UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 31 sierpnia 2020 r. Sąd Rejonowy w Wieluniu w sprawie z powództwa M. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Handlowo – Usługowe (...) z siedzibą w K. przeciwko (...) S.A. z siedzibą w S. zasądził od pozwanego na rzecz powoda 2.965,95 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 31 lipca 2019 roku do dnia zapłaty, obciążając pozwanego kosztami postępowania w kwocie 1.516,00 zł, zasądzonymi z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

W dniu 17 maja 2019 roku doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego kierujący samochodem osobowym marki C. (...) o nr rej (...), podczas włączania się do ruchu ze stacji paliw (...) nie zachował szczególnej ostrożności i nie ustąpił pierwszeństwa przejazdu, kierującemu samochodem marki R. (...) o nr rej. (...), J. P.. Na miejsce zdarzenia wezwano funkcjonariuszy Policji, którzy ukarali sprawcę mandatem karnym. W wyniku zdarzenia uszkodzeniu uległ samochód marki R. (...) o nr rej. (...), będący własnością poszkodowanej D. P. (1). Sprawca w dniu zdarzenia, posiadał obowiązkowe ubezpieczenie w zakresie odpowiedzialności posiadaczy pojazdów mechanicznych OC w (...) S.A. z siedzibą w S.. Z uwagi na uszkodzenia, samochód poszkodowanej został odholowany na plac znajdujący się w K., a należący do M. B. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Handlowo – Usługowe (...) z siedzibą w K.. W dniu 18 maja 2019 roku, córka poszkodowanej D. P. (1), D. P. (2) zgłosiła do ubezpieczyciela szkodę, która została zarejestrowana pod numer (...). Podczas rozmowy na infolinii pozwany nie zaproponował poszkodowanej wynajmu pojazdu zastępczego. Uszkodzony samochód osobowy marki R. (...) należy do segmentu pojazdów określonych w klasie (...). W dniu 17 maja 2019 roku została zawarta przez powoda z poszkodowaną D. P. (1) umowa najmu samochodu marki F. (...) o nr rej. (...) na okres od dnia 17 maja 2019 roku do dnia 24 czerwca 2019 roku, przy określeniu stawki dziennej najmu na poziomie 135,00 zł netto. Samochód osobowy marki R. (...) należy do segmentu pojazdów określonego jako klasa (...). Następnie, w dniu 25 czerwca 2019 roku, za najem tego auta zastępczego przez okres 39 dni wynajmujący wystawił fakturę VAT Nr (...) na kwotę 6.475,95 zł brutto (39 dni x 135,00 zł netto/1 doba + VAT), płatną do dnia 02 lipca 2019 roku. D. P. (1), przed podpisaniem umowy najmu pojazdu zastępczego, sprawdziła w Internecie oferty innych wypożyczalni samochodów. Oferta zaproponowana przez powoda, była przybliżona do tych, które proponowały inne firmy ogłaszające się w Internecie. W dniu, w którym została zawarta umowa najmu samochodu, powód zawarł z poszkodowaną umowę cesji wierzytelności, na mocy której D. P. (1) na warunkach określonych w umowie, przelała na rzecz powoda Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe (...) z siedzibą w K. swoją wierzytelność z tytułu odszkodowania należnego za holowanie pojazdu, parkowanie, prawo do zwrotu kosztów z tytułu najmu pojazdu zastępczego, przysługującą poszkodowanemu w związku ze szkodą komunikacyjną z dnia 17 maja 2019 roku Nr (...). O przelewie wierzytelności został zawiadomiony ubezpieczyciel. W dniu 24 maja 2019 roku dokonano oględzin uszkodzonego samochodu, a decyzją z dnia 14 czerwca 2019 roku, (...) S.A. z siedzibą w S. zawiadomił poszkodowaną o przyznaniu odszkodowania w kwocie 4.350,00 zł brutto, bowiem z uwagi na nieopłacalność naprawy szkodę zakwalifikowano jako całkowitą, ustalając tym samym wysokość odszkodowania jako różnicę pomiędzy wartością rynkową pojazdu w dniu wypadku, a wartością pozostałości.

Decyzją z 27 czerwca 2019 roku, (...) S.A. z siedzibą w S. zawiadomił o przyznaniu dopłaty do odszkodowania w wysokości 4.125,00 zł brutto. Przy wypłacie odszkodowania uwzględniono koszty wynajmu pojazdu zastępczego w kwocie 3.510,00 zł brutto oraz koszty holowania w kwocie 615,00 zł brutto. Poszkodowana D. P. (1), dopiero po wypłacie odszkodowania przez (...) S.A., zakupiła nowy samochód. Z uwagi na to, iż zakupiony pojazd nie był samochodem nowym z salonu, został oddany do warsztatu samochodowego, celem wykonania ogólnego przeglądu jego stanu oraz wymiany oleju, płynów, ewentualnie zniszczonych części. Po otrzymaniu samochodu od mechanika, poszkodowana D. P. (1) niezwłocznie zwróciła pojazd zastępczy. Z analizy rynku cen wypożyczenia samochodu wynika, że dzienny koszt wynajmu pojazdu zastępczego analogicznej klasy, jak pojazd uszkodzony w dacie zaistnienia szkody – samochodu osobowego marki R. (...) segmentu (...) na rynku lokalnym właściwym dla poszkodowanego, zawierał się w granicach 145,00 zł – 270,00 zł netto. Przy takich ustaleniach, sąd pierwszej instancji, wywodził, że skoro strony nie kwestionowały faktu zaistnienia szkody oraz odpowiedzialności ubezpieczyciela, to . sporną była jedynie wysokość kosztów najmu samochodu zastępczego wynajętego przez powoda, a tym samym należnego powodowi z tego tytułu odszkodowania.

Sąd Rejonowy przywołał w zakresie podstawy prawnej roszczenia art. 822 § 1 k.c. Zasada odpowiedzialności w tym kontekście nie budziła wątpliwości, podobnie jak czynna legitymacja procesowa powoda, sporny był zatem okres, za jaki powodowi należał się zwrot kosztów z tytułu najmu pojazdu zastępczego oraz wysokość należności z tego tytułu przez pryzmat zastosowanej stawki.

W ocenie Sądu pierwszej instancji, powód zasadnie żądał zwrotu kosztów najmu pojazdu zastępczego przez poszkodowaną przez okres 39 dni, tj. za okres od dnia 17 maja 2019 roku do dnia 24 czerwca 2019 roku, czyli za okres od dnia podpisania umowy najmu pojazdu zastępczego marki F. (...) do momentu otrzymania zakupionego samochodu z warsztatu samochodowego i jednoczesnego zwrotu pojazdu zastępczego. Powód wykazał bowiem, iż w tym czasie poszkodowana D. P. (1) rzeczywiście korzystała z pojazdu zastępczego na zasadzie czasowego najmu. Najem pojazdu zastępczego trwający od 17 maja 2019 roku do 24 czerwca 2019 roku tj. 39 dni pokrywał się z okresem likwidacji szkody. Po zgłoszeniu szkody, dopiero w dniu 24 maja 2019 roku zostały przeprowadzone oględziny uszkodzonego pojazdu R. (...), a następnie dopiero decyzją z dnia 14 czerwca 2019 roku ubezpieczyciel zakwalifikował powstałą szkodę jako szkodę całkowitą. Zatem czas oczekiwania na wypłatę świadczenia, a następnie czas organizacyjny potrzebny na zakup nowego pojazdu jest czasem faktycznego korzystania z pojazdu zastępczego. Dodatkowo należy wskazać, iż poszkodowana z uwagi na wysokość wypłaconego świadczenia, zakupiła samochód używany, który wymagał przeglądu w warsztacie samochodowym. Tak więc czas naprawy nowo zakupionego samochodu, należy uznać również za uzasadniony do korzystania z pojazdu zastępczego.

Z kolei, odnosząc się do wysokości dobowej stawki najmu zastosowanej przez powoda sąd a quo wskazał, że w dacie zaistnienia szkody na lokalnym rynku, dzienny koszt wynajmu pojazdu zastępczego analogicznej klasy, jak pojazd uszkodzony – segment klasy (...) – mieścił się w granicach 145,00 – 270,00 zł netto, więc zaproponowana przez pozwanego stawka, była stawką zaniżoną, niemniej jednak należy mieć na uwadze, że była to stawka najmu pojazdu zastępczego w sytuacji zorganizowania pojazdu zastępczego przez ubezpieczyciela.

Odnosząc się do wysokości kosztów najmu pojazdu zastępczego ustalonych przez powoda na kwotę 135,00 zł netto (166,05 zł brutto), sąd pierwszej instancji wskazał, iż biegły, po przeprowadzeniu analizy materiału dowodowego znajdującego się w aktach sprawy uznał, iż kwota zastosowana przez powoda mieściła się w przedziale ustalonych normalnych cen rynkowych. Dodatkowo wskazano, iż powód jako najemca wyrażał zgodę na palenie papierosów i przewożenie zwierząt w pojeździe zastępczym. Jest to sporadyczny przypadek. Natomiast za naruszenie takich zakazów u najemców, gdzie nie jest to dozwolone, stosowana są kary dodatkowe. W tym stanie rzeczy uznano, iż kwota 4.125,00 zł brutto wypłacona przez pozwanego (...) S.A. z siedzibą w S. tytułem odszkodowania jest zbyt niska, nie pokrywa ona szkody, jaką poniósł poszkodowany na skutek uszkodzenia pojazdu i kosztów, jakie trzeba było ponieść – wynajmu samochodu zastępczego.

Mając na uwadze, że okres oraz wysokość najmu pojazdu zastępczego ustalona przez pozwanego na kwotę 3.510,00 zł nie odpowiada wysokości poniesionej przez powoda szkody, Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda dodatkowo kwotę 2.965,95 zł (pkt 1 wyroku). Kwota ta wynika z iloczynu 39 (dni wynajmu pojazdu zastępczego) x 166,05 zł brutto, od której należało odjąć kwotę 3.510,00 zł brutto, która została już wypłacona powodowi tytułem odszkodowania. Przyznane tytułem odszkodowania kwoty, Sąd zasądził, w oparciu o treść art. 481 k.c. w zw. z art. 359 k.c., wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 31 lipca 2019 roku czyli od dnia, w którym upłynął 30-dniowy termin na wydanie decyzji ubezpieczyciela odnośnie przyznanego świadczenia odszkodowawczego do dnia zapłaty (art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 2016 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, tj. Dz.U. 2019 r., poz. 2214 ze zm.), o czym orzeczono jak w pkt 1 wyroku. O kosztach, jak w pkt 2 wyroku Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku w ustawowym terminie wywiódł pełnomocnik pozwanej, który zaskarżył wyrok w części tj. co do pkt. 1 co do kwoty 1.210,95 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 31 lipca 2019 r. do dnia zapłaty oraz co do pkt. 2. Zaskarżonemu wyrokowi zarzucił:

1. naruszenie przepisów prawa materialnego, w tym zwłaszcza:

•: art. 361 § 1 k.c., polegające na zasądzeniu tytułem odszkodowania kwoty, która nie jest następstwem normalnego działania sprawcy, za które odpowiedzialność ponosi ubezpieczyciel;
•: art. 361 § 2 k.c. oraz art. 824¹ § 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie skutkujące odpowiedzialnością pozwanej większą co do zakresu, która przekracza wysokość powstałej szkody;
•: art. 362 k.c. poprzez jego niezastosowanie;
•: art. 6 k.c. przez przyjęcie, iż powód udowodnił wysokość dochodzonego roszczenia;

2. istotne naruszenie przepisów postępowania, które miało wpływ na wynik sprawy, w tym zwłaszcza:

⚫: art. 233 § 1 k.p.c. polegające na wydaniu orzeczenia bez wszechstronnego wyjaśnienia sprawy i dowolną oraz błędną ocenę dowodów poprzez przyjęcie, że roszczenie powoda zasługuje na uwzględnienie; a poszkodowana nie przyczyniła się do zwiększenia szkody korzystając z najmu zorganizowanego przez powoda,
⚫: art. 233 § 1 k.p.c. polegające na wydaniu orzeczenia bez wszechstronnego wyjaśnienia sprawy i dowolną oraz błędną ocenę dowodów poprzez nienadanie właściwego znaczenia dowodowi w postaci propozycji najmu pojazdu złożonej poszkodowanej przez pozwaną w dniu 20 maja 2019 r. drogą elektroniczną,
⚫: art. 233 § 1 k.p.c. polegające na wydaniu orzeczenia bez wszechstronnego wyjaśnienia sprawy i dowolną oraz błędną ocenę dowodów poprzez przyjęcie, że poszkodowana nie naruszyła zasady minimalizacji szkody podczas, gdy brak zainteresowania ze strony poszkodowanej propozycją pozwanej, przyczynił się do wybrania przez nią oferty droższej,

3. błąd w ustaleniach faktycznych polegający na ustaleniu, że zaproponowana przez pozwaną stawka była stawką zaniżoną.

W oparciu o powyższe skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania za obie instancje, w tym kosztów zastępstwa procesowego wraz z należną opłatą skarbową od udzielonego pełnomocnictwa procesowego, wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację strona powodowa wniosła o oddalenie apelacji pozwanego w całości oraz o zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja strony pozwanej okazała się zasadna, co skutkowało koniecznością zmiany zaskarżonego wyroku w kierunku postulowanym w środku odwoławczym.

Na wstępie wskazać należy, iż ma rację skarżący podnosząc, że Sąd I instancji uchybił przepisom postępowania, w szczególności art. 233 § 1 k.p.c., co skutkowało błędnymi ustaleniami faktycznymi w sprawie, a ostatecznie wadliwym zastosowaniem norm prawa materialnego. Zarzut obrazy art. 233 § 1 k.p.c. podniesiony przez stronę okazał się skuteczny. Weryfikacja zebranego w sprawie materiału dowodowego nie jest trafna. Sąd Rejonowy w sposób wybiórczy odniósł się do przeprowadzonych dowodów, w zupełności pomijając konieczność dokonania ustaleń co do tego czy i kiedy oraz w jakiej formie ubezpieczyciel złożył poszkodowanej czy jej następcy prawnemu propozycję zapewnienia najmu samochodu zastępczego i w jakiej stawce. Tymczasem do apelacji załączono wydruk wiadomości mailowej przesłanej w dniu 20 maja 2019 r. do D. P. (1), której treść wskazuje na to, że poszkodowana miała możliwość skorzystania z pojazdu zastępczego tej samej klasy co uszkodzony pojazd (klasa D) po stawce dobowej 135 zł brutto w bezgotówkowej formie rozliczenia oraz że została również poinformowana o sposobie skorzystania z tej propozycji. Okoliczność uzyskania takiej propozycji potwierdzono w odpowiedzi na pozew. Pamiętać należy, że jak wynika z art. 354 § 2 k.c. i art. 362 k.c. na wierzycielu spoczywa obowiązek zapobiegania szkodzie i zmniejszania jej rozmiarów, zaś na dłużniku ciąży obowiązek zwrotu wydatków celowych i ekonomicznie uzasadnionych pozwalających na wyeliminowanie negatywnych dla poszkodowanego następstw. Tymczasem w niniejszej sprawie w dniu 17 maja 2019 r. miała miejsce kolizja pojazdów, w tym samym dniu D. P. (1) wynajęła pojazd zastępczy od powoda za cenę 166,05 zł brutto, a dopiero następnego dnia (...) córka poszkodowanej zgłosiła szkodę ubezpieczycielowi i wreszcie w dniu 20 maja 2019 r. poszkodowana otrzymała od pozwanego informację o możliwości i procedurze skorzystania z najmu pojazdu zastępczego od firm z nią współpracujących za cenę 135 zł brutto. W świetle powyższego oczywistym pozostaje, że od dnia 20 maja 2019 r. D. P. (1) miała możliwość zakończyć stosunek najmu z powodem i wybrać współpracę z ubezpieczycielem w ramach ciążącego na niej obowiązku minimalizacji szkody, a jeśli tego nie uczyniła to na własne ryzyko. Oczywistym pozostaje, że ubezpieczyciel nie może narzucać konkretnego podmiotu, z którym poszkodowany winien zawrzeć umowę najmu pojazdu zastępczego, co bynajmniej nie oznacza zupełnej dowolności w zakresie obciążania nadmiernie kosztami ubezpieczyciela biorącego na siebie odpowiedzialność za szkodę. Powyższe skłania do przyjęcia, że wbrew ustaleniom Sądu I instancji strona pozwana w sposób należyty wykazała, że uzasadniona stawka pojazdu zastępczego tej samej klasy co uszkodzony pojazd była możliwa na poziomie 135 zł brutto, a nie 166,05 zł. Wskazać zatem należy, że skoro istniała możliwość wynajęcia samochodu zastępczego tej samej klasy co uszkodzony według cen ustalonych w oparciu o stawki niższe niż te z których skorzystała poszkodowana, a powód nie wykazał aby z innych przyczyn oferta ta była korzystniejsza od propozycji strony pozwanej, nie można uznać aby koszty najmu po stawce ustalonej przez powoda z poszkodowaną od dnia 20 maja 2019 r. były uzasadnione. Ponieważ strona pozwana zaproponowała poszkodowanej pojazd dopiero w dniu 20 maja 2019 r., z tej też przyczyny w pełni zasadne zdaniem Sądu II instancji było korzystanie przez D. P. (1) z pojazdu zastępczego należącego do powoda w dniach od 17 maja 2019 r. do 20 maja 2019 r. za stawkę 166,05 zł dziennie (4 x 166,05= 664,20 zł). Za pozostałe 35 dni najmu, bo ostatecznie nie kwestionowano całego 39 – dniowego okresu, w przekonaniu Sądu Odwoławczego, celowe i ekonomicznie uzasadnione jest przyjęcie kosztu najmu ze stawką dobową w wysokości 135 zł brutto x 35 dni (4.725 zł). Ponieważ pozwany wypłacił powodowi 3.510 zł, z tej też przyczyny zasadnym było obniżenie w punkcie 1 zasądzonej kwoty z kwoty 2.965,95 zł do wysokości 1.879,20 zł (664,20 zł + 4.725 zł= 5.389,20 – 3.510= 1.879,20 zł) i oddalenie powództwa w pozostałej części.

Zmiana orzeczenia w zakresie roszczenia głównego skutkowała zmianą orzeczenia w zakresie kosztów procesu. Ponieważ strona powodowa wygrała sprawę w 63,5 % a nie w 100 % jak przyjął Sąd I instancji, stąd też zasadne było obniżenie kosztów procesu z punktu 2 wyroku z kwoty 1.516 zł do wysokości 628 zł (2.433 x 63,5 %=1.545 zł, (...)- 917 zł które pozwany poniósł = 628 zł).

Apelacja strony pozwanej podlegała więc uwzględnieniu i na mocy art. 386 § 1 k.p.c. należało zmienić zaskarżone orzeczenie w zakresie objętym zarzutami apelacyjnymi, uznanymi za słuszne.

Tym samym w pozostałej części jako niezasadna apelacja pozwanego zasługiwała na oddalenie z mocy art. 385 k.p.c.

Proporcjonalnie do zakresu wygranej pozwanego ( 90 %), na podstawie art. 100 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. zgodnie z zasadą stosunkowego rozdzielenia kosztów należało zasądzić od powoda na rzecz pozwanego 198 zł tytułem zwrotu kosztów procesu w postępowaniu apelacyjnym. Łączne koszty procesu na etapie drugiej instancji wyniosły 370 złotych, (135 zł- zastępstwo + 135 zł-zastępstwo+ 100 zł opłaty od wniosku o sporządzenie uzasadnienia= 370 zł x 90 %=333 zł- 135, które powód poniósł= 198 zł).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE