UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 27 września 2019 r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że G. J. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w okresie od 14.05.2015 r. do 24.11.2015 r. jako zleceniobiorca u płatnika składek Wojewódzkiej (...) im. M.J. P. w Ł. oraz, że z wymienionego tytułu miesięczna podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe, wypadkowe i na ubezpieczenie zdrowotne wynosi:

- na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe za miesiąc:

- maj 2015 roku – 1.400,00 zł

- listopad 2015 roku – 1.000,00 zł

- na obowiązkowe ubezpieczenie wypadkowe za miesiąc:

- maj 2015 roku – 1.400,00 zł

- listopad 2015 roku – 1.000,00 zł

- na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne za miesiąc:

- maj 2015 roku – 1.242,36,00 zł

- listopad 2015 roku – 887,40 zł

składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi:

- maj 2015 roku – 111,81 zł

- listopad 2015 roku – 79,87 zł.

(decyzja k. 8 - 12 akt ZUS G. J.)

Decyzją z dnia 27 września 2019 r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że B. K. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w dniu 16.06.2015 r. jako zleceniobiorca u płatnika składek Wojewódzkiej (...) im. M.J. P. w Ł. oraz, że z wymienionego tytułu miesięczna podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe, wypadkowe i na ubezpieczenie zdrowotne za miesiąc czerwiec 2015 roku wynosi:

- emerytalno-rentowe – 2.000,00 zł

- wypadkowe – 2.000,00 zł,

- zdrowotne – 1774,80 zł,

- składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi – 159,73 zł.

(decyzja k. 6 - 10 akt ZUS B. K.)

Decyzją z dnia 27 września 2019 r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że H. K. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w dniu 28.04.2015 r. jako zleceniobiorca u płatnika składek Wojewódzkiej (...) im. M.J. P. w Ł. oraz, że z wymienionego tytułu miesięczna podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe, wypadkowe i na ubezpieczenie zdrowotne za miesiąc kwiecień 2015 roku wynosi:

- emerytalno-rentowe – 1.300,00 zł,

- wypadkowe – 1.300,00 zł,

- zdrowotne – 1153,62 zł,

- składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi – 103,83 zł.

(decyzja k. 6 - 10 akt ZUS H. K.)

Decyzją z dnia 27 września 2019 r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że G. G. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w dniu 6.10.2015 r. i 7.10.2015 r. jako zleceniobiorca u płatnika składek Wojewódzkiej (...) im. M.J. P. w Ł. oraz, że z wymienionego tytułu miesięczna podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe, wypadkowe i na ubezpieczenie zdrowotne za miesiąc październik 2015 roku wynosi:

- emerytalno-rentowe – 1.700,00 zł,

- wypadkowe – 1.700,00 zł,

- zdrowotne – 1508,58 zł,

- składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi – 135,77 zł.

(decyzja k. 6 - 10 akt ZUS G. G. )

Decyzją z dnia 27 września 2019 r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że B. C. (1) podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w dniu 27.04.2015 r. jako zleceniobiorca u płatnika składek Wojewódzkiej (...) im. M.J. P. w Ł. oraz, że z wymienionego tytułu miesięczna podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe, wypadkowe i na ubezpieczenie zdrowotne za miesiąc kwiecień 2015 roku wynosi:

- emerytalno-rentowe – 1.100,00 zł,

- wypadkowe – 1.100,00 zł,

- zdrowotne – 976,14 zł,

- składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi – 87,85 zł.

(decyzja k. 6 - 10 akt ZUS B. C. (1))

Decyzją z dnia 27 września 2019 r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że S. K. podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym tj. emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu w dniu 20.10.2015 r. i 21.10.2015 r. jako zleceniobiorca u płatnika składek Wojewódzkiej (...) im. M.J. P. w Ł. oraz, że z wymienionego tytułu miesięczna podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, tj. emerytalne, rentowe, wypadkowe i na ubezpieczenie zdrowotne za miesiąc październik 2015 roku wynosi:

- emerytalno-rentowe – 2.500,00 zł,

- wypadkowe – 2.500,00 zł,

- zdrowotne – 2.218,50 zł,

- składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi – 199,67 zł.

(decyzja k. 6 - 10 akt ZUS S. K.)

W uzasadnieniu wymienionych decyzji organ rentowy podniósł, iż zawarte pomiędzy wyżej wymienionym płatnikiem, a ubezpieczonymi umowy nazwane „umowami o dzieło” są w istocie umowami o świadczenie usług, do których stosuje się przepisy dotyczące umowy zlecenia zgodnie z art. 750 kc. ZUS wskazał, że przedmiotem ww. umów było: świadczenie usług polegające na wykonaniu spotkań autorskich w bibliotekach publicznych. W ocenie ZUS czynności powierzone w ramach spornych umów wymagały starannego działania, nie prowadziły do uzyskania konkretnego i sprawdzalnego rezultatu. Poprzez pracę wykonawcy nie powstał nowy zindywidualizowany wytwór, żadne dzieło, które stanowiłoby odrębną "wartość" w obrocie gospodarczym. W zawartej umowie nie można było określić jaki może przynieść ostateczny rezultat, a osoba realizująca tą umowę zobowiązywała się jedynie do wykonania szeregu konkretnych czynności. Osiągnięty wynik w postaci realizacji powyższej umowy nie był więc pewny i nie był zależny wyłącznie od wykonującego umowę, a w momencie zawarcia umowy strony były w stanie określić jedynie rodzaj prac. Zdaniem organu rentowego nazwa umowy z wyeksponowaniem terminologii służącej podkreśleniu wybitnego charakteru umowy jako umowy o dzieło, nie jest elementem decydującym samodzielnie o rodzaju zobowiązania, w oderwaniu od oceny rzeczywistego przedmiotu tej umowy i sposobu oraz okoliczności jej wykonania.

(decyzja k. 8 - 12 akt ZUS G. J., decyzja k. 6 - 10 akt ZUS B. K., decyzja k. 6 - 10 akt ZUS H. K., decyzja k. 6 - 10 akt ZUS G. G., decyzja k. 6 - 10 akt ZUS B. C. (1), decyzja k. 6 - 10 akt ZUS S. K.)

Od powyższych decyzji płatnik składek Wojewódzka (...) im. M.J. P. w Ł. reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika w dniu 5.11.2019 r. złożył odwołania do Sądu Okręgowego w Łodzi wnosząc o ich zmianę i ustalenie, że płatnika i ubezpieczonych łączyły umowy o dzieło zgodnie z wolą stron. Nadto wniósł o zasądzenie od ZUS kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu wskazano, że jedną z form wzbogacania oferty Biblioteki płatnika są spotkania autorskie organizowane - w ramach umów o dzieło - z pisarzami, artystami, dziennikarzami na terenie Biblioteki bądź innych bibliotek publicznych na terenie województwa. W ramach tej działalności Biblioteka zawiera umowy ze znanymi pisarzami. Istota przeprowadzanego spotkania autorskiego z czytelnikami, polega na zaprezentowaniu twórczości w postaci luźnej pogawędki. W czasie jego trwania autor w wybranym przez siebie modelu komunikacji z czytelnikiem przedstawia swój warsztat literacki, odwołuje się do stworzonych przez siebie utworów, może przytaczać ich fragmenty. Nałożony umową obowiązek wymaga od wykonawcy umowy określonych przemyśleń w celu uzyskania konkretnego rezultatu, jakim są przeżycia literackie uczestników tego spotkania. Według płatnika zarówno autor jak i publiczność tworzą podczas tych spotkań autorskich niepowtarzalną atmosferę spotkania, zaś dynamika każdego z nich jest zróżnicowana. Autor wkłada wysiłek w przygotowanie każdego spotkania i jego poprowadzenie, niezależnie od tego, czy przygotował ustnie, czy pisemnie plan spotkania. Podkreślenia według odwołującego wymaga, że wybór przez Bibliotekę wykonawców dzieła nie następuje przypadkowo. Każdy z wybranych wykonawców jest postacią wyjątkową, znaną, popularną, zaś przymioty wybranych wykonawców gwarantują wysoką, jakość wykonania umowy. Ubezpieczeni są pisarzami a każde ze spotkań autorskich, przeprowadzonych przez nich było inne i niepowtarzalne. Podczas spotkań autorskich ubezpieczeni umożliwiali ich uczestnikom bezpośrednią dyskusję na temat ich twórczości, wzbogaconą o informacje "od kuchni' o techniki literackie, sposoby kształtowania losów bohaterów powieści. Jednocześnie z uwagi na swoje właściwości autorzy są zdolni do wytworzenia określonej atmosfery spotkania poprzez samodzielny wybór metody jego prowadzenia. Warto też w ocenie skarżącego wskazać, że na dynamikę spotkania i jego przebieg mają wpływ także jego uczestnicy, poprzez formułowane przez siebie pytania czy zabrany głos w dyskusji, toteż spotkania te nigdy nie mają jednakowego przebiegu i zawsze mają jednorazowe wykonanie . Tak, więc wykonawca (ubezpieczeni) zostali zobowiązany do jednorazowego wykonania dzieła niepowtarzalnego, co do treści, o dynamicznym, innym za każdym razem przebiegu. Przebieg ten determinowany był min. reakcją słuchaczy. Według odwołującego dzieło miało charakter indywidualny, autonomiczny i twórczy a w wyniku wykonania dzieła wystąpił niematerialny rezultat przejawiający się w przeżyciach literackich uczestników spotkania a ubocznie także we wzroście czytelnictwa.

(odwołanie k. 3 – 5 verte, odwołanie k. 3 – 5 akt o sygn. akt VIII U 4870/19, odwołanie k. 3 – 5 verte VIII U 4871/19, odwołanie k. 3 – 5 verte VIII U 4872/19, odwołanie k. 3 – 8 akt o sygn. VIII U 4873/19, odwołanie k. 3 – 5 verte akt o sygn. VIII U 4874/19)

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie wywodząc jak w zaskarżonych decyzjach a nadto o zasądzenie od płatnika składek kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

(odpowiedź na odwołanie k. 15 – 19, odpowiedź na odwołanie k. 14 – 18 verte akt o sygn. akt VIII U 4870/19, odpowiedź na odwołanie k. 14 – 18 verte VIII U 4871/19, odpowiedź na odwołanie k. 14 – 18 verte VIII U 4872/19, odpowiedź na odwołanie k. 17 – 21 verte akt o sygn. VIII U 4873/19, odpowiedź na odwołanie k. 14 – 18 verte akt o sygn. VIII U 4874/19)

Na podstawie art. 219 k.p.c. Sąd Okręgowy w Łodzi połączył do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy o sygn. akt VIII U 4869/19, VIII U 4870/19, VIII U 4871/19, VIII U 4872/19, VIII U 4873/19, VIII U 4873/19 oraz postanowił prowadzić je dalej pod sygn. akt VIII U 4869/19.

(okoliczność bezsporna)

Ubezpieczeni: G. J., S. K. oraz G. G., przyłączyli się do stanowiska płatnika.

(pismo procesowe G. J. k. 42, oświadczenie G. G. e – protokół z dnia 09.09.2020 r. 00:00:25, płyta CD k. 110, oświadczenie S. K. e – protokół z dnia 14.12.2020 r. 00:00:25, płyta CD k. 110)

Ubezpieczone: H. K., B. C. (1) i B. K. nie zajęły stanowiska w sprawie.

( e – protokół z dnia 14.12.2020 r. 00:00:25, płyta CD k. 110)

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił co następuje:

Odwołująca się Wojewódzka (...) im. M.J. P. w Ł. jest biblioteką publiczną oraz biblioteką naukową, której organizatorem jest Samorząd Województwa (...). Celem jej działalności jest w szczególności zaspokajanie i rozwijanie potrzeb czytelniczych, informacyjnych i naukowych mieszkańców województwa (...), upowszechnienie wiedzy i nauki oraz rozwój kultury.

(statut k. 9 - 11)

Ubezpieczeni są pisarzami, popularnymi autorami książek.

(okoliczności bezsporne, a nadto zeznania G. G. 00:41:04 – 00:46:27 w zw. z 01:40:19, płyta CD k. 82, zeznania S. K. 00:03:47 w zw. z 00:39:59, płyta CD k. 110, zeznania wnioskodawczyni 00:08:15, płyta CD 82 w zw. 00:41:05 z płyta CD k.110)

Płatnik był na terenie województwa (...) koordynatorem ogólnopolskiego projektu działającego od 2007 r. w bibliotekach publicznych w postaci „Dyskusyjnego Klubu (...).” W województwie (...) istnieje około 100 klubów i dla tych klubów (...) zakupuje książki, które są następnie wypożyczane czytelnikom. Czytelnicy Ci spotykają się co miesiąc, aby dyskutować o tych książkach. Nadto klubom takim przysługuje spotkanie z autorem raz w roku i to również koordynuje płatnik. Pracownik Wojewódzkiej (...) dokonuje wcześniej rozeznania, z którym autorem dany klub chce się spotkać i ustala honorarium w ramach określonej puli finansowej dla tego autora. Potem płatnik zawiera umowy z takimi autorami. Zawierając umowy z autorami bibliotece zależało na ożywieniu intelektualnym na działaniu pro-czytelniczym. To spotkanie autorskie mało być nagrodą dla danego klubu. Zaproszenie autora następowało po konsultacji z danym klubem. Celem tego projektu było pobudzanie lokalnej społeczności do czytania książek.

(zeznania wnioskodawczyni 00:08:15, płyta CD w zw. z 00:31:58 płyta CD k. 110 , zeznania świadka K. S. 01:03:51– 01:21:51, płyta CD k. 82)

Wojewódzka (...) im. M.J. P. w Ł., reprezentowana przez Dyrektora B. C. (2) zawarła umowy nazwane „umowami o dzieło” z wykonawcami:

- G. J. w dniu: 14.05.2015 r. z terminem wykonania na dzień 14.05.2015 r. oraz w dniu 24.11.2015 r. z terminem wykonania na dzień 24.11.2015 r. Przedmiotem umów było przeprowadzenie trzech spotkań autorskich w ramach projektu (...) Klubu (...) w bibliotekach publicznych na terenie województwa (...) ( (...) Ł., M., Wojewódzka (...) w Ł.). Podczas spotkań miały być wykorzystanie teksty własne autora ;

- B. K. w dniu 16.06.2015 r. z terminem wykonania na dzień 16.06.2015 r. Przedmiotem umów było przeprowadzenie trzech spotkań autorskich w ramach projektu (...) Klubu (...) w bibliotekach publicznych na terenie województwa (...) (T., Ł., B.). Podczas spotkań miały być wykorzystanie teksty własne autora;

- G. G. w dniu 6.10.2015 r. z terminem wykonania na dzień 6.10.2015 r. i 7.10.2015 r. Przedmiotem umów było przeprowadzenie trzech spotkań autorskich w ramach projektu (...) Klubu (...) w bibliotekach publicznych na terenie województwa (...) (Trębaczów, S., Miejska (...) ). Podczas spotkań miały być wykorzystanie teksty własne autora;

- S. K. w dniu 20.10.2015 r. z terminem wykonania na dzień 20.10.2015 r. i 21.10.2015 r. Przedmiotem umów było przeprowadzenie czterech spotkań autorskich w ramach projektu (...) Klubu (...) w bibliotekach publicznych na terenie województwa (...) (W., Z., Miejska (...), Miejska (...)). Podczas spotkań miały być wykorzystanie teksty własne autora ;

- H. K. w dniu 28.04.2015 r. z terminem wykonania na dzień 28.04.2015 r. Przedmiotem umów było przeprowadzenie dwóch spotkań autorskich w ramach projektu (...) Klubu (...) w bibliotekach publicznych na terenie województwa (...) (S., K.). Podczas spotkań miały być wykorzystanie teksty własne autora;

- B. C. (1) w dniu 27.04.2015 r. z terminem wykonania na dzień 27.04.2015 r. Przedmiotem umów było przeprowadzenie dwóch spotkań autorskich w ramach projektu (...) Klubu (...) w filiach Miejskiej (...) (filia nr 3 i nr 5). Podczas spotkań miały być wykorzystanie teksty własne autora

Na podstawie wskazanych wyżej umów strony ustaliły, że z tytułu wykonania zamówienia wykonawca otrzyma wynagrodzenie w kwotach rzędu w zależności od umowy: 1.000 zł, 1.300 zł, 1.400 zł, 1.700 zł, 2.000 zł. Wypłata wynagrodzenia miała nastąpić po wykonaniu „dzieła” i wystawieniu rachunku przez wykonawcę.

(umowy nazwane umowami o dzieło w aktach ZUS G. J., umowy nazwane umowami o dzieło w aktach ZUS B. K., umowy nazwane umowami o dzieło w aktach ZUS G. G., umowy nazwane umowami o dzieło w aktach ZUS S. K., umowy nazwane umowami o dzieło H. K. w aktach ZUS, umowy nazwane umowami o dzieło B. C. (1) )

Wskazane umowy były podpisywane przed spotkaniem w dniu przyjazdu autora lub drugiego dnia bądź korespondencyjnie wcześniej.

( zeznania ubezpieczonej G. G. 00:41:04 – 00:46:27 w zw. z 01:40:19, płyta CD k. 82, zeznania wnioskodawczyni 00:08:15, płyta CD k. 82 w zw. z płyta CD k. , zeznania świadka K. S. 01:03:51 płyta CD k. 82)

Ubezpieczeni na podstawie spornych umów nazwanych „umowami o dzieło” w ramach jednej umowy odbywali do kilku spotkań autorskich z czytelnikami w różnych bibliotekach publicznych na terenie województwa (...). Jeżeli nawet dochodziło do zawierania kilku umów o dzieło z tym samym autorem to spotkania odbywały się w innych miejscach. Zawsze w umowie wpisywane było, w którym klubie dyskusyjnym odbędzie się spotkanie autorskie. Zazwyczaj na spotkaniu autorowi towarzyszył koordynator, czyli pracownica płatnika K. S. zatrudniona jako starszy kustosz a spotkanie na miejscu przygotowywał zwykle pracownik biblioteki.

(zeznania G. G. 00:41:04 – 00:46:27 w zw. z 01:40:19, płyta CD k. 82, zeznania S. K. 00:03:47 – 00:20:24 w zw. z 00:39:59, płyta CD k. 110, zeznania wnioskodawczyni 00:08:15, płyta CD 82 w zw. 00:41:05 z płyta CD k.110, zeznania świadka K. S. 01:03:51– 01:21:51, płyta CD k. 82)

Pracownica K. S. obecnie koordynuje projekt Kluby (...) oraz zajmuje się szkoleniami bibliotekarskimi. W ramach zadania jako koordynator dokonywała zakupu książek do klubów, zajmowała się organizacją szkoleń dla moderatorów klubów, organizacją spotkań autorskich, dystrybucją książek do klubów i zakupem różnych materiałów. Wyżej wymieniona zajmowała się wszelkim sprawami organizacyjnymi przed spotkaniem autorskim. Zazwyczaj na początku roku do wszystkich moderatorów wysyłała ona zapytania, co do tego z jakimi autorami członkowie klubu chcieliby się spotkać. K. S. nie ustalała szczegółów przebiegu spotkania, bo to była indywidualna sprawa moderatora i klubowiczów. Do jej obowiązków należała organizacja spotkania pod względem logistyki.

(zeznania świadka K. S. 01:03:51 - 01:21:51, płyta CD k. 82)

W spotkaniu autorskim uczestniczyła szersza grupa osób nie tylko członkowie klubu. Te spotkania miały charakter otwarty, każdy mógł wejść i uczestniczyć w spotkaniu klubu. Zdarzały się spotkania, w których uczestniczyły te same osoby. Przed każdym spotkaniem autor kontaktował się z moderatorem i ustalali szczegóły spotkania, jak ono będzie wyglądało, autorzy dowiadywali się z jaką społecznością mają się spotkać. W większości przypadków uczestniczył w spotkaniu moderator, który prowadził to spotkanie. Przebieg takich spotkań zazwyczaj wyglądał w taki sposób, że autor, bądź sam lub na pytania prowadzącego odpowiadał na pytania dotyczące twórczości, o swoich planach na przyszłość, a potem odbywała się część spotkania, kiedy odpowiadał na pytania czytelników. Spotkania dotyczyły danych książek. Te spotkania odbywały się w ustalonych wcześniej godzinach. Zwykle trwały około 1,5 do 2 godzin, zdarzało się też, że trwały dłużej w zależności od zainteresowania widowni. Podczas spotkań autorskich nie były prowadzone żadne sprzedaże książek. Czasami sami uczestnicy przynosili książki do podpisu ich autorom. Za każdym razem spotkania te odbywały się w innej bibliotece z udziałem innych czytelników. Każde spotkanie było inne, spontaniczne, bo jego przebieg zależał od wielu czynników. Przychodziły na te spotkania bardzo różne osoby, o różnych zawodach. Podczas takiego spotkania czytelnicy mogli się dowiedzieć ciekawych historii z życia danego autora. Zazwyczaj te spotkania odbywały się w małych miejscowościach, dla których mieszkańców była to atrakcja.

( zeznania G. G. 00:41:04 – 00:46:27 w zw. z 01:40:19, płyta CD k. 82, zeznania S. K. 00:03:47 – 00:20:24 w zw. z 00:39:59, płyta CD k. 110, zeznania wnioskodawczyni 00:08:15, płyta CD 82 w zw. 00:41:05 z płyta CD k.110, zeznania świadka K. S. 01:03:51, płyta CD k. 82)

W zakresie wynagrodzenia wykonawcy podpisywali gotowe formularze przedstawione przez bibliotekę a wystawione przez księgowość, które wyglądały jakby to sam autor wystawiał ten rachunek. W tym samym czasie podpisywana była cała dokumentacja tj. umowa i rachunek. Biblioteka ponosiła koszty dojazdy autorów na te spotkania. Wysokość wynagrodzenia zależała od odległości, którą autorzy musieli przejechać, noclegu. Koszty przejazdu były wliczone w wynagrodzenie.

( zeznania G. G. 00:41:04 – 00:46:27 w zw. z 01:40:19, zeznania świadka K. S. 01:03:51 – 01:21:51, płyta CD k. 82, zeznania S. K. 00:03:47 – 00:20:24 w zw. z 00:39:59, płyta CD k. 110)

Zakup książek dla danego klubu nie miał związku z autorami, z którymi były prowadzone spotkania w klubie.

( zeznania G. G. 00:41:04 – 00:46:27, płyta CD k. 82)

Płatnik po spotkaniach autorskich oczekiwał, że wzrośnie czytelnictwo, a także nastąpi rozwój osobowości czytelnika, jego zadowolenie. Po takim spotkaniu wzrastało zainteresowanie twórczością danego pisarza oraz czytelnictwo jego dzieł, więcej jego książek było wypożyczanych. Czytelnicy przychodzili wypożyczać książki konkretnego autora, zapisywali się do biblioteki. Miało to miejsce po podpisaniu rachunku.

(zeznania świadka K. S. 01:03:51 – 01:21:51, płyta CD k. 82)

Ubezpieczony S. K. nie przygotował się do spotkań autorskich.

(zeznania S. K. 00:20:24 w zw. z 00:39:59, płyta CD k. 110)

Brak jest konspektów bądź sprawozdań z pracy ubezpieczonych.

(okoliczność bezsporna)

Płatnik składek nie zgłosił ubezpieczonych do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu wykonywania spornej umowy (ubezpieczeni nie mieli innego tytułu ubezpieczenia), a także nie obliczyli i nie rozliczyli składek.

( okoliczność bezsporna)

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w okresie od 4.04.2018 r. do 27.04.2018 r. przeprowadził kontrolę wykonywania zadań i obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych przez płatnika Wojewódzkiej (...) im. M.J. P. w Ł.. Kontrolą objęto okres działalności w okresie od 01.01.2014 r. do 31.12.2016 r. W trakcie kontroli zbadano również opisane wyżej umowy nazwane „umowami o dzieło”.

(protokół kontroli ZUS w aktach ZUS)

Powyższych ustaleń Sąd Okręgowy dokonał na podstawie wyżej powołanych dokumentów oraz zeznań przedstawiciela wnioskodawcy – B. D. Wojewódzkiej (...) im. M.J. P. w Ł. i ubezpieczonych: G. G. i S. K. uznając je za wystarczające do poczynienia przedmiotowych ustaleń. Powołane dowody nie były kwestionowane w toku postępowania przez żadną ze stron, a Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw, aby z urzędu zakwestionować ich wartość dowodową w sprawie. Wskazać także należy, że stan faktyczny raczej był pomiędzy stronami bezsporny, gdyż spór sprowadza się w istocie do odmiennej oceny umów nazwanych „umowami o dzieło”, które wnioskodawca zawarł z ubezpieczonymi. Dodatkowo wskazać należy, że odwołujący się płatnik nie zakwestionował wskazanych przez organ rentowy w zaskarżonych decyzjach okresów podlegania przez ubezpieczonych obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, jako zleceniobiorców u płatnika składek, ani miesięcznych podstaw wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, ale przez całe postępowanie twierdził, iż w ogóle nie był zobowiązany, jako płatnik składek do uiszczania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne ubezpieczonych, ponieważ kwestionowane umowy były umowami o dzieło i nie stanowiły tytułu do ubezpieczeń społecznych.

Podkreślić należy, że ubezpieczone: H. K., B. C. (1) i B. K., mimo prawidłowych wezwań, nie stawiały się na wyznaczone terminy rozprawy, pozbawiając się możliwości złożenia zeznań, a zatem możliwości dowodzenia swoich racji przed Sądem.

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył co następuje:

W świetle zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego oraz poczynionych na jego podstawie ustaleń Sąd uznał, że odwołania Wojewódzkiej (...) im. M.J. P. w Ł. nie są zasadne i podlegają oddaleniu.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt. 4 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z dnia 13 października 1998 roku ( Dz. U. z 2020 r., poz. 266 ze zmianami)) osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu.

Z mocy art. 13 pkt. 2 przytoczonej ustawy zleceniobiorcy obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu podlegają od dnia oznaczonego w umowie, jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia tej umowy.

Według art. 9 ust. 1 analizowanej ustawy pracownicy spełniający jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów mogą dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Cytowany wyżej art. 9 ust. 1a. stanowi zaś, że ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy (…) w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.

Z kolei w myśl art. 9 ust. 4a analizowanej ustawy zleceniobiorcy, mający ustalone prawo do emerytury lub renty, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli równocześnie nie pozostają w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 4b.

Stosownie do treści art. 36 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych każda osoba objęta obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Obowiązkiem płatnika składek – z mocy art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – jest obliczanie, rozliczanie i opłacanie należnych składek za każdy miesiąc kalendarzowy oraz przesyłanie w wyznaczonym terminie deklarację rozliczeniową, imienne raporty miesięczne oraz opłacanie składek za dany miesiąc.

Zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób wykonujących pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 (to jest przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu umowy agencyjnej lub umowy zlecenia), jeżeli w umowie określono odpłatność za jej wykonywanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie.

Natomiast art. 20 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że podstawę wymiaru składek ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z zastrzeżeniem ust. 2.

Stosownie do art. 9 ust. 6 w/w ustawy osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 8, art. 6a ust. 1 i art. 6b ust. 1, a także osoby przebywające na urlopach wychowawczych podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym albo odpowiednio ubezpieczeniu emerytalnemu, jeżeli nie mają ustalonego prawa do emerytury lub renty i nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych.

Na wstępie należy wskazać, że stosownie do art. 353¹ k.c. strony mogą dokonać wyboru rodzaju łączącego je stosunku prawnego, nie oznacza to jednak dowolności, bowiem przywołany przepis wprost wymaga, aby treść umowy nie sprzeciwiała się naturze danego stosunku prawnego, jego społeczno-gospodarczemu przeznaczeniu i ustawie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 kwietnia 2010 r., II UK 334/09, LEX nr 604221).

Umowa zlecenia i umowa o dzieło to podstawowe kontrakty usługowe, konkurencyjne w stosunku do umowy o pracę. Różnica między tymi dwoma rodzajami umów jest dla podmiotów zatrudniających bardzo istotna, bowiem wiąże się z różnymi konsekwencjami prawnymi. Prawidłowa kwalifikacja zawieranej umowy nie zawsze jednak jest sprawą prostą. I tak np. podczas gdy umowy o dzieło rodzą określone obowiązki z punktu widzenia ubezpieczeń społecznych odnośnie naliczania i odprowadzania składek ubezpieczeniowych tylko wówczas, gdy są zawierane z własnymi pracownikami, to umowy zlecenia pociągają za sobą skutki ubezpieczeniowe bez względu na to, z kim są zawierane - z własnym pracownikiem czy z osobą z zewnątrz. Zatem jeśli dana umowa zostanie błędnie uznana nie za umowę o dzieło, ale za umowę zlecenia, to naliczenie w stosunku do niej składek na ZUS będzie niedozwolone, podobnie jak brak naliczenia składek w przypadku umowy zlecenia, która niewłaściwie została zakwalifikowana jako umowa o dzieło. Decydująca jest treść, a nie nazwa umowy. Aby prawidłowo ustalić, z jaką umową mamy w danym przypadku do czynienia, tzn. czy jest to umowa zlecenia, czy umowa o dzieło, należy kierować się jej treścią i zadaniem, jakie osoba zatrudniana ma do wykonania, czyli istotą obowiązków umownych, jakie osoba ta na siebie przyjmuje.

W rozpoznawanej sprawie spór dotyczył kwalifikacji prawnej umów nazwanych „umowami o dzieło” jaką odwołujący się płatnik zawarł z ubezpieczonymi. Kwestią sporną było, czy strony istotnie zawarły umowy o dzieło, nierodzące obowiązku ubezpieczenia społecznego, czy też zawarły umowy o świadczenie usług, do których zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, a pochodną tego jest ustalenie obowiązku uiszczenia odpowiednich składek ubezpieczeniowych.

Odnosząc się do powyższej spornej kwestii wskazać należy, iż stosownie do art. 734 § 1 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie, przy czym do umowy o świadczenie usług stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.). W doktrynie panuje pogląd, zgodnie z którym przedmiotem umowy o świadczenie usług jest dokonanie określonej czynności faktycznej, która nie musi prowadzić do osiągnięcia indywidualnie oznaczonego rezultatu. Chodzi tu zatem o umowy zobowiązujące do dokonania jednej lub wielu czynności faktycznych (także stałego ich dokonywania).

Zgodnie zaś z treścią art. 627 k.c. przez umowę o dzieło przyjmujący zamówienie zobowiązuje się do wykonania oznaczonego dzieła, a zamawiający do zapłaty wynagrodzenia.

Nie ulega wątpliwości, że przepisy o zleceniu nie mają zastosowania do czynności będących przedmiotem umowy o dzieło, bowiem wykonanie dzieła, zgodnie z prezentowanym w doktrynie poglądem, nie mieści się w pojęciu usługi w rozumieniu przywołanego art. 750 k.c.

Umowę o dzieło zalicza się do kategorii „umów rezultatu” i przeciwstawia umowie zlecenia - jako „umowie o staranne wykonanie usługi”. W odróżnieniu od umowy zlecenia, umowa o dzieło wymaga, by starania przyjmującego zamówienie doprowadziły w przyszłości do konkretnego, indywidualnie oznaczonego rezultatu. Tymczasem umowa zlecenia takiego rezultatu - jako koniecznego do osiągnięcia - nie akcentuje. Elementem wyróżniającym dla umowy zlecenia nie jest zatem wynik, lecz starania podejmowane w celu osiągnięcia tego wyniku / por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Rzeszowie z 21 grudnia 1993 r. sygn. III AUr 357/93, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 1994, Nr 6, poz. 49, str. 63; wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z 26 stycznia 2006 r. sygn. III AUa 1700/05, opubl: Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych rok 2008, Nr 3, poz. 5, str. 55; wyrok Sądu Najwyższego z 13 marca 1967 r. sygn. I CR 500/66; opubl: Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Pracy i (...) rok 1968, Nr 1, poz. 5/.

Dokonując kwalifikacji konkretnej umowy należy w pierwszej kolejności badać, czy świadczenie będące przedmiotem zobowiązania ma cechy dzieła. Dzieło stanowi zawsze zjawisko przyszłe, jest czymś, co w chwili zawarcia umowy nie istnieje, lecz ma dopiero powstać w jakiejś określonej przyszłości. Rezultat, o jaki umawiają się strony, musi być z góry określony, i może przyjmować zarówno postać materialną, jak i niematerialną. Cechą konstytutywną umowy o dzieło jest to, aby rezultat ten był obiektywnie osiągalny i w konkretnych warunkach pewny. Dzieło musi mieć indywidualny charakter i odpowiadać osobistym potrzebom zamawiającego. Podkreślenia także wymaga, że celem umowy o dzieło nie jest czynność (samo działanie lub zaniechanie), która przy zachowaniu należytej staranności prowadzić ma do określonego w umowie rezultatu, lecz samo osiągnięcie tego rezultatu. W umowie o dzieło chodzi zawsze o osiągnięcie umówionego rezultatu, niezależnie od rodzaju i intensywności świadczonej w tym celu pracy i staranności. Tymczasem umowa o świadczenie usług jest umową starannego działania, jej celem jest wykonywanie określonych czynności, które nie muszą zmierzać do osiągnięcia rezultatu. Kolejną cechą umowy dzieło jest brak stosunku zależności lub podporządkowania pomiędzy zamawiającym, a przyjmującym zamówienie. Sposób wykonania dzieła pozostawiony jest w zasadzie uznaniu przyjmującego zamówienie, byleby dzieło miało przymioty ustalone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Przyjmujący zamówienie nie ma także, co do zasady, obowiązku osobistego wykonania dzieła, chyba że wynika to z umowy lub charakteru dzieła (np. dzieło artystyczne). Ryzyko nieosiągnięcia rezultatu zawsze obciąża przyjmującego zamówienie. Przy czym odpowiedzialność przyjmującego zamówienie w wypadku nieosiągnięcia celu umowy jest odpowiedzialnością za nieosiągnięcie określonego rezultatu, a nie za brak należytej staranności (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2000 r. sygn. II UKN 386/99, opubl. OSNP 2001/16/522). Przyjmujący zamówienie odpowiada zatem za jakość dzieła i określa metodologię jego wykonania. Dzieło powinno jednak posiadać cechy określone w umowie lub wynikające z charakteru danego dzieła. Wykonanie dzieła zwykle wymaga określonych kwalifikacji, umiejętności i środków (W. C., Zobowiązania, 2007, s. 464).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd zważył, że poprowadzenie spotkania mającego wzbudzać zainteresowanie literaturą, czytelnictwem, wypożyczaniem książek, nie ma charakteru czynności przynoszących konkretny, indywidualny rezultat niematerialny, lecz jest realizowane w ramach starannego działania, właściwego wykonaniu usług, choćby bez nadzoru ze strony zamawiającego (por. odpowiednio wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 stycznia 1970 r. II PR 298/69 niepublikowany oraz z dnia 28 marca 2000 r. II UKN 386/99 OSNAPiUS 2001 nr 16 poz. 522 i z dnia 5 grudnia 2000 r. I PKN 127/2000 OSNAPiUS 2002 nr 15 poz. 356).

Nie stanowi umowy o dzieło umowa o przeprowadzenie cyklu bliżej niesprecyzowanych wykładów / spotkań, zajęć/ z danej dziedziny wiedzy /czy analogicznie jak w rozpoznawanym przypadku kultury czy sztuki/, których tematy pozostawiono do uznania wykładowcy, bowiem wskazuje to, że zamawiający nie jest zainteresowany określonym dziełem (utworem) intelektualnym o indywidualnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, ale przekazywaniem odbiorcom wykładu wiedzy z danej dyscypliny ( vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 28 lutego 2018 r., III AUa 643/17 LEX nr 2471762).

Jednym z kryteriów pozwalających na odróżnienie umowy o dzieło od umowy o świadczenie usług jest możliwość poddania umówionego rezultatu (dzieła) sprawdzianowi na istnienie wad fizycznych (vide wyrok Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 14 grudnia 2017 r. III AUa 476/17).

Sprawdzian taki jest zaś niemożliwy do przeprowadzenia, jeśli strony nie określiły w umowie cech i parametrów indywidualizujących dzieło. Taki brak kryteriów określających pożądany przez zamawiającego wynik (wytwór) umowy prowadzi do wniosku, że przedmiotem zainteresowania zamawiającego jest wykonanie określonych czynności, a nie ich rezultat. Biorąc to pod uwagę, w przypadku umowy o dzieło autorskie w postaci utworu naukowego (wykładu) – co należy również odnieść do autorskich spotkań warsztatów -, przesłanką przedmiotowo istotną (przesądzającą) jest jego zakres, którego wskazanie nie może się ograniczać do danej dziedziny nauki (kultury czy sztuki). Tak bowiem szeroko ujęty przedmiot umowy uniemożliwia jego identyfikację wśród innych utworów intelektualnych dotyczących tego samego zakresu. Istotą wykładu, jako dzieła autorskiego, jest jego treść zawierająca przekaz określonej myśli intelektualnej twórcy, której granice wytycza z góry zamówiony temat. Skoro w momencie zawierania umowy temat wykładu jest nieznany, to nie jest możliwy do ustalenia (zidentyfikowania) jej rezultat (por. odpowiednio np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 3 października 2013 r., II UK 103/13; z dnia 14 listopada 2013 r., II UK 115/13; z dnia 6 sierpnia 2014 r., II UK 566/13).

Zgodnie z treścią umów, jakie odwołujący się płatnik zawarł z ubezpieczonymi przedmiotem dzieła było: poprowadzenia spotkania autorskiego spotkania z czytelnikami. Na podstawie niekwestionowanych zeznań wnioskodawczyni i ubezpieczonych: G. G. i S. K. Sąd ustalił, że ubezpieczeni wykonywali czynności w imieniu i na rzecz odwołującego się. Ubezpieczeni wykonywali przyjęte na siebie na podstawie spornych umów zobowiązanie poprzez odpowiednie czynności, do których należało przeprowadzenie spotkań z czytelnikami podczas, którego autor, bądź sam lub na pytania prowadzącego opowiadał na pytania o twórczości, o swoich planach na przyszłość a potem odbywała się część spotkania, kiedy odpowiadał na pytania czytelników. Spotkania dotyczyły danych książek tego autora. Spotkania były prowadzone na podstawie ustalonego planu (przebiegu spotkania ustał moderator i klubowicze) w miejscu i czasie wskazanym przez płatnika, miały charakter niekomercyjny i miały prowadzić do zwiększenia zainteresowania literaturą, czytelnictwem, wypożyczaniem książek oraz pobudzać zwiększenie zakupu pozycji książkowych.

Należy podkreślić, że w umowach łączących płatnika z ubezpieczonymi nie określono zindywidualizowanego przedmiotu. Przedmiot umów został sformułowany zbyt ogólnie - poprowadzenie spotkania autorskiego w ramach projektu DKK. Podczas spotkań miały być wykorzystanie teksty własne autora - co wprowadza do umowy element losowości, czy niepewności, który nie powinien wystąpić w umowie o dzieło. W umowie nie wskazano konkretnego, ściśle określonego celu. Jedynie zlecono w określonym przedziale czasowym realizację pewnych czynności polegających na przeprowadzeniu spotkania z określonej dość szeroko dziedziny tj. literatury co miało doprowadzić do zwiększenia popytu na książki, czy zwiększenia zainteresowania literaturą, czytelnictwem. Nie wskazano na obowiązek sprzedaży konkretnej ilości książek, ponadto powodzenie powierzonego zadania było uzależnione od elementu losowego niezależnego od realizującego umowę a mianowicie uczestnictwa w warsztatach czytelników. Zajęcia były przeprowadzane w ustalonym terminie i miejscu. Tak określony przedmiot umowy nie charakteryzuje się jednak wymaganą cechą indywidualizującą utwór (dzieło), przede wszystkim dlatego że nie konkretyzuje tematu spotkania. Oznacza to, że temat spotkania pozostawiono do uznania wykonawcy, a więc w momencie zawierania umów nie był on znany. Nie można więc przyjąć, aby zamawiający wymagał od wykonawcy osiągnięcia konkretnego, indywidualnie oznaczonego wytworu, który poddawałby się sprawdzianowi w aspekcie wykonania umowy zgodnie z zamówieniem. Ubezpieczeni zostali zobowiązani do wyboru książek i faktów ze swojej twórczości i kształtowania za pomocą swoich umiejętności zainteresowań czytelniczych uczestników w czasie spotkania wynikającej z umowy, ale taka forma prowadzenia spotkania nie przesądza o ich wykonywaniu w ramach umowy o dzieło, gdyż jest także zwykle stosowana przez osoby nauczające, czy tylko reklamujące dany produkt na podstawie umów o pracę czy umów o świadczenie usług. Z tak określonego celu umowy ( wzbudzenie zainteresowania literaturą, książkami, czytelnictwem) nie mógł wynikać obiektywnie osiągalny i pewny rezultat. Chodziło więc o wykonanie określonej, technicznej, a nie twórczej czynności bez względu na to, jaki rezultat ta czynność przyniesie. Jedynie pośrednio oczekiwano wzrostu sprzedaży, czy wypożyczania książek. W konsekwencji przedmiotem umów była określona czynność (czynności), a nie jej wynik, co przesądza o ich kwalifikacji jako umów starannego działania - umów o świadczenie usług (art. 750 k.c.).

W przypadku przeprowadzenia spotkania, zajęć, warsztatu nie występuje żaden rezultat ucieleśniony w jakiejkolwiek postaci. Jest to wyłącznie staranne działanie wykonawcy umowy, który stosownie do posiadanej wiedzy i umiejętności, ma ją przekazać czytelnikom. Poziom zainteresowania książkami i czytelnictwem po takich spotkaniach nie może być utożsamiany z wymaganym rezultatem. Wkład w postaci wysiłku umysłowego, autorskiego i artystycznego zaangażowania wymagany jest przy każdej pracy takiego rodzaju i jest wykładnikiem tylko obowiązku starannego działania. Czynnością końcową było przeprowadzenie przez ubezpieczonych spotkania - zajęć o charakterze niekomercyjnej atrakcji, a więc typowej usługi kulturalnej i to na rzecz podmiotu zajmującego się kulturą.

Ponadto, nie jest możliwe ustalenie, w jaki sposób sprawdzano prawidłowość przygotowania i przeprowadzenia spotkania z oczekiwanym stanem, a w rezultacie jakimi wadami fizycznymi mógłby być obciążany rezultat pracy ubezpieczonych i w oparciu o jakie kryteria należałoby oceniać wystąpienie takich ewentualnych wad. Ocena sprzedaży książek nie świadczy bowiem o tym, iż ubezpieczeni umowę zrealizowali, sama zaś sprzedaż nie stanowiła jej przedmiotu. Ocena, czy umowa została prawidłowo wykonana miała wynikać z obserwacji osoby wyznaczonej przez płatnika, a zatem była utożsamiana z przeprowadzeniem spotkania, a nie z jakimś konkretnym rezultatem, który był precyzowany przez płatnika w toku postępowania.

Należy również zwrócić uwagę na sposób określenia wynagrodzenia wynikającego z umowy. W odniesieniu do umowy o dzieło istnieje związek wynagrodzenia z samym dziełem - jego wartością, a nie jak w przypadku usługi - z jej ilością, jakością i rodzajem. Generalnie wynagrodzenie z umowy o dzieło określa się w sposób ryczałtowy lub kosztorysowy. Z umowy zawartej z ubezpieczonymi wynika, że wynagrodzenie było określone jednorazową stawką i choć było płatne po wykonaniu zobowiązania, nie było poprzedzone stricte odbiorem „dzieła” w jakiejkolwiek części np. w związku z rozliczeniem sprzedaży. Wykonawcy podpisywali gotowe formularze przedstawione przez bibliotekę a wystawione przez księgowość, które wyglądały jakby to sam autor wystawiał ten rachunek. W tym samym czasie podpisywana była cała dokumentacja tj. umowa i rachunek. Biblioteka ponosiła koszty dojazdy autorów na te spotkania. Wysokość wynagrodzenia zależała od odległości którą musieli przejechać, noclegu. Koszty przejazdu były wliczone w wynagrodzenie. To zaś wskazuje na zapłatę za umowę starannego działania.

W ocenie Sądu czynności będące przedmiotem umowy zawartej pomiędzy ubezpieczonymi, a odwołującym nie mogą być uznane za czynności przynoszące konkretny i zindywidualizowany rezultat, możliwy do obiektywnej weryfikacji. Nie jest możliwe określenie - a co więcej nie określa tego umowa- jaki rezultat materialny (rzecz, czy zespół rzeczy) lub niematerialny miałby powstać w efekcie wykonywania tych czynności (innymi słowy, co miałoby stanowić dzieło). W istocie zawarte umowy kładły nacisk nie na pożądany efekt pracy osoby je wykonującej, lecz na to, że w określonym czasie miała ona wykonać konkretne prace - przeprowadzić w ramach spotkania rozmowę z czytelnikami. To zaś sprowadza się do wniosku, że celem zawartej umowy były ogólnie pojęte czynności polegające na przeprowadzeniu spotkań, a nie określony rezultat tych czynności.

Takiemu zobowiązaniu nie można przypisać cech essentialia negotii umowy o dzieło, a oczekiwania stron towarzyszące zawieraniu i wykonywaniu tej umowy nazywanej przez strony umową o dzieło, mogły się zrealizować wyłącznie jako elementy innej umowy - umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, które są regulowane w art. 750 k.c.

Nadto istotą umowy o dzieło jest to, by jej rezultat był obiektywnie osiągalny i w konkretnych warunkach pewny. Zainteresowania książką, rozwoju osobowości czytelnika, czy jego zadowolenia nabytego w wyniku uczestnictwa w spotkaniu z ubezpieczonymi nie można potraktować jako "dzieło". Istotnym jest to, że prowadzący takie zajęcia nie może zagwarantować, że każdy z ich uczestników pozyska wrażliwość czytelniczą. Zaakcentować także trzeba, iż ubezpieczeni przy wykonywaniu zobowiązań umownych byli w pewnym stopniu kontrolowani pod względem formalnym, bowiem prowadzili zajęcia w określonym czasie i miejscu, nadto w obecności osoby wyznaczonej przez płatnika. Tymczasem dla umowy o dzieło charakterystyczna jest swoboda wykonawcy, w tym co do wymiaru czasu, w jakim wykonuje dzieło. Wykonanie umowy zależało także od aktywnego udziału uczestników, na co ubezpieczeni jako ewentualni twórcy nie mogli mieć żadnego wpływu. Należy zwrócić uwagę, że przedmiot umów został określony w sposób czynnościowy - przeprowadzenie, spotkania a nie konkretny określony z góry zindywidualizowany rezultat. Efektem pośrednio mogła być sprzedaż książek, ale to w umowach o dzieło nie zostało sprecyzowane.

Tym samym w ocenie Sądu czynności polegające na prowadzeniu spotkania z czytelnikami nie mają charakteru czynności przynoszących konkretny materialny rezultat, podlegający ocenie i ewentualnej odpowiedzialności za wady (art. 637 KC - uprawnienia z tytułu rękojmi), lecz w istocie były one realizowane w ramach umów starannego działania, mających charakter umów zlecenia (umów o świadczenie usług). Treścią zobowiązania ubezpieczonych nie był konkretny wynik odpowiadający pewnym z góry ustalonym warunkom, lecz wykonywanie określonych czynności polegających na poprowadzeniu spotkania a ramach tego rozmowy z czytelnikami. Za wykonane czynności, to jest za przeprowadzenie spotkania a nie za osiągnięcie indywidualnie oznaczonego rezultatu, ubezpieczeni otrzymywali umówione wynagrodzenie.

Wobec powyższego wykonywanie pracy przez ubezpieczonych na podstawie zakwestionowanych przez organ rentowy umów, rodziło dla nich tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych na podstawie ustawy z dnia 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych.

Podstawę wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne, zgodnie z art. 18 ust. 1 i 3 ustawy, stanowi osiągnięty na podstawie umów przychód.

Z tych względów, na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c., Sąd Okręgowy w Łodzi orzekł jak w wyroku.

Stosownie do wyników postępowania, na podstawie art. 98 k.p.c., Sąd obciążył odwołującego się płatnika obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego poniesionych przez organ rentowy. Wysokość wynagrodzenia pełnomocnika Sąd ustalił na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z dnia 22 października 2015 r.( Dz.U.2018.265 t.j).

K.B

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE