UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 10 marca 2020 r. Sąd Rejonowy w Łasku w sprawie z wniosku A. W. ustanowił na rzecz uczestnika postępowania (...) S.A. Oddział w K. służebność przesyłu polegającą na prawie korzystania z nieruchomości :

1. położonej w U., stanowiącej działkę o nr (...) - objętą księgą wieczystą (...) (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku VI Zamiejscowy Wydział Ksiąg z siedzibą w P. - z trwałych urządzeń w postaci stacji transformatorowej, napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia SN 15 kV i napowietrznej linii elektroenergetycznej niskiego napięcia NN 0,4 kV

2. położonej w U., stanowiącej działkę nr (...) - objętą księgą wieczystą (...) (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku VI Zamiejscowy Wydział Ksiąg z siedzibą w P. -– z trwałych urządzeń w postaci napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia SN 15 kV,

3. położonej w U., stanowiącej działkę nr (...) - objętą księgą wieczystą (...) (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku VI Zamiejscowy Wydział Ksiąg z siedzibą w P. - na prawie korzystania przez przedsiębiorcę z trwałych urządzeń w postaci napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia SN 15 kV,

4. położonej w U., stanowiącej działkę nr (...) - objętą księgą wieczystą (...) (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku VI Zamiejscowy Wydział Ksiąg z siedzibą w P. - na prawie korzystania przez przedsiębiorcę z trwałych urządzeń w postaci napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia SN 15 kV,

5. położonej w U., stanowiącej działkę nr (...) - objętą księgą wieczystą (...) (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku VI Zamiejscowy Wydział Ksiąg z siedzibą w P. - na prawie korzystania przez przedsiębiorcę z trwałych urządzeń w postaci napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia SN 15 kV,

6. nieruchomości położonej w U., stanowiącej działkę nr (...) - objętą księgą wieczystą (...) (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku VI Zamiejscowy Wydział Ksiąg z siedzibą w P. - na prawie korzystania przez przedsiębiorcę z trwałych urządzeń w postaci napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia SN 15 kV

7. położonej w miejscowości C., gmina U., stanowiącej działkę nr (...) - objętą księgą wieczystą (...) (...) prowadzoną przez Sąd Rejonowy w Łasku VI Zamiejscowy Wydział Ksiąg z siedzibą w P. - na prawie korzystania przez przedsiębiorcę z trwałych urządzeń w postaci napowietrznej linii elektroenergetycznej średniego napięcia SN 15 kV,

wszystkich w zakresie oznaczonym na mapach sporządzonych w dniu 30 lipca 2018 roku i 31 lipca 2018 r. przez biegłego sądowego B. Z. (1) (...), przyjętych do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego przez Starostę (...) w dniu (...) nr ewidencyjny P. (...).(...), w tym prawie przejścia i przejazdu odpowiednim sprzętem przez tę nieruchomość w celu konserwacji, modernizacji, remontów i naprawy urządzeń służących do przesyłu energii elektrycznej oraz na obowiązku właściciela nieruchomości powstrzymywania się od działań, które uniemożliwiłyby dostęp do urządzeń przesyłowych. Nadto sąd pierwszej instancji zasądził na rzecz wnioskodawczyni od uczestnika postępowania tytułem jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu kwotę 38 200 zł płatną w terminie 7 dni od dnia uprawomocnienia się niniejszego postanowienia z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności, a także nakazał pobrać od (...) Spółki Akcyjnej Oddział w K. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Łasku 18 485, 81 złotych tytułem zwrotu poniesionych wydatków oraz ustalił, że w pozostałej części wnioskodawczyni i uczestnik ponieśli koszty postępowania w zakresie sum przez siebie wydatkowanych.

Powyższe orzeczenie zapadło w oparciu o następujące ustalenia i wnioski:

A. W. w dniu 25 sierpnia 2006 r. nabyła na podstawie umowy darowizny od swoich rodziców P. i M. małżonków P. przedmiotowe nieruchomości opisane we wniosku w sprawie.

Działka nr (...) jest zabudowana budynkiem mieszkalnym oraz zabudowaniami towarzyszącymi o funkcji gospodarczej i jest częściowo ogrodzona - obecnie część frontowa działki użytkowana w celach mieszkaniowych, część tylna (nieogrodzona) wykorzystywana rolniczo. Pobliski teren jest uzbrojony w energię elektryczną i wodociąg z przyłączami do przedmiotowej działki. Na nieruchomościach opisanych we wniosku znajdują się następujące urządzenia elektroenergetyczne:

1. napowietrzna linia elektroenergetyczna średniego napięcia 15 kV biegnąca częściowo pomiędzy działkami nr (...) oraz w centralnej części działki nr (...) (w kierunku wschód-zachód). Na działce nr (...) posadowiona jest stacja transformatorowa dla tej linii oraz dwa słupy przelotowe rozkraczne (w tym jeden narożny), jeden słup przelotowy pojedynczy zlokalizowane na granicy działek nr (...);

2. napowietrzne linie niskiego napięcia 0,4 kV biegnące: pierwsza z nich wzdłuż ulicy (...) na działce nr (...), druga zlokalizowana w kierunku zabudowań mieszkalnych oraz jeden słup przelotowy pojedynczy.

3. napowietrzna linia średniego napięcia 15 kV biegnąca w centralnej części działki nr (...) (kierunek północ-południe).

4. napowietrzne linie średniego napięcia 15 kV biegnące: pierwsza z nich od południowo-zachodniego narożnika działki nr (...) w kierunku północno- wschodnim, druga od południowo-wschodniego narożnika działki nr (...) w kierunku północno-zachodnim; ponadto na działce posadowione są dwa słupy przelotowe pojedyncze- pierwszy z nich na jej południowej granicy (sąsiadującej z działką nr (...)), drugi na jej północnej granicy (sąsiadującej z działka nr (...)).

5. napowietrzna linia średniego napięcia 15 kV biegnąca przez południowo- wschodni narożnik działki nr (...).

6. napowietrzna linia średniego napięcia 15 kV biegnąca przez część frontową działki nr (...).

7. napowietrzna linia średniego napięcia 15 kV biegnąca od narożnika południowo-wschodniego działki nr (...) w kierunku północnym. Ponadto na granicy północnej (sąsiadującej z działka nr (...)) analizowanej działki posadowiony jest słup przelotowy pojedynczy.

8. napowietrzna linia średniego napięcia 15 kV biegnąca wzdłuż działki nr (...) (kierunek południowy zachód - północny wschód). Ponadto na granicy północno-zachodniej (sąsiadującej z działka nr (...)) posadowione są trzy słupy przelotowe pojedyncze.

W chwili obecnej właścicielem i użytkownikiem opisanej wyżej sieci energetycznej jest (...) Spółka Akcyjna.

Przebieg linii oraz pozostałych urządzeń elektroenergetycznych został zaznaczony na mapach sporządzonych przez biegłego sądowego B. Z. (1): w dniu (...) przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego przez Starostę (...) w dniu (...) nr ewidencyjny P. (...).(...),

w dniu 30 lipca 2018 roku (...) przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego przez Starostę (...) w dniu (...) nr ewidencyjny P. (...).(...), w dniu 31 lipca 2018 roku (...) przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego przez Starostę (...) w dniu (...) nr ewidencyjny P. (...).(...), w dniu 28 lipca 2018 r. przez biegłego sądowego B. Z. (1) (...) przyjętej do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego przez Starostę (...) w dniu (...) nr ewidencyjny P. (...).(...).

Biegły sądowy z zakresu szacowania (...) określił wartość jednorazowego wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu na kwotę 38 200 zł. Wzięto pod uwagę rodzaj nieruchomości, rodzaj urządzeń przesyłowych, sposób lokalizacji urządzeń na nieruchomości oraz powierzchnię pasów służebności przesyłu .

Podstawę prawną roszczenia wnioskodawczyni stanowił przepis art. 305¹ k.c.

Ustawodawca daje pierwszeństwo umownemu ustanowieniu służebności.

W rozpoznawanej sprawie zostały spełnione przesłanki z tej podstawy prawnej zarówno w zakresie odmowy ustanowienia służebności przez którąkolwiek ze stron oraz konieczności jej ustanowienia dla korzystania z urządzeń.

Propozycje wnioskodawczyni polubownego załatwienia sprawy nie doprowadziły do ustanowienie służebności przesyłu, natomiast do zapewnienia funkcjonowania linii energetycznej, przedsiębiorstwo przesyłowe musi wykonywać periodyczne czynności konserwacyjne, czy też naprawcze. W tym celu musi korzystać z cudzej nieruchomości, a dotąd korzystanie odbywało się bez jakichkolwiek uprawnień.

Sąd pierwszej instancji zważył także, że uczestniczące w postępowaniu przedsiębiorstwo przesyłowe nie ma przy tym tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości wnioskodawczyni, bowiem nie udowodniło, iż doszło do przeniesienia posiadania konkretnych urządzeń energetycznych, umożliwiającego nabycie służebności przesyłu na podstawie zasiedzenia. Nadto w toku postępowania dowodowego ustalono, iż urządzenia elektroenergetyczne były na przestrzeni lat modernizowane poprzez ich rozbudowę i zmianę położenia.

O kosztach postępowania Sąd orzekł w oparciu o przepis art. 520 k.p.c. Co do kosztów opinii biegłych w oparciu o przepis art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. – koszty sądowe w sprawach cywilnych (Dz. U. Nr 167, poz. 1398) Sąd nakazał pobrać je od uczestnika. W zakresie kosztów związanych z wynagrodzeniem pełnomocników – uznano, iż wnioskodawczyni i uczestnik ponieśli je w zakresie sum przez siebie wydatkowanych.

Apelację od powyższego orzeczenia w ustawowym terminie wywiódł pełnomocnik uczestnika postępowania, zaskarżając je w całości, przy podniesieniu zarzutów:

1) naruszenia prawa procesowego;

- art. 64 § 1 k.p.c. poprzez ustanowienie służebności przesyłu na rzecz (...) SA Oddział w K., podczas gdy oddział spółki kapitałowej nie posiada zdolności sądowej ani procesowej w takich sprawach,

- art. 327¹ § 1 k.p.c. poprzez brak oceny przedłożonych przez uczestnika postępowania dowodów wskazujących na posadowienie linii elektroenergetycznej w określonym czasie i brak powodów nieuznania zarzutu zasiedzenia ograniczonego prawa rzeczowego, pominięcie w ocenie dowodu z zeznań świadka B. P., brak odwołania się przez sąd do dokumentów złożonych przez uczestnika , a wskazujących początkowy termin biegu zasiedzenia służebności przesyłu, jak i okoliczności posadowienia przedmiotowej infrastruktury ( brak wskazania czy dokumenty te sąd uznaje za wiarygodne czy nie) i wskazania podstaw dokonanej oceny, co miało istotny wpływ na treść zaskarżonego postanowienia,

- art. 233 § 1 k.p.c. poprzez przekroczenie zasady swobodnej oceny dowodów i uznanie , iż zgromadzony materiał dowodowy nie pozwala na uznanie , iż uczestnik postępowania legitymuje się tytułem prawnym do korzystania ze spornej nieruchomości w postaci nabytej w drodze zasiedzenia służebności, co było skutkiem naruszenia zasady wszechstronnego rozważenia zebranego materiału dowodowego, a to w postaci zeznań świadka B. P. i pominięcia złożonych przez uczestnika w toku postępowania dokumentów,

- naruszenie art. 316 § 1 k.p.c. poprzez zamknięcie rozprawy przy ustaleniu stanu faktycznego sprzecznego z materiałem dowodowym w kontekście braku posiadania przez uczestnika tytułu prawnego do korzystania z nieruchomości wnioskodawczyni,

- naruszenia art. 227 k.p.c. poprzez pominięcie dowodów i braku ustaleń dotyczących okoliczności posadowienia urządzeń energetycznych i związanego z tym objęcia w posiadanie przedmiotowej nieruchomości

2) naruszenie przepisów prawa materialnego :

- art. 292 k.c. w związku z art. 172 § 1 i 2 k.c. i art. 352 § 1 k.c. poprzez ich niezastosowanie i brak przyjęcia , że poprzednik prawny uczestnika postępowania nabył w drodze zasiedzenia służebność gruntową odpowiadającą służebności przesyłu w sytuacji ciągłego władania nieruchomością wnioskodawcy w sposób odpowiadający służebności gruntowej zgodnie z art. 336 w związku z art. 305¹ k.c,

- § 18 ust. 1 zarządzenia Ministra Górnictwa i Energetyki w sprawie zasad przyłączania do wspólnej sieci urządzeń do wytwarzania , przetwarzania, przesyłania, rozdzielania i odbioru energii elektrycznej i cieplnej oraz paliw gazowych z dnia 24 sierpnia 1964 r. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że uczestnik nie wykazał przejścia własności urządzeń przesyłowych.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez oddalenie wniosku w całości, ewentualnie uchylenie postanowienia Sądu I instancji w całości i przekazanie sprawy o ponownego rozpoznania przez Sąd I instancji oraz o zasądzenie od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wniesiona apelacja okazała się w pełni zasadna przez pryzmat zarzutów w niej podniesionych, w konsekwencji których istnieją uzasadnione podstawy dla oceny, iż objęte zaskarżeniem rozstrzygnięcie co najmniej zostało podjęte przedwcześnie.

Sąd Rejonowy uwzględnił bowiem wniosek w całości, opierając się na ustaleniu istnienia jedynie przesłanek z art. 305¹ k.c. czyli w zakresie odmowy ustanowienia służebności przez którąkolwiek ze stron oraz konieczności jej ustanowienia dla korzystania z urządzeń przesyłowych, co w sprawie było poza sporem.

W niniejszej sprawie istota problemu sprowadza się jednak do kwestii skuteczności podniesionego przez uczestnika zarzutu zasiedzenia służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu, jako niweczącego zasadność wniosku o ustanowienie samej służebności. Na tym też tle zostały sformułowane liczne zarzuty apelacyjne uczestnika, które dotyczą zarówno naruszenia prawa procesowego, jak i naruszenia unormowań materialnoprawnych. Mimo formalnego rozdzielenia w treści środka odwoławczego obu kategorii zarzutów Sąd Okręgowy zdecydował się na ich częściowo łączne rozpoznanie, ponieważ odnoszą się one w zasadzie do tej samej problematyki.

W toku postępowania uczestnik postępowania złożył szereg dokumentów, wskazujących na czas i okoliczności powstawania linii i urządzeń energetycznych na poszczególnych działkach należących obecnie do wnioskodawczyni, a uprzednio do jej poprzedników prawnych. Jeśli zatem już w odpowiedzi na wniosek uczestnik oponując jego uwzględnieniu przeciwstawia zarzut nabycia prawa do korzystania z nieruchomości w postaci zasiedzenia prawa odpowiadającego służebności gruntowej i wskazuje w tej mierze jako podmiot uprawniony Skarb Państwa i w tym względzie konkretne daty nabycia co do poszczególnych linii : z dniem 1 stycznia 1987 r. dla linii SN przebiegającej przez działkę o numerze (...), z dniem1 stycznia 1965 r. dla linii przebiegających przez działki oznaczone jako : (...), (...), (...), z dniem1 stycznia 1985 r. dla linii NN, biegnącej przez działkę (...) oraz na rzecz (...) SA z dniem 2 marca 2012 r. dla linii SN przebiegającej przez działkę o numerze (...), to absolutnie koniecznym jest poczynienie na gruncie zaoferowanych w tym przedmiocie dowodów ustaleń istotnych z punktu rozstrzygnięcia podniesionego zarzutu.

W tym miejscu koniecznym wydaje aby zarysować, że zasiedzenie jest instrumentem korekty stosunków własnościowych, polegającym na nadaniu charakteru prawa zadawnionym stanom faktycznym. W instytucji zasiedzenia przejawia się zatem prawno-korygująca funkcja posiadania. Do zasiedzenia może dojść jedynie po spełnieniu wskazanych w ustawie przesłanek. Pierwszą z nich jest posiadanie służebności polegające na korzystaniu z trwałego i widocznego urządzenia w zakresie odpowiadającym treści służebności (art. 292 k.c.). Definicja posiadacza służebności zawarta zaś jest w art. 352 k.c. Wynika z niego, że posiadaczem służebności jest ten, kto faktycznie korzysta z cudzej nieruchomości w zakresie odpowiadającym treści służebności. Trzeba mieć na uwadze, że posiadanie prowadzące do nabycia służebności gruntowej w drodze zasiedzenia ma inny zakres niż posiadanie prowadzące do nabycia przez zasiedzenie własności i nie musi być wykonywane w sposób ciągły, lecz stosownie do potrzeb (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2006 roku, II CSK H9/06, LEX numer 447190). Podkreślić należy, że do nabycia służebności przez zasiedzenie konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek: samoistnego i nieprzerwanego posiadania na tle korzystania z trwałego i widocznego urządzenia oraz upływu ustawowego terminu, czyli okresu posiadania. Poza kręgiem ustawowych przesłanek leży zaś kwestia dobrej lub złej wiary samoistnego posiadacza, która wpływa na długość okresu posiadania koniecznego do zasiedzenia. W orzecznictwie ugruntowane jest trafne stanowisko, w myśl którego dopuszczalne jest nabycie służebności odpowiadającej treści służebności przesyłu w drodze zasiedzenia (tak Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 13 października 2011 r., V CSK 502/10, opubl. baza prawna LEX Nr 1096048, w uchwale z dnia 7 października 2008 r., III CZP 89/08, opubl. baza prawna LEX Nr 458125, w wyroku z dnia 12 grudnia 2008 r., II CSK 389/08, opubl. baza prawna LEX Nr 484715, w postanowieniu z dnia 17 grudnia 2008 r., I CSK 171/08, opubl. Biuletyn Sądu Najwyższego Nr 4/2009 poz. 15 oraz w wyroku z dnia 31 maja 2006 roku., IV CSK 149/05, opubl. baza prawna LEX Nr 258681). W ostatnich latach ukształtowała się jednolita linia orzecznicza przyjmująca, że istnieje możliwość nabycia przez zasiedzenie służebności gruntowej, odpowiadającej treścią służebności przesyłu (art. 292 w zw. z art. 352 k.c.), nawet wówczas, gdy posiadanie rozpoczęło się przed wejściem w życie przepisów wyraźnie normujących tę kwestię. Stosowne uregulowania tzn. art. 305¹ – 305⁴ k.c. zostały wprowadzone przez ustawę z dnia 30 maja 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 116, poz. 731), przy czym weszły one w życie z dniem 3 sierpnia 2008 r. Dla porządku trzeba zaznaczyć, że choć oba wymienione prawa posiadają analogiczną treść i pełnią te same funkcje, to posiadają różne konstrukcje i podstawy prawne – służebność gruntowa odpowiadająca treści służebności przesyłu (art. 145 k.c. i art. 292 k.c.), a służebność przesyłu (art. 305 ¹ – 305 ⁴ k.c.). Z tego też względu nie mogą być ze sobą utożsamiane. Nie można zatem twierdzić, że przed dniem 3 sierpnia 2008 r. miało miejsce posiadanie służebności przesyłu, skoro prawo to jeszcze wówczas nie zostało skodyfikowane. Potwierdza tę linię uchwała Sądu Najwyższego z dnia 22 maja 2013 r., sygn. III CZP 18/13, opubl. Biul.SN Nr 5/2013 poz. 5, w myśl której jeszcze przed wprowadzeniem służebności przesyłu w 2008 r. zakłady przesyłowe mogły zasiadywać prawo do korzystania z cudzej działki. Okres posadowienia instalacji przed 2008 r. dolicza się do czasu posiadania wymaganego do zasiedzenia tej służebności.

W tym kontekście kapitalne znaczenie dla oceny podstaw zarzutu nabycia prawa do korzystania z nieruchomości objętych wnioskiem przez uczestnika postępowania czy uprzednio na rzecz jego poprzednika prawnego ma dogłębna analiza materiału dowodowego zaoferowanego przez podnoszącego zarzut zasiedzenia. Załączone dokumenty mogą być podstawą ustaleń w kwestiach w tej mierze istotnych, a to w płaszczyźnie czasu wzniesienia urządzeń przesyłowych na poszczególnych działkach i okoliczności ich powstania oraz podstawy wejścia na grunt podmiotu wznoszącego takie urządzenia ( charakter wydanych dokumentów – decyzja wywłaszczająca, pozwolenie na budowę czy sama dokumentacja o charakterze technicznym), a tym samym charakteru jego posiadania, przebieg następnie korzystania z posadowionych urządzeń na przestrzeni lat i jego usytułowanie w stosunku do pierwotnego położenia.

Tymczasem w przedmiotowej sprawie sąd pierwszej instancji przyjmując bezspornie , że aktualnie urządzenia przesyłowe przebiegają przez działki wnioskodawczyni, nie poczynił jakichkolwiek ustaleń w powyższym kontekście, przyjmując jedynie, lakoniczne i niczym nie poparte twierdzenie, że „uczestnik nie udowodnił, iż doszło do przeniesienia posiadania konkretnych urządzeń energetycznych, umożliwiającego nabycie służebności przesyłu na podstawie zasiedzenia”, przez co popadł zresztą w wewnętrzną sprzeczność. Jeśli bowiem w aktach sprawy znajdują się dokumenty powoływane w odpowiedzi na wniosek jako dające podstawę do uznania następstwa prawnego uczestnika (...) SA w stosunku do Skarbu Państwa, a sąd meriti nie analizuje tych dowodów i twierdzi, że do przejścia posiadania nie doszło i następnie ustanawia służebność, której przesłanką jest legitymowanie się tytułem własności urządzeń przesyłowych, to nie budzi wątpliwości, że takie twierdzenie jest co najmniej nieuprawnione i sprzeczne z materiałem dowodowym sprawy.

Nadto sąd pierwszej instancji wskazuje jako jedyny powód nieuwzględnienia zarzutu zasiedzenia okoliczność ustalenia w toku postępowania dowodowego, iż urządzenia elektroenergetyczne były na przestrzeni lat modernizowane poprzez ich rozbudowę i zmianę położenia. W tym zakresie Sąd Okręgowy rozpoznając apelację dopuścił dowód z uzupełniającej opinii biegłego geodety, na okoliczność ustalenia czy istotnie do takiej zmiany położenia doszło, bo tylko taka okoliczność miałaby znaczenie przy ocenie ciągłości posiadania przedmiotu zasiedzenia. Ze sporządzonej w tym przedmiocie opinii wynika, że do zmian takich istotnie dochodziło w zależności od posadowienia linii na poszczególnych działkach i to w różnych okresach czasu. Biegły analizował dostępną mu dokumentację kartograficzną i geodezyjną zgromadzoną w aktach sprawy, odnosząc stan istniejący w roku 2018 przy dokonywaniu oględzin na gruncie do stanu z lat 80 – tych i 90 – tych ubiegłego wieku. Wyniki tej analizy nie były jednoznaczne ale nawet jeśli potwierdzały zachodzące zmiany położenia linii przesyłowych, to w kontekście wskazywanego przez uczestnika postępowania czasu zakończenia biegu terminu zasiedzenia konieczna jest analiza szczegółowa dotycząca poszczególnych nieruchomości i powstania na nich urządzeń przesyłowych. Oczywistym jest bowiem, że w zakresie przesłanek zasiedzenia chodzi o trwałe i widoczne urządzenia przesyłowe.

Skarżący podważył zatem skutecznie ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i wykazał jego braki na gruncie naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. i art. 227 k.p.c Przypomnieć należy, że postawienie skutecznego zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. wymaga wykazania przyczyn, które dyskwalifikują postępowanie sądu w zakresie ustaleń, oznaczenia, jakie kryteria oceny sąd naruszył, a nadto wyjaśnienia dlaczego zarzucane uchybienie mogło mieć wpływ na ostateczne rozstrzygnięcie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 23 stycznia 2001 r. IV CKN 970/00, Lex nr 52753 czy wyrok z dnia 6 lipca 2005 r. III CK 3/05, Lex nr 180925).

W kontekście powyższych braków ustalenia stanu faktycznego sprawy zasadny okazał się również drugi z podniesionych przez skarżącego zarzutów dotyczący naruszenia przepisów prawa materialnego, a to art. 305¹ § 1 k.c. w zw. z art. 292 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu, iż uczestnik nie nabył służebności przesyłu bądź odpowiadającej takiej służebności na nieruchomości objętej wnioskiem przez zasiedzenie.

Sąd drugiej instancji jest sądem merytorycznym, uprawnionym do uzupełnienia braków postępowania dowodowego przeprowadzonego przed sądem pierwszej instancji , co obecnie wydaje się zasadą. Jednakże gdy uchybienia w sporządzeniu uzasadnienia sądu pierwszej instancji są tak poważne, że uniemożliwiają w całości lub w znacznym zakresie ustalenie, na jakiej podstawie poczyniono określone ustalenia faktyczne, sąd drugiej instancji powinien mieć możliwość uchylenia orzeczenia sądu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania. Uzupełnienie w takim wypadku postępowania przez sąd drugiej instancji mogłoby godzić w zasadę dwuinstancyjności postepowania sądowego. Nierozpoznanie istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. powinno być interpretowane jako wadliwość rozstrzygnięcia, polegająca na wydaniu przez sąd pierwszej instancji orzeczenia, które nie odnosi się do tego co było przedmiotem sprawy, bądź na zaniechaniu zbadania i oceny merytorycznych zarzutów strony ( por. postanowienie Sadu Najwyższego z dnia 24 września 2020 r. , I CZ 48/20, Lex nr 3106136, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 września 2020 r. , I Cz 38/20, Lex nr 3109832).

Zauważone przy rozpoznaniu apelacji uczestnika uchybienia w procedowaniu przez sąd pierwszej instancji są tego rodzaju, że uniemożliwiają kontrolę instancyjną , a ich uzupełnienie oznaczałoby konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego co do zarzutu zasiedzenia w całości i tym samym pozostawałoby w sprzeczności w istotą dwuinstancyjności procesu.

Z tych względów na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. koniecznym było uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd pierwszej instancji powinien w oparciu o zaoferowane dowody ustalić i zanalizować kiedy i w jakim charakterze oraz który podmiot posadowił na gruntach objętych wnioskiem urządzenia przesyłowe, jakie było w tym względzie następstwo prawne uczestnika, od kiedy uprawniony podmiot rozpoczął korzystanie z tych urządzeń i na jakiej podstawie wszedł na grunt wnioskodawczyni, a to także w kontekście dobrej czy złej wiary posiadania i w konsekwencji długości terminu koniecznego do nabycia prawa przez zasiedzenie. Niezbędne jest także zbadanie zachodzących zmian w przebiegu linii przesyłowych, przy wykorzystaniu wniosków uzupełniającej opinii biegłego B. Z. w zestawieniu z biegiem i długością terminu zasiedzenia co do poszczególnych działek i linii.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. uchylił zaskarżone postanowienie i przekazał sprawę sądowi rejonowemu do ponownego rozpoznania, pozostawiając temuż sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE