna w W. w dniu 22 listopada 2013 r. zmieniła firmę na (...) spółka akcyjna w W..

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością spółka komandytowo akcyjna w K. powstała w wyniku przekształcenia spółki (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K., w trybie art. 551 § 11 k.s.h., na mocy uchwały Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z dnia 8 sierpnia 2008 r.

Dowód: okoliczności bezsporne potwierdzone dowodami z dokumentów w postaci:
KRS powódki – k.1419-1430, KRS pozwanej - k. 1674-1680.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o twierdzenia stron wyraźnie przyznane, bądź niezaprzeczone przez przeciwnika (art. 229 k.p.c. i art. 230 k.p.c.) oraz dokumenty zgromadzone w aktach sprawy, których prawdziwość nie była przez strony kwestionowana.

Sąd dopuścił dowód z zeznań następujących świadków:

L. S., D. W., B. F., M. G., A. M., K. K., A. S. (1), A. J., K. P., M. P., z tym zastrzeżeniem, że zeznania świadków zostały uzupełnione dodatkowo złożonymi do sprawy dokumentami i twierdzeniami stron.

Sąd dał wiarę zeznaniom następujących świadków:

- L. S. w zakresie dotyczącym bliskich kontaktów towarzyskich łączących prezesa pozwanej spółki, jego rodziny z A. M. – pracownikiem powodowej spółki, długotrwałej współpracy stron postępowania w zakresie różnorakich usług bankowych ,
a także zawarcia przez strony umów kredytu;

- D. W. w zakresie dotyczącym bliskich kontaktów towarzyskich łączących prezesa pozwanej spółki, jego rodzinę z A. M. – pracownikiem powodowej spółki, długotrwałej współpracy stron postępowania w zakresie różnorakich usług bankowych , ustanowienia kaucji na potrzeby zabezpieczenia CIRS, zawarcia przez strony umów kredytu, wszczęcia wobec pozwanej postępowań egzekucyjnych i utraty w związku z tym licznych kontraktów;

- B. F. w zakresie dotyczącym zawarcia przez strony umów kredytu, przyjaznych stosunków łączących przedstawicieli banku i strony pozwanej;

- M. G. w zakresie dotyczącym długotrwałej współpracy stron postępowania w zakresie różnorakich usług bankowych, drastycznego spadku złotego w stosunku do jena japońskiego;

- A. M. w zakresie dotyczącym długotrwałej współpracy stron postępowania
w zakresie różnorakich usług bankowych, rozpoczęcia z inicjatywy przedstawicieli powódki rozmów dotyczących zawarcia przez pozwaną terminowych transakcji finansowych, przedstawienia stronie pozwanej przez przedstawicieli powódki prezentacji dotyczącej transakcji CIRS, zawarcia przez strony kilku walutowych transakcji wymiany stóp procentowych CIRS, bliskich kontaktów towarzyskich łączących prezesa pozwanej spółki, jego rodzinę ze świadkiem, drastycznego spadku złotego
w stosunku do jena japońskiego, zawarcia przez strony umowy ramowej, umów kredytowych i umowy limitu;

- K. K. w zakresie dotyczącym długotrwałej współpracy stron postępowania w zakresie różnorakich usług bankowych, ustanowienia kaucji na potrzeby zabezpieczenia CIRS, zawarcia przez strony umów kredytu, drastycznego spadku złotego w stosunku do jena japońskiego, rozpoczęcia z inicjatywy przedstawicieli powódki rozmów dotyczących zawarcia przez pozwaną terminowych transakcji finansowych, przedstawienia stronie pozwanej przez przedstawicieli powódki prezentacji dotyczącej transakcji CIRS, zawarcia przez strony kilku walutowych transakcji wymiany stóp procentowych CIRS, dokonywania potwierdzeń zawarcia transakcji CIRS, zawarcia przez strony umowy ramowej i umowy limitu, zawarcia transakcji CIRS
w dniu 8 sierpnia 2008 r., pobierania przez powódkę kaucji od pozwanej, zawieraniu transakcji CIRS przez pozwanego w celu obniżenie kosztów kredytowania, zaniechania poinformowania pozwanego, przed zawarciem transakcji CIRS o metodzie wyliczenia kwoty zamknięcia, odbycia spotkania przedstawicieli stron, podczas którego zaproponowano pozwanej zamknięcie spornej transakcji, zapisu arbitralnego ustalenia kwoty zamknięcia w umowie ramowej, nie poinformowania pozwanej przez powódkę o sposobie wyliczenia kwoty zamknięcia transakcji CIRS, dopiero po zawarciu transakcji;

- A. S. (1) w zakresie dotyczącym długotrwałej i pozytywnej współpracy stron postępowania, w zakresie różnorakich usług bankowych, ustanowienia zabezpieczenia CIRS, zawarcia przez strony umów kredytu, drastycznego spadku złotego w stosunku do jena japońskiego, rozpoczęcia rozmów dotyczących zawarcia przez pozwaną terminowych transakcji finansowych, przedstawienia stronie pozwanej przez przedstawicieli powódki prezentacji dotyczącej transakcji CIRS, zawarcia przez strony kilku walutowych transakcji wymiany stóp procentowych CIRS, zawarcia przez strony umowy ramowej i umowy limitu, zawarcia transakcji CIRS w dniu 8 sierpnia 2008 r., zawieraniu transakcji CIRS przez pozwanego, w celu optymalizacji kosztów finansowych, odbycia spotkań
i rozmów przedstawicieli stron, w celu zniwelowania się negatywnych skutków spowodowanych sytuacją na rynku, przedterminowym zamknięciu spornej transakcji CIRS;

- A. W. w zakresie dotyczącym długotrwałej współpracy stron w zakresie różnorakich usług bankowych, ustanowienia zabezpieczenia CIRS w postaci kaucji
i limitów, drastycznego spadku złotego w stosunku do jena japońskiego, zawarcia transakcji CIRS
w dniu 8 sierpnia 2008 r., odbycia spotkań i rozmów przedstawicieli stron, w celu zniwelowania negatywnych skutków spowodowanych sytuacją na rynku, wzrostu wymagań powódki w zakresie zabezpieczenia;

- K. P. w zakresie dotyczącym bliskich kontaktów towarzyskich łączących prezesa pozwanej spółki, jego rodzinę z A. M. – pracownikiem powodowej spółki, zawarcia przez strony umów kredytu, zawarcia umowy ramowej, wystawieniem potwierdzenia transakcji CIRS z dnia 8 sierpnia 2008 r., dążenia przez pozwaną do polubownego zakończenia sporu dotyczącego spornej transakcji CIRS, odbycia spotkań i rozmów przedstawicieli stron, w celu zniwelowania negatywnych skutków spowodowanych sytuacją na rynku, wystawieniu przez powódkę bankowego tytułu wykonawczego, dokonaniu zajęć wierzytelności na kontach pozwanej, negatywnych skutków spowodowanych zawartą sporną transakcją CIRS, przedterminowego zamknięcia spornej transakcji;

- M. P. w zakresie dotyczącym dokonania zajęć wierzytelności na kontach pozwanej, utraty przez pozwaną kontraktów wskutek dokonanych zajęć komorniczych.

Celem uzyskania wiadomości specjalnych, Sąd dopuścił w niniejszej sprawie dowód
z opinii biegłego sądowego z zakresu ekonomicznych aspektów finansowych transakcji terminowych
ze znajomością produktów bankowych, w szczególności transakcji pochodnych typu CIRS (Currency Interest Rate Swap), tj. swapów walutowo – procentowych.

W sporządzonej opinii, biegły sądowy R. P. wskazał, że podczas rozmowy telefonicznej z dnia 8 sierpnia 2008 r., skutkującej zawarciem transakcji CIRS, nie wymieniono bazowej kwoty transakcji w poszczególnych bazowych okresach odsetkowych, nie wymieniono niestandardowych warunków transakcji: brak wymiany początkowej i dokonanie wymiany końcowej. Przy czym biegły podnosił, że zastrzeżenia początkowej wymiany lub brak tej wymiany, w transakcjach
CIRS zawieranych w latach 2006 – 2008 były powszechnie uznawane za opcjonalny element umowy.

Biegły ustalił, że rodzaj prowadzonej przez pozwaną działalności gospodarczej, tj. realizacja inwestycji z zakresu budownictwa przemysłowego i użyteczności publicznej, transakcje CIRS nie były odpowiednim instrumentem finansowym dla zabezpieczenia ryzyka ekonomicznego, na jakie został narażony podmiot, który prowadził działalność przede wszystkim na rynku krajowym. Biegły zwrócił także uwagę, iż właśnie z punktu profilu prowadzonej działalności prezentacja przedstawiona (...) sp. z o.o. w K., w celu ekonomicznego zawierania transakcji CIRS, aby zabezpieczyć jednocześnie ryzyko kursowe, nie była dobra. Ryzyko kursowe bowiem nie jest zabezpieczone,
a przy nagłym wzroście kursu waluty, potrzebny jest bardzo duży depozyt i nieraz nie można liczyć,
że taki kurs wróci do poprzedniej wartości. Klient powinien mieć świadomość, że struktury CIRS charakteryzują się bardzo wysokim ryzykiem i stopniem skomplikowania, a nie posiadają tak specjalistycznej wiedzy z dziedziny finansów, tym bardziej z zakresu inżynierii finansowej. Ponadto biegły podkreślał, że nie można nadać tej strukturze pojęcia zabezpieczającego, gdyż prowadzić może do spotęgowania niekontrolowanej starty.

Biegły zwrócił także uwagę, na wyliczoną kwotę spornej transakcji, która nie została ustalona zgodnie z wartościami, różnica dni Japonia i Polska, czyli nie był wyliczona zgodnie z Regulaminem OWW, wyznaczonym przez Bank jak i jego interpretacji, gdyż podczas rozmowy telefonicznej
nie wymieniono bazowej kwoty transakcji w poszczególnych bazowych okresach odsetkowych,
nie wymieniono niestandardowych warunków transakcji: brak wymiany początkowej i dokonanie wymiany końcowej (opinia – k. 2102-2113).

Z uwagi na zarzuty do opinii biegłego, zgłoszone przez obie strony postępowania, Sąd postanowieniem z dnia 25 października 2017 r. dopuścił dowód z pisemnej uzupełniającej opinii biegłego sądowego R. P. (postanowienie – k.2167).

W opinii uzupełniającej z dnia 15 grudnia 2017 r. biegły R. P. wyjaśnił,
że brak możliwości korzystania ze spadku rynkowych kursów walutowych poniżej ustalonego kursu CIRS powodował, że klient mógł zarobić jedynie „odrobinę” – odpowiedni pułap, odpowiednią kwotę, natomiast znacznie poniżej nie mógł już zyskać nic więcej, natomiast powódka mogła zawsze zyskać. Ponadto biegły podkreślał, że pozwana była narażona na nieograniczoną stratę.

Biegły powtórzył, że klient powinien być poinformowany przez bank o bardzo dużym ryzyku związanym z zawieraniem transakcji CIRS.

Transakcje CIRS są w ekonomii przedstawione jako transakcje spekulacyjne i narażają wielokrotnie pozwaną na niekontrolowane powstawanie straty, która nie była adekwatna do minimalnych zysków. Prędzej, czy później przedsiębiorca był narażony na duże straty i utratę płynności i środków do prowadzenia działalności

Biegły wykazywał po raz kolejny, że powódka dokonała nieprawidłowego wyliczenia transakcji CIRS (opinia uzupełniająca – k. 2182-2190).

Sąd dopuścił także dowód z ustnych wyjaśnień biegłego sądowego, w trybie art. 286 k.p.c.

Na rozprawie w dniu 18 kwietnia 2018 r. biegły R. P., poparł sporządzone przez siebie opinie pisemne, podtrzymywał stanowisko, iż transakcja CIRS nie miała sensu dla pozwanej, będącej spółką budowlaną, albowiem produkt ten był wadliwy, nie zabezpieczał firmy przed zawirowaniami
na rynku finansowym. Zaś bank jako instytucja, powinien uświadamiać klientów, że mogą ponieść ogromną stratę. Ponadto powódka winna wytłumaczyć pozwanej jako nieprofesjonaliście konstrukcję mechanizmu finansowego i na co zostaje narażona (protokół – k.2279-2286).

Sąd postanowieniem z dnia 28 maja 2018 r. dopuścił następnie dowód z opinii instytutu – (...) w K..

W sporządzonej opinii instytutu z dnia 30 października 2018 r. wskazano, że transakcje
CIRS charakteryzują się dużym ryzykiem, których źródłem jest ryzyko kredytowe, ryzyko stopy procentowej, ryzyko kursu walutowego, ryzyko obowiązku złożenia lub uzupełnienia kwoty zabezpieczenia transakcji, szczególnie istotne w przypadku zmian na rynku finansowym skutkujących zmianą wyceny transakcji w trakcie ich trwania lub pogorszenia sytuacji finansowo – ekonomicznej klienta, ryzyko związane z działaniem mechanizmu dźwigni finansowej: CIRS działają w oparciu
o mechanizm dźwigni finansowej, co oznacza, że bilansowe obciążenie kapitałowe jest wielokrotnie mniejsze od nominału transakcji, mechanizm dźwigni powoduje, że nawet minimalne wahania notowań rynkowych mają znaczący wpływ na wartość wyceny transakcji.

Autorzy opinii zakwestionowali stwierdzenie zawarte w prezentacji, jakoby CIRSa
zawsze warto zrobić. W przypadku bowiem, gdy klient nie posiada otwartej pozycji walutowej
w walucie na którą wymienia strumień płatności, eksponuje się na ryzyko kredytowe,
a nie przed nim zabezpieczając. Podobnie, jak biegły R. P., stwierdzono,
że z uwagi na charakter klienta nieprowadzącego działalności na rynku międzynarodowym, stwierdzenie takie nie podlegało prawdzie. Nie uzyskując przychodów, ani nie posiadając należności denominowanych w JPY, zawierając transakcję CIRS pozwana naraziła się na otwarcie nowej niezabezpieczonej pozycji walutowej.

W opinii wskazano również, że przykład przedstawiony w prezentacji, stanowił standardowy schemat transakcji CIRS, który nie był jednak tożsamy w swojej strukturze z transakcją będącą przedmiotem niniejszego postępowania, w którym nie doszło do wymiany początkowej pomiędzy stronami transakcji. Autorzy opinii wyrazili pogląd, że ten sposób prezentacji transakcji CIRS mógł wprowadzić w błąd odbiorcę, który mógł odnieść wrażenie, że instrument będący przedmiotem późniejszej oferty będzie funkcjonował w analogiczny sposób.

W prezentacji podniesiono kwestię minimalizacji ryzyka w kontekście pięcioletniego okresu trwania transakcji, które w ocenie sporządzających opinię było nieprawdziwe. Okres 5 lat nie był
na tyle długi, aby pozwalał na zminimalizowanie ryzyka związanego z cyklem koniunkturalnym,
który trwa średnio 10-11 lat. O minimalizacji ryzyka można mówić w perspektywie powyżej 10 lat. Dodatkowo transakcja CIRS przedstawiona w prezentacji zakończyłaby się stratami dla klienta.

Autorzy opinii stwierdzili także, iż jedynym warunkiem, który nie został w pełni uzgodniony pomiędzy stronami, podczas rozmowy telefonicznej w dniu 8 sierpnia 2008 r. to dni rozpoczęcia bazowych i niebazowych podokresów odsetkowych. W zakresie kwestionowanych przez stronę pozwaną uzgodnień kwoty transakcji w poszczególnych bazowych i niebazowych podokresach odsetkowych, sporządzający wskazywali, że nominał transakcji podano w złotych, tj. 10.000.0000 zł,
a przy wskazaniu równocześnie kursu wymiany umożliwiło to w prosty sposób dokonanie przeliczenia wartości nominalnej w złotych na jeny japońskie.

Zwrócono uwagę, że w treści rozmowy telefonicznej nie zapadły ustalenia dotyczące braku wymiany początkowej, a przyjęcie domyślne, że transakcja będzie realizowana według tego samego schematu, co poprzednio, stanowiło nadużycie. Z uwagi na fakt, iż brak początkowej wymiany oznacza otwarcie lub zamknięcie istniejącego ryzyka walutowego, takie ustalenie stanowiło bardzo istotny element transakcji.

W opinii instytutu podnoszono, że przedstawienie klientowi w sposób zrozumiały
i jednoznaczny obszarów ryzyka i potencjalnych korzyści, które związane są z zawieraniem transakcji na rynku terminowym stanowi obowiązek banku, w tym przedstawienie różnych wariantów ryzyka.

Sporządzający opinię nie kwestionowali prawidłowości dokonanych przez bank obliczeń,
w tym kwoty zamknięcia spornej transakcji, zaś z punktu widzenia matematycznego wartość kwoty żądanej przez bank w ramach przedmiotowego postępowania określono na 13.640.571,99 zł (opinia instytutu – k. 2382-2411).

Sąd dopuścił także dowód z ustnych wyjaśnień autorów opinii instytutu, w trybie art. 286 k.p.c.

A. S. (1), R. S. i M. T. (2) na rozprawie w dniu 3 lipca 2019 r. potwierdzili treść i wnioski zawarte w opinii pisemnej, w szczególności w zakresie charakteru spekulacyjnego, a nie zabezpieczającego transakcji CIRS i ryzyka związanego z jej zawarciem.

Sąd dopuścił również dowód z zeznań stron ograniczając tenże dowód do przesłuchania strony pozwanej (...) sp. z o.o. S.K.A. w K., reprezentowanej przez P. S. , dając wiarę jego wyjaśnieniom w zakresie, w jakim korelowały one
z pozostałymi dowodami zgromadzonymi w sprawie, biorąc pod uwagę subsydiarny i pomocniczy charakter tego dowodu (protokół z rozprawy – k. 2684-2688).

Sąd pominął dowód z dokumentów złożonych przez strony do akt przedmiotowej sprawy znajdujące się na k. 1394-1400, k. 1926-2004 i k. 2252-2261, albowiem dokumenty te zostały przedłożone w języku angielskim, bez złożenia tłumaczenia na język polski.

Sąd pominął również dowody z dokumentów w postaci wyroku z dnia 21 stycznia 2011 r. Sądu Okręgowego w Krakowie, IX Wydziału Gospodarczego (k.342-346) i pisma z dnia 15 stycznia 2009 r. (k.1411-1414), uznając je za niewiarygodny materiał procesowy, albowiem brak jest wskazania jakich podmiotów dotyczą przedmiotowe dokumenty i nie stwierdzają one faktów istotnych
dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy w rozumieniu art. 227 k.p.c.

Za niewiarygodny materiał procesowy Sąd uznał także tabele znajdujące się na k. 386-395
i k. 1563-1564, bowiem nie zawierają podpisów osób je sporządzających, co skutkowało brakiem możliwości zweryfikowania prawidłowości i rzetelności ich sporządzenia, a w konsekwencji
ich pominięciem.

Sąd nie prowadził postępowania dowodowego z urzędu, gdyż przy rozpoznawaniu sprawy
na podstawie przepisów kodeksu postępowania cywilnego w gestii Sądu nie leży zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie. Sąd nie jest też zobowiązany do przeprowadzenia
z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia
sprawy (art. 232 k.p.c.). Obowiązek przedstawienia dowodów spoczywa na stronach (art. 3 k.p.c.),
a ciężar udowodnienia faktów mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie (art. 227 k.p.c.) spoczywa na stronie, która z faktów tych wywodzi skutki prawne (art. 6 k.c.).

Sąd Okręgowy w Warszawie zważył, co następuje:

W świetle ustalonych okoliczności faktycznych powództwo nie zasługiwało
na uwzględnienie, co skutkowało jego oddaleniem.

Na wstępie rozważań należy wskazać na istotę i mechanizm działania transakcji CIRS, która w sensie ekonomicznym polega na zamianie płatności odsetkowych liczonych w jednej walucie (np. jenach japońskich) wg. stopy procentowej zmiennej lub stałej na płatności odsetkowe liczone w innej walucie np. (złotych) wg. stałej lub zmiennej stopy procentowej. Obie płatności odsetkowe naliczane są od uzgodnionych przez strony transakcji kwot nominalnych (ustalonych w oparciu o dany kurs walutowy), a wymiana ich dokonywana jest cyklicznie w uzgodnionych dniach.

W ramach niniejszego postępowania powódka żądała zapłaty kwoty
w łącznej wysokości 13.640.571,99 zł tytułem rozliczenia transakcji CIRS nr (...)
z dnia 8 sierpnia 2008 r., zawartej na podstawie Umowy ramowej nr (...) w sprawie zasad współpracy w zakresie transakcji rynku finansowego z dnia 1 grudnia 2006 r. Pozwana konsekwentnie, podczas trwania postępowania, kwestionowała skuteczność zawartej transakcji powołując się na niepotwierdzenie jej konstytutywnych parametrów dotyczących wymian i kursów, po których miały być one dokonane, a także podnosząc argumenty na obarczenie transakcji nieważnością. W świetle przedstawionych zarzutów stron postępowania przedmiotem analizy Sądu, było ustalenie, czy zakwestionowana transakcja walutowej zamiany stóp procentowych CIRS nr (...) faktycznie została skutecznie zawarta,
a jeżeli tak, to czy pozostawała ważna, czy też dotknięta została nieważnością.

Po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, należało stwierdzić, iż podczas rozmowy telefonicznej z dnia 8 sierpnia 2008 r. doszło do skutecznego zawarcia transakcji CIRS nr (...). Jej warunki określał § 4 ust. 1 Regulaminu CIRS zgodnie z którym strony zobowiązały się do uzgodnienia: dnia uzgodnienia warunków transakcji (pkt 1/), kupującego
i sprzedającego (pkt 2/), waluty bazowej i niebazowej (pkt 3/), kursu walutowego
CIRS (pkt 4/), 4 dni rozpoczęcia bazowych i niebazowych podokresów odsetkowych (pkt 5/), dni rozliczenia/zakończenia bazowych i niebazowych podokresów odsetkowych (pkt 6/), kwot transakcji w poszczególnych bazowych i niebazowych podokresach
odsetkowych (pkt 7/), oprocentowania bazowego (pkt 8/), bazy odsetkowej oprocentowania bazowego (pkt 9/), oprocentowania niebazowego (pkt 10/), bazy odsetkowej oprocentowania niebazowego (pkt 11/), sposobu obliczenia zmiennej stawki procentowej (o ile była ona stosowana do obliczenia bazowych i/lub niebazowych płatności odsetkowych) (pkt 12/),
dni fixingu (pkt 13/), sposobu rozliczenia CIRS (pkt 14/), rachunku rozliczeniowego klienta (pkt 15/).

Pozwana podnosiła, iż podczas zawierania transakcji nie wskazano wszelkich
jej parametrów, tj. pełnego numeru rachunku rozliczeniowego, ograniczając się do 6 cyfr,
dni rozpoczęcia bazowych i niebazowych podokresów odsetkowych, sposobu obliczenia zmiennej stawki procentowej, rachunku rozliczeniowego klienta, kwoty transakcji
w poszczególnych bazowych i niebazowych podokresach odsetkowych. Ponadto zarzucono, że jako oznaczenie kupującego wskazano Firma (...).

W pierwszej kolejności podnieść należy, że początkowe 10 cyfr numerów rozliczeniowych rachunku bankowego stanowią liczby kontrolne rachunku oraz numer rozliczeniowy jednostki banku lub jej filii, a dopiero kolejne cyfry umożliwiają identyfikacje konkretnego klienta. Jak wywodzono w opinii instytutu (k.2396) wskazane przez pracownika banku 6 cyfr przypisanych do konkretnych rachunków pozwanej, prowadzonych
u powodowej spółki było wystarczające, do zawarcia transakcji, bowiem pozwalało zidentyfikować pozwaną spółkę. Sąd Okręgowy podziela zaprezentowane stanowisko instytutu.

Kwoty transakcji w poszczególnych podokresach, w ocenie Sądu, również zostały należycie uzgodnione. Pracownica banku wskazała, że nominał transakcji wynosi 10 mln zł, kurs wymiany 1,9670 (transkrypcja nagrania – k.168, nagrania na nośniku CD – k.169, k.404 i k.928). Pomimo tego, że nominał transakcji został podany w złotych to wskazanie równocześnie kursu wymiany, dawało możliwość w bardzo prosty sposób przeliczenia wartości nominalnej na jeny japońskie.

Jako sposób obliczenia zmiennej stawki procentowej określono, iż powódka zobowiązuje się do płacenia pozwanej oprocentowania WIBOR 1-miesięczne dla złotówki +5%, natomiast pozwana zobowiązuje się płacić oprocentowanie LIBOR 1-miesięczny dla JPY +5,5%.

Nie uzgodniono jedynie dni rozpoczęcia bazowych i niebazowych podokresów odsetkowych. Pomimo tego, że warunek nie został w pełni uzgodniony w rozmowie telefonicznej, to poza pierwszym dniem rozpoczęcia przypadającym na 12 sierpnia 2008 r. pozostałe terminy kolejnych dni rozpoczęcia były analogiczne do dnia zakończenia
z poprzedniego okresu. Wskazać należy, że dni rozpoczęcia bazowych i niebazowych podokresów odsetkowych następowały bezpośrednio po dniach rozliczenia/zakończenia bazowych i niebazowych podokresów odsetkowych, co zostało uregulowane
w § 2 pkt 16 Regulaminu CIRS, zgodnie z którym podokres odsetkowy był okresem od dnia rozpoczęcia (włącznie) do dnia rozliczenia/zakończenia bazowego bądź niebazowego podokresu odsetkowego (wyłącznie).

Odnosząc się do zastosowanego określenia Firma (...) mieć na uwadze należy,
że transakcję z ramienia pozwanej zawierała B. F., która posiadała odpowiednie upoważnienie do reprezentacji pozwanej i dokonała przedstawienia swojej osoby. Zatem nie sposób przyjąć, że niepodanie pełnej nazwy spółki skutkować miałoby uznaniem transakcji
za niezawartą. Tym bardziej, iż zapis § 4 Regulaminu CIRS nie stanowił o szczegółowych wytycznych w zakresie wskazania stron transakcji.

W treści rozmowy telefonicznej nie zapadły ustalenia dotyczące braku wymiany początkowej, a przyjęcie domyślne, że transakcja będzie realizowana według tego samego schematu, co poprzednio, stanowiło nadużycie, ale nie przesądzało o uznaniu umowy
za niezawartą.

Na uwadze mieć należy bowiem, treść art. 65 §1 k.c., zgodnie z którym oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (§2).

Dokonując wykładni umowy zawartej w formie ustnej, telefonicznej nie można poddawać jej surowszym rygorom interpretacyjnym, niż w umowie w formie pisemnej. Gdyby przyjąć, że w umowach zawartych w formie ustnej, należy opierać się na dosłownym brzmieniu wypowiadanych słów, ignorując w tym zakresie zgodny zamiar stron,
byłoby to sprzeczne z przywołanym powyżej artykułem. Tym bardziej, że powódka doręczyła pozwanej potwierdzenie zawartej transakcji, a ta nie zgłosiła co do niego żadnych zastrzeżeń w terminie i trybie przewidzianym w § 8 ust. 3 umowy ramowej. Zasady doświadczenia życiowego wskazują, że jeśli intencją stron wcześniej dokonanej czynności prawnej jest sporządzenie dokumentu potwierdzającego wcześniejsze dokonanie tej czynności, to zgodnie z prawdziwym stanem rzeczy ujawnia się tę wolę w treści dokumentu, a co istotne, przedstawia się swe intencje osobie mającej być świadkiem takiego potwierdzenia (tak wyrok SA w Warszawie z dnia 20 maja 2020 r., I ACa 210/19).

W trakcie rozmowy niekwestionowanie uzgodniono walutę bazową - jen, natomiast niebazową złoty. Bazę odsetkową dla złotego określono na 365 dni, zaś dla jena 360. Rozliczenie płatności odsetkowej ustalono, jako netto każdego ostatniego dnia roboczego miesiąca począwszy od 29 sierpnia 2008 r. do 31 lipca 2013 r. włącznie. Kursem referencyjnym był fixting NBP przypadający na dwa dni robocze przed terminem rozliczenia poszczególnych przepływów. Rozliczenie kwoty kapitałowej nastąpić miało jednorazowo
31 lipca 2013 r., bądź wcześniej, jeśli doszłoby do zamknięcia transakcji.

W ocenie Sądu Okręgowego tak ustalone warunki transakcji spełniały warunki określone w § 4 ust. 1 Regulaminu CIRS, a zatem były wystarczające do tego, aby uznać transakcję za skutecznie zawartą.

Przechodząc do analizy zarzutu pozwanej dotyczącego obarczenia spornej transakcji CIRS nieważnością bezwzględną, przytoczyć należy treść art. 58 k.c., zgodnie z którym czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba że właściwy przepis przewiduje inny skutek, w szczególności ten, iż na miejsce nieważnych postanowień czynności prawnej wchodzą odpowiednie przepisy ustawy (§1). Nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego (§2).
Jeżeli nieważnością jest dotknięta tylko część czynności prawnej, czynność pozostaje w mocy co do pozostałych części, chyba że z okoliczności wynika, iż bez postanowień dotkniętych nieważnością czynność nie zostałaby dokonana (§3). Natomiast art. 353 ( 1)k.c. stanowi,
że strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania,
byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie
ani zasadom współżycia społecznego.

W ocenie Sądu Okręgowego w Warszawie, po dokonaniu analizy obszernego materiału dowodowego uznano, że sporna transakcja była nieważna stosownie do treści wyżej przytoczonych przepisów, naruszała bowiem dopuszczalny zakres swobody umów,
a także była sprzeczna z zasadami współżycia społecznego oraz istotą (naturą) transakcji zabezpieczających.

Wśród naruszonych zasad współżycia społecznego, będących przyczyną nieważności umowy była zasada zaufania klientów do banku jako instytucji zaufania publicznego, zasada lojalności banku wobec klientów oraz zasada rzetelnego informowania przez bank swoich klientów o rodzaju, treści i skutkach, w tym ryzyku transakcji oferowanych im w ramach usług bankowych.

Podzielając w tym zakresie pogląd wyrażony w wyroku Sądu Najwyższego
z dnia 9 listopada 2012 r. (VCSK 284/12) oraz w wyroku
z dnia 31 stycznia 2013 r. (IICSK 330/12) podnieść należy, że oceny umów zawartych przez klientów, którzy w ramach podstawowej swojej działalności nie zajmują się instrumentami finansowymi (do takich klientów należała niewątpliwie pozwana zawodowo funkcjonująca
w branży budowlanej) nie można sprowadzać wyłącznie do zasady volenti non fit iniuria,
w związku z tym nie można było oczekiwać zachowania przez stronę pozwaną staranności na poziomie obowiązującym podmioty zawodowo zajmujące się oferowaniem lub korzystaniem z transakcji walutowych.

Na szczególną uwagę zasługują okoliczności, podczas których doszło do zawarcia umowy ramowej, stanowiącej następnie podstawę do zawierania przez strony transakcji CIRS.

Wskazać należy, że strony przedmiotowego postępowania łączyła wieloletnia współpraca, w zakresie różnorodnych usług bankowych. Okoliczność ta nie była kwestionowana przez strony, a dodatkowo została potwierdzona zarówno przez przesłuchanych wszystkich świadków, samą stronę pozwaną w osobie P. S., ale także złożone do akt sprawy dokumenty, w postaci m.in. umów kredytu. Relacje pracowników stron miały charakter przyjazny, korespondencja zawierała spoufalenia, zdrobnienia, potoczne słownictwo. Szczególne, osobiste i bliskie relacje łączyły prezesa zarządu pozwanej spółki (...) i jego małżonkę z A. M. – ówczesnym dyrektorem oddziału powodowej spółki. Osoby te spędzały ze sobą czas prywatny m.in. podróżując i uczestnicząc w różnego rodzaju przyjęciach. Powyższe potwierdza złożona do akt dokumentacja fotograficzna, jak również zeznania samego świadka A. M.. Ponadto P. S. podczas przesłuchania stwierdził, że „przyjaźnił się z dyrektor M.”. Budowanie szczególnych relacji z bankiem trwało latami, podczas których reprezentujący pozwaną prezes zarządu obdarzył pracowników powódki wysokim poziomem zaufania korzystając ze świadczonych przez nich usług, wskazywał, że „miałem 100% zaufania do ludzi z banku”.

Zgromadzony materiał dowodowy w sprawie wykazał, że do zawarcia umowy pozwana została skłoniona przez powódkę, w osobie jej pracownika A. M., który obsługiwał pozwaną, a która to zainicjowała rozmowy dotyczące zawarcia terminowych transakcji finansowych, w tym transakcji CIRS. Powyższe potwierdziła sama dyrektor,
ale też pracownik banku (...).

Dla strony pozwanej zawarta umowa miała służyć tylko i wyłącznie do zwiększenia dostępności kredytów i obniżenia kosztów ich obsługi, odsetek, marż i prowizji. Jej celem była poprawa dostępności kolejnych kredytów i zmniejszenie kosztów finansowania jego działalności przez bank. Pozwana nie zamierzała zarabiać
na umowach z bankiem, spekulować walutami, czy nawet chronić się przed ryzykiem kursowym. Świadek K. K. potwierdziła, że „(…) celem podstawowym transakcji było obniżenie kosztów kredytowania. Tego dotyczyła pierwotna propozycja” (01:51:18 – protokół z dnia 2 grudnia 2015 r. - k.1579-1592).

Uznać zatem należało, że to właśnie zmniejszenie kosztów finansowania działalności pozwanej, było zgodnym celem stron w rozumieniu art. 65 § 2 k.c.

Wykorzystując zbudowane zaufanie, bank doprowadził do przyjęcia przez pozwaną produktu, którego ta nie potrzebowała, a którego charakter okazał się dla niej obarczony wysokim stopniem ryzyka. Dodatkowo zawarcie umowy, w ocenie Sądu Okręgowego
w Warszawie, nastąpiło przy braku właściwego po stronie powódki, procesu wyjaśnienia charakteru, celu i konsekwencji zawarcia takiej umowy. Strona powodowa zaniechała przeprowadzenia należytego procesu informacyjnego, dotyczącego nie tylko samych odsetek, ale przede wszystkim ryzyka jakie ze sobą niosą transakcje CIRS. Konkretnie nie wyjaśniono na czym polegało ryzyko wymiany końcowej.

Wskazać należy, że podczas jednego ze spotkań przedstawicieli stron, powódka przedstawiła pozwanej produkt, przy pomocy prezentacji papierowej. Jak zeznawał P. S. „przyjechały na spotkanie (…). A. została, reszta pań wyszła do mojej księgowej. Mnie rzucono wtedy na spotkaniu parę kartek, zapewniła mnie, że to jest zero ryzyka. Żadne inne informacje nie zostały przekazane tylko, że ta umowa ramowa poprawi zdolność procentów. Nic innego nie zostało przedstawione, nawet waluta. Dowiedziałem się
o walucie, o jenach, kiedy bank mnie poinformował, że jestem winny 8 mln.”;
„Ja nie uzyskałem informacji na temat produktu, ryzyk”, „Nikt na pewno nic mi nie tłumaczył”. K. K., będąca jedną z osób, która uczestniczyła w spotkaniu, oświadczyła, że „nie tłumaczyłam klientowi jak się wylicza kwotę zamknięcia CIRSa. Bodajże w regulaminie jest sformułowanie, że bank wybierze metodę wyliczenia arbitralnie”. Powyższe zeznania potwierdzają, że proces informacyjny nie przebiegał w sposób prawidłowy.

Sama prezentacja zawierała stwierdzenie „CIRSa zawsze warto zrobić”. Autorzy opinii instytutu, z którego dowód dopuścił Sąd w ramach przedmiotowego postępowania, zakwestionowali wyżej wskazane określenie, wskazując że w przypadku, gdy klient nie posiadał otwartej pozycji walutowej w walucie na którą wymienia strumień płatności, eksponuje się na ryzyko kredytowe, a nie przed nim zabezpiecza. Podobnie, jak biegły R. P., stwierdzono, że z uwagi na charakter klienta nieprowadzącego działalności na rynku międzynarodowym, stwierdzenie takie nie podlegało prawdzie. Nie uzyskując przychodów, ani nie posiadając należności denominowanych w JPY, zawierając transakcję CIRS pozwana naraziła się na otwarcie nowej niezabezpieczonej pozycji walutowej. W opinii wskazano również, że przykład przedstawiony w prezentacji, stanowił standardowy schemat transakcji CIRS, który nie był jednak tożsamy w swojej strukturze z transakcją będącą przedmiotem niniejszego postępowania, w którym nie doszło do wymiany początkowej pomiędzy stronami transakcji. Autorzy opinii wyrazili pogląd, że ten sposób prezentacji transakcji CIRS mógł wprowadzić w błąd odbiorcę, który mógł odnieść wrażenie, że instrument będący przedmiotem późniejszej oferty będzie funkcjonował w analogiczny sposób. W prezentacji podniesiono kwestię minimalizacji ryzyka w kontekście pięcioletniego okresu trwania transakcji, które było nieprawdziwe. Okres 5 lat nie był na tyle długi, aby pozwalał
na zminimalizowanie ryzyka związanego z cyklem koniunkturalnym, który trwa średnio
10-11 lat. O minimalizacji ryzyka można mówić w perspektywie powyżej 10 lat. Dodatkowo transakcja CIRS przedstawiona w prezentacji zakończyłaby się stratami dla klienta.
Sąd Okręgowy w pełni podziela zaprezentowane przez instytut twierdzenia.

Z opinii zarówno biegłego R. P., jak i instytutu – (...) w K. wynika, że do zawarcia transakcji z uwagi na wymóg określenia specyficznych warunków wymiany końcowej w ogóle nie doszło, transakcja narażała pozwaną
na nieujawnione jej ryzyko, w sytuacji gdy była jej całkowicie zbędna z punktu widzenia istoty prowadzonej przez nią działalności gospodarczej i charakteru ekspozycji kredytowej jaką miała w PLN.

Ponadto biegli dokonali oceny spornej transakcji CIRS i ustalili, że polegała
na zamianie oprocentowania kredytu spłaconego wg stopy procentowej WIBOR
na oprocentowanie wg stopy procentowej LIBOR JPY. Transakcje CIRS miały charakter spekulacyjny i nie spełniły funkcji zabezpieczającej. Jedyną korzyścią dla pozwanej było obniżenie kosztów obsługi zadłużenia o ok. 500.000 zł rocznie, poprzez korzystanie
z oprocentowania w JPY. Relacja oszczędności z tytułu obniżenia zadłużenia w stosunku
do możliwej zmienności kursu walutowego była jednak wysoce niekorzystna. Generalnie transakcje CIRS są w ekonomii przedstawione jako transakcje spekulacyjne i narażają wielokrotnie pozwaną na niekontrolowane powstawanie straty, która nie była adekwatna do minimalnych zysków. Prędzej, czy później przedsiębiorca był narażony na duże straty i utratę płynności i środków do prowadzenia działalności. W przedmiotowej sprawie to brak wymiany początkowej oznaczał otwarcie (lub zamknięcie istniejącego) ryzyka walutowego. Jak wskazywano powyżej, w wypadku transakcji CIRS bez wymiany początkowej sytuacja kontrahenta banku, który nie ma ekspozycji walutowej, a tak było w przypadku pozwanej, oznaczało zajęcie pozycji spekulacyjnej w zakresie wymiany końcowej.

Przyjęcie pozycji spekulacyjnej w zakresie wymiany końcowej i skonstruowanie ryzyka wymiany kapitału było niewskazane dla uzyskania obniżenia kosztów obsługi produktów bankowych, a przecież o to chodziło przedsiębiorcy. Co więcej o jej charakterze spekulacyjnym pozwana nie została nigdy poinformowana.

Wymiana końcowa był to zakład o to, ile warta będzie w złotych obca waluta za kilka lat. Podczas gdy pozwana nie miała świadomości, że częścią transakcji jest taki zakład, gdyż dokumentacja nie przedstawiała, że wymiana końcowa powinna być dokonana w przyszłości, po jeszcze nieznanym kursie. Bank zawarł telefonicznie z pozwaną transakcję wymiany strumieni odsetkowych, a w istocie realizował inną transakcję niż zawarł, z pominięciem wymiany początkowej, z dokonaniem wymiany końcowej, zaś przy transakcjach CIRS
nie można domniemywać istnienia jakiegokolwiek z jej elementów, a muszą być one wprost wyrażone podczas rozmowy telefonicznej, a dokonanie wymiany końcowej i w szczególności ustalenia kursu po jakim wymiana ta miałaby być dokonana. Powyższe skutkowało zmianą charakteru transakcji z zabezpieczającej na spekulacyjną. Strata pozwanej wynikała
z nieuzgodnionej wymiany końcowej. W konsekwencji usunięcie z transakcji wymiany początkowej i nie ustalenie zasad wymiany końcowej spowodowało całkowitą zmianę umowy bez zgody pozwanej.

Przed zawarciem spornych transakcji, jak wykazało postępowanie dowodowe pozwana nie otrzymała od powódki żadnych informacji wskazujących na spekulacyjny, nieadekwatny oraz wystawiający na rujnujące ryzyko walutowe charakter przedmiotowych transakcji.

W dalszej kolejności należy podnieść, że w niniejszej sprawie, pracownicy strony powodowej zeznający w charakterze świadków wskazywali co prawda, że informowali powódkę o mechanizmie działania spornych transakcji, jednakże brak przedstawienia przez powódkę innych dowodów, przykładowo nagrań z rozmów telefonicznych,
czy też dokumentacji papierowej, nie pozwalał na akceptację stanowiska banku, aby przyjąć, że te informacje i wyjaśnienia były zaprezentowane w optymalny, wyczerpujący, i zrozumiały dla pozwanej sposób, nie związanej przecież w zakresie prowadzonej przez siebie działalności z obrotem instrumentami finansowymi. W tym miejscu wskazać należy na wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 31 marca 2016 r. w sprawie VI ACa 419/15, w którym co prawda strony występowały w innej konfiguracji, ale w którym podniesiono, że "prawidłowe wywiązanie się przez pozwanego z obowiązku udzielenia powodowi fachowej informacji powinno zatem polegać na przekazaniu wszystkich tych danych w możliwych do przewodzenia wariantach kursowych i odnośnie stóp procentowych realizacji umowy, które były potrzebne do uświadomienia sobie przez powoda rzeczywistego charakteru transakcji zaoferowanych przez bank, zwłaszcza w zakresie poziomu ryzyka. Niedopełnienie tych obowiązków ze strony pozwanego uzasadniało uznanie, że zawarcie spornych transakcji było wynikiem wykorzystania przez niego swej silniejszej pozycji wobec powoda, który zawarł umowy pod presją faktycznej przewagi po stronie banku, na którą wskazywał Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 19 września 2013 r., I CSK 651/12".

Także biegli sporządzający opinię w przedmiotowej sprawie, stali na stanowisku,
iż powódka winna wytłumaczyć pozwanej jako nieprofesjonaliście konstrukcję mechanizmu finansowego i na co zostaje narażona (protokół – k.2279-2286). Przedstawienie klientowi
w sposób zrozumiały i jednoznaczny obszarów ryzyka i potencjalnych korzyści,
które związane są z zawieraniem transakcji na rynku terminowym stanowi obowiązek banku, w tym przedstawienie różnych wariantów ryzyka.

Niedopełnienie przeprowadzenia właściwego procesu informacyjnego, stanowi
w ocenie Sądu przejaw naruszenia zasady lojalności banku wobec klienta.

W przedmiotowej sprawie doszło zatem do nierównomiernego rozkładu ryzyka
i braku świadomości rozkładu ryzyka po stronie pozwanej, a wskazać należy,
że w transakcjach bankowych konieczne jest zachowanie zasady równych szans (por. wyrok SN z dnia 9 stycznia 2019 r., I CSK 736/11). Dostrzegł to prawodawca unijny, wprowadzając w art. 19 ust. 3 dyrektywy 2004/39/WE - w celu ochrony interesów inwestora - obowiązek udzielania klientom kompleksowych, rzetelnych, niebudzących wątpliwości
i niewprowadzających w błąd informacji dotyczących instrumentów finansowych
i proponowanych strategii inwestycyjnych, obejmujących stosowne wytyczne oraz ostrzeżenia o ryzyku związanym z inwestycjami w takie instrumenty lub odnoszącym się do poszczególnych strategii inwestycyjnych. Informacje te powinny być skonstruowane w taki sposób, aby potencjalni klienci mogli zrozumieć charakter i ryzyko związane z oferowanym instrumentem finansowym i podjąć świadome decyzje. Obowiązek ten został rozwinięty
w art. 27 dyrektywy 2006/73/WE.

O nadużyciu silniejszej pozycji kontraktowej jednej ze stron można mówić nie tylko wtedy, gdy druga strona jest zmuszona do zaakceptowania narzuconych jej, niekorzystnych postanowień umowy, ale też asymetria informacyjna, sprawiająca, że jeden z kontrahentów znacznie lepiej zna i rozumie uwarunkowania ekonomiczno-prawne zawieranej umowy,
w tym wynikający z jej treści rozkład ryzyka (tak wyrok SN z dnia 15 czerwca 2018 r.,
I CSK 491/17).

W konsekwencji należy stwierdzić, że przed zawarciem transakcji CIRS powódka była zobowiązana udzielić pozwanej informacji odpowiadających standardom przewidzianym w wyżej wymienionych dyrektywach 2004/39/WE i 2006/73/WE.

Jednocześnie należy wskazać, iż aktualne orzecznictwo Sądów Apelacyjnych potwierdza, iż dla oceny działania banków w roku 2008 należało stosować standardy wyrażone w Dyrektywie MiFID, nawet pomimo braku implementacji tej Dyrektywy. Tytułem przykładu należy wskazać na wyrok Sądu Apelacyjnego
z dnia 15 marca 2018 r. (VII AGa 758/18), w którym zwrócono uwagę, iż "w konsekwencji
w okresie poprzedzającym wejście w życie nowelizacji ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, w kategoriach związanych z zasadą uczciwości i lojalności banków wobec klientów należało rozumieć oraz stosować informacyjne obowiązki banków w stosunku do klientów, w zakresie ich jasności, rzetelności, niewprowadzania w błąd co do treści czynności i ryzyka, jako warunek podjęcia przez klientów świadomej decyzji".

Umowa zawarta w sytuacji, gdy pozwana nie została wyraźnie poinformowana
o rozkładzie ryzyka, a bank uzyskuje korzyści wielokrotnie i znacząco wyższe od korzyści, które osiągnął klient jest nieważna z uwagi na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego.

Wobec powyższego nie ulegało żadnej wątpliwości, że sporna transakcja była nieważna, a to przede wszystkim z uwagi na fakt, iż miała spekulacyjny i nieadekwatny charakter, obarczona była nierównomiernym rozkładem ryzyka po obu stronach, ze strony powodowego banku udzielano niepełnych informacji dotyczących produktu, ale też dlatego, że bank arbitralnie dokonał wyliczenia kwot zamknięcia. W tym miejscu należy wskazać
na wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 marca 2018 r. (VII AGa 758/18),
w którym podniesiono, "iż brak jest podstaw do przyjęcia, że sporna transakcja CIRS spełnia funkcję zabezpieczającą. Jedyną korzyścią dla powoda było obniżenie kosztu obsługi zadłużenia poprzez korzystanie z niższego oprocentowania. (...) Powyższe w ocenie Sądu Apelacyjnego stanowi dodatkowy argument przemawiający za uznaniem,
że była to transakcja spekulacyjna, bezzasadna z punktu widzenia interesów powoda, mogła przynieść więcej strat niż zysku z powodu niższego oprocentowania. Podobnie Sąd Apelacyjny w wyroku z dnia 5 grudnia 2014 r. (I ACa 579/14) zwrócił uwagę, że "banki we wzajemnych stosunkach z klientami mają obowiązek kierować się zasadami rzetelności, lojalności i powszechnie przyjętymi wzorcami zachowań instytucji zaufania publicznego
z poszanowaniem zasad uczciwej konkurencji i nie mogą wykorzystywać swego profesjonalizmu w sposób naruszający interesy klientów. Pozwany bank sprzeniewierzył
się ww. zasadom, doprowadził bowiem do umowy, która chroniła wyłącznie interesy banku
i nie chroniła interesu klienta, narażając go na nieograniczone ryzyko i nie informując go
o rzeczywistej skali ryzyka jakie towarzyszyło zawarciu umowy na zaproponowanych warunkach. Taka umowa pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego
i jako taka nie może być uznana za ważną (art. 58 § 2 k.c.)."

Okolicznością potwierdzającą nieważność spornych transakcji i jednocześnie wskazującą na niezasadność powództwa był też sposób rozliczenia końcowego transakcji dokonany arbitralnie przez bank.

O takim sposobie rozliczania wspominała przytaczana już powyżej świadek K. K..

Paragraf 19 ust. 4 OWW stanowił, że kwoty należności i zobowiązań
oraz współczynniki dyskontowe, miały być obliczane, arbitralnie przez bank na podstawie aktualnych kwotowań rynkowych innych banków na transakcje przeciwstawne do transakcji pochodnych, wchodzących w skład pakietu transakcji, będącego przedmiotem wycen i/lub (pkt 1)) aktualnych kursów walutowych, stawek referencyjnych i cen papierów wartościowych, dostępnych na stronach serwisów informacyjnych agencji (...) lub (...) (pkt 2). Do przeliczenia na złote kwot, wyrażonych w walutach obcych zastosowanie miał mieć kurs walutowy wyznaczony na podstawie kursu fixingu NBP, ustalonego w dniu wyceny.

W powyższym kontekście także Sąd Apelacyjny już w cytowanym wyroku
z dnia 15 marca 2018 r. (VII AGa 758/18) zwrócił uwagę, że "nie ma normatywnej podstawy do uznania, iż bank był uprawniony do jednostronnego wyliczenia wysokości roszczenia (...) W ocenie Sądu Apelacyjnego nie znajduje uzasadnienia w świetle art. 353 1 k.c. uprawnienie tylko jednej strony umowy do oznaczenia wysokości świadczenia w sposób arbitralny
na zasadzie pełnej dowolności, postanowienie tego typu zawarte w umowie należy uznać
za nieważne, jako sprzeczne z zasadą autonomii woli stron i naturą transakcji zabezpieczającej, a zatem naruszające art. 353 1 k.c. ze skutkiem z art. 58 § 2 k.c.".

Zdaniem Sądu Okręgowego natomiast bez znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy pozostawał fakt, iż powódka zawierała wcześniejsze transakcje, które zamknęły się dla niej pozytywnym wynikiem, gdyż i te transakcje miały charakter spekulacyjny. Powódka tylko i wyłącznie nie poniosła na nich straty, gdyż polska waluta nie ulegała osłabieniu.

Reasumując, w uznaniu Sądu Okręgowego sporna transakcja jest dotknięta nieważnością z mocy prawa wobec naruszenia treści art. 58 § 2 k.c. w zw. z art. 353 1 k.c.
z uwagi na jej sprzeczność z zasadami współżycia społecznego oraz istotą (naturą) transakcji zabezpieczających. Następstwem powyższej oceny było uznanie, że kwota dochodzona przez powódkę jako rozliczenie tejże transakcji, nie przysługuje jej, bowiem czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna (art. 410 § 2 k.c.).

W oparciu o zapisy art. 108 k.p.c. Sąd rozstrzygnął w pkt 2 sentencji wyroku,
o zasadach poniesienia przez strony kosztów procesu ustalając, że strona powodowa przegrała proces w całości i szczegółowe rozliczenie kosztów sądowych pozostawiając referendarzowi sądowemu.

Mając na uwadze powyższe, na podstawie powołanych przepisów, Sąd orzekł jak
w sentencji wyroku.

SSO Katarzyna Kisiel

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

SSO Katarzyna Kisiel