UZASADNIENIE

W dniu 03 lutego 2020 roku do tut. Sądu wpłynął, przekazany przez organ centralny – Ministerstwo Sprawiedliwości Departament Spraw Rodzinnych i Nieletnich, pozew M. S. (1) z dnia 01 października 2019 roku, zamieszkującej w Wielkiej Brytanii- o obniżenie alimentów na rzecz jej małoletnich synów – I. B., J. B. i M. B., zasądzonych ostatnio wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 01 marca 2017 roku w sprawie XIII RC 1511/16 – z kwoty 1200 zł łącznie do wysokości 400 zł łącznie na wszystkich synów.

W dniu 17 lutego 2020 roku do tut. Sądu wpłynął pozew o podwyższenie alimentów przeciwko M. S. (1), złożony przez B. B. (1) – przedstawiciela ustawowego małoletnich I., J. i W. B., zadekretowany pod sygn. akt III RC 24/20.

W pozwie wniesiono o podwyższenie alimentów z kwoty 400 zł na każdego z małoletnich, do kwoty po 1000 zł na rzecz każdego z małoletnich powodów.

Z uwagi na związek obu spraw i rozpoznawanie ich w tym samym trybie, zarządzeniem z dnia 04 marca 2020 roku, połączono obie sprawy celem łącznego prowadzenia i rozpoznania.

W toku postępowania postanowieniem z dnia 31 marca 2020 roku ustanowiono dla M. S. (1) adwokata z urzędu. Do pełnienia tej funkcji wyznaczono adw. T. K..

W dalszym toku postępowania pełnomocnik M. S. (1) ostatecznie zmodyfikował powództwo, wnosząc o obniżenie alimentów do kwoty łącznej 600 zł miesięcznie i wniósł o oddalenie powództwa o podwyższenie alimentów.

Przedstawiciel ustawowy małoletnich uprawnionych – B. B. (1), wniósł o oddalenie powództwa o obniżenie alimentów oraz poparł roszczenie
o podwyższenie alimentów na rzecz synów.

Sąd Rejonowy ustalił, co następuje:

Małoletni I. B. (ur. (...)), J. B. (ur. (...)) i W. B. (ur. (...)) są dziećmi pochodzącymi ze związku małżeńskiego B. B. (1) oraz M. S. (1) (poprzednio B.).

Związek małżeński został rozwiązany przez rozwód z winy M. S. (1) wyrokiem Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 01 marca 2017 roku, wydanym w sprawie o sygn. akt XIII RC 1511/16. W wyroku tym Sąd pozbawił M. S. (1) władzy rodzicielskiej nad synami, powierzając jej wykonywanie ojcu, nie określając jednocześnie sposobu kontaktowania się matki z synami, a także zasądził od M. S. (1) alimenty w kwocie po 400 zł miesięcznie na rzecz każdego z uprawnionych – łącznie w kwocie po 1200 zł miesięcznie, płatnych do rąk ojca dzieci.

Jak wynika z uzasadnienia powyższego wyroku małoletni mieli wówczas odpowiednio 11, 7 i 5 lat i zamieszkiwali z ojcem we W.. Miesięczne koszty utrzymania każdego z małoletnich wynosiły ok. 600 zł miesięcznie. Najstarszy syn korzystał z dodatkowych zajęć szkolnych. Ojciec dzieci pracował w spółce (...), otrzymując miesięczne wynagrodzenie ok. 2800- 3000 zł miesięcznie. Otrzymywał świadczenia w ramach programu 500 +. Matka nie łożyła na utrzymanie dzieci, nie uczestniczyła w ich wychowaniu, w chwili wydawania wyroku zamieszkiwała wraz z nowym partnerem w Wielkiej Brytanii, gdzie podjęła pracę zawodową i oczekiwała narodzin dziecka.

Dowód: bezsporne, akta sprawy XIII RC 1511/16 SO we Wrocławiu: akty urodzenia małoletnich –– k. 12-14, wyrok rozwodowy – k. 74, uzasadnienie wyroku rozwodowego – k. 78-85,

Obecnie małoletni: I., J. i W. rodzeństwo B. zamieszkują wraz z ojcem, jego obecną partnerką i ich dzieckiem w miejscowości (...), gm. Z.. Wszyscy uczęszczają do szkoły podstawowej – I. do klasy ósmej, J. do klasy piątej, a W. do klasy drugiej. Każdy z nich trenuje kolarstwo. I. choruje na sezonową alergię, w związku z czym wymaga w tym okresie wsparcia farmakologicznego.

J. B. ma stwierdzone istotne deficyty rozwojowe funkcji słuchowo-językowych, w związku z czym znajduje się pod stałą opieką psychologiczną i psychiatryczną. Wizyty są odpłatne. W. B. z uwagi na trudności w nauce uczęszcza na zajęcia logopedyczne.

Dowód: akta III RC 24/20: Uzasadnienie pozwu – k.3, opinia psychologiczno-pedagogiczna dot. J. B. -k. 5, opinia dot. W. B. – k. 7

M. S. (1) mieszka z obecnym mężem na terytorium Wielkiej Brytanii. Z obecnego związku posiada małoletnich synów – R. S. (ur. (...)) oraz F. S. (ur. (...)). Rodzina znajduje się na utrzymaniu obecnego męża, który osiąga miesięczne dochody ok. (...) funtów miesięcznie. Na synów otrzymuje zasiłek w wysokości 34,40 funtów tygodniowo (ok. 137,6 funtów miesięcznie). Miesięczne wydatki wskazywane przez zobowiązana wynoszą ok. 1120 funtów – w tym 600 funtów z tytułu wynajmu mieszkania, 200 funtów za media, 120 funtów za wywóz śmieci oraz 200 funtów na pampersy i mleko dla dzieci.

M. S. (1) nie pracuje. Zajmuje się wychowaniem dzieci z obecnego związku. Nie utrzymuje kontaktów z dziećmi z poprzedniego małżeństwa, będącymi stroną w niniejszej sprawie.

Bezsporne, odpisy aktów urodzenia – k. 17-18, zaświadczenie o wysokości pensji J. S. – k. 126, decyzja urzędu angielskiego o wysokości zasiłku na dzieci – k. 124-125, oświadczenie o stanie majątkowym M. S. – k. 67-68, pismo M. S. – k. 70, wyjaśnienia B. B. na rozprawie w dniu 3 września 2020 roku – min. 00:02:46

B. B. (1) po rozwodzie z M. S. (1) zamieszkał u obecnej partnerki – A. B. (1) w miejscowości K.. Ze związku z obecną partnerką ma 18-miesięczne dziecko. Od stycznia 2020 roku jest osobą bezrobotną bez prawa do zasiłku. Z zawodu jest mechanikiem samochodowym. Ma wieloletnie doświadczenie w zawodzie. Obecna partnerka otrzymuje rentę w wysokości 780 zł miesięcznie w związku ze stanem zdrowia po uczestnictwie w wypadku samochodowym.

B. B. (1) otrzymuje 680 zł świadczenia rodzinnego na czworo dzieci, świadczenie 500+ na każde z nich, oraz alimenty w kwocie 1200 zł, należne od M. S. (1) z Funduszu Alimentacyjnego. Dodatkowo podejmuje prace dorywcze.

Dowód: zeznania B. B. na rozprawie w dniu 03 września 2020 roku – min. 00:02:46 - 00:07:34, decyzja o waloryzacji renty dla A. B. – k. 93-94, decyzja o przyznaniu świadczeń z funduszu alimentacyjnego – k. 96, decyzja o przyznaniu zasiłku rodzinnego -k. 97, zaświadczenie z urzędu Pracy -k. 99

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zgromadzonych w sprawie dokumentów urzędowych, nie znajdując podstaw do ich kwestionowania.

Za wiarygodne Sąd uznał zeznania B. B. (1). Są one spójne i logiczne, a w kluczowych aspektach znajdują potwierdzenie w zgromadzonych dokumentach, w tym dokumentach urzędowych.

Sąd z ostrożnością podszedł do złożonego przez M. S. (1) oświadczenia majątkowego, korygując zarobki osiągane przez jej męża w związku z przedłożonymi dokumentami wskazującymi na uzyskiwanie przez niego nieco wyższych dochodów oraz nie przyznając pełnej wiarygodności wskazanym przez nią wydatkom.

Oświadczenie w tym zakresie posłużyło Sądowi jedynie do ustalenia przybliżonych kosztów utrzymania M. S. (1) w Wielkiej Brytanii i jej dzieci z obecnego małżeństwa. Brak jest bowiem pełnej wiedzy, popartej jakimikolwiek dowodami o jej aktualnej sytuacji materialnej i finansowej, gdyż te dokumenty jakie zostały złożone w sposób ograniczony i wybiórczy mogą świadczyć o rzeczywistych kosztach utrzymania rodziny. Nadto brak jest informacji o uzyskiwanych świadczeniach na utrzymanie małoletnich ze strony rządu brytyjskiego.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

W świetle art. 133 § 1 k.r.o. rodzice są obowiązani do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest w stanie utrzymać się samodzielnie.

Zakres obowiązku alimentacyjnego rodziców precyzuje art. 135 k.r.o., zgodnie z którym jest on wyznaczany przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego oraz zarobkowe i majątkowe możliwości zobowiązanego. Te przesłanki wzajemnie na siebie rzutują, zwłaszcza przy ustalaniu przez sąd wysokości alimentów ( orzeczenie Sądu Najwyższego z 10 października 1960 roku, III CRN 350/69 OSNCP 1970/2/15).

Zgodnie z art. 138 k.r.o. w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego. Poprzez „zmianę stosunków”, o której mowa w powyższym przepisie należy zatem rozumieć zmianę okoliczności wpływających na przesłanki wyznaczające zakres świadczeń alimentacyjnych. Zmiana taka będzie więc uzasadniona w przypadku zmiany usprawiedliwionych potrzeb małoletniego lub w przypadku zmiany zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Pojęcie usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego nie posiada jednoznacznej definicji, gdyż nie ma stałego kryterium odniesienia. Decydują o nich okoliczności konkretnego przypadku. Niemniej jednak Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 16 grudnia 1987 roku (III CZP 91/86, OSNC 1988/4/42) podjął próbę uogólnienia tego pojęcia przyjmując, iż przez usprawiedliwione potrzeby uprawnionego należy rozumieć potrzeby, których zaspokojenie zapewni mu - odpowiedni do jego wieku i uzdolnień - prawidłowy rozwój fizyczny i duchowy. Rodzaj i rozmiar tych potrzeb jest zatem uzależniony od cech osoby uprawnionej (jej wieku, stanu zdrowia, zdolności intelektualnych itp.) oraz splotu okoliczności natury społecznej i ekonomicznej, w których osoba uprawniona się znajduje.

Wyjście poza takie potrzeby zależy wyłącznie od cech osobistych dziecka oraz od zamożności jego rodziców. Rodzice w zależności od swych możliwości są obowiązani zapewnić dziecku środki do zaspokojenia zarówno jego potrzeb fizycznych (wyżywienia, mieszkania, odzieży, higieny osobistej, leczenia w razie choroby), jak i duchowych (kulturalnych), także środki wychowania (kształcenia ogólnego, zawodowego) według zdolności, dostarczania rozrywek i wypoczynku.

Przy ocenie, które z potrzeb uprawnionego powinny być uznane za potrzeby usprawiedliwione, należy z jednej strony brać pod uwagę możliwości zobowiązanego, z drugiej zaś zakres i rodzaj potrzeb uprawnionego. Będzie to mieć wpływ na rozstrzygnięcie, w jakiej mierze możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego będą wzięte pod uwagę przy oznaczaniu zakresu obowiązku alimentacyjnego.

Zawsze jednak każde dziecko musi mieć zapewnione podstawowe warunki egzystencji w postaci wyżywienia zapewniającego jego prawidłowy rozwój fizyczny, stosowną do wieku odzież, środki na ochronę zdrowia, kształcenie podstawowego i zawodowego oraz na ochronę jego osoby i majątku. Wyjście poza wymienione potrzeby zależy już tylko od osobistych cech dziecka oraz od zamożności i przyjętego przez zobowiązanego modelu konsumpcji.

Z kolei możliwości zarobkowe i majątkowe zobowiązanego określają nie tylko jego rzeczywiste zarobki i dochody, ale również zarobki i dochody, jakie uzyskiwałby przy pełnym wykorzystaniu swych sił fizycznych i zdolności umysłowych, jeśli istniejące warunki społeczno – gospodarcze i ważne przyczyny takiemu wykorzystaniu nie stoją na przeszkodzie ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 1975 roku, III CRN 48/75 LEX nr 7702 ).

Jednocześnie należy wskazać, że rodzice nie mogą uchylić się od obowiązku alimentacyjnego na tej podstawie, że wykonywanie tego obowiązku stanowiłoby dla nich nadmierny ciężar. Są obowiązani podzielić się z dzieckiem nawet najmniejszymi dochodami, bowiem dziecko ma prawo do życia na równej stopie życiowej z rodzicami.

Na gruncie niniejszej sprawy niewątpliwie doszło do zmiany okoliczności wpływających na zakres świadczeń alimentacyjnych.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że od ostatniego ustalenia alimentów zwiększyły się usprawiedliwione potrzeby małoletnich. Orzeczenie ustalające alimenty zostało wydane ponad 3 lata temu. Upływ takiego czasu w kontekście wieku małoletnich niewątpliwie powoduje konieczność zwiększenia środków przeznaczanych na ich utrzymanie.

Wraz z dorastaniem zwiększają się potrzeby dzieci, co zostało wykazane również w niniejszej sprawie. Małoletni zaczęli rozwijać swoje pasje sportowe. Pojawiły się u nich problemy ze zdrowiem oraz z nauką, co spowodowało konieczność podjęcia odpowiednich kroków, w tym podjęcia leczenia, a co za tym idzie - konieczność ponoszenia dodatkowych kosztów.

Z drugiej strony zmniejszyły się zarobkowe i majątkowe możliwości rodziców małoletnich.

M. S. (1) urodziła dwoje kolejnych dzieci. Fakt ten niewątpliwie wpływa na zmniejszenie jej możliwości finansowych i majątkowych, a co za tym idzie – na wysokość świadczeń alimentacyjnych. Należy jednak zaznaczyć, że obowiązek alimentacyjny względem dzieci z obecnego małżeństwa nie ma pierwszeństwa przed obowiązkiem alimentacyjnym względem dzieci z poprzedniego małżeństwa.

W ocenie Sądu M. S. (1) nie wykorzystuje w pełni swoich możliwości zarobkowych – podejmowała ona jedynie prace dorywcze, nie czyniła starań o pozyskanie stałej pracy. Jej możliwości zarobkowe należy ocenić wprawdzie jako niewielkie z uwagi na brak doświadczenia – przez całe swoje życie pracowała jedynie sporadycznie – ale jednocześnie, kierując się doświadczeniem życiowym, należy uwzględnić jej stały pobyt w Wielkiej Brytanii, gdzie niewątpliwie ma większe możliwości zarobkowe niż w Polsce. Przy podjęciu starań byłaby w stanie uzyskiwać dochody, nawet mimo konieczności opieki nad dziećmi.

Podnieść należy, że zobowiązana od co najmniej czterech lat, nie czyni żadnych osobistych starań związanych z bieżącą i codzienną opieką oraz dbałością o sprawy codzienne synów. Nadto od około dwóch lat nie utrzymuje z dziećmi żadnych kontaktów, nawet telefonicznych i za pomocą środków elektronicznych, za wyjątkiem kontaktu telefonicznego w styczniu 2020 r.

Możliwości zarobkowe i majątkowe B. B. (1) zmniejszyły się również w związku z narodzinami dziecka z obecnego związku. Ponadto musi się on opiekować dziećmi i partnerką w związku z jej sytuacją zdrowotną. W ocenie Sądu jednak nie wykorzystuje on w pełni swoich możliwości zarobkowych, jako mechanik z wieloletnim doświadczeniem ma bowiem możliwość częstszego podejmowania prac dorywczych i w ten sposób uzyskiwania dodatkowych dochodów na zaspokajanie potrzeb rodziny.

Biorąc pod uwagę wszystkie powyższe okoliczności Sąd uznał, że mimo zmiany okoliczności wpływających na zakres świadczeń alimentacyjnych brak było jest podstaw do uwzględnienia któregokolwiek z powództw.

Zwiększenie usprawiedliwionych potrzeb małoletnich oraz jednoczesne zmniejszenie się możliwości majątkowych rodziców w kontekście okoliczności niniejszej sprawy powodują, że dotychczasowa wysokość zasądzonych alimentów odpowiada obecnym stosunkom.

Stąd też Sąd oddalił obydwa powództwa zarówno o obniżenie alimentów, jak i o ich podwyższenie.

Z uwagi na reprezentowanie M. S. (1) przez pełnomocnika z urzędu, Sąd zasądził od Skarbu Państwa na rzecz adwokata T. K. kwotę 1.476 zł (w tym podatek VAT) ustaloną na podstawie § 8 pkt 4 w zw. z § 4 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 18).

Na podstawie art. 108 § 1 kpc w zw. z art. 102 kpc Sąd nie obciążył stron kosztami procesu z uwagi na ich sytuację majątkową oraz charakter dochodzonych roszczeń.

Sędzia Małgorzata Klęk

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE