WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 sierpnia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu w IV Wydziale Karnym Odwoławczym w składzie:

Przewodniczący: sędzia Ewa Taberska

Sędziowie: Sławomir Jęksa

Mariusz Sygrela

Protokolant: prot. sąd. Patrycja Makuch

przy udziale Prokuratora Prokuratury Rejonowej Poznań Wilda w Poznaniu Joanny Nowak

po rozpoznaniu w dniu 25 sierpnia 2020r.

sprawy J. S. (1)

oskarżonego o czyn z art. 207 § 1 k.k. i art. 157 § 1 k.k. i art. 160 § 1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k., z art. 190 § 1 k.k. i art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k.

z powodu apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonego

od wyroku Sądu Rejonowego Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu

z dnia 5 marca 2020r. sygn. akt VI K 594/19

1.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

a)  w ramach czynów przypisanych oskarżonemu J. S. (1) w punktach 1 i 3 uznaje oskarżonego J. S. (1) za winnego tego, że w okresie od początku 1997r. do 17 marca 2019r. w S. znęcał się psychicznie i fizycznie nad swoją żoną A. S. w ten sposób, że zarówno będąc pod wpływem alkoholu jak i po trzeźwemu wszczynał awantury domowe, podczas których wyzywał ją słowami wulgarnymi i obraźliwymi, zmuszał do określonego zachowania, kontrolował i poniżał oraz szarpał i bił, a w okresie od początku grudnia 1997r. do grudnia 2018r. w mieszkaniu zajmowanym wspólnie z pokrzywdzoną w S. oraz w innych miejscach, w których przebywał wspólnie z nią, przemocą polegającą na szarpaniu, ciągnięciu za włosy, podduszaniu, siłowym jej przytrzymywaniu, biciu po całym ciele oraz kierowaniu wobec niej gróźb pozbawienia jej życia i zdrowia wielokrotnie doprowadził swoją żonę A. S. wbrew jej woli do obcowania płciowego, a nadto w dniu 17 marca 2019r. w S. poprzez kierowanie wobec niej gróźb pozbawienia jej życia i zdrowia oraz wielokrotne uderzanie jej młotkiem w głowę i przykładając jej jednocześnie nóż do brzucha, zmusił A. S. do określonego zachowania polegającego na udaniu się z domu córki do miejsca zamieszkania, przy czym spowodował u niej w ten sposób powstanie obrażeń w postaci licznych powierzchownych otarć i sińców w obrębie owłosionej skóry głowy, sińca okularowego, powierzchownych otarć naskórka i sińców w obrębie klatki piersiowej oraz licznych powierzchownych otarć naskórka i sińców w obrębie obu kończyn górnych, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów jej ciała na okres nie dłuższy niż 7 dni, przy czym działanie jego narażało pokrzywdzoną na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu tj. za winnego przestępstwa z art. 207 § 1 k.k. w zw. z art. 157 § 2 k.k., z art. 160 § 1 k.k. i z art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierza oskarżonemu karę 8 (ośmiu) lat pozbawienia wolności;

b)  uchyla orzeczenie zawarte w punkcie punkt 4 dotyczące kary łącznej pozbawienia wolności;

c)  na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. łączy wyżej orzeczoną wobec oskarżonego karę 8 (ośmiu) lat pozbawienia wolności i karę 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną w punkcie 2 zaskarżonego wyroku za przestępstwo z art. 190 §1 k.k. i wymierza oskarżonemu J. S. (1) karę łączną 8 (ośmiu) lat i 3 (trzech) miesięcy pozbawienia wolności;

2.  w pozostałym zakresie – punkty 2, 5, 6, 7, 8, 9, i 10 - zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

3.  zasądza od oskarżonego na rzecz oskarżycieli posiłkowych A. S., P. A. (1) i P. A. (2) kwoty po 840 zł z tytułu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu odwoławczym;

4.  zwalnia oskarżonego od zwrotu Skarbowi Państwa wydatków sądowych za postępowanie odwoławcze oraz od uiszczenia opłaty za II instancję.

Mariusz Sygrela Ewa Taberska Sławomir Jęksa

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 511/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego Poznań – Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu z dnia 5 marca 2020 r., sygn. akt VI K 594/19

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

X

XXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXX

XXXXX

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

X

XXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXX

XXXXX

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

X

XXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXX

XXXXX

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

XXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

XXXXX

XXXXXXXXXXXXXXX

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

3.STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

1

Obrońca oskarżonego adw. J. R. podniósł zarzut obrazy przepisów postępowania art. 7 k.p.k. w zw. z art. 4 k.p.k. oraz art. 442 § 3 k.p.k., która miała wpływ na treść zaskarżonego orzeczenia, a mianowicie poprzez dowolną, sprzeczną z zasadami prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego ocenę zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, dokonaną z naruszeniem zasady obiektywizmu, skutkującą przyjęciem, iż oskarżony J. S. (1) dopuścił się czynu ciągłego przeciwko swojej żonie i swoim zachowaniem wypełnił znamiona przestępstwa z art. 207 § 1 k.k., 157 § 2 k.k., 160 § 1 k.k., 190 §1 k.k. oraz 197 §1 k.k., to znaczy, że wielokrotnie z góry powziętym zamiarem znęcał się i doprowadził ją do obcowania płciowego wbrew jej woli, gdy prawidłowa ocena tegoż materiału, zdaniem obrońcy nie pozwala na takie uznanie, a tym bardziej przyjęcie konstrukcji ciągu przestępstw, w tym zeznań świadków A. S., M. S. (2), P. A. (2) i uznanie ich w pełni wiarygodne oraz przydatne do poczynienia ustaleń faktycznych, będących podstawą skazania, podczas gdy pełna i właściwa ocena materiału dowodowego tego nie potwierdza.

Obrońca kwestionował również ocenę zeznań świadków w osobach funkcjonariuszy policji, podnosząc, że świadkowie ci nie potwierdzili zachowań takich, które nasuwałyby przypuszczenia, że postępowanie oskarżonego ma charakter długotrwałego znęcania psychicznego, a tym bardziej przemocy fizycznej, wręcz stwierdzając, że w ich obecności oskarżony nie był nigdy agresywny dla pokrzywdzonej. Obrońca podkreślił, też, co było jego zdaniem dziwne i niezrozumiałe, że pomimo wielu sytuacji umożliwiających zgłoszenie podnoszonych przez nią okoliczności negatywnych zachowań, nie zgłaszała tego zarówno najbliższym, czy też organom ściągania. W ocenie apelującego, Sąd wadliwie również ocenił wiarygodność świadka E. S., tj. brata oskarżonego. Zdaniem obrońcy świadek ten jednak jako jeden z niewielu znał bardzo dobrze od początku relacje małżeńskie pokrzywdzonej z oskarżonym, a nigdy nie był naocznym świadkiem awantur pomiędzy oskarżonym a pokrzywdzoną, jak też nikt z najbliższej rodziny tego nie sygnalizował. Powyższe okoliczności wynikają zdaniem obrońcy bezpośrednio z zeznań brata oskarżonego.

Obrońca oskarżonego adw. J. R. zarzucił Sądowi I instancji niezasadne pominięcie ustaleń i wniosków opinii sądowo-psychiatryczno-seksuologiczno-psychologicznej w sprawie, z której wynika, że zachowania oskarżonego w sferze seksualnej, w zakresie przypisywanych mu gwałtów na pokrzywdzonej nie odbiegają od typowych zachowań przyjętych i określonych normami współżycia społecznego i uznanie tego faktu za nieistotny do poczynienia ustaleń faktycznych, co zostało zdaniem obrońcy pominięte, a w konsekwencji miało wpływ na wynik przedmiotowego postępowania.

Również obrońca oskarżonego adw. S. J. zgłosił zarzut obrazy przepisów postępowania, która miała istotny wpływ na treść wydanego orzeczenia, tj. art. 4 k.p.k., art.7 k.p.k. i art. 5 § 2 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k., polegającej na znacznym przekroczeniu przez Sąd zasady swobodnej oceny dowodów i rozstrzygnięciu wątpliwości na niekorzyść oskarżonego i oparciu się w znacznej mierze na zeznaniach pokrzywdzonych A. S., P. A. i P. A., jak i świadka M. S. , które nie powinny zdaniem obrońcy stanowić podstawy ustaleń faktycznych w zakresie winy oskarżonego J. S., który konsekwentnie nie przyznawał się do zarzucanych mu czynów, zaprzeczając zaistnieniu istotnych okoliczności tych czynów, przy jednoczesnym nieuwzględnieniu przez Sąd treści zeznań świadków H. N., I. S., S. J., F. K., J. K., E. S., S. B., R. Ś., którzy to świadkowie posiadali wiedzę odnośnie relacji panujących pomiędzy oskarżonym i pokrzywdzoną, niezbędną do poczynienia prawidłowych ustaleń faktycznych w sprawie.

Zdaniem obrońcy adw. S. J. nie można przypisać oskarżonemu przestępstwa z art. 207 k.k. z uwagi na wzajemność działań małżonków.

Obaj obrońcy kwestionowali nadto zasadność przyjęcia przez Sąd kwalifikacji z art. 12 k.k. w zakresie przestępstwa przypisanemu oskarżonemu z art. 197 § 1 k.k.

Obrońca oskarżonego adw. S. J. zarzucił Sądowi I instancji błąd w ustaleniach faktycznych, będący rezultatem powyższych naruszeń prawa procesowego, polegający na przyjęciu, że oskarżony dopuścił się przypisanych mu w punktach 1,2,3 wyroku czynów, w sytuacji, gdy ustalenia Sądu w przedmiocie sprawstwa i winy oskarżonego J. S. opierają się na fragmentarycznych zeznaniach A. S., P. A., P. A., M. S., które są niezgodne z pozostałym materiałem dowodowym zgromadzonym w sprawie.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Przed przystąpieniem do analizy wyszczególnionych powyżej zarzutów apelacji należy zauważyć, iż orzeczenie co do faktu popełnienia przez oskarżonego czynów zabronionych wydane w przedmiotowej sprawie jest oparte na całokształcie materiału dowodowego zebranego w sprawie, który został poddany wnikliwej analizie bez przekroczenia zasady swobodnej oceny dowodów (art. 7 k.p.k.) oraz z poszanowaniem art. 4 k.p.k. Analiza ustaleń poczynionych przez Sąd Rejonowy znajduje odzwierciedlenie we wnioskach zawartych w uzasadnieniu wyroku, które czyni zadość wymogom art. 424 § 1 i 2 k.p.k., co w pełni pozwala na przeprowadzenie kontroli instancyjnej.

Należy w tym miejscu podkreślić, że skarżący, który zmierza do podważenia zasadności rozstrzygnięcia poprzez zakwestionowanie oceny dowodów stanowiących jego podstawę, nie może ograniczyć się do prostego zanegowania jej i arbitralnego stwierdzenia, że walorem wiarygodności winny być obdarzone wyłącznie dowody korzystne, czy tez niekorzystne dla oskarżonego. Obowiązkiem skarżącego jest wykazanie, jakich konkretnych uchybień dopuścił się sąd meriti w kontekście zasad wiedzy - w szczególności logicznego rozumowania - oraz doświadczenia życiowego, oceniając zebrany materiał dowodowy” ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 26 lipca 2017 r., II K 180/17, Legalis nr 1668825). Apelacja, w której podniesiono zarzut dowolnej oceny dowodów, powinna przedstawiać argumenty uzasadniające tezę, że sposób rozumowania sądu pierwszej instancji jest niezgodny z zasadami prawidłowego rozumowania, a więc nielogiczny, ewentualnie niezgodny z zasadami wiedzy lub doświadczenia życiowego, tym samym wykraczając poza ramy swobodnej oceny dowodów sformułowanej w art.7 k.p.k.

Zaznaczenia jeszcze wymaga, że jeśli Sąd Odwoławczy podziela w pełni dokonaną przez Sąd pierwszej instancji ocenę dowodów, może zaniechać szczegółowego odnoszenia się w uzasadnieniu swojego wyroku do zarzutów apelacji, gdyż byłoby to zbędnym powtórzeniem argumentacji tego sądu (por. wyrok SN z dnia 15 kwietnia 2009 r., III KK 381/08, Lex Nr 512100, postanowienia SN: z dnia 10 października 2007 r., III KK 120/07, Lex Nr 322853, z dnia 2 sierpnia 2006 r., II KK 238/05, Lex Nr 193046).

W ocenie Sądu II instancji w sprawie nie doszło do naruszenia art. 410 k.p.k. Podstawę wyroku Sądu Rejonowego stanowił bowiem całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Wbrew przekonaniu obrońcy Sąd Rejonowy dokonał kompleksowej oceny zgromadzonego materiału dowodowego, bez przekraczania swobodnej oceny dowodów oraz jakichkolwiek przepisów procedury. Przekonanie bowiem o wiarygodności jednych dowodów i niewiarygodności innych pozostaje pod ochroną prawa procesowego, a więc mieści się w ramach swobodnej oceny dowodów.

Zarzuty podniesione przez obrońców oskarżonego J. S. (1) adw. J. R. oraz adw. S. J. dotyczące błędnej oceny dowodów zostaną omówione łącznie, bowiem były częściowo tożsame.

Sąd Okręgowy nie miał zastrzeżeń do dokonanej przez Sąd I instancji oceny zeznań świadków A. S., M. S. (2), P. A. (2), a także P. A. (1), w której Sąd Rejonowy dał wiarę zeznaniom tych świadków w całości. Sąd I instancji dokonał szczegółowej analizy i oceny zeznań tych osób, co znalazło wyraz w treści uzasadnienia – k. 560, 561, dlatego też nie ma potrzeby powielania tejże oceny w tym miejscu. Ocenę zeznań A. S., M. S. (2), P. A. (2) oraz P. A. (1) Sąd II instancji w pełni aprobuje i do niej odsyła.

Niezrozumiały dla Sądu Odwoławczego i nietrafny okazał się zarzut obrońców, którzy zarzucali, że początkowe zeznania A. S. były ogólne, zaś następnie podczas kolejnych przesłuchań doprecyzowane w zakresie form znęcania się nad nią oskarżonego, tj. że zeznania te ewoluowały. Jak słusznie podkreślił Sąd Rejonowy, zeznania pokrzywdzonej obfitowały w elementy powodujące dyskomfort w świadku, gdyż dotyczyły intymnej i wstydliwej części jej życia, pokrzywdzona często emocjonalne reagowała na treści przedstawiane jej przez Sąd. Sąd Okręgowy nie widział powodów, aby podważać ocenę zeznań pokrzywdzonej dokonaną przez Sąd Rejonowy w jakimkolwiek zakresie. Nie dziwi, wbrew przekonaniu obu obrońców, że pokrzywdzona mimo wielu negatywnych zachowań oskarżonego wobec jej osoby nie zgłaszała tych okoliczności członkom swojej najbliższej rodziny, jak i organom ścigania. Wszakże chodzi o sytuacje, w których oskarżony pozbawiał swoją małżonkę godności i traktował ją przedmiotowo. Zrozumiałym jest, że pokrzywdzona miała opory przed informowaniem świata zewnętrznego o swojej sytuacji spowodowanej zachowaniem najbliższej osoby w postaci małżonka i ojca wspólnych dzieci. Pokrzywdzonej niewątpliwie mógł towarzyszyć w tym zakresie wstyd przed opinią rodziny i środowiska zewnętrznego, w postaci chociażby znajomych, jak również rozgoryczenie i strach, które hamowały ją przed informowaniem o sytuacji innych osób, w tym zgłoszeniu się do Ośrodka Pomocy Rodzinie (niebieska karta), czy lekarza. Za niemające znaczenia z punktu widzenia rozstrzygnięcia należy zdaniem Sądu Okręgowego uznać dywagacje obrońcy adw. S. J. dotyczące powodów zawarcia związku małżeńskiego przez Państwa S.. Obrońcy natomiast przedstawili własną interpretację zeznań A. S., która w ocenie Sądu II instancji nie zasługiwała na uwzględnienie.

Prawidłowa i w pełni zasługująca na akceptację okazała się zdaniem Sądu Okręgowego również ocena zeznań świadków w osobach funkcjonariuszy policji, dokonana przez Sąd I instancji.

Sąd podzielił również w całości ocenę zeznań świadka w osobie brata oskarżonego E. S. (3), dokonaną przez Sąd I instancji, jako nieprzydatnych dla rozstrzygnięcia, a to z powodu, że świadek nie posiadał szczegółowych informacji na temat relacji pomiędzy oskarżonym a pokrzywdzoną, natomiast większość zdarzeń wskazanych w zarzucie miała miejsce w zaciszu domu rodzinnego i jedynymi osobami, mającymi wiedzę na ich temat byli małżonkowie J. S. (1) i A. S. (2).

Zdaniem Sądu nie miały racji bytu i pozostawały obojętne z punktu widzenia prawidłowości oceny zeznań świadków I. S., H. N., S. J.,F. K., J. K., S. B. oraz R. Ś. (2) zastrzeżenia zgłoszone do oceny zeznań tychże osób przez obrońcę oskarżonego adw. S. J.. Ocenę zeznań ww. świadków dokonaną przez Sąd Rejonowy Sąd II instancji w pełni akceptuje.

Nie zasługiwał na uwzględnienie zarzut obrońcy oskarżonego adw. S. J. (2) dotyczący wzajemności zachowań małżonków w kontekście zarzuconego oskarżonemu czynu z art. 207 k.k., jako okoliczności wykluczającej znamiona przestępstwa znęcania się. Sąd Okręgowy nie dopatrzył się bowiem żadnych nieprawidłowości w ocenie wyjaśnień oskarżonego J. S. dokonanej przez Sąd I instancji. W pełni zasługiwał na aprobatę wniosek Sądu Rejonowego co do tego, że wyjaśnienia J. S. były w przeważającej mierze niewiarygodne, także w zakresie w jakim, oskarżony forsował wersję, że podejmowane przez niego działania stanowiły jedynie próbę obrony przed żoną.

Niezasadny okazał się również zarzut obrońcy oskarżonego adw. J. R. zawarty w punkcie 2 petitum apelacji. Będąca przedmiotem zarzutu opinia sądowo-psychiatryczno-seksuologiczno-psychologiczna została wprowadzona do postępowania bowiem postanowieniem wydanym na rozprawie w dniu 20 lutego 2020 r. Sąd Rejonowy na podstawie art. 405 § 2 k.p.k. z chwilą zamknięcia przewodu uznał za ujawnione bez odczytywania wszystkie protokoły i dokumenty znajdujące się w aktach, podlegające odczytaniu na rozprawie, które nie zostały odczytane (k. 539v.-540), a w tym także i przedmiotowa opinia. Zdaniem Sądu Okręgowego z opinii tej, wbrew przekonaniu obrońcy wcale nie płynie jednoznaczny wniosek, że zachowania oskarżonego w sferze seksualnej, w zakresie przypisywanych jemu gwałtów na pokrzywdzonej, nie odbiegają od typowych zachowa przyjętych i określonych normami współżycia społecznego. Z opinii wynika natomiast wprost, że u oskarżonego „ daje się zauważyć utrwalony wzorzec funkcjonowania cechujący się zachowaniami niewspółmiernymi do obowiązujących norm społecznych, postawę nieodpowiedzialności i lekceważenia społecznych reguł, spłycenie uczuciowości wyższej w postaci braku wrażliwości na uczucia i potrzeby innych osób, nieumiejętność odraczania satysfakcji (dążenie do natychmiastowego zaspokojenia popędów i potrzeb), bezosobowy stosunek do życia seksualnego, niezdolność do przeżywania poczucia winy, niski próg wyzwalania zachowań agresywnych i popędowych. Oskarżony nie uczy się na popełnionych błędach, powiela nie przystosowawcze schematy postępowania. Dostępne dane dają podstawy do rozpoznania u oskarżonego cech osobowości dyssocjalnej” (k. 142). Biegły w opinii stwierdził, iż z akt sprawy wynika iż „ w czasie czynów, o które jest podejrzany, J. S. (1) miał być pod wpływem alkoholu. Osłabienie funkcji kontrolnych struktur korowych, prowadzące do wyzwolenia działań popędowych (w tym zachowań agresywnych), wpisują się natomiast w obraz kliniczny upojenia alkoholowego prostego” (k. 142). Również wnioski opinii, w postaci takiej, że J. S. (1) tempore criminis miał zachowaną zdolność rozpoznania znaczenia zarzucanych mu czynów oraz pokierowania swoim postępowaniem, tj. że nie zachodzą warunki z art. 31 § 1 i 2 k.k., czy brak jest formalnych podstaw do rozpoznania u J. S. (1) zaburzeń preferencji seksualnych ujętych w Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ( (...)10) nie są wcale tożsame z wnioskiem, który wyprowadził z opinii obrońca oskarżonego adw. J. R. w puncie 2 petitum apelacji. Nie bez znaczenia przy ocenie opinii w kontekście zarzutu adw. J. R. pozostaje także i to, że strony nie wnosiły o przesłuchanie kogokolwiek, w tym biegłego, a także nie zgłaszały zastrzeżeń do przedmiotowej opinii. Przedmiotowa opinia, jest zatem wiarygodna, rzetelną i sporządzona zgodnie z wymaganiami sztuki, przez fachowy podmiot, posiadający niezbędną wiedzę oraz doświadczenie. Nie płyną z niej natomiast wnioski w jakimkolwiek stopniu korzystne dla oskarżonego w kontekście zarzucanych mu czynów.

W ocenie Sądu Okręgowego Sąd pierwszej instancji nie uchybił normie art. 5 § 2 k.p.k., choć i taki zarzut stawia apelujący adw. S. J.. Zasadnicze znaczenie w wykorzystaniu normy art. 5 §2 k.p.k. ma stanowisko Sądu rozstrzygającego daną sprawę. To Sąd orzekający musi mieć określone wątpliwości i mimo ich nie wyjaśnienia rozstrzygnie je na niekorzyść oskarżonego. Dopiero wówczas można skutecznie podnosić zarzut naruszenia art. 5 § 2 k.p.k. Jeśli wątpliwości w sprawie podlegającej kontroli nie miał Sąd pierwszej instancji, a tak w istocie było, czemu dał wyraz w swej motywacyjnej części rozstrzygnięcia, to zarzut stawiany zaskarżonemu wyrokowi nie mógł zostać uznany za skuteczny. Jest tak tym bardziej, że obrońca nie przekonał, iż istotnie w sprawie tej określone okoliczności budzą wątpliwości. W żadnym wypadku nie może być mowy o tym, że tak sformułowany zarzut może uzasadniać w sposób przekonujący złamanie zasady in dubio pro reo. Uzasadniając zarzut w tym zakresie, skarżący w istocie wdaje się w polemikę z sądem meriti, przedstawiając własną ocenę materiału dowodowego i czyni to w sposób wybiórczy. Sąd Okręgowy ocenę dowodów, zaprezentowaną w motywacyjnej części wyroku całkowicie akceptuje i do niej odsyła.

Oczywistym jest, że zaprezentowane na potrzeby niniejszego postępowania stanowiska apelujących wynikał z realizacji strategii obrony. Powyższe było jednakże wyrazem dążenia do uniknięcia odpowiedzialności za popełniony czyn, czemu Sąd Rejonowy słusznie nie dał wiary. Mając na uwadze powyższe, Sąd Okręgowy uznał, że wina i sprawstwo oskarżonego J. S. (4) w zakresie wyczerpania znamion przypisanych mu przestępstw nie budzą żadnych wątpliwości.

Wniosek

Wniosek o uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów względnie uchylenie wyroku Sądu I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw do uwzględnienia wniosków z uwagi na niezasadność zarzutów.

Lp.

Zarzut

2

Zarzut rażącej niewspółmierności orzeczonej względem J. S. (1) kary pozbawienia wolności w stosunku do stopnia społecznej szkodliwości przestępstwa, jeśli uznać, że ich dokonał w relacji do celów, jakie kara ta powinna spełnić w zakresie prewencji szczególnej i społecznego oddziaływania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut rażącej niewspółmierności kary okazał się niezasadny, zarówno w odniesieniu do kar jednostkowych orzeczonych wobec oskarżonego w zaskarżonym wyroku, jak i kary łącznej w wymiarze 9 lat pozbawienia wolności, a to przy założeniu, że kwalifikacja prawna oraz opis czynów przypisanych oskarżonemu w punktach 1 i 3 zaskarżonego wyroku były prawidłowe.

Jako adekwatne i zgodne z prawem należało również ocenić rozstrzygnięcia zawarte w punktach 5–9 zaskarżonego wyroku.

Wniosek

Obrońca oskarżonego adw. J. R. co prawda nie sformułował wraz z powyższym zarzutem żadnego wniosku, niemniej jednak domniemywać można, że zgłaszając zarzut rażącej niewspółmierności orzeczonej wobec oskarżonego kary domagał się jej złagodzenia.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Brak podstaw do uwzględnienia wniosku z uwagi na niezasadność zarzutu.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Zmiana opisu czynów przypisanych J. S. (1) w punktach 1 i 3 zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Jak już wyżej wskazano, Sąd podzielił dokonaną przez Sąd Rejonowy ocenę dowodów. Jednakże z ustaleń stanu faktycznego sprawy poczynionych przez Sąd I instancji w oparciu o prawidłowo ocenione dowody wynikało, co też stało się częściowo sygnałem do zmiany opisu czynu, że wielokrotne gwałty oskarżonego na pokrzywdzonej były jednocześnie najpoważniejszym elementem długotrwałego, trwałego przestępstwa znęcania się oskarżonego nad pokrzywdzoną. Sąd Rejonowy, w oparciu o prawidłowo oceniony materiał dowodowy ustalił, wbrew twierdzeniom obrony, że oskarżonemu w ww. zakresie towarzyszył z góry powzięty zamiar działania przestępnego o takim właśnie charakterze.

Powyższe stało się powodem do zmiany zaskarżonego wyroku w zakresie punktu 1 i 3, w ten sposób, że w ramach czynów przypisanych oskarżonemu J. S. (1) w punktach 1 i 3 Sąd Okręgowy uznał oskarżonego J. S. (1) za winnego tego, że w okresie od początku 1997 r. do 17 marca 2019 r. w S. znęcał się psychicznie i fizycznie nad swoją żoną A. S. w ten sposób, że zarówno będąc pod wpływem alkoholu, jak i po trzeźwemu wszczynał awantury domowe, podczas których wyzywał ją słowami wulgarnymi i obraźliwymi, zmuszał do określonego zachowania, kontrolował i poniżał oraz szarpał i bił, a w okresie od początku grudnia 1997 r. do grudnia 2018 r. w mieszkaniu zajmowanym wspólnie z pokrzywdzoną w S. oraz w innych miejscach, w których przebywał wspólnie z nią, przemocą polegającą na szarpaniu, ciągnięciu za włosy, podduszaniu, siłowym jej przytrzymywaniu, biciu po całym ciele oraz kierowaniu wobec niej gróźb pozbawienia jej życia i zdrowia wielokrotnie doprowadził swoją żonę A. S. wbrew jej woli do obcowania płciowego, a nadto w dniu 17 marca 2019 r. w S. poprzez kierowanie wobec niej gróźb pozbawienia jej życia i zdrowia oraz wielokrotne uderzanie jej młotkiem w głowę i przykładając jej jednocześnie nóż do brzucha, zmusił A. S. do określonego zachowania polegającego na udaniu się z domu córki do miejsca zamieszkania, przy czym spowodował u niej w ten sposób powstanie obrażeń w postaci licznych powierzchownych otarć i sińców w obrębie owłosionej skóry głowy, sińca okularowego, powierzchownych otarć naskórka i sińców w obrębie klatki piersiowej oraz licznych powierzchownych otarć naskórka i sińców w obrębie klatki piersiowej oraz licznych powierzchownych otarć naskórka i sensów w obrębie obu kończyn górnych, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów jej ciała na okres nie dłuższy niż 7 dni, przy czym działanie jego narażało pokrzywdzoną na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, tj. winnego przestępstwa z art. 207 § 1 kk. w zw. z art. 157 § 2 k.k. , z art. 160 § 1 k.k. i z art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. i za to na podstawie art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 8 lat pozbawienia wolności (punkt 1 a) sentencji wyroku).

W tym miejscu podkreślenia wymaga, że w przeciwieństwie do przestępstwa tzw. trwałego, ustawodawca wyraźnie określił na czym polega przestępstwo ciągłe, obecnie znane jako tzw. czyn ciągły (art. 12 k.k.) stanowiąc, że polega ono na podjęciu dwóch lub więcej zachowań, które uważa się za jeden czyn zabroniony, jeżeli zachowania zostały podjęte w wykonaniu z góry powziętego zamiaru. Chodzi zatem o realizację jednorodnych działań (zachowań), tyle że podejmowanych etapowo, niejako na raty. W świetle takiej konstrukcji oczywiste jest zatem, że stosowanie art. 12 k.k. jest wyłączone w odniesieniu do przestępstw trwałych (wywołanych jednorazowym zachowaniem się sprawcy) a także tych przestępstw, których czasownikowe określenie strony przedmiotowej dopuszcza wielokrotność działania sprawcy. Ze swej natury przestępstwami wieloczynnościowymi, rozciągniętymi w czasie są przestępstwo znęcania się (art. 207 k.k.), czy przestępstwo niealimentacji (art. 209 k.k.). Do ich istoty należy wielokrotność, czy powtarzalność zachowań, która już została uwzględniona w ustawowym opisie, jest więc elementem zespołu znamion tworzących dany typ przestępstwa. Z powyższych powodów do czynu przypisanego oskarżonemu w punkcie 1a) sentencji wyroku, czyli przestępstwa znęcania się, którego elementem były wielokrotne gwałty, zbędnym stało się zastosowanie konstrukcji z art. 12 k.k.

Natomiast kara pozbawienia wolności orzeczona wobec oskarżonego przez Sąd Okręgowy za przestępstwo przypisane oskarżonemu w punkcie 1a) uwzględnia przede wszystkim wszystkie okoliczności obciążające oskarżonego, które Sąd Rejonowy uwzględnił już przy wymiarze kar za przestępstwa przypisane w punktach 1 i przede wszystkim w punkcie 3 zaskarżonego wyroku, a więc długotrwały okres w jakim oskarżony znęcał się w różny sposób, także poprzez gwałty, nad swoją żoną, brutalny sposób działań oskarżonego oraz częstotliwość tychże działań, a także krzywdę psychiczną jaką oskarżony wyrządził A. S. (2).

Okolicznością łagodzącą przy wymiarze kary jest jedynie uprzednia niekaralność oskarżonego.

Wobec zmiany opisu czynu oraz wymiaru nowej kary jednostkowej należało uchylić orzeczenie zawarte w punkcie 4 dotyczącego kary łącznej pozbawienia wolności (punkt 1b sentencji wyroku).

W związku natomiast ze zmianą opisu czynu z pkt I i III ( punkt 1 i 3 zaskarżonego wyroku) oraz wymierzeniem wobec oskarżonego nowej kary zasadniczej, orzec należało ponownie karę łączną pozbawienia wolności. Uchylając orzeczenie o wymiarze kary łącznej w punkcie 4, Sąd Okręgowy wymierzył J. S. karę łączną pozbawienia wolności stosując zasadę częściowej absorpcji z uwagi na zbieżność czasową przypisanych oskarżonemu czynów. Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. połączył orzeczoną na nowo w punkcie 1 a) wyroku wobec oskarżonego karę 8 (ośmiu) lat pozbawienia wolności oraz karę 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczoną w punkcie 2 zaskarżonego wyroku za przestępstwo z art. 190§ 1 k.k. i wymierzył oskarżonemu J. S. (1) karę łączną 8 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności (punkt 1c wyroku).W ocenie Sądu Odwoławczego, zastosowanie kary łącznej w wymiarze 8 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności będzie stanowić dla oskarżonego reakcję sprawiedliwą i adekwatną do przestępstw i będzie wystarczające dla osiągnięcia celów kary w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Punkty 2,5,6,7,8,9,10 zaskarżonego wyroku.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Powodem utrzymania wyroku w mocy we wskazanym wyżej zakresie była niezasadność zarzutów apelacji obrońców oskarżonego adw. J. R. oraz adw. S. J. (2). W realiach niniejszej sprawy we wskazanym wyżej zakresie, tj. w punktach 2,5,6,7,8,9,10 zaskarżonego wyroku nie wystąpiły również podstawy wskazane w art. 439, 440 i 455 k.p.k., uzasadniające zmianę lub uchylenie wyroku poza granicami zarzutów i wniosków apelacji.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmiana zaskarżonego wyroku w ten sposób, że:

a)  w ramach czynów przypisanych oskarżonemu J. S. (1) w punktach 1 i 3 poprzez uznanie oskarżonego J. S. (1) za winnego tego, że w okresie od początku 1997 r. do 17 marca 2019 r. w S. znęcał się psychicznie i fizycznie nad swoją żoną A. S. w ten sposób, że zarówno będąc pod wpływem alkoholu, jak i po trzeźwemu wszczynał awantury domowe, podczas których wyzywał ją słowami wulgarnymi i obraźliwymi, zmuszał do określonego zachowania, kontrolował i poniżał oraz szarpał i bił, a w okresie od początku grudnia 1997 r. do grudnia 2018 r. w mieszkaniu zajmowanym wspólnie z pokrzywdzoną w S. oraz w innych miejscach, w których przebywał wspólnie z nią, przemocą polegającą na szarpaniu, ciągnięciu za włosy, podduszaniu, siłowym jej przytrzymywaniu , biciu po całym ciele oraz kierowaniu wobec niej gróźb pozbawienia jej życia i zdrowia wielokrotnie doprowadził swoją żonę A. S. wbrew jej woli do obcowania płciowego, a nadto w dniu 17 marca 2019 r. w S. poprzez kierowanie wobec niej gróźb pozbawienia jej życia i zdrowia oraz wielokrotne uderzanie jej młotkiem w głowę i przykładając jej jednocześnie nóż do brzucha, zmusił A. S. do określonego zachowania polegającego na udaniu się z domu córki do miejsca zamieszkania, przy czym spowodował u niej w ten sposób powstanie obrażeń w postaci licznych powierzchownych otarć i sińców w obrębie owłosionej skóry głowy, sińca okularowego, powierzchownych otarć naskórka i sińców w obrębie klatki piersiowej oraz licznych powierzchownych otarć naskórka i sińców w obrębie klatki piersiowej oraz licznych powierzchownych otarć naskórka i sensów w obrębie obu kończyn górnych, które to obrażenia spowodowały naruszenie czynności narządów jej ciała na okres nie dłuższy niż 7 dni, przy czym działanie jego narażało pokrzywdzoną na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, tj. winnego przestępstwa z art. 207 § 1 kk. w zw. z art. 157 § 2 k.k. , z art. 160 § 1 k.k. i z art. 197 § 1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. i za to na podstawie art. 197b § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. wymierzył oskarżonemu karę 8 lat pozbawienia wolności;

b)  uchylenie orzeczenia zawartego w punkcie 4 dotyczącego kary łącznej pozbawienia wolności;

c)  połączenie na podstawie art. 85 k.k. i art. 86 § 1 k.k. wyżej orzeczonej wobec oskarżonego kary 8 (ośmiu) lat pozbawienia wolności i kary 6 miesięcy pozbawienia wolności orzeczonej w punkcie 2 zaskarżonego wyroku za przestępstwo z art. 190§ 1 k.k. i wymierzenie oskarżonemu J. S. (1) kary łącznej 8 lat i 3 miesięcy pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Motywy zmiany wyroku w wyżej wskazanym zakresie zostały szczegółowo przedstawione w punkcie 4 .1 uzasadnienia.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

4.1.

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

XXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXXX

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3.

W punkcie 3 wyroku na podstawie art. 627 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. i § 11 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 r. poz. 1800 z późn. zm.) zasądzono od oskarżonego J. S. (1) na rzecz oskarżycieli posiłkowych P. A. (1) i P. A. (2) zwrot kosztów zastępstwa procesowego za postępowanie odwoławcze w kwocie po 840 złotych.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

4.

Na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. Sąd zwolnił oskarżonego od zwrotu Skarbowi Państwa kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, w tym od opłaty za drugą instancję, uznając, że ich uiszczenie byłoby dla nich zbyt uciążliwe, a ponadto za taką decyzją przemawiają względy słusznościowe.

7.  PODPIS

Mariusz Sygrela Ewa Taberska Sławomir Jęksa