UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni G. K. wniosła o podział majątku wspólnego jej i uczestnika postępowania J. K. w ten sposób, że składniki majątkowe zostaną przyznane na własność uczestnika ze spłatą na jej rzecz, a także o zasadzenie na jej rzecz zwrotu kosztów procesu.

Uczestnik postępowania wniósł o ustalenie, że w skład majątku wspólnego wchodzą składniki opisane we wniosku poza udziałem we współwłasności nieruchomości oraz wierzytelności. Podał, że w czasie trwania małżeństwa sprzedali samochód R. (...) za 5.000 zł i kupili samochód R. (...) za 13.000 zł, a pieniądze na ten zakup (10000 zł) pożyczył od swojej matki L. K., a następnie zwrócił jej pieniądze dokonując przelewu.

Postanowieniem częściowym z 23 maja 2019 r. Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej postanowił:

I. ustalić, że w skład majątku wspólnego G. K. i J. K., których wspólność majątkowa małżeńska ustała 12 września 2017 r., na mocy prawomocnego wyroku rozwodowego Sądu Okręgowego w Gliwicach z 26 września 2016 r., sygn. akt I RC 682/15 wchodzą:

a) prawo własności samochodu osobowego marki R. (...) nr rejestracyjny (...) o wartości 10.900 zł,

b) kwota 6.000 zł stanowiąca wartość motocykla marki H. model XL 125 sprzedanego przez uczestnika postępowania,

c) ruchomości znajdujące się na terenie nieruchomości przy ul. (...) w R.:

1. rower męski firmy (...) o wartości 350 zł, "

2. rower damski firmy (...) o wartości 400 zł,

3. szafka RTV o wysokości 0,53 cm o wartości 150 zł, '

4. komoda o wysokości 0.93 cm o wartości 350 zł,

5. komoda o wysokości 1,05 cm o wartości 400 zł,

6. wersalka o wartości 50 zł,

7. wersalka o wartości 50 zł.

8. szafa o wartości 800 zł,

9. komoda brązowa o wartości 350 zł,

10. słupek z szufladami niski o wartości 120 zł,

11. słupek z szufladami wysoki o wartości 160 zł,

12. szafka RTV o wysokości 0,56 cm o wartości 150 zł,

13. lustro wiszące o wartości 180 zł,

14. stół o wartości 200 zł,

15. zegar stołowy o wartości 70 zł,

16. TV S. o wartości 550 zł,

17. kino domowe Y. o wartości 600 zł,

18. kanapa i dwa fotele o wartości 550 zł,

19. łoże małżeńskie o wartości 180 zł,

20. dwa stoliki nocne o wartości 240 zł,

21. komoda o wysokości 0,95 cm o wartości 250 zł,

22. meble kuchenne w zabudowie, wyspa i blaty kuchenne o wartości

1.200 zł,

23. stół o wartości 120 zł,

24. cztery krzesła o wartości 100 zł,

25. lodówka- chłodziarko zamrażalka firmy (...) o wartości

1.200 zł,

26. zmywarka firmy (...) o wartości 450 zł,

27. piekarnik firmy (...) o wartości 150 zł,

28. kuchenka mikrofalowa o wartości 50 zł,

29. kombiwar o wartości 50 zł,

30. grill elektryczny o wartości 40 zł,

31. okap o wartości 100 zł,

32. blender o wartości 40 zł,

33. sokowirówka o wartości 50 zł,

34. garnki kuchenne ze stali nierdzewnej o wartości 30 zł,

35. garnki kuchenne emaliowane białe o wartości 20 zł,

36. trzy komplety talerzy o wartości 150 zł,

37. pralka automatyczna o wartości 300 zł,

38. laptop A. o wartości 400 zł,

39. drukarka H. (...) o wartości 150 zł,

40. lampy wiszące o wartości 450 zł,

41. maszyna do szycia o wartości 200 zł,

42. żelazko P. o wartości 50 zł,

43. odkurzacz Zelmer o wartości 100 zł,

44. czajnik elektryczny o wartości 35 zł,

45. stepper o wartości 100 zł,

46. wentylator stojący o wartości 30 zł,

47. odkurzacz warsztatowy T. o wartości 250 zł,

48. szlifierka o wartości 120 zł,

49. wiertarko - wkrętarka o wartości 80 zł,

50. młot elektryczny o wartości 180 zł,

51. altana o wartości 3.600 zł,

52. komplet ogrodowy - stół i 6 krzeseł metalowych o wartości 350 zł,

53. szafka pod umywalką o wartości 150 zł,

54. słupek z szufladami wiszący o wartości 250 zł,

55. wiertarka o wartości 45 zł,

o łącznej wartości 16.740 zł,

d) środki pieniężne zgromadzone na rachunkach bankowych w (...) Banku (...) S.A. prowadzonych dla uczestnika postępowania:

- na rachunku oszczędnościowym w kwocie 1.507,66 zł,

- na rachunku do obsługi lokat w kwocie 3.000 zł,

- na rachunku oszczędnościowo - rozliczeniowym (...) w kwocie 1.808,26 zł,

o łącznej wartości 6.315,92 zł,

e) środki pieniężne zgromadzone na rachunku bankowym w (...) Banku (...).A. prowadzonym dla wnioskodawczyni - rachunku oszczędnościowo - rozliczeniowym ,,Konto za Zero’' w kwocie 543,99 zł,

f) kwota 10.000 zł pochodząca z rachunku oszczędnościowego prowadzonego dla zainteresowanych w' (...) Banku (...) S.A. wypłacona przez uczestnika postępowania,

II. dokonać częściowego podziału majątku wspólnego G. K. i J. K. w ten sposób, że składniki majątkowe opisane w punkcie I. a), b), c), d) i i) o łącznej wartości 49.955.92 zł (czterdzieści dziewięć tysięcy dziewięćset pięćdziesiąt pięć złotych dziewięćdziesiąt dwa grosze) przyznać na wyłączną własność uczestnikowi postępowania, a składnik majątku opisany w punkcie I. e) o wartości 543,99 zł (pięćset czterdzieści trzy złote dziewięćdziesiąt dziewięć groszy) przyznać wnioskodawczym,

III. zasądzić od uczestnika postępowania na rzecz wnioskodawczyni kwotę 24.705,96 zł (dwadzieścia cztery tysiące siedemset pięć złotych dziewięćdziesiąt sześć groszy) tytułem dopłaty, płatną w ciągu 2 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie w razie opóźnienia w spłacie.

Orzeczenie to zapadło przy następujących ustaleniach faktycznych: G. K.
i J. K. zawarli związek małżeński 21 sierpnia 1991 r., a wyrokiem z 26 września 2016 r., prawomocnym 12 września 2017 r., Sąd Okręgowy w Gliwicach orzekł wobec nich rozwód. Nie zawierali żadnych umów majątkowych małżeńskich, a w skład ich majątku wspólnego wchodzą: prawo własności samochodu osobowego marki R. (...) o wartości 10.900 zł, ruchomości znajdujące się na terenie nieruchomości przy ul. (...) w R. o łącznej wartości 16.740 zł: rower męski firmy (...) o wartości 350 zł, rower damski firmy (...) o wartości 400 zł, szafka RTV o wysokości 0,53 cm o wartości 150 zł, komoda o wysokości 0,93 cm o wartości 350 zł, komoda o wysokości 1,05 cm o wartości 400 zł, wersalka o wartości 50 zł, wersalka o wartości 50 zł, szafa o wartości 800 zł, komoda brązowa o wartości 350 zł, słupek z szufladami niski o wartości 120 zł, słupek z szufladami wysoki o wartości 160 zł, szafka RTV o wysokości 0,56 cm o wartości 150 zł, lustro wiszące
o wartości 180 zł, stół o wartości 200 zł, zegar stołowy o wartości 70 zł, TV S. o wartości 550 zł, kino domowe Y. o wartości 600 zł, kanapa i dwa fotele o wartości 550 zł, łoże małżeńskie o wartości 180 zł, dwa stoliki nocne o wartości 240 zł, komoda o wysokości 0,95 cm o wartości 250 zł, meble kuchenne w zabudowie, wyspa i blaty kuchenne o wartości 1.200 zł, stół o wartości 120 zł, cztery krzesła o wartości 100 zł, lodówka- chłodziarko zamrażalka firmy (...) o wartości 1.200 zł, zmywarka firmy (...) o wartości 450 zł, piekarnik firmy (...) o wartości 150 zł, kuchenka mikrofalowa o wartości 50 zł, kombiwar o wartości 50 zł, grill elektryczny o wartości 40 zł, okap o wartości 100 zł, blender o wartości 40 zł, sokowirówka o wartości 50 zł, garnki kuchenne ze stali nierdzewnej o wartości 30 zł, garnki kuchenne emaliowane białe o wartości 20 zł, trzy komplety talerzy o wartości 150 zł, pralka automatyczna o wartości 300 zł, laptop A. o wartości 400 zł, drukarka H. (...) o wartości 150 zł, lampy wiszące o wartości 450 zł, maszyna do szycia o wartości 200 zł, żelazko P. o wartości 50 zł, odkurzacz Zelmer o wartości 100 zł, czajnik elektryczny o wartości 35 zł, stepper o wartości 100 zł, wentylator stojący o wartości 30 zł, odkurzacz warsztatowy T. o wartości 250 zł, szlifierka o wartości 120 zł, wiertarko – wkrętarka o wartości 80 zł, młot elektryczny o wartości 180 zł, altana o wartości 3.600 zł, komplet ogrodowy – stół i 6 krzeseł metalowych o wartości 350 zł, szafka pod umywalką o wartości 150 zł, słupek z szufladami wiszący o wartości 250 zł i wiertarka
o wartości 45 zł.

Małżonkowie w czasie trwania małżeństwa mieszkali w domu przy ul. (...)
w R.. Nieruchomość należała do matki uczestnika postępowania L. K., która darowała małżonkom udział we współwłasności nieruchomości. Następnie, po orzeczeniu rozwodu między małżonkami L. K. odwołała darowiznę i wytoczyła w tej sprawie powództwo przeciwko zainteresowanym. Aktualnie postępowanie w tej sprawie toczy się pod sygn. akt I C 266/18 i jest zawieszone z uwagi na śmierć L. K..

G. K. jeszcze przed orzeczeniem rozwodu, w lipcu 2015 r. wyprowadziła się wraz z dwoma synami od męża do wynajmowanego mieszkania. Uczestnik postępowania pozostał w domu przy ul. (...). Pozostały tam także wszystkie podlegające podziałowi składniki majątku wspólnego. G. K. wyprowadzając się z domu chciała zabrać część sprzętów i mebli, tak by móc wyposażyć mieszkanie, do którego się wyprowadzała.
W szczególności zależało jej na meblach z pokoi synów. Uczestnik postępowania, mimo próśb o wydanie sprzętów nie wyraził zgody na ich wydanie podając, że będą przedmiotem podziału.

Aktualnie wnioskodawczyni mieszka w wynajmowanym mieszkaniu stanowiącym kawalerkę, którą sama wyposażyła w sprzęty. Uczestnik postępowania nadal mieszka w dotychczasowym mieszkaniu i korzysta z części sprzętów stanowiących wyposażenie domu.

W czasie trwania małżeństwa zainteresowani posiadali rachunki bankowe prowadzone w (...) Banku (...) S.A. oraz lokaty terminowe.

J. K. miał założone trzy rachunki: rachunek oszczędnościowy, na którym na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej pozostało 1.507,66 zł, rachunek do obsługi lokaty, gdzie pozostało saldo w wysokości 3.000 zł oraz rachunek (...) bez granic, gdzie pozostało 1.808,26 zł.

G. K. miała jeden rachunek oszczędnościowo rozliczeniowy Konto za Zero, na którym pozostało 543,99 zł.

Małżonkowie mieli także założone lokaty terminowe. Na lokacie otwartej 3 czerwca 2011 r. i zamkniętej 25 czerwca 2013 r. mieli zgromadzone 6.446,18 zł. Pieniądze z tej lokaty zostały wydane przez zainteresowanych na wspólny wyjazd wakacyjny.

17 maja 2013 r. zostały założone dwie kolejne lokaty. Jedna na 5.000 zł, którą zlikwidowano 25 lipca 2013 r. Pieniądze z niej przelano na wspólny rachunek małżonków i kupiono za nie altanę ogrodową. Drugą lokatę, na której zgromadzono 10.365,28 zł pochodzące z odprawy górniczej uczestnika postępowania, J. K. zamknął 8 lipca 2015 r. i pieniądze przelał na wspólny rachunek. Następnie środki te uczestnik przelał na kolejne lokaty – dwie na kwoty po 5.000 zł każda i jedną na 6.000 zł. Lokaty na 5.000 zł zostały zlikwidowane przez uczestnika 27 sierpnia 2015 r. i 10.000 zł została przelana przez niego na rzecz matki L. K.. Pieniądze z ostatniej lokaty na 6.000 zł zostały wypłacone z niej 31 sierpnia 2015 r. i wydane przez uczestnika na zakup motocykla.

Zainteresowani w czasie trwania małżeństwa otrzymali od matki uczestnika postępowania L. K. w darowiźnie 10.000 zł, którą mogli wydać na dowolny cel. Uczestnik postępowania zdecydował, że pieniądze te wyda na zakup samochodu osobowego R. (...). Decyzji tej nie konsultował jednak z wnioskodawczynią. Z ustaleń między małżonkami
i matką uczestnika wynikało, że pieniądze zostały im podarowane bez obowiązku zwrotu.

27 sierpnia 2015 r. J. K. przelał ze wspólnego rachunku na rachunek swojej matki L. K. 10.000 zł. W tytule przelewu zaznaczono, że jest to tytułem zwrotu pożyczki.

W 2017 r. J. K. przeprowadził remont domu, w którym mieszka polegający na wymianie pokrycia dachu oraz wymianie drzwi wejściowych do domu. Z tego tytułu wystawiono fakturę za pokrycie dachu na 6.600 zł z 13 marca 2017 r. i fakturę za zakup drzwi wejściowych z 31 lipca 2017 r. na 1.529 zł. Pieniądze na przeprowadzenie tego remontu pochodziły ze środków otrzymanych przez uczestnika postępowania ze sprzedaży samochodu R. (...).

J. K. w czasie trwania małżeństwa, 2 września 2016 r., kupił motocykl marki H. model XL 125, a 25 marca 2018 r. sprzedał go za 5.000 zł. Aktualna wartość motocykla, według jego stanu na dzień ustania wspólności majątkowej małżeńskiej wynosi 6.000 zł.

Wnioskodawczyni nie otrzymała żadnych pieniędzy z tytułu sprzedaży motocykla.

Wnioskodawczyni aktualnie pracuje i miesięcznie zarabia 1.630 zł, otrzymuje także 600 zł alimentów na siebie, nie ma nikogo na swoim utrzymaniu, mieszka w bloku, w mieszkaniu o powierzchni ok. 38 m², składającym się z pokoju, kuchni i łazienki. Miesięcznie wydaje 750 zł na czynsz za mieszkanie, 220 zł za media, 100 zł za TV i internet, 70 zł za telefon, spłaca kredyt po 250 zł miesięcznie. Nadto co miesiąc wydaje około 100 zł na leki, gdyż leczy się kardiologicznie i na depresję.

Uczestnik postępowania utrzymuje się z 4.500 zł netto emerytury, pracuje także dodatkowo na podstawie umów zlecenia i miesięcznie zarabia około 1.000 zł. Z pieniędzy tych płaci alimenty na byłą żonę oraz 850 zł miesięcznie alimentów na młodszego syna. Wydaje rocznie na węgiel 5.000 zł, płaci za wodę 100 zł miesięcznie, 180 zł za prąd, 50 zł za telefon, 120 zł za TV i internet. Opłaca także ubezpieczenie - 100 zł. Leczy się na nadciśnienie i miesięcznie na leki wydaje około 100 zł.

Przy tak dokonanych ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy, przywołując regulację art. 1037 § 1 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o., art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c., art. 1038
§ 1 k.c. i art. 43 § 1 k.c. dokonał częściowego podziału majątku wspólnego, z wyłączeniem składnika stanowiącego udziału w prawie własności nieruchomości, gdyż toczy się sprawa
z powództwa matki uczestnika postępowania o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli w przedmiocie odwołania darowizny udziału we współwłasności tej nieruchomości. Zaznaczył, że w tej sprawie zachodziły ku temu podstawy z uwagi na długotrwałość postępowania w tego typu sprawach, jak również ze względu na to, że w toku postępowania zmarła powódka – L. K. i postępowanie jest zawieszone, oczekiwanie na rozstrzygnięcie w tamtej sprawie powodowałoby znaczne wydłużenie postępowania w niniejszej. Dlatego doszło do wydania postanowienia częściowego obejmujące jedynie składniki opisane w punkcie I postanowienia.

Sąd Rejonowy podkreślił, że majątek wspólny zainteresowanych stanowiła także darowizna otrzymana od matki uczestnika postępowania (10.000 zł), która została przekazana do majątku wspólnego obojga, bez wskazywania celu, na jaki była przeznaczona.

Sąd Rejonowy dokonał częściowego podziału majątku zgodnie z punktem II postanowienia dzieląc go zgodnie ze stanem posiadania, tj. samochód, ruchomości i pobrane przez uczestnika pieniądze ze sprzedaży motocykla, środki zgromadzone na jego rachunkach i wypłaconą przez niego 10.000 zł przyznał uczestnikowi postępowania, zaś wnioskodawczyni pieniądze zgromadzone na jej rachunku bankowym. Dokonując podziału majątku miał na uwadze, że wszystkie ruchomości jak i samochód pozostają w faktycznym posiadaniu uczestnika postępowania, sprzęty stanowią przy tym wyposażenie domu zamieszkałego przez uczestnika, z których ten korzysta. Miał też na względzie fakt, że wnioskodawczyni mieszka w kawalerce, którą zdążyła już wyposażyć w sprzęty, a z jej oświadczenia wynika także, że ze względu na małą powierzchnię, nie ma ona miejsca w mieszkaniu, by przenieść tam meble,
z których chce zrezygnować uczestnik, zaś uczestnik uprzednio – gdy wnioskodawczyni zwracała się do niego o wydanie przynajmniej części mebli celem umeblowania wynajmowanego mieszkania – w sposób nieuzasadniony odmawiał ich wydania.

Dlatego też Sąd Rejonowy ruchomości stanowiące majątek wspólny przyznał na wyłączną własność uczestnika, któremu przyznał również pieniądze (10.000 zł), którymi samodzielnie, bez uzgodnienia z wnioskodawczynią, rozdysponował na cele niezwiązane z majątkiem wspólnym dokonując przelewu na konto swojej matki; jak też 6.000 zł stanowiącą wartość sprzedanego motocykla, który samodzielnie, bez uzgodnienia sprzedał, a pieniądze pochodzące ze sprzedaży zatrzymał nie dzieląc się nimi z żoną.

Łączna wartość części majątku wspólnego podlegającego podziałowi w sprawie wynosi 50.499,91 zł. Każdemu z małżonków mających równe udziały, przysługuje więc majątek o wartości 25.249,95 zł. Uczestnik otrzymał składniki o łącznej wartości 49.955,92 zł,
a wnioskodawczyni o wartości 543,99 zł. Wnioskodawczyni winna zatem otrzymać od uczestnika tytułem wyrównania udziałów kwotę 24.705,96 zł i taką też sumę zasądzono na jej rzecz od uczestnika w punkcie III postanowienia.

Mając na uwadze aktualną sytuację majątkową uczestnika, jak również sytuację życiową i majątkową wnioskodawczyni, Sąd Rejonowy postanowił odroczyć uczestnikowi termin płatności należności na okres dwóch miesięcy od dnia uprawomocnienia się postanowienia. Termin dokonania spłaty musi być bowiem wyznaczony w taki sposób by, z uwagi na sytuacje majątkową jednej strony, realne było uiszczenie przez nią należności i jednocześnie by przedstawiała ona wartość dla strony, na rzecz której ma nastąpić spłata. Odroczenie płatności należności na okres dwóch miesięcy jest wystarczające, by uczestnik mógł zdobyć pieniądze na należną wnioskodawczyni spłatę. Odroczenie spłaty zagwarantuje realną możliwość spełnienia nałożonego na niego obowiązku i zaspokojenia roszczeń wnioskodawczyni, a jednocześnie nie jest to termin na tyle odległy by narażone były jej interesy. Z uwagi na dokonanie tylko częściowego podziału majątku wspólnego, Sąd Rejonowy nie orzekał o kosztach postępowania.

Apelację od tego postanowienia, w części przyznającej na własność uczestnika postępowania ruchomości, które nie zostały wyspecyfikowane w jego odpowiedzi na wniosek, złożył uczestnik postępowania, zarzucając mu naruszenie: art. 211 k.c., polegające na wadliwym zastosowaniu i przyznaniu uczestnikowi na jego własność wszystkich składników ruchomych i wierzytelności, podczas gdy podstawowym sposobem zniesienia współwłasności preferowanym przez Kodeks cywilny jest podział fizyczny majątku wspólnego, zaś wola stron objęta jest ich roszczeniem (art. 210 k.c.), wobec czego inny podział możliwy jest tylko wtedy, gdy strony tego zgodnie żądają; art. 212 § 2 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i przyznanie uczestnikowi na jego własność wszystkich składników ruchomych majątku wspólnego wbrew jego woli i zaaprobowanie woli wnioskodawczyni, w sytuacji gdy majątek wspólny można podzielić, a wola wnioskodawczyni nie wyrażającej zgodę na przyznanie jej składników majątku wspólnego jest indyferentna dla sądu.

Apelujący nie kwestionował przyznania mu środków pieniężnych.

Przy tak postawionych zarzutach wniósł o zmianę postanowienia i dokonanie podziału majątku uwzględniającego żądanie uczestnika wyrażone w odpowiedzi na wniosek oraz odpowiednie skorygowanie wysokości dopłaty należnej wnioskodawczyni oraz zasądzenia od wnioskodawczyni na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Orzeczenie zostało wydane po skierowaniu sprawy celem rozpoznania na posiedzeniu niejawnym, a to zgodnie z art. 15zzs³ ust. 1 ustawy z 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 374 ze zm.), z uwagi na stan epidemii i nadmierne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzkiego. Żadna ze stron nie wnosiła o przeprowadzenie rozprawy ani o przeprowadzenie niepodlegającego pominięciu dowodu z zeznań świadków lub z przesłuchania stron.

Zgodnie z art. 9 ust. 4 ustawy z 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1469) Sąd Okręgowy rozpoznając apelację stosuje regulacje proceduralne w brzmieniu sprzed nowelizacji, która weszła
w życie 7 listopada 2019 r.

Ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd Rejonowy są prawidłowe i jako takie Sąd Okręgowy uznaje za własne. Nie były one też kwestionowane w apelacji, która zarzuca naruszenia prawa materialnego.

Trzeba tu też zaznaczyć, że żądanie przyznania na własność ruchomości na rzecz apelującego zgłoszone w odpowiedzi na wniosek /k. 37 – 40/, w toku postępowania na rozprawie 28 lutego 2019 r. /k. 185-189/, w apelacji /k. 210-214/ oraz w jej uzupełnieniu
/k. 255-256/ różnią się między sobą. Dlatego też wnioski z nich wypływające nie są spójne.

Art. 211 k.c. stanowi, że każdy ze współwłaścicieli może żądać, ażeby zniesienie współwłasności nastąpiło przez podział rzeczy wspólnej, chyba że podział byłby sprzeczny
z przepisami ustawy lub ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem rzeczy albo że pociągałby za sobą istotną zmianę rzeczy lub znaczne zmniejszenie jej wartości.

Zgodnie z art. 212 § 1 k.c. jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia sądu, wartość poszczególnych udziałów może być wyrównana przez dopłaty pieniężne. Przy podziale gruntu sąd może obciążyć poszczególne części potrzebnymi służebnościami gruntowymi. Art. 212 § 2 k.c. stanowi, że rzecz, która nie daje się podzielić, może być przyznana stosownie do okoliczności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych albo sprzedana stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Zgodnie z art. 212 § 3 k.c. jeżeli ustalone zostały dopłaty lub spłaty, sąd oznaczy termin
i sposób ich uiszczenia, wysokość i termin uiszczenia odsetek, a w razie potrzeby także sposób ich zabezpieczenia. W razie rozłożenia dopłat i spłat na raty terminy ich uiszczenia nie mogą łącznie przekraczać lat dziesięciu. W wypadkach zasługujących na szczególne uwzględnienie sąd na wniosek dłużnika może odroczyć termin zapłaty rat już wymagalnych.

Do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku (art. 567 § 3 k.p.c.), do którego to stosuje się odpowiednio przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych (por. art. 1035 k.c.),
a więc także art. 211 k.c. i art. 212 k.c.

Apelujący zapomina o tym, że przywoływane przez niego orzecznictwo w sprawach dotyczących zniesienia współwłasności, w których wyrażono pogląd wskazujący na konieczność sprzedaży licytacyjnej w przypadku, gdy nie da się nieruchomości podzielić,
a żaden z właścicieli jej nie chce, dotyczy właśnie prawa własności nieruchomości. Chodzi bowiem o to, że prawo własności nieruchomości jest zazwyczaj składnikiem majątkowym
o znaczącej wartości, zabudowanym i wymagającym, co do zasady, konieczności ponoszenia nakładów związanych z jego utrzymaniem (chociażby podatki).

W orzecznictwie Sądu Najwyższego istnieje także pogląd wyrażony w postanowieniu z 25 maja 2018 r., w sprawie sygn. akt I CSK 439/17 (Lex 2508121), z którym Sąd Okręgowy się zgadza, że w sytuacji gdy nie istnieje fizyczna i prawna możliwość podziału,
a współwłaściciele nie zgłaszają żądania przyznania rzeczy na własność któregoś z nich (nie wnoszą o przyznanie rzeczy na własność) to - w przypadku gdy przedmiotem jest nieruchomość - można znieść współwłasność zarówno poprzez przyznanie jej jednemu z nich na wyłączną własność, albo sprzedanie stosownie do przepisów kodeksu postępowania cywilnego. Przyznanie w takim przypadku nieruchomości na własność jednemu ze współwłaścicieli następuje stosownie do okoliczności.

Dodatkowo w orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, że zarządzenie sprzedaży rzeczy wspólnej powinno być poprzedzone ustaleniem okoliczności faktycznych, co do realnej możliwości jej sprzedaży (postanowienie Sądu Najwyższego z 20 września 2012 r., sygn. akt IV CSK 1/12, Lex 1232471). Oznacza to, że do sprzedaży licytacyjnej nie powinno dojść wówczas, gdy brak realnej możliwości sprzedaży konkretnej rzeczy.

W rozpoznawanej sprawie najbardziej wartościowy składnik majątku, co do którego przydzielenia na własność apeluje uczestnik postępowania, to prawo własności samochodu osobowego o wartości 10900 zł (nabytego 26 stycznia 2015 r. za 13000 zł /k. 42/ – ponad dwa lata przed rozwodem), która to wartość nie jest kwestionowana. Samochód ten jest zarejestrowany na wnioskodawczynię (jako współwłaścicielkę) i uczestnika postępowania (jako właściciela), przy czym w dyspozycji tego samochodu i dowodu rejestracyjnego pozostaje jedynie uczestnik postępowania /k. 192v./. Istnieje oczywiście możliwość sprzedaży tego samochodu, niemniej jednak trzeba brać pod uwagę jego rok produkcji (2006) oraz przebieg (ponad 164000 km), jak również to, że od daty ustania współwłasności pozostaje on w użytkowaniu uczestnika postępowania, co rzutuje na cenę pojazdu i nikłą możliwość zbycia za ww. kwotę lub wyższą. Ten pojazd nie wykazuje jakichś szczególnych cech powodujących chęć jego nabycia przez osoby trzecie; do tej pory także strony wspólnie go nie zbyły. Te elementy wskazują na okoliczności pozwalające pozostawić tenże samochód w dalszym posiadaniu uczestnika postępowania i przyznać na jego własność.

Pozostałe składniki majątku wspólnego stanowią rzeczy ruchome o niewielkich wartościach, co do których – z uwagi na używanie ich i pozostawanie od ustania wspólności przez cały czas u uczestnika postępowania – istnieje duża wątpliwość, czy mogą one zostać sprzedane w drodze licytacji. Tym bardziej, że uczestnik postępowania części tych rzeczy
w ogóle nie chciał udostępnić wnioskodawczyni, gdy o to wnosiła przed wszczęciem postępowania o podział majątku. To tylko oznacza, że realne możliwości sprzedaży tych ruchomości w drodze licytacji są nikłe, a pomimo deklaracji uczestnika postępowania, że z nich nie korzystał, nie chciał ich przekazać wnioskodawczyni, a przecież ona też była współwłaścicielką tych rzeczy.

Z powyższych względów, zdaniem Sądu Okręgowego, w realiach rozpoznawanej sprawy, nie ma żadnych podstaw ku temu, aby negować przyznanie na własność uczestnika postępowania ruchomości stanowiących składniki majątku wspólnego, które pozostają
w jego posiadaniu od szeregu lat (12 września 2017 r. doszło do uprawomocnienia orzeczenia rozwodowego pomiędzy stronami). Także Sąd Rejonowy zasadnie wskazał na argumenty za tym przemawiające. Nie może być bowiem tak, aby współwłaściciel rzeczy ruchomych nie wydawał ich drugiemu współwłaścicielowi, utrzymywał je w swoim wyłącznym posiadaniu, a jednocześnie nie żądał ich na wyłączną własność, licząc na to, że sąd zarządzi sprzedaż licytacyjną, do której ostatecznie nie dojdzie, bo nie ma realnej możliwości sprzedaży tych rzeczy.

Trzeba bowiem mieć na uwadze to, że brak sprzedaży licytacyjnej rzeczy - przy braku realnej możliwości sprzedaży - ostatecznie doprowadzi do tego, że rzeczy te będą nadal
w posiadaniu uczestnika postępowania, wnioskodawczyni nie otrzyma z tego tytułu żadnej spłaty, a one i tak nie zostaną sprzedane, zaś uczestnik postępowania będzie z nich korzystał w nieskrępowany sposób. Jedynym ograniczeniem będzie to, że czasami przedstawi je do licytacji, bądź w ogóle nie będzie takiej potrzeby, bo brak będzie zainteresowania tymi ruchomościami. Jednocześnie przy braku sporu co do wartości tych ruchomości, a także konieczności wskazania ceny oszacowania poniżej ceny wartości ruchomości - zgodnie z przepisami kodeks postępowania cywilnego - należy przypuszczać, że doprowadzi to tylko do deprecjacji majątku wspólnego, a do tego nie należy dopuszczać. Inaczej sytuacja wyglądałaby wówczas, gdyby przedmiotem postępowania w tym zakresie były nieruchomości, albowiem takie znajdują zainteresowanie na licytacjach i ceny znacząco odbiegają od ceny oszacowania, są też to elementy majątku wspólnego zazwyczaj znacznej wartości; ewentualnie gdyby były to ruchomości mające szczególne znaczenie ogólnospołeczne (np.: dzieła artystów mogące stanowić lokatę kapitału). Nie można dopuścić zaś do tego, aby sprzedaż licytacyjna zwykłych ruchomości była metodą prowadzącą do pokrzywdzenia strony ich nieposiadającej, deprecjacji majątku wspólnego oraz ewentualnie tylko chęcią wyzbycia się tego majątku, którego sprzedaż nie jawi się jako realna.

Zastosowana przez Sąd Rejonowy ocena prawna jest prawidłowa.

Dlatego też zarzuty apelacji są bezzasadne.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13
§ 2 k.p.c., apelację jako bezzasadną oddalono.

SSO Marcin Rak SSO Roman Troll SSO Magdalena Balion-Hajduk

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE