UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z 27 sierpnia 2020 r., wydanym pod sygn. akt I C 677/19, Sąd Rejonowy w Łasku zasądził od pozwanego Skarbu Państwa - (...) Zarządu (...) w B. na rzecz powódki D. D. kwotę 5 000 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 5 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty (pkt 1), oddalając powództwo w pozostałej części (pkt 2), zasądzając od pozwanego na rzecz powódki 520 złotych z tytułu zwrotu kosztów procesu z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (pkt 3), nakazując pobrać na rzecz Skarbu Państwa -Sądu Rejonowego w Łasku od pozwanego 824,61 złotych z tytułu zwrotu kosztów opinii biegłego pokrytych tymczasowo z sum budżetowych (pkt 4) oraz nie obciążając powódki nieuiszczonymi kosztami sądowymi od nieuwzględnionej części powództwa (pkt 5).

Rozstrzygnięcie zapadło przy następujących ustaleniach i wnioskach:

Powódka jest właścicielem działki nr (...) położonej w L..

Przedmiotowa nieruchomość położona jest w strefie A obszaru ograniczonego użytkowania dla lotniska wojskowego Ł. utworzonego na mocy uchwały (...) Sejmiku Województwa (...) z (...)

Ubytek wartości rynkowej nieruchomości powódki w wyniku wejścia w życie wskazanej uchwały wyniósł 5 000 złotych.

Powódka zgłosiła szkodę pozwanemu, żądając zapłaty kwoty 100 000 złotych w terminie 1 dnia od otrzymania wezwania. Pozwany otrzymał zgłoszenie i pismem z 10 grudnia 2018 r. odmówił uznania roszczenia.

Jak zauważył Sąd Rejonowy, powołując się na art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r., Nr 25, poz.150 ze zm.), w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę; szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości.

W tych warunkach, na podstawie wyżej wymienionego przepisu, powódce przysługuje od pozwanego odszkodowanie w wysokości 5 000 złotych, a powództwo dalej idące podlegało oddaleniu.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 k.c., a kosztach procesu zgodnie z art. 100 k.p.c. oraz art. 83 ust. 2 i art.113 ust.1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Powódka wniosła apelację od wyroku Sądu Rejonowego, zaskarżając orzeczenie w części , to jest:

- co do punktu 1 wyroku w zakresie powyżej kwoty 5 000 złotych do kwoty 10 100 złotych,

- co do punktu 2 wyroku w całości,

podnosząc następujące zarzuty:

1. naruszenie prawa materialnego:

a) poprzez błędną wykładnię art. 129 ust. 2 ustawy prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. w zw. z art. 361 k.c. polegającą na uchybieniu zasadzie pełnej kompensacji szkody i ustaleniu odszkodowania utratę wartości nieruchomości powódki w sposób zaniżony tj.:

a. poprzez niewłaściwe przyjęcie wartości wag cech położenia nieruchomości powódki w strefie A, z uwagi na fakt, iż na przedmiot nieruchomość została wydana odmowna decyzja o warunkach zabudowy jedynie z uwagi na fakt położenia nieruchomości w strefie, co uniemożliwia wybudowanie domu mieszkalnego, a tym samym nieruchomość utraciła swój potencjał mieszkaniowy, który mogłaby mieć gdyby nie położenie w strefie A;

b. pominięcie zakresu dalszych faktycznych i prawnych ograniczeń dotyczących działki powódki, a w szczególności polegających na braku możliwości zabudowy mieszkaniowej na nieruchomości powódki jedynie z uwagi na jej położenie w strefie A o.o.u.;

c. brak ustalenia, że wyliczenia spadku wartości nieruchomości powinno ulec korekcie z uwagi na fakt, że na lotnisko powróciły samoloty F-16 i odbywają się regularne loty, które generują dolegliwy hałas;

d. niewłaściwe przyjęcie, że nieruchomościami podobnymi do działki powódki celem ustalenia spadku wartości nieruchomości są grunty rolne z możliwością zabudowy, a nie działki budowlane, podczas gdy powódka uzyskała załączoną w poczet materiału decyzję odmowną
w zakresie budowy domu mieszkalnego jedynie z uwagi na fakt położenia nieruchomości w strefie A, co doprowadziło do nieuwzględnienia potencjału działki jako mieszkaniowej, który utraciła jedynie z uwagi a położenie w strefie A o.o.u.,

b. poprzez przyjęcie, że szkoda powoda zawęża się tylko do rynkowej wartości nieruchomości, a nie do wartości całej wiązki uprawnień przysługującej powódce z tytułu własności przedmiotowej nieruchomości;

2. naruszenie przepisów postępowania, mające wpływ na treść wyroku tj.:

a. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 328 § 2 k.p.c. polegające na dowolnej, a nie swobodnej ocenie dowodów, tj. w szczególności oparciu wyroku na częściowo wadliwej opinii pisemnej biegłej rzeczoznawcy M. W., w której to opinii biegła wylicza utratę wartości nieruchomości powódki bez uwzględnienia pełni ograniczeń w korzystaniu z przedmiotowej nieruchomości, a wynikających ze strefy A obszaru ograniczonego użytkowania oraz bez uwzględnienia utraty potencjału mieszkaniowego nieruchomości powódki, który to przedmiotowa nieruchomość miałaby, gdyby nie położenie w strefie A;

b) art. 278 § 1 k.p.c. w zw. z art. 217 § 1 k.p.c. w zw. z art. 227 k.p.c. polegające na oddaleniu wniosków dowodowych pełnomocnika powoda o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego rzeczoznawcy, podczas gdy przeprowadzenie ww. dowodu pozwoliłoby na usunięcie braków materiału dowodowego, który - w zakresie opinii biegłej W. - jest materiałem dowodowym niepozwalającym na precyzyjne ustalenie okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy.

W konkluzji skarżąca wnosiła o:

- dopuszczenie - na podstawie art. 380 k.p.c. - dowodu z opinii kolejnego biegłego rzeczoznawcy (z pominięciem biegłych B. M., J. O. i M. M.) na okoliczność ustalenia czy w związku z utworzeniem obszaru ograniczonego użytkowania oraz powstaniem ograniczeń w korzystaniu z terenu (uwzględniając ograniczenia spowodowane obowiązkiem prawnym znoszenia hałasu lotniczego), a wprowadzonych uchwałą Sejmiku Województwa (...) (...) nr (...) nastąpił spadek wartości nieruchomości powódki, a jeśli tak to jaki i czym spowodowany,

a następnie:

1. zmianę zaskarżonego wyroku i zasądzenie na rzecz powódki od pozwanego Skarbu Państwa reprezentowanego przez Szefa (...) Zarządu (...) w B. kwoty 10 100 złotych wraz z odsetkami za opóźnienie od 5 grudnia 2018 r. do dnia zapłaty z tytułu odszkodowania za ograniczenie sposobu korzystania i zmniejszenie wartości nieruchomości należącej do strony powodowej oznaczonej jako działka (...) położona w L., gmina B., powiat (...), nr KW: (...) prowadzonej przez Sąd Rejonowy w Łasku V Wydział Ksiąg Wieczystych, a która znajduje się na terenie obszaru ograniczonego użytkowania wprowadzonego uchwałą Sejmiku Województwa (...) (...) nr (...), opublikowanej w Dzienniku Urzędowym Województwa (...) w dniu 22.11.2016 roku, poz. 4929;

2. ewentualnie uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do Sądu pierwszej instancji celem ponownego rozpoznania, z pozostawieniem temu sądowi rozstrzygnięcia o kosztach postępowania odwoławczego;

3. zasądzenie za obie instancje kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego od strony pozwanej na rzecz powódki, wg norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany domagał się jej oddalenia na koszt powódki.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Wykładnia art. 129 ustawy - prawo ochrony środowiska daje podstawę do przyjęcia, że znajdzie on zastosowanie do szkody obejmującej obniżenie wartości nieruchomości, jeśli dojdzie do ważnego i rzeczywistego uszczuplenia zakresu i sposobu dotychczasowego korzystania z nieruchomości lub zmuszenia właściciela do zmiany dotychczasowego jej przeznaczenia.

Przyjmuje się, że szkodą jest powstała wbrew woli poszkodowanego różnica między obecnym jego stanem majątkowym a stanem jaki zaistniałby, gdyby zdarzenie wywołujące szkodę nie wystąpiło. Stosując metodę dyferencyjną ustalenia wysokości szkody, bada się aktualny stan majątkowy poszkodowanego, tzn. stan istniejący po zajściu zdarzenia sprawczego. Aktualny stan majątku porównywać należy z poprzednim. Przy dokonywaniu takiego porównania ocenić należy stopień prawdopodobieństwa wystąpienia określonego stanu majątku, a także zbadać istnienie tzw. normalnego związku przyczynowego między działaniem sprawczym a powstałą szkodą.

Ocena stopnia zmniejszenia wartości nieruchomości, o jakiej mowa w przepisie art. 129 ustawy - prawo ochrony środowiska, wymaga skorzystania z opinii rzeczoznawcy majątkowego. Świadczy o tym oczywiście treść art. 278 § 1 k.p.c., a pośrednio również brzmienie art. 133 ustawy. Oszacowanie wysokości szkody w powyższym zakresie powinno odwoływać się do wartości nieruchomości. Prowadzi to do wniosku, że opinia rzeczoznawcy (również biegłego sądowego) powinna spełniać wymagania określone w przepisach umiejscowionych w rozdziale 1 działu IV (Określanie wartości nieruchomości) ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (u.g.n.). Jak stanowi zaś art. 156 ust.1 wskazanej ustawy, rzeczoznawca majątkowy sporządza na piśmie opinię o wartości nieruchomości w formie operatu szacunkowego. Zgodnie z art. 154. u.g.n., wyboru właściwego podejścia oraz metody i techniki szacowania nieruchomości dokonuje rzeczoznawca majątkowy, uwzględniając w szczególności cel wyceny, rodzaj i położenie nieruchomości, przeznaczenie w planie miejscowym, stan nieruchomości oraz dostępne dane o cenach, dochodach i cechach nieruchomości podobnych. W przypadku zaś braku planu miejscowego przeznaczenie nieruchomości ustala się na podstawie studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy lub decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Nieruchomość powódki figuruje w ewidencji gruntów jako grunt rolny oznaczony symbolem R. Położona jest w terenie wiejskim i wykorzystywana jest rolniczo. Teren ten nie jest objęty planem zagospodarowania przestrzennego. W studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego uchwalonym uchwałą Rady Miasta i Gminy B. nr V/38/07 z 15 lutego 2007 r. tereny opisane są jako rolne oznaczone symbolem R.

Wbrew zarzutom, biegła uwzględniła degradację funkcji mieszkaniowej nieruchomości. Wskazała, że wg zapisów Studium (...) rozszerza się zasięg terenów zabudowy, zgodnie z oczekiwaniami mieszkańców i samorządu, na podstawie złożonych i rozpatrzonych wniosków.

W opinii powołano się na decyzję o odmowie wydania dla działki warunków zabudowy na budowę domu mieszkalnego.

Do porównania przybrano działki o podobnym położeniu i uwarunkowaniach fizycznych, czyli odpowiednio szerokie z możliwością zabudowy, czyli działki rolne z potencjałem budowlanym.

Z opinii wynika jednoznacznie, że biegła uwzględniła, iż z usytuowaniem nieruchomości w podobszarze A strefy ograniczonego użytkowania wiążą się przede wszystkim ograniczenia w możliwości zabudowy.

Współczynnik utraty wartości wynosi 35,54%, natomiast dotyczy to części nieruchomości o powierzchni 2 200 m² o wartości 14 000 złotych. Ta bowiem część utraciła potencjał zabudowy. Pozostała części działki nie ma takiego potencjału. Brak jest zaś ograniczeń i spadku wartości w odniesieniu do gruntów określonych w studium jako rolne oznaczone symbolami R, R. i L..

Podsumowując, w chwili wprowadzenia obszaru organicznego użytkowania nieruchomość powódki nie była działką budowlaną i jako taka nie mogła być szacowana. Ograniczenia związane z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania nie dotyczą nieruchomości rolnych. W przypadku działki, której dotyczy pozew w przedmiotowej sprawie możemy zatem mówić jedynie o potencjale budowlanym, a jego utrata nie dotyczy całego obszaru nieruchomości, a jedynie jej części.

Uciążliwości związane z koniecznością znoszenia hałasu lotniczego dotyczą jedynie nieruchomości zabudowanych. W przypadku gruntów rolnych niezabudowanych ten aspekt utraty wartości z oczywistych względów nie wchodzi w grę.

Przedmiotem opinii biegłego nie jest przedstawienie faktów, lecz ich ocena na podstawie wiedzy fachowej (wiadomości specjalnych). Podważenie mocy dowodowej opinii, poprzez zakwestionowanie wiadomości specjalnych, do których biegli się odwołują, bądź wywodzenie z takiej opinii dalszych wniosków opartych na wiadomościach tego rodzaju, z uwagi na treść art. 278 § 1 k.p.c., może nastąpić wyłącznie poprzez przeprowadzenie dowodu z uzupełniającej opinii tych samych biegłych lub z opinii innego biegłego. Potrzeba powołania innego biegłego lub dalsze uzupełnienie przedstawionej opinii powinny jednak wynikać z okoliczności sprawy, a nie z samego niezadowolenia strony z dotychczasowej opinii. Dopuszczenia tego dowodu nie może zatem uzasadniać wyłącznie wniosek strony, lecz zawarte w tym wniosku konkretne uwagi i argumenty podważające miarodajność dotychczasowej opinii. W przeciwnym wypadku, wniosek taki musi być uznany za zmierzający wyłącznie do nieuzasadnionej zwłoki w postępowaniu, co winno skutkować jego pominięciem. Podsumowując, stosownie do treści art. 286 k.p.c., opinii kolejnego biegłego lub opinii uzupełniającej tego samego biegłego, można żądać jedynie w razie istnienia takiej potrzeby i nie może być ona przy tym jedynie wynikiem niezadowolenia strony z niekorzystnego dla niej wydźwięku konkluzji opinii (por. wyroki Sądu Najwyższego: z 10 stycznia 2002 r., II CKN 639/99, niepubl., z 17 grudnia 1999 r., II UKN 273/99, OSNP 2001/8/284, 18 października 2001 r., IV CKN 478/00, niepubl.).

W sprawie przedmiotowej - wbrew zarzutom apelującej - Sąd Rejonowy oparł się na w pełni prawidłowej opinii biegłej z zakresu szacowania nieruchomości i nie było żadnych podstaw do uwzględnienia wniosku strony powodowej o dopuszczenie dowodu z opinii innego biegłego. Nie doszło więc do naruszenia powoływanych w apelacji przepisów regulujących postępowanie dowodowe, a w konsekwencji prawa materialnego w postaci art. 129 ustawy prawo ochrony środowiska.

Z uwagi powyższe, na podstawie art. 385 k.p.c., apelacja powódki podlegała oddaleniu jako bezzasadna, o czym orzeczono jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 2 sentencji na podstawie art. 98 k.p.c.

Na podlegające zasądzeniu od powódki koszty poniesione przez stronę pozwaną złożyła się opłata za czynności pełnomocnika obliczona zgodnie z § 2 pkt 4 oraz § 10 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r. (Dz.U.2015., poz. 1804 ze zm.).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE