UZASADNIENIE

Powód Z. S. w pozwie wniesionym pierwotnie do (...) w K. po ostatecznym jego sprecyzowaniu domagał się od Skarbu Państwa - (...) w K. i (...) w K. zasądzenie kwoty 100.000 zł z czego 60.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i straty moralne, oraz 40.000 zł tytułem odszkodowania za utracone dochody, które mógł osiągnąć jako rzeczoznawca majątkowy wykonujący specjalistyczne opinie w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. W uzasadnieniu swojego żądania w stosunku do pozwanych jednostek Skarbu Państwa, wskazał, że (...) w K. wniosła przeciwko niemu akt oskarżenia, będący wynikiem wadliwe przeprowadzonego postępowania, gdyż już na etapie postępowania przygotowawczego możliwe było stwierdzenie, że powód nie dopuścił się zarzucanych mu czynów, objętych następnie aktem oskarżenia. Przede wszystkim podkreślał, że postępowanie było prowadzone opieszale, bez należytego przygotowania co skutkowało zwrotem akt sprawy do Prokuratury celem usunięcia istotnych braków postępowania przygotowawczego. Łącznie postepowanie trwało blisko 17 lat zakończone umorzeniem postępowania co do większości stawianych zarzutów, a co do reszty uniewinnieniem.

Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez (...) w K., (...) w K. zastępowany przez (...) wniósł o oddalenie powództwa w całości. W ocenie pozwanego roszczenie powoda o zasądzenie na jego rzecz dochodzonej pozwem kwoty od Skarbu Państwa jest także całkowicie niezasadne w świetle uregulowań art. 23 k.c., 24 k.c. oraz 448 k.c. w zw. z art. 417 § 1 k.c. i 361 k.c. Ogólnikowe zarzuty powoda dotyczące długotrwałości procesu oraz postępowania przygotowawczego nie mogą być skuteczne, nie są one bowiem poparte faktami dokumentującymi przewlekłość konkretnych czynności procesowych dokonywanych przez pozwany Sąd i jednostkę prokuratury prowadzącej postępowanie przygotowawcze. Powód po pierwsze nie wskazał konkretnych czynności procesowych, które w jego ocenie doprowadziły do przewlekłości postępowania, a po drugie nie udowodnił, że sposób ich prowadzenia doprowadził do powstania przewlekłości. Sama zaś długotrwałość postepowania nie może być utożsamiana z przewlekłością. Pozwany z ostrożności procesowej wskazał również, że strona powodowa w żaden sposób nie wykazała powstania szkody majątkowej ani jej wysokości.

Postanowieniem z dnia 4 grudnia 2019r. Sąd Apelacyjny w S. w związku ze zmianą przepisów wprowadzonych ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019, poz. 1469) na podstawie art. 44² pkt. 1 k.p.c. wyznaczył do rozpoznania niniejszej sprawy Sąd Okręgowy w Słupsku.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny;

Sąd Rejonowy w S. wyrokiem z dnia 3 listopada 2000r sygn. akt (...) uznał powoda za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu to jest, że w okresie od stycznia do kwietnia 1998r. w K., będąc zatrudnionym na stanowisku do spraw bankowych w (...) Banku (...) S.A. Oddział w K. i z racji zajmowanego stanowiska będąc odpowiedzialnym za zajmowanie się sprawami majątkowymi banku w zakresie realizacji kredytu Nr (...) z dnia 9 stycznia 1998r. udzielonego Spółce Cywilnej (...) w T., nie dopełniając ciążącego na nim obowiązku nadzoru nad realizacją kredytu, zadysponował wypłacenie środków pieniężnych w łącznej kwocie co najmniej 65.540,78 zł., stanowiącej mienie znacznej wartości, na podstawie ustalonych faktur stanowiących już poprzednio podstawę wypłaty środków przez ten Bank, bądź (...) Oddział w K., czym działał na szkodę (...) Banku (...) S.A. (...) w K. – to jest o czynu z art. 296 § 1 k.k. w zw. art. 12 k.k. i na podstawie tych przepisów skazał Z. S. na karę 6-ciu miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem tej kary na okres 2 lat, a ponadto Sąd wymierzył mi karę grzywny w wysokości 20 stawek dziennych po 20 złotych każda.

Sąd Okręgowy w K., wyrokiem z dnia 27 lutego 2001r. sygn. akt (...) utrzymał w mocy zaskarżony wyrok Sądu Rejonowego w S..

Bezsporne

W wyniku wieloletnich starań powoda, kasację od wyroku sądu II Instancji wniósł, na podstawie art. 521 k.p.k., Prokurator Generalny.

Wyrokiem z dnia 3 lutego 2005r. Sąd Najwyższy w wyniku rozpoznania kasacji uchylił zaskarżony wyrok oraz utrzymany nim w mocy wyrok Sądu Rejonowego w S. i Z. S. uniewinnił od popełnienia zarzucanego mu czynu.

Dowód; korespondencja, kasacja i odpis orzeczenia wraz z uzasadnieniem k. 27- 47 w aktach sprawy (...) w K. sygn. (...).

Pozwem wywiedzionym w dniu 12 lipca 2005r. powód wystąpił przeciwko Skarbowi Państwa (...) (...) w K. o zasadzenie kwoty 113.309,80 zł. W uzasadnieniu swojego żądania wskazał, że wydanie wyroku skazującego za popełnienie przestępstwa na karę pozbawienia wolności w zawieszeniu na 2 łata oraz na karę grzywny i zamieszczenie informacji o skazaniu za popełnienie przestępstwa w Centralnym Rejestrze Skazanych spowodowało u niego krzywdę, naruszenie dobrego imienia, naraziło na negatywne przeżycia psychiczne, utratę autorytetu i szacunku w środowisku zawodowym, sąsiedzkim i rodzinnym, a także w konsekwencji uniemożliwiło mu wykonywanie prac rzeczoznawcy majątkowego w tym wykonywania opinii specjalistycznych dla Urzędów Skarbowych i innych instytucji.

Wyrokiem z dnia 26 czerwca 2008r. Sąd Okręgowy w K. uwzględniając w części powództwo Z. S. zasądził od pozwanego Skarbu Państwa – Prezesa (...) w K. na rzecz powoda Z. S. kwotę 50.000 zł z czego 30.000 zł korzystając z przysługującego mu uprawnienia do ustalenia wysokości utraconych przez powoda korzyści finansowych, które uzyskałby jako rzeczoznawca na podstawie danych o dochodach innych biegłych, wcześniejszych dochodów powoda z tego tytułu, szacunków wskazanych przez biegłego sądowego w opinii wykonanej na potrzeby procesu i uznał, że skoro niemożliwe jest ustalenie dokładnej kwoty, to odpowiednie w okolicznościach rozpoznawanej sprawy będzie właśnie taka. Natomiast 20.000 zł zasądził tytułem zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c.

Apelacja pozwanego została oddalona.

Dowód; dokumenty i orzeczenia znajdujące się w aktach sprawy (...) w K. (...).

W tożsamym czasie poczynając od września 2000r. Komenda Miejska Policji w K. wszczęła dochodzenie w sprawie wyrządzenia znacznej szkody majątkowej w mieniu (...) Banku SA (...) w K. poprzez niedopełnienie obowiązków przez pracowników zajmujących się udzielaniem podmiotom gospodarczym kredytów bankowych – tj. o czyn z art. 296 § 1 i 3 k.k. Podstawą wszczęcia tego postępowania przygotowawczego stało się nadesłane do (...) w K. przez (...) Banku S. A. zawiadomienie o przestępstwie. Do 25 maja 2001r. śledztwo nadzorowane było przez (...) w K., a decyzją z tego dnia przejęte zostało do dalszego prowadzenia przez Wydział śledczy (...) w K.. Od tego czasu postępowanie było prowadzone pod sygnaturą akt (...). W sprawie tej po zgromadzeniu niezbędnego materiału dowodowego, w tym dostępnej dokumentacji bankowej w zakresie kredytów udzielonych przez (...) Bank (...) w K. łącznie 7 podmiotom gospodarczym, w dniu 3 stycznia 2002 r. powołano biegłego sądowego rewidenta, któremu zlecono dokonanie kontroli prawidłowości postępowania pracowników banku w toku procesu kredytowego.

W dniu 30 czerwca 2003 r. w sprawie tej skierowano akt oskarżenia do Sądu Rejonowego w K.. Sąd Rejonowy w K. postanowieniem wydanym w dniu 26 sierpnia 2004r. zwrócił sprawę (...) w K., w celu usunięcia braków postępowania. Sąd Okręgowy w K. postanowieniem z 20 września 2004 roku po rozpoznaniu zażalenia (...) w K. utrzymał w mocy postanowienie sądu I instancji.

W dniu 30 grudnia 2005r. ponownie skierowano do Sądu Rejonowego w K. akt oskarżenia, w którym Z. S. zarzucono popełnienie czynów zakwalifikowanych z art. 296 § 1 i 3 k.k.

Postanowieniem z dnia 31 października 2006r. Sąd Rejonowy w K. ponownie zdecydował o zwrocie akt (...) w K., celem usunięcia braków postępowania. Orzeczenie to zostało uchylone przez sąd odwoławczy postanowieniem z dnia 28 grudnia 2006r.

Postanowieniem z dnia 19 lipca 2007r. Sąd Rejonowy w K. na podstawie art. 35 § 1 k.p.k. stwierdził swą niewłaściwość i sprawę przekazał do rozpoznania (...).

Sąd Okręgowy w K. postanowieniem z dnia 2 października 2007r. uznał się niewłaściwym i sprawę S. B., G. C., K. M., E. W. (1), Z. S., A. S., E. W. (2), A. M. przekazał ponownie Sądowi Rejonowemu w K. celem rozpoznania i rozstrzygnięcia, które to rozstrzygnięcie Sąd Apelacyjny utrzymał w mocy.

Wyrokiem z dnia 7 marca 2013r. Sąd Rejonowy w K. po rozpoznaniu sprawy na 115 rozprawach uznał oskarżonych w tym Z. S. za winnych popełnienia zarzuconych im czynów i wymierzono im stosowne kary. Powód został uznany za winnego popełnienia wszystkich zarzucanych mu czynów i wymierzył mu karę łączną grzywny w wysokości 140 stawek dziennych ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 60 zł.

Pisemne uzasadnienie orzeczenia zostało sporządzone dnia 30.04.2014r. a doręczone powodowi w dniu 9.06.2024r.

Wyrokiem (...) w K. (...) z dnia 19 grudnia 2014r. opisane wyżej orzeczenie zostało uchylone i sprawę przekazano do ponownego rozpoznania (...) Po przekazaniu postępowania karnego w tej sprawie do (...) w K. jako Sądu I instancji, Sąd ten postanowieniem z 12 czerwca 2015r. umorzył postępowanie wobec stwierdzenia, że czyny oskarżonych nie zawierają znamion czynu zabronionego – tj. na za podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k.

Na skutek zaskarżenia tego orzeczenia. Sąd Apelacyjny w S., podzielając przedstawioną w zażaleniu argumentację oskarżyciela publicznego. postanowieniem z 25 września 2015 r. uchylił rozstrzygnięcie Sądu I instancji i sprawę przekazał (...) do dalszego prowadzenia.

Postanowieniem z dnia 1 grudnia 2025r. Sąd Okręgowy w K. co do dwóch z czterech stawianych Z. S. zarzutów postępowanie umorzył z uwagi na przedawnienie karalności odpowiednio 6 i 27 maja 2013r.

Wyrokiem (...) w K. z dnia 12 kwietnia 2017r. po rozpoznaniu w dniach: 17.05.2016r., 18.05.2016r., 19.05.2016r., 24.05.2016r., 7.06.2016r., 8.06.2016r., 6.07.2016r., 7.07.2016r., 6.09.2016r., 7.09.2016r., 26.09.2016r., 27.09.2016r., 25.11.2016r., 12.12.2016r., 13.12.2016r., 10.02.2017r., 14.03.2017r., 15.03.2017r. i 29.03.2017 roku sprawy wszystkich oskarżonych w tym powoda, uniewinnił go od opisanego w wyroku w pkt IX czynu, natomiast co do ostatniego zarzucanego mu czynu umorzył postepowanie przy ustaleniu, że oskarżony dopuścił się jego popełnienia.

Apelacja wniesiona przez stronę została oddalona poprzez utrzymanie w mocy wyroku w zaskarżonej części. Natomiast Sąd Najwyższy kasację wniesioną przez między innymi Z. S. postanowił pozostawić bez rozpoznania.

Bezsporne – nadto odpisy z akta sprawy SO w K. sygn. (...) ( poprzednio (...)) jak w załączeniu akt k. 144-145 niniejszej sprawy.

Powód w okresie prowadzenia przeciwko niemu postępowania przygotowawczego, oraz postępowania karnego przed Sądem nie złożył skargi w trybie przepisów ustawy z dnia 17 czerwca 2004r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tj. w Dz. U. z 2018r.,poz.75).

Bezsporne

Powód Z. S. do marca 1998r. był pracownikiem oddziału (...) Banku w K. na stanowisku tzw. specjalisty kredytowego do obsługi wszystkich klientów. Od stycznia 1999r. jest na emeryturze. Po ustaniu zatrudnienia od dnia 1 czerwca 1999 r rozpoczął prowadzenie działalność gospodarczej w zakresie doradztwa ekonomicznego, technicznego, szacowania środków produkcji. Od 1976 roku posiadał uprawnienia rzeczoznawcy o specjalności organizacja zakładów przemysłowych nadanych przez Stowarzyszenie (...). Działalność wyrejestrował w 2015r. Od tego czasu jego źródłem utrzymania jest emerytura.

Bezsporne nadto dokumenty jak na k. 65-71 akt, zeznania strony k. 165-166 akt.

Sąd zważył co następuje

Stosownie do art. 16 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (tj. (...)) strona, która nie wniosła skargi na przewlekłość postępowania zgodnie z art. 5 ust. 1 może dochodzić – na podstawie art. 417 kodeksu cywilnego – naprawienia szkody wynikłej z przewlekłości, po prawomocnym zakończeniu postępowania co do istoty sprawy. Przepis ten nie stanowi jednak źródła roszczeń o naprawienie szkody wynikłej z przewlekłości postępowania. Ich podstawą mogą być w szczególności art. 445 i 448 k.c., stosowane z uwzględnieniem orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącego art. 6 ust. 1 i art. 41 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, sporządzonej w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r. – ((...)).

Spór w sprawie dotyczył oceny, czy doszło do działania władzy niezgodnego z prawem, a to z kolei, wymagało odniesienia się do poglądów doktryny odnośnie rozumienia art. 417 k.c., z których wynika, iż przesłankę bezprawności ujętą w formule „działanie lub zaniechanie niezgodne z prawem” należy ujmować ściśle, jako zaprzeczenie zachowania uwzględniającego nakazy i zakazy wynikające z normy prawnej. Chodzi tu zatem o niezgodność z konstytucyjnie rozumianymi źródłami prawa, czyli Konstytucją, ustawami, ratyfikowanymi umowami międzynarodowymi oraz rozporządzeniami.

Przywołany powyżej art. 417 § 1 k.c. jest podstawą odpowiedzialności Skarbu Państwa jako szczególnej państwowej osoby prawnej, cywilnoprawnej personifikacji państwa. Użyte w nim pojęcie „wykonywanie władzy publicznej” obejmuje tylko takie działania, które ze swej istoty, a więc ze względu na charakter i rodzaj funkcji przynależnej władzy publicznej, wynikają z kompetencji określonych w samej Konstytucji oraz innych przepisów prawa. Ich wykonywanie z reguły łączy się z możliwością władczego kształtowania sytuacji jednostki. Obejmuje zatem działania w takim obszarze, w którym może dojść do naruszenia prawa i wolności jednostki ze strony władzy publicznej, czyli przepis ten jest podstawą odpowiedzialności Skarbu Państwa wówczas, gdy szkoda została wyrządzona przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie funkcjonariusza państwowego lub państwowej jednostki organizacyjnej bez osobowości prawnej, uprawnionych do wykonywania władzy publicznej (tzw. sfera imperium).

Utrwalona wykładnia tego przepisu nie pozostawia żadnych wątpliwości, że źródłem szkody jest wyłącznie niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Należy przez to rozumieć wszelkie czynności związane z wykonywaniem imperium: zarówno czynności faktyczne, np. niezgodne z prawem zastosowanie środków bezpośredniego przymusu, jak i indywidualne rozstrzygnięcia podjęte przy zachowaniu określonej procedury, np. decyzja, zarządzenie.

Podstawową przesłanką tej odpowiedzialności jest bezprawność, ujęta zarówno w art. 77 ust. 1 Konstytucji RP, jak i w art. 417 k.c. w formule „niezgodne z prawem”. Odpowiedzi na pytanie jak rozumieć ową „niezgodność z prawem” należy poszukiwać w szczególności w dorobku judykatury. Asumptem do rozważań na ten temat stał się wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 4 grudnia 2001 r., w sprawie (...), który wyjaśniając pojęcie „niezgodne z prawem” użyte w art. 77 ust. 1 Konstytucji, skłaniał się ku ścisłemu ujmowaniu tego pojęcia, rozumiejąc je jako „zaprzeczenie zachowania uwzględniającego nakazy i zakazy wynikające z normy prawnej”, podkreślając, że w ujęciu konstytucyjnym pojęcie „niezgodność z prawem” jest węższe od cywilnego pojęcia „bezprawność”. Sąd Najwyższy wielokrotnie podkreślał, że istotnie o bezprawności działania pozwanego nie przesądza samo wszczęcie i prowadzenie przeciwko powodowi postępowania karnego, fakt uchylenia wyroku skazującego przez sąd odwoławczy i ostateczne zakończenie postępowania wyrokiem uniewinniającym.

Przewidziana w art. 417 § 1 k.c. odpowiedzialność Skarbu Państwa za szkodę o charakterze majątkowym lub niemajątkowym, wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej, może wynikać z przewlekłego prowadzenia postępowania sądowego. Dobrze zorganizowane państwo powinno bowiem zapewniać obywatelom sprawne funkcjonowanie wymiaru sprawiedliwości, w ramach którego sprawy sądowe będą rozpoznawane w rozsądnym terminie i bez zbędnej zwłoki. Naruszenie tego wymogu, jako zachowanie niezgodne z prawem, rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą związaną z działalnością tej jednostki władzy publicznej, z której działania lub zaniechania wynika dochodzone roszczenie.

W ocenie Sądu orzekającego w niniejszej sprawie długotrwały proces karny, jak i poprzedzający go okres prowadzenia postepowania przygotowawczego był wynikiem nieefektywnego prowadzenia sprawy i braku należytej staranności procesowej, co wypełnia przesłanki bezprawności przewidzianej w art. 417 k.c. Bez wątpienia blisko 17 letni okres oczekiwania na rozstrzygnięcie jest co najmniej długotrwały jeśli nie przewlekły ponad standardy demokratyczne przewidziane w demokratycznym państwie prawa, nawet przy uwzględnieniu zawiłości materii i wielości oskarżonych. Czas trwania postępowania karnego w sprawie powoda przekraczał „rozsądny termin” w rozumieniu art. 6 ust. 1 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności.

Naruszenie prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie należy kwalifikować jako czyn niedozwolony, a odpowiedzialność Skarbu Państwa nie jest uwarunkowana stwierdzeniem winy funkcjonariusza, wystarczy zatem stwierdzenie bezprawności. Prowadzenie postępowania karnego przez 17 lat niewątpliwie wyczerpuje przesłankę bezprawności. Z ustaleń dokonanych w sprawie wynika, że postępowanie było prowadzone przewlekle, występowały długie okresy nieusprawiedliwionej bezczynności, ponad rok było sporządzane pisemne uzasadnienie wyroku wydanego w dniu 7.03.2013r., a wyznaczenie aż 115 rozpraw nie świadczy o koncentracji materiału dowodowego. Sama zatem bezprawność działania wystarczy do stwierdzenia odpowiedzialności Skarbu Państwa na podstawie art. 448 k.c. za krzywdę wyrządzoną naruszeniem dobra osobistego. Odpowiedzialność Skarbu Państwa na tej podstawie nie jest bowiem zależna od winy ( por. uchwałę 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 18 października 2011 r., (...), nr 2, poz. 15). Warunkiem odpowiedzialności na tej podstawie jest jednak, określenie konkretnego dobra osobistego i wykazanie pozostałych przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa, to jest szkody, także niematerialnej i związku przyczynowego między naruszeniem dobra osobistego a szkodą.

W doktrynie prawa i orzecznictwie sądowym dobra osobiste powszechnie określa się jako wartości o charakterze niemajątkowym, ściśle związane z człowiekiem. Chodzi zatem o takie prawa, które wynikają z samej istoty człowieczeństwa. Charakter prawny dóbr osobistych odróżnia je od innych wartości, także tych, które wskazane są w Konstytucji czy międzynarodowych konwencjach, regulujących prawa człowieka. Do takich praw o charakterze gwarancyjnym należy prawo do sądu, w tym prawo do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie, gwarantowane w art. 45 Konstytucji i art. 6 Konwencji. Prawo do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie nie jest jednak dobrem osobistym, a przepisy Konstytucji i Konwencji nie stanowią samodzielnej podstawy roszczenia o zadośćuczynienie za naruszenie tego prawa. Gwarancyjny charakter mają również przepisy ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, również nie stanowią więc źródła roszczeń o naprawienie szkody wynikłej z przewlekłości postępowania. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 6 maja 2010 r., (...) wskazał jednak że naruszenie prawa do rozpoznania sprawy w rozsądnym terminie nie jest dobrem osobistym, ale może prowadzić do naruszenia dobra osobistego określonego w art. 23 k.c. Należy zatem to inne dobro określić, powiązać z konkretnymi objawami wskazywanymi przez powoda i rozważyć, czy istotnie stanowi ono wartość, o jakiej mowa w art. 23 k.c. Dopiero zatem naruszenie tego innego dobra może podlegać kompensacie na podstawie przepisów art. 417, art. 445 i art. 448 w związku z art. 24 k.c., wykładanych z uwzględnieniem orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka dotyczącego art. 6 ust. 1 i art. 41 Konwencji. ). Zadośćuczynienie pieniężne oparte na podstawie art. 448 k.c. może być przyznane tylko za szkodę niemajątkową (krzywdę) doznaną w następstwie naruszenia dobra osobistego, co oznacza, że wymagane jest w każdym wypadku wykazanie przez powoda istnienia konkretnego dobra osobistego i jego naruszenia.

Powód domagał się odszkodowania za utracone dochody i zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, upatrując źródła w przewlekłości postępowania i w wadliwości merytorycznych rozstrzygnięć podejmowanych w toku całego prowadzonego przeciwko niemu postepowania karnego zakończonego wydaniem wyroku w dniu 12 kwietnia 2017r.

Wysokość świadczenia przyznawanego na podstawie art. 448 k.c. ma charakter oceny, dlatego przy jego określaniu sądy zachowują duży zakres swobody. Określenie „odpowiedniej” sumy zadośćuczynienia przyznanego na podstawie art. 448 k.c. wymaga rozważenia wszystkich okoliczności sprawy i powinno uwzględniać w szczególności rodzaj naruszonego dobra, rozmiar doznanej krzywdy, intensywność naruszenia z uwagi na długotrwałość cierpień psychicznych doświadczanych przez powoda w następstwie kontynuowania procesu karnego, w wyżej określonym czasie, wystąpienie następstw tego stanu na przyszłość, ocenę, czy są one odwracalne ( por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2002 r,. (...), nr 4, poz. 56, z dnia 9 września 2015 r. (...), z dnia 26 marca 2015 r., (...), z dnia 20 kwietnia 2006 r., (...), nr 4, poz. 40).

Powód Z. S. w swych zeznaniach przed Sądem Okręgowym twierdził, że wieloletnie postępowanie prowadzone przeciwko niemu wpływało na społeczną ocenę jego osoby, wywoływało frustrację i niepokój. Powoływał się na utracone zdrowie, godność, ostracyzm w środowisku będący wynikiem licznych artykułów w lokalnej prasie, utratę wolności rozumianej jako swoboda decydowania o sobie, także w aspekcie sposobu dysponowania swoim czasem. Powód musiał uczestniczyć w rozprawach sądowych ponad wymaganą potrzebę. Miał negatywne odczucia i przeżywał stres w związku z utrzymywaniem go w stanie oskarżenia, utracił poczucie bezpieczeństwa, przeżywał frustrację i niepokój po wydawanych w jego sprawie nieprawomocnych wyrokach skazujących, w związku z czym pogorszeniu uległ jego stan psychiczny. Bez wątpienia był po przejściach związanych z wcześniej prowadzonym przeciwko niemu postępowaniu karnym, gdzie przez wiele lat po wydaniu prawomocnego wyroku walczył o oczyszczenie z zarzutów co ostatecznie nastąpiło, co jeszcze bardziej spotęgowało jego lęk i wpływało na pogorszenie stanu zdrowia psychicznego. Na rozprawie w dniu 14 października 2020r. Sąd widział człowieka - dzisiaj blisko 90 letniego- który nie potrafi już uwolnić się od myślenia o tym co stracił przez trwające blisko 17 lat postępowanie karne.

W ocenie Sądu ustalone w sprawie okoliczności przemawiały za przyjęciem, iż adekwatną kwotą zadośćuczynienia pieniężnego była dla powoda z tytułu zadośćuczynienia jest 30.000zł.

Dodać jeszcze należy, iż ocena kryteriów decydujących o wysokości zadośćuczynienia zależy od okoliczności konkretnej sprawy. Dlatego konfrontacja danego przypadku z innymi może dać Sądowi jedynie orientacyjne wskazówki, co do poziomu odpowiedniego zadośćuczynienia. W każdej sprawie występują szczególne, właściwe tylko dla niej, okoliczności faktyczne. Natężenie doznanych krzywd zależy od indywidualnych cech poszkodowanego, dlatego okoliczności wpływające na wysokość zadośćuczynienia, podobnie jak kryteria ich oceny, powinny być rozważane indywidualnie wobec konkretnej osoby pokrzywdzonego, bez względu na wysokość zadośćuczynienia zasądzonego w innej sprawie. Nie da się, bowiem w wymierny sposób ocenić, czy doznana przez osobę krzywda, nawet przy podobnych doznaniach i sytuacji osobistej, jest większa, czy mniejsza niż krzywda doznana przez inną osobę na rzecz, której w innej sprawie zasądzono odpowiednie świadczenie.

Dalej idące roszczenia finansowe powoda zostały oddalone jako nieuzasadnione w okolicznościach sprawy. Tym samym oddaleniu podlegało w całości żądanie z tytułu odszkodowania za utracone dochody. Stwierdzenie przewlekłości postępowania w procesie o odszkodowanie jest równoznaczne ze spełnieniem tylko jednej spośród koniecznych przesłanek odpowiedzialności Skarbu Państwa a mianowicie przesłanki bezprawności. Powód powinien nadto wykazać dalsze, tj. szkodę oraz związek przyczynowy pomiędzy nią a bezprawnym zachowaniem, z którego szkoda ta wynikła. Dochodząc naprawienia szkody majątkowej, powód nie przedstawił dowodów na poniesienie konkretnego uszczerbku majątkowego, stanowiącego normalne następstwo przewlekłego postępowania sądowego.

Regulacja art. 417 § 2 nie uchybia stosowaniu art. 441 do przypadków, gdy odpowiedzialność za szkodę ponosi kilka podmiotów, z których jeden lub więcej Odpowiada zgodnie z art. 417 (M. S. Odpowiedzialność odszkodowawcza władzy publicznej s.30, (...), J., K., S.-B., Zobowiązania 2016, s. 251).

Rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów procesu następuje w myśl ogólnej reguły odpowiedzialności za wynik postępowania. Zasada ta została wprost wyrażona w art. 98 k.p.c. zgodnie z którym strona przegrywająca jest zobowiązana do zwrotu przeciwnikowi, na jego żądanie, kosztów procesu. W Kodeksie postępowania cywilnego przewidziano wszakże możliwość odstąpienia od tej reguły w przypadku zaistnienia w sprawie nadzwyczajnych okoliczność. Stosownie bowiem do treści art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Ocena, czy te szczególnie uzasadnione wypadki wystąpiły należy do sądu i wymaga wszechstronnego rozważenia okoliczność rozpoznawanej sprawy. Ze zgromadzonego w sprawie materiału procesowego wynika, że powód utrzymuje się z emerytury w wysokości 3.550 zł. Jego majątek stanowią też oszczędności na rachunku bankowym w wysokości około 60.000zł. Uiścił cała opłatę od pozwu w wysokości 5.000 zł. Biorąc pod uwagę charakter dochodzonego roszczenia, a także subiektywne przekonanie powoda o jego zasadności, Sąd doszedł do przekonania, że spełnione zostały – określone powołanym przepisem – przesłanki uzasadniające nieobciążanie powoda kosztami procesu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2011 r. (...)). Z tych względów orzeczono jak w pkt 2 wyroku.

Przewodniczący:	SSO Małgorzata Banaś
Protokolant:	starszy sekretarz sądowy Małgorzata Bugiel

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE