Sygn. akt VIII U 499/12

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 13 grudnia 2010 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że E. S. jako członek zarządu (...) spółki z o.o., zgodnie z art.116 oraz art.107 § 1 i 2 pkt 2 i art.108 § 1 Ordynacji podatkowej, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, w tym należność główna w kwocie 13 009,94 zł plus odsetki liczone na dzień 13 grudnia 2010 r. w wysokości 5 170,00 zł.

Organ rentowy wskazał, że odpowiedzialność za powyższe zaległości obejmuje zadłużenie z tytułu:

- nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne w okresie: maj 2006 r. , listopad 2006 r. , od lutego 2007 r. do marca 2007 r. , maj 2007 r. , od lipca 2007 r. do września 2007 r. w łącznej kwocie 18 179,94 zł , z tytułu składek w wysokości 13 009,94 zł , z tytułu odsetek naliczonych na dzień wydania decyzji w kwocie 5 170,00 zł.

/decyzja k. 73 - 74 akt ZUS/

W dniu 19 stycznia 2011 r. E. S. odwołał się od powyższej decyzji. Skarżonej decyzji zarzucił naruszenie: art.31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 30 § 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. ordynacja podatkowa poprzez niewydanie decyzji o odpowiedzialności płatnika za niewykonanie obowiązków płatnika składek na ubezpieczenie społeczne ; art. 116 § 2 ordynacji podatkowej poprzez orzeczenie o jego odpowiedzialności za nieopłacone przez (...) sp. z o.o. jako płatnika składki na ubezpieczenie społeczne za okres kiedy nie był członkiem zarządu ww. spółki; pominięcie przez ZUS aspektu solidarnej odpowiedzialności członków zarządu , który wynika wprost z treści art. 116 § 1 ordynacji podatkowej; pominięcie przez ZUS pełnej treści art. 116 § 1 ordynacji podatkowej, w brzmieniu obowiązującym w dniu powstania zobowiązania składkowego, które przekształciło się w zaległość, że może skutecznie uwolnić się od odpowiedzialności za zaległość podatkową powstałą w okresie pełnienia prze niego tej funkcji, jeżeli w okresie tym nie było podstaw do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie powstania układowego albo niezgłoszenie wniosku nastąpi bez jego winy. Z uwagi na powyższe skarżący wniósł o: uchylenie ww. decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, rozpoznanie sprawy również pod jego nieobecność oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

/odwołanie k.2 - 11/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie i łączne rozpoznanie sprawy ze sprawą z odwołania J. W. (1) od decyzji nr (...) z dnia 13 grudnia 2010 r.

/odpowiedź na odwołanie k.12 - 12 odwrót/

Decyzją z dnia 13 grudnia 2010 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. stwierdził, że J. W. (1) jako prezes zarządu (...) spółki z o.o., zgodnie z art.116 oraz art.107 § 1 i 2 pkt 2 i art.108 § 1 Ordynacji podatkowej, odpowiada całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką za zobowiązania spółki z tytułu nieopłaconych składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w tym należność główna w kwocie 122 505,08 zł plus odsetki liczone na dzień 13 grudnia 2010 r. w wysokości 27 851,00 zł.

Organ rentowy wskazał, że odpowiedzialność za powyższe zaległości obejmuje zadłużenie z tytułu:

- nieopłaconych składek na ubezpieczenie społeczne w okresie: maj 2006 r. , listopad 2006 r. , od lutego do marca 2007 r., maj 2007 r. , lipca do października 2007 r. , grudzień 2007 r. , od kwietnia 2008 r. do sierpnia 2009 r. , maj 2010 r. w łącznej kwocie 115 156,98 zł , z tytułu składek w wysokości 93 351,98 zł , z tytułu odsetek naliczonych na dzień wydania decyzji w kwocie 21 805,00 zł.

- nieopłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne w okresie: od marca 2008 r. do sierpnia 2009 r. , maj 2010 r. w łącznej kwocie 26 370,39 zł , z tytułu składek w wysokości 21 820,39 zł , z tytułu odsetek naliczonych na dzień wydania decyzji w kwocie 4 550,00 zł.

- nieopłaconych składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych w okresie: od kwietnia 2008 r. do lipca 2009 r. , maj 2010 r. w łącznej kwocie 8 828,71 zł , z tytułu składek w wysokości 7 332,71 zł , z tytułu odsetek w kwocie 1 496,00 zł.

/decyzja k. 76 - 77 akt ZUS/

J. W. (1) odwołał się od powyższej decyzji. Skarżonej decyzji zarzucił naruszenie: art.31 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych w zw. z art. 30 § 4 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. ordynacja podatkowa poprzez niewydanie decyzji o odpowiedzialności płatnika za niewykonanie obowiązków płatnika składek na ubezpieczenie społeczne ; art. 116 § 2 ordynacji podatkowej poprzez orzeczenie o jego odpowiedzialności za nieopłacone przez (...) sp. z o.o. jako płatnika składki na ubezpieczenie społeczne za okres kiedy nie był członkiem zarządu ww. spółki; pominięcie przez ZUS aspektu solidarnej odpowiedzialności członków zarządu, który wynika wprost z treści art. 116 § 1 ordynacji podatkowej; pominięcie przez ZUS pełnej treści art. 116 § 1 ordynacji podatkowej, w brzmieniu obowiązującym w dniu powstania zobowiązania składkowego, które przekształciło się w zaległość, że może skutecznie uwolnić się od odpowiedzialności za zaległość podatkową powstałą w okresie pełnienia prze niego tej funkcji, jeżeli w okresie tym nie było podstaw do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub wszczęcie powstania układowego albo niezgłoszenie wniosku nastąpi bez jego winy. Z uwagi na powyższe skarżący wniósł o: uchylenie ww. decyzji w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania , rozpoznanie sprawy również pod jego nieobecność oraz zasądzenie kosztów postępowania według norm przepisanych.

/odwołanie k.2 - 11 akt o sygn. IX U 295/11/

W odpowiedzi na odwołanie pełnomocnik organu rentowego wniósł o jego oddalenie i łączne rozpoznanie sprawy ze sprawą z odwołania M. S. od decyzji nr (...) z dnia 13 grudnia 2010 r.

/odpowiedź na odwołanie k.13 - 14 akt o sygn. IX U 295/11/

Postanowieniem z dnia 22 marca 2011 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Łodzi , IX Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych połączył sprawy o sygn. akt IX U 295/11 i IX U 294/11 do łącznego rozpoznania i postanowił prowadzić je łącznie pod sygn. akt IX U 294/11.

/postanowienie k.15 akt o sygn. VIII U 295/11/

W piśmie procesowym z dnia 19 października 2020 r. pełnomocnik M. S. podniósł zarzut przedawnienia należności wynikających z decyzji z dnia 13 grudnia 2010 r. nr (...).

/pismo procesowe k.776 - 782/

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. została zawiązana na podstawie umowy spółki z dnia 23 września 2003 r. (sporządzonej Aktem Notarialnym, Repertorium A numer (...)) i w dniu 13 listopada 2003 r. została wpisana do Rejestru Przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego. W spornym okresie udziałowcami spółki byli (...) spółka jawna, spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

/odpis z KRS k.647 - 652/

Spółka nie posiadała majątku trwałego. Samochody były leasingowane, a lokale wynajmowane.

/zeznania J. W. (1) min.01:13:34 - 01:47:41 , 01:53:18 - 02:06:16 , 02:40:34 - 02:42:31 rozprawy z dnia 11 września 2014 r. , płyta CD k.407/

W 2010 r. doszło do sprzedaży spółki. W momencie sprzedaży J. W. (1) figurował w rejestrze KRS jako prezes zarządu spółki. W dniu 16 listopada 2010 r. dokonano wpisu w KRS zgodnie z którym jedynym udziałowcem spółki jest Kancelaria (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, a spółka prowadzi działalność pod firmą (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

/odpis z KRS k.647 - 652, zeznania J. W. (1) min.01:13:34 - 01:47:41 , 01:53:18 - 02:06:16 , 02:40:34 - 02:42:31 rozprawy z dnia 11 września 2014 r. , płyta CD k.407 w związku z jego informacyjnymi wyjaśnieniami min.00:12:40 - 00:37:54 rozprawy z dnia 14 listopada 2014 r. , płyta CD k.538/

Postanowieniem z dnia 17 września 2010 r. nr KM 469/10 Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Brzezinach umorzył w stosunku do spółki postępowanie egzekucyjne wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji.

/okoliczność bezsporna/

W spornym okresie spółka w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej zajmowała się świadczeniem usług w zakresie ochrony osób i mienia. Większość pracowników spółki była zatrudniona w oparciu o umowy cywilnoprawne.

/zeznania świadka J. N. k.244 - 246, zeznania J. W. (1) min.01:13:34 - 01:47:41 , 01:53:18 - 02:06:16 , 02:40:34 - 02:42:31 rozprawy z dnia 11 września 2014 r. , płyta CD k.407/

Z treści odpisu z Krajowego Rejestru Sądowego wynika, że w spornym okresie członkami zarządu spółki byli:

- J. W. (1) pełniący funkcję prezesa zarządu spółki od 2003 r. do 2010 r. ( wpisany w KRS 13 listopada 2003 r. , wykreślony 16 listopada 2010 r.)

- M. S. pełniący funkcję członka zarządu spółki do 31 sierpnia 2007 r. (wpisany w KRS 24 listopada 2004 r. , wykreślony 30 października 2008 r.)

/odpis KRS k.647 - 652 , zeznania M. S. min.00:29:09 - 01:13:34 , 02:06:16 - 02:11 :00 rozprawy z dnia 11 września 2014 r. , płyta CD k.407 , zeznania J. W. (1) min.01:13:34 - 01:47:41 , 01:53:18 - 02:06:16 , 02:40:34 - 02:42:31 rozprawy z dnia 11 września 2014 r. , płyta CD k.407/

Począwszy od 2005 r. w spółce pojawiły się problemy z wypłatą wynagrodzeń, a płynność finansowa spółki była zaburzona. Spółka zaprzestała wówczas regulowania swoich zobowiązań wobec Urzędu Skarbowego, który w stosunku do spółki prowadził postępowanie egzekucyjne skutkujące zajęciem kont bankowych spółki.

/zeznania świadków: Z. P. k.201 - 202 , B. O. k.223 - 224 , J. N. k.244 - 246/

Wniosek o ogłoszenie upadłości spółki nie został zgłoszony.

/okoliczność bezsporna/

Łącznie niezapłacone przez spółkę składki na ZUS tj. należność główna oraz odsetki za okres od maja 2007 r. do maja 2010 r. wyniosły 150 162,09 zł. Spółka (...) w latach 2004 - 2005 , 2008 - 2009 generowała wynik netto ujemny, który wyniósł: w 2004 r. - 46 845,52 zł, w 2005 r. - 163 340,38 zł, 2008 r. - 31 234,58 zł , 2009 r. - 148 837,33 zł. Wynik dodatni netto wyniósł : w 2006 r. - 27 165,52 zł, w 2007 r. - 1 351,02 zł. Spółka dysponowała wierzytelnościami, które nie pokrywały wszystkich zobowiązań płatniczych, czyli łącznie zobowiązań z tytułu dostaw i usług oraz zobowiązań wobec podmiotów publiczno - prawnych. Należności z tytułu dostaw i usług w latach 2005 - 2009 były wyższe niż zobowiązania z tytułu dostaw i usług. Należności z tytułu dostaw i usług w latach 2005 - 2009 były wyższe nie zobowiązania z tytułu składek na ZUS. Od 2005 r. wartość zobowiązań spółki przewyższała wartość majątku spółki. Nie płacąc składek na ZUS, wobec braku majątku trwałego, spółka kredytowała w ten sposób swoją działalność.

/opinia k.328 - 348 , ustna opinia uzupełniająca min.00:02:26 - 00:56:26 rozprawy z dnia 24 czerwca 2014 r. , płyta CD k.384 , ustna opinia uzupełniająca min.00:04:27 - 00:26:22 , min. 01:47:41 - 01:53:18 rozprawy z dnia 11 września 2014 r. , płyta CD k.407, pisemna opinia uzupełniająca k.434 - 439 biegłego sądowego z zakresu rachunkowości H. K./

Najstarsze nieopłacone przez spółkę składki na ZUS datują się na maj 2006 r. ( z datą wymagalności na 16 czerwca 2006 r.).Trwałe zaprzestanie regulowania zobowiązań wobec ZUS wystąpiło od 15 czerwca 2007 r. Od tej daty zaległości wobec ZUS miały charakter stały i w kolejnych miesiącach przyrastały permanentnie aż do 15 czerwca 2010 r. powiększając saldo zobowiązań zarówno w zakresie składek finansowanych przez płatnika jak i składek finansowanych przez ubezpieczonego.

Bilans finansowy ww. spółki na dzień 31 grudnia 2005 r. przedstawiał się następująco:

- aktywa:

- aktywa trwałe w wysokości 20,00 zł.

- aktywa obrotowe w wysokości 116 122,42 zł.

- aktywa razem w wysokości 116 142,42 zł.

- pasywa:

- kapitał ( fundusz ) własny w wysokości – 162 653,90 zł

- zobowiązania i rezerwy na zobowiązania w wysokości 278 796,32 zł

- pasywa razem w wysokości 116 142,42 zł.

- strata netto w wysokości – 163 340,38 zł.

Bilans finansowy ww. spółki na dzień 31 grudnia 2006 r. przedstawiał się następująco:

- aktywa:

- aktywa trwałe w wysokości 39 190,00 zł.

- aktywa obrotowe w wysokości 175 589,02 zł.

- aktywa razem w wysokości 214 779,02 zł.

- pasywa:

- kapitał ( fundusz ) własny w wysokości – 35 488,38 zł

- zobowiązania i rezerwy na zobowiązania w wysokości 250 267,40 zł

- pasywa razem w wysokości 214 779,02 zł.

- zysk netto w wysokości 27 165,52 zł.

Bilans finansowy ww. spółki na dzień 31 grudnia 2007 r. przedstawiał się następująco:

- aktywa:

- aktywa trwałe w wysokości 31 356,04 zł.

- aktywa obrotowe w wysokości 403 222,19 zł.

- aktywa razem w wysokości 434 578,23 zł.

- pasywa:

- kapitał ( fundusz ) własny w wysokości – 34 137,36 zł

- zobowiązania i rezerwy na zobowiązania w wysokości 468 715,59 zł

- pasywa razem w wysokości 434 578,23 zł.

- zysk netto w wysokości 1 351,02 zł.

Bilans finansowy ww. spółki na dzień 31 grudnia 2008 r. przedstawiał się następująco:

- aktywa:

- aktywa trwałe w wysokości 31 522,08 zł.

- aktywa obrotowe w wysokości 421 326,77 zł.

- aktywa razem w wysokości 452 848,85 zł.

- pasywa:

- kapitał ( fundusz ) własny w wysokości – 48 390,64 zł

- zobowiązania i rezerwy na zobowiązania w wysokości 501 239,49 zł

- pasywa razem w wysokości 452 848,85 zł.

- strata netto w wysokości – 30 984,68 zł.

Bilans finansowy ww. spółki na dzień 31 grudnia 2009 r. przedstawiał się następująco:

- aktywa:

- aktywa trwałe w wysokości 0,00 zł.

- aktywa obrotowe w wysokości 263 027,02 zł.

- aktywa razem w wysokości 263 027,02 zł.

- pasywa:

- kapitał ( fundusz ) własny w wysokości – 196 610,23 zł

- zobowiązania i rezerwy na zobowiązania w wysokości 459 637,25 zł

- pasywa razem w wysokości 263 027,02 zł.

- strata netto w wysokości – 148 837,33 zł.

W rozumieniu art.11 ust. 2 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. prawo upadłościowe i naprawcze przesłanki ogłoszenia upadłości wystąpiły pod koniec 2005 r. Firma miała ujemne kapitały własne na dzień 31 grudnia 2005 r. , co oznacza, że zadłużenie przewyższało wartość aktywów firmy. Jest to równoznaczne ze stwierdzeniem, że podstawowym źródłem finansowania działalności było zaciąganie coraz większych zobowiązań wobec dostawców i powiększanie salda zobowiązań publiczno - prawnych. Właściwym terminem zgłoszenia wniosku o upadłość firmy był koniec 2005 r. ( zgodnie z art 11 ust. 2 ww. ustawy). Właściwym terminem zgłoszenia wniosku o upadłość firmy był czerwiec 2007 r. ( zgodnie z art. 11 ust. 1 ww. ustawy).

/opinia k.698 - 713, opinia uzupełniająca k.761 - 763 biegłego sądowego z zakresu ekonomiki przedsiębiorstw, zatrudnienia i płac A.H. G./

Stan faktyczny w niniejszej sprawie został ustalony na podstawie powołanych dowodów z dokumentów, zeznań świadków, a także w oparciu o opinie biegłych sądowych z zakresu rachunkowości. Sąd czynił również ustalenia na podstawie zeznań świadków: Z. P., B. O., J. N. oraz odwołujących się, przy czym, jedynie w zakresie w jakim odnosili się oni do sposobu funkcjonowania spółki. Sąd uznał bowiem za niewiarygodne zeznania M. S. oraz J. W. (1) w zakresie w jakim wskazywali oni, że w spornym okresie nie posiadali wiedzy na temat rzeczywistej kondycji finansowej spółki i konsekwencji wynikających z tego faktu. Wprawdzie nie można wykluczyć, że brak wiedzy odwołujących się mógł wynikać z pewnych działań osób trzecich, to jednak nawet gdyby uznać te twierdzenia za prawdziwe, okoliczność ta jest niewystarczająca do stwierdzenia, że odwołujący się nie ponoszą odpowiedzialności za zobowiązania powstałe w czasie pełnienia przez nich funkcji członków zarządu spółki. Z racji bowiem pełnionych funkcji, odwołujący się nie tylko byli uprawnieni, ale wręcz zobowiązani do podejmowania stosownych działań, w tym do uzyskania stosownych informacji o rzeczywistej kondycji finansowej spółki, czego jednak nie czynili. Nie ulega wreszcie wątpliwości, że stan finansów spółki od 2005 r. był zły i fakt ten był z całą pewnością powszechnie znany wszystkim osobom, które w jakikolwiek sposób współpracowały ze spółką (...).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołania są nieuzasadnione.

Przede wszystkim podnieść należy, że odwołujący się nie zakwestionowali wysokości zadłużenia zarówno z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, jak i zaległości na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Przedmiotem sporu była kwestia odpowiedzialności odwołujących się za zobowiązania (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wobec Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddziału w Ł.

Zgodnie z treścią art. 31 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio art. 107 § 1, 1a, § 2 pkt 2 i 4 i § 3, art.116, art.116a, art.117, art.118§1 i 2 oraz art.119 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa.

Do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych oraz na ubezpieczenie zdrowotne w zakresie: ich poboru, egzekucji, wymierzania odsetek za zwłokę i dodatkowej opłaty,przepisów karnych, dokonywania zabezpieczeń na wszystkich nieruchomościach, ruchomościach i prawach zbywalnych dłużnika, odpowiedzialności osób trzecich i spadkobierców oraz stosowania ulg i umorzeń stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące składek na ubezpieczenia społeczne (art.32 ww. ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Do orzeczenia o odpowiedzialności członka zarządu Spółki za zobowiązania składkowe organ rentowy jest obowiązany wykazać jedynie okoliczność pełnienia obowiązków członka zarządu w czasie powstania zobowiązania składkowego, które przerodziło się w zaległość składkową spółki oraz bezskuteczność egzekucji przeciwko Spółce, bowiem ciężar wykazania którejkolwiek okoliczności uwalniającej odpowiedzialność, spoczywa na członku zarządu. Stanowisko takie znajduje oparcie w orzecznictwie, odmienna teza nie znajduje natomiast zwolenników wśród praktyków prawa (wyrok NSA w B. z 6 marca 2003r. SA (...)/03 POP (...)).

Do przyjęcia odpowiedzialności członka zarządu spółki za zobowiązania z tytułu nieopłacenia składek konieczne jest ustalenie, że

1) zobowiązania te powstały w czasie pełnienia przez niego obowiązków członka zarządu,

2) zobowiązania przerodziły się w zaległości spółki, których egzekucja okazała się bezskuteczna,

a ponadto nie zachodzi żadna z okoliczności egzoneracyjnych wskazanych w art.116§1 pkt 1 i 2 Ordynacji podatkowej.

Zgodnie z treścią art.116 § 1 Ordynacji podatkowej za zaległości podatkowe spółki z ograniczoną odpowiedzialnością (…) odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja z majątku spółki okazała się w całości lub w części bezskuteczna, a członek zarządu:

1) nie wykazał, że:

a) we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie zapobiegające ogłoszeniu upadłości (postępowanie układowe) albo

b) niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania zapobiegającego ogłoszeniu upadłości (postępowania układowego) nastąpiło bez jego winy;

2) nie wskazuje mienia spółki, z którego egzekucja umożliwi zaspokojenie zaległości podatkowych spółki w znacznej części.

Odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu, oraz zaległości wymienione w art. 52 powstałe w czasie pełnienia obowiązków członka zarządu (art.116 § 2 Ordynacji podatkowej). Przepisy dotyczące odpowiedzialności stosuje się również do byłego członka zarządu (art.116 § 4 Ordynacji podatkowej).

Przepis opisany powyżej stanowi wyjątek od zasady, że spółka kapitałowa odpowiada za swoje zobowiązania jedynie własnym majątkiem, inne zaś podmioty, w szczególności akcjonariusze (udziałowcy) czy też władze spółki, takiej odpowiedzialności nie ponoszą. W tym kontekście przepisy szczególne statuujące tego rodzaju wyjątkową odpowiedzialność winny być wykładane w sposób rygorystycznie ścisły, który nie prowadzi do rozszerzenia odpowiedzialności poza ramy przesłanek ustawowych.

Stosownie zaś do treści art. 116 § 1 Ordynacji podatkowej członek zarządu spółki może uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki, gdy wykaże, że we właściwym czasie zgłosił wniosek o ogłoszenie upadłości lub niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy. Ciężar udowodnienia tej okoliczności został nałożony na członka zarządu, który powinien udowodnić, iż wniosek o upadłość złożył we właściwym czasie (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w Łodzi z 11 lutego 2003r. I SA/Łd (...) OSP 2004/5/69).

Rozważania Sądu w przedmiotowej sprawie dotyczyły ustalenia czy M. S. oraz J. W. (1) jako członkowie zarządu (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania tej spółki z tytułu nieopłaconych składek na rzecz ZUS w okresach wskazanych w treści zaskarżonej decyzji.

W pierwszej kolejności należy podkreślić, że bezspornym jest, iż w spornym okresie odwołujący się pełnili funkcje członków zarządu wskazanej Spółki. Jednocześnie organ rentowy w toku postępowania wykazał bezskuteczność egzekucji.

M. S. oraz J. W. (1) nie przedstawili natomiast żadnych dowodów, które podważyłyby zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, a ich twierdzenia zawarte w treści odwołań stanowiły jedynie próbę polemiki ze stanowiskiem organu rentowego.

W przedmiotowej sprawie nie budziło wątpliwości, że zarówno M. S., jak i J. W. (1) jako członkowie zarządu spółki nie złożyli wniosku o upadłość. Wskazać należy, że za zaległości podatkowe czy też składkowe spółki z ograniczeniem odpowiedzialności odpowiadają solidarnie całym swoim majątkiem członkowie jej zarządu, jeżeli egzekucja przeciwko Spółce okaże się bezskuteczna, chyba, że członek zarządu wykazuje, że we właściwym czasie zgłoszono upadłość lub wszczęto postępowanie układowe, albo że nie zgłoszenie upadłości lub postępowania układowego, nastąpiły nie z jego winy, bądź wskaże on mienie z którego egzekucja jest możliwa (por. wyrok NSA w G. z 19 września 2003r. (...)/Gd 56/01 - program L.).

Nie ulega wątpliwości, iż zgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym czasie jest przesłanką ekskulpacyjną na podstawie, której członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Ocena, czy upadłość zgłoszono we właściwym czasie wymaga uprzedniego ustalenia, czy i kiedy zaprzestano płacenia długów lub czy i kiedy ujawniono, że majątek Spółki nie wystarczy na zapłacenie długów. W ocenie Sądu odwołujący się z całą pewnością wiedzieli o sytuacji finansowej spółki. Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, a w szczególności ze złożonych sprawozdań finansowych spółki wynika bowiem, że w spornym okresie prowadzona przez spółkę działalność gospodarcza (polegająca na świadczeniu usług w zakresie ochrony osób i mienia) przynosiła straty, a kondycja finansowa spółki ulegała systematycznemu pogorszeniu, przez co rosły w tym okresie zobowiązania spółki. W ocenie Sądu odwołujący się członkowie zarządu spółki mieli pełną tego świadomość. Co również istotne, Spółka nie posiadała majątku trwałego, samochody były leasingowane, a lokale wynajmowane. Pomimo bardzo złej, stale pogarszającej się od 2005 r. sytuacji finansowej Spółki, odwołujący się nie złożyli wniosku o ogłoszenie upadłości, co jest bezsporne. Wniosek o ogłoszenie upadłości w ogóle nie został zgłoszony, również przez żaden inny podmiot. W tej sytuacji zwolnienie członka zarządu od odpowiedzialności za zobowiązania spółki zależy od wykazania, że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło bez jego winy. W sprawie niniejszej taka okoliczność również nie została wykazana na żadnym etapie postępowania.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wykazał, że egzekucja z majątku spółki okazała się bezskuteczna. Świadczy o tym choćby postanowienie Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Brzezinach z dnia17 września 2010 r. nr KM 469/10 na podstawie którego umorzono w stosunku do spółki postępowanie egzekucyjne wobec stwierdzenia bezskuteczności egzekucji. Bezskuteczność egzekucji jest wykazana, gdy egzekucja z majątku spółki w całości lub w części jest bezskuteczna. Przesłankę bezskuteczności egzekucji można wykazać również na podstawie każdego dowodu wykazującego, że Spółka nie ma majątku, który pozawalałby na zaspokojenie jej wierzyciela, który dochodzi swojej należności od członka zarządu Spółki. W ocenie Sądu Okręgowego nie można zmuszać organu rentowego do działań pozbawionych racjonalności, aby wszczął i prowadził wszelkiego rodzaju postępowanie egzekucyjne przeciwko Spółce, skoro wykazał on takie okoliczności, z których można wnioskować, że egzekucja z majątku spółki byłaby całkowicie bezskuteczna (por. wyrok Sądu Najwyższego z 26 czerwca 2003 VCKN 416/2001 OSNC 2004/7-8/poz.l28 ,orzeczenie Sądu Najwyższego z 9 czerwca 1937r. IC 1927/36 Zbiór Urzędowy 1938 nr 4 poz.184, Uchwała Sądu Najwyższego z 15 czerwca 1999r. III CZP 10/99 -Monitor Prawniczy 1999/11 str. 42, wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 5 października 1994r I ACr 470/94 Prawo Gospodarcze 1995 nr 6 strona 28 ; wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 18 stycznia 1994r ACr 1024/93 - Przegląd Orzecznictwa Sądu Apelacyjnego w Gdańsku 1994/2 strona 28; A. Szajkowski- Kodeks handlowy tom I s. 298 - komentarz- Wydawnictwo C.H.Beck/PWN Warszawa 1994; wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 28 czerwca 2005r. VI ACa 231/2005).

W przedmiotowej sprawie nie budzi wątpliwości, iż Spółka nie opłacała zobowiązań wobec organu rentowego. Wysokość zadłużenia Spółki także nie była sporna wobec wyliczeń organu rentowego, opartych na złożonych dokumentach. Bez wątpliwości wystąpiła także przesłanka odpowiedzialności M. S. oraz J. W. (2) jako członków zarządu spółki (...) w postaci bezskuteczności egzekucji przeciwko Spółce.

Reasumując należy stwierdzić, że odwołujący się nie zgłosili wniosku o upadłość Spółki, nie wykazali, że niezgłoszenie tego wniosku nastąpiło bez ich winy, nie wskazali również mienia, z którego możliwe byłoby zaspokojenie organu rentowego. W ocenie Sądu, brak jest zatem jakichkolwiek okoliczności, które zwalniałyby od odpowiedzialności M. S. oraz J. W. (2) za zobowiązania powstałe w spornym okresie.

W odniesieniu zaś do podniesionego przez pełnomocnika M. S. zarzutu przedawnienia roszczeń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych wskazać należy, że zarzut przedawnienia należności zgłoszony przez odwołującego okazał się chybiony. Kwestię przedawnienia należności z tytułu nieopłaconych składek rozpatrywać należy bowiem na tle obowiązujących przepisów w okresie, na który przypadają wynikające z zaskarżonych decyzji należności. Na mocy art. 24 ust. 4 u.s.u.s. należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat, licząc od dnia, w którym stały się wymagalne z zastrzeżeniem ust. 5-6. Obecne brzmienie art. 24 ust. 4 zostało nadane przez ustawę z 28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2011 r. nr 138, poz. 808) zmieniającą u.s.u.s. z dniem 20 lipca 2011 r., a następnie przez ustawę z 16 września 2011 r. o redukcji niektórych obowiązków obywateli i przedsiębiorców (Dz.U. z 2011 r., nr 232, poz. 1378, dalej: u.r.n.o.) z dniem 1 stycznia 2012 r. A zatem od 1 stycznia 2003 r. do 31 grudnia 2011 r. termin przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne wynosił 10 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne.

Termin przedawnienia należności w przypadkach określonych w art. 24 ust. 5a-6 u.s.u.s. ulega przerwaniu lub zawieszeniu. Przerwanie biegu przedawnienia ma ten skutek, że po ustaniu okoliczności powodującej przerwanie biegu przedawnienia, termin przedawnienia biegnie od nowa. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia sprawia zaś, że w terminie przedawnienia nie uwzględnia się co prawda okresu, w którym bieg przedawnienia był zawieszony, ale uwzględnia się okres przedawnienia, który poprzedzał okres zawieszenia.

Zgodnie z dyspozycją art. 24 ust. 5b bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego. Należy dodać, że zmiana stanu prawnego wprowadzona od 1 stycznia 2003 r. przez dodanie art. 24 ust. 5b u.s.u.s. dotyczyła zawieszenia terminu przedawnienia. Przepis ten przewidywał zawieszenie biegu terminu przedawnienia, od dnia wszczęcia do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego oraz sądowego, z wyłączeniem wcześniejszych faz postępowania. Na skutek kolejnej nowelizacji przepisów od 1 lipca 2004 r. ustawodawca rozszerzył zakres zawieszenia biegu terminu przedawnienia na okres od podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

Stosownie do obowiązującego już w 2004 r. art. 24 ust. 5b u.s.u.s. bieg terminu przedawnienia zostaje zawieszony od dnia podjęcia pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

Stosownie zaś do art.24 ust.5d u.s.u.s. przedawnienie należności z tytułu składek wynikających z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej lub następcy prawnego następuje po upływie 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym decyzja została wydana.

W tym miejscu wskazać należy, że w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązuje zasada oceny prawidłowości decyzji według stanu istniejącego w dacie jej wydania. Mimo że sąd ubezpieczeń społecznych rozpoznaje sprawę merytorycznie na nowo, to jednak jako organ kontrolny wobec organu rentowego ma obowiązek odniesienia się do stanu rzeczy istniejącego w dacie wydania decyzji. Z tej przyczyny obowiązująca w "klasycznym" procesie cywilnym reguła wyrażona w art. 316 § 1 k.p.c., zgodnie z którą sąd bierze pod uwagę stan rzeczy z chwili zamknięcia rozprawy, doznaje wyjątku w postępowaniu odrębnym w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, ze względu na jego szczególny, odwoławczy charakter. Wyjątek od reguły z art. 316 § 1 k.p.c., czyli orzekanie według stanu z chwili wydania decyzji, dotyczy w szczególności spraw, których przedmiotem nie jest przyznanie świadczenia z ubezpieczenia społecznego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2013 r., I UK 55/13 LEX nr 1463840).

Wobec tego rolą Sądu było zbadanie prawidłowości decyzji organu rentowego, biorąc pod uwagę okoliczności istniejące w dacie jej wydania.

Odrębność regulacji prawnej z art. 24 ust. 5d u.s.u.s. w odniesieniu do odpowiedzialności osoby trzeciej jest uzasadniona charakterem tej odpowiedzialności tj. jej subsydiarnością i konstytutywnym charakterem decyzji ustalającej tę odpowiedzialność. W tym też należy upatrywać powodów, dla których art. 31 u.s.u.s., odsyła do odpowiedniego stosowania do należności z tytułu składek przepisów art. 118 § 1 i § 2 ordynacji podatkowej. Gdyby ustawodawca, wprowadzając w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych zawieszenie biegu terminu przedawnienia składek (art. 24 ust. 5b u.s.u.s.) miał zamiar objąć tą instytucją wszelkie należności składkowe, w tym wynikające z odpowiedzialności osób trzecich, to zachowanie odesłania do art. 118 § 2 ordynacji podatkowej byłoby działaniem zbędnym. Dlatego, też stwierdzić należy, że art. 24 ust. 5b u.s.u.s. ma zastosowanie tylko wobec należności składkowych dochodzonych na zasadach ogólnych, a do należności wynikających z decyzji o odpowiedzialności osób trzecich, stosuje się terminy przedawnienia z art. 24 ust. 5d u.s.u.s. oraz regulacje z ordynacji podatkowej, stosowanej na podstawie art. 31 u.s.u.s. Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie regulują kwestii przerwania, czy zawieszenia biegu terminu przedawnienia zobowiązań z tytułu składek wynikających z decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej, gdyż w tym zakresie nie mają zastosowania ani art. 24 ust. 5a i ust. 5b, ani art. 24 ust. 5c u.s.u.s., gdyż regulacje te dotyczą zobowiązań płatnika składek, a nie osoby trzeciej (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w O. z dnia 30 września 2015 r., I SA/O. 359/15, LEX nr 1929418).

Artykuł 24 ust. 5d u.s.u.s. dotyczy wykonania decyzji i jego działanie aktualizuje się dopiero na etapie postępowania egzekucyjnego (przedawnienie egzekucji), gdy chodzi o wykonanie zobowiązania wynikającego z prawomocnej decyzji dotyczącej obciążenia odpowiedzialnością osoby trzeciej. W postępowaniu, w którym zarzuca się wydanie decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej z naruszeniem prawa, sąd nie ocenia przedawnienia (wygaśnięcia) zobowiązania wynikającego z tej decyzji, lecz tylko zachowanie terminu do jej wydania (art. 118 § 1 o.p.) (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lipca 2014 r., II UK 492/13, OSNP 2015/11/152)

Wobec tego, że w sprawie z odwołania od decyzji organu rentowego o odpowiedzialności członka zarządu spółki za składki, ocena sądu obejmuje zachowanie terminu wydania decyzji o odpowiedzialności osoby trzeciej w rozumieniu art. 118 § 1 ordynacji podatkowej, a nie przedawnienie zobowiązania wynikającego z tej decyzji (art. 118 § 2 ordynacji podatkowej i art. 24 ust. 5d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych), to stwierdzić należało, że Sąd nie dopatrzył się w niniejszym postępowaniu uchybień w stosowaniu przez organ rentowy przepisów prawa. Podkreślenia bowiem wymaga, że w sprawie takiej nie podlega rozpoznaniu kwestia przedawnienia należności z tytułu składek wynikających z tej decyzji (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2010 r., I UK 87/10, LEX nr 1086885).

Na marginesie podkreślić należy, iż w ocenie sądu wykładnia art., 24 ust. 5d u.s.u.s. przedstawiona przez skarżących nie zasługuje na aprobatę. Jest bowiem sprzeczna z istotą postępowania egzekucyjnego szeroko pojętych zobowiązań cywilno - prawnych i publiczo -prawnych. O przedawnieniu egzekucji należności składkowych można mówić dopiero w odniesieniu do decyzji prawomocnych czyli podlegających egzekucji. Inne rozumienie tego przepisu pozwalałoby uniknąć odpowiedzialności poprzez wydłużanie postępowania w wyniku odwołanie się do sądu, przewlekania procesu i pozbawienie w ten sposób organu rentowego możliwości dysponowania tytułem egzekucyjnym.

Mając na uwadze powyższe, Sąd na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c., orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania w punkcie 2 sentencji wyroku Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za wynik postępowania. Sąd zasądził od M. S. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. kwotę 2 400,00 (dwa tysiące czterysta) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Sąd ustalił powyższą kwotę, stosownie do treści § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.).

O kosztach postępowania w punkcie 3 sentencji wyroku Sąd orzekł na podstawie art.98 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności stron za wynik postępowania. Sąd zasądził od J. W. (1) na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł. kwotę 3 600,00 (trzy tysiące sześćset) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego. Sąd ustalił powyższą kwotę, stosownie do treści § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r., poz. 490 ze zm.).

ZARZĄDZENIE

Odpis wyroku z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi wnioskodawcy.

12 XII 2020 roku.

S.B.