Sygn. akt III Ca 2664/19
Postanowieniem z 14 listopada 2019 r. Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygn. Nr Dz.Kw.10186/19, oddalił wniosek Skarbu Państwa-Prezydenta Miasta Ł. o założenie księgi wieczystej z jednoczesnym dokonaniem wpisów w dziale II.
Powyższe rozstrzygnięcie wnioskodawca zaskarżył w całości apelacją, zarzucając przedmiotowemu rozstrzygnięciu naruszenie:
- art. 713 Kodeksu N. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że nieruchomość posiadała właściciela, podczas gdy wnioskodawca udowodnił zlecając specjalistycznej jednostce z dziedziny kartografii i geodezji wykonanie opracowania geodezyjno-prawnego, z którego wynika, że w czasie obowiązywania tego przepisu tj. pomiędzy 22.07.1807 r. a 31.12.1946 r. działki objęte wnioskiem nie miały właścicieli. Nadto skarżący wskazał, że takie opracowanie stanowi dokument urzędowy na podstawie art. 76 k.p.a. i przysługuje mu z tego tytułu domniemanie prawdziwości i zgodności z prawdą, a wzruszenie tego domniemania wymaga przeprowadzenia przeciwdowodu.
W oparciu o tak przedstawione zarzuty skarżący wniósł o uchylenie postanowienia Sądu Rejonowego dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi z 14 listopada 2019 r., o sygn. Nr Dz.Kw.10186/19 i dokonanie przez Sąd wpisów zgodnie z żądaniem tj. o założenie księgi wieczystej dla działek o nr (...), w obrębie B-47 oraz ujawnienie w dziale II nowo założonej księgi wieczystej tytułu własności Skarbu Państwa na podstawie art. 713 Kodeksu N..
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.
W odniesieniu do zarzutu naruszenia art. 233 k.p.c. wskazać należy, że zgodnie z jego treścią Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Zdaniem Sądu Okręgowego, ocena materiału obwodowego przeprowadzona przez Sąd I instancji nie narusza granic swobodnej oceny dowodów, wyznaczonej dyspozycją art. 233 § 1 k.p.c. ani nie jest sprzeczna z zasadami logicznego rozumowania, czy doświadczenia życiowego i mieści się w ramach swobody sądu (por. Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 6 listopada 1998 r., sygn. III CKN 4/98). Ponadto, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, chociażby w równym stopniu na podstawie tego samego materiału dowodowego udałoby się wysnuć wnioski odmienne. Zarzut obrazy przepisu art. 233 § 1 k.p.c. nie może też polegać jedynie na zaprezentowaniu własnych, korzystnych dla skarżącego ustaleń stanu faktycznego, dokonanych na podstawie własnej, korzystnej dla skarżącego oceny materiału dowodowego (tak też Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 10 stycznia 2002 r., sygn. II CKN 572/99, oraz w wyroku z dnia 27 września 2002 r., sygn. II CKN 817/00).
Mając na uwadze powyższe Sąd w żadnej mierze nie mógł się zgodzić z zapatrywaniem strony skarżącej jakoby wpisy w aktach Wydziału (...) miasta Ł. z 1936 r. i wpisy w Księdze Inwentarzowej z 1929 r. były niewiarygodne. Z akt wynika, że działki gruntu o nr 92 i 89/25, stanowiły własność W. K. (1). Natomiast działki o nr (...) stanowiły współwłasność A. G. (1) w ¾ części i F. G. w ¼ części. Nie ma żadnych dowodów, aby wspomniane osoby widniejące w aktach podatkowych jako właściciele lub współwłaściciele wspomnianych nieruchomości byli jedynie ich zarządcami bądź najemcami, jak podnoszono w apelacji. Sąd Okręgowy potraktował tę argumentację z dużym dystansem, jako pewną próbę zbagatelizowania znaczenia informacji dotyczących właścicieli spornych nieruchomości, które nie mogły jednak przynieść spodziewanego skutku, a to z uwagi na okoliczność, że są to jedynie twierdzenia strony nie poparte żadnymi okolicznościami faktycznymi czy prawnymi choćby uwiarygadniającymi zaprezentowane stanowisko.
W kontekście poczynionych uwag należy skonstatować, że wbrew wywodom apelanta w realiach rozpoznawanej sprawy Sąd Rejonowy dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych, w oparciu o cały zgromadzony materiał dowodowy i nie naruszył przy tym dyspozycji art. 233 § 1 k.p.c., a przeprowadzona przez ten Sąd ocena materiału dowodowego jest w całości logiczna i zgodna z zasadami doświadczenia życiowego.
W stosunku do dalszych kwestii, to jak już trafnie zauważył Sąd Rejonowy zgodnie z art. 626 8 § 2 k.p.c. rozpoznając wniosek o wpis, Sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Jak stanowi art. 626 8 § 1 k.p.c. wpis dokonywany jest jedynie na wniosek i w jego granicach.
Według art. 626 2 § 3 k.p.c. do wniosku o dokonanie wpisu należy dołączyć dokumenty, stanowiące podstawę wpisu w księdze wieczystej. Natomiast w stosunku do § 106 ust. 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 15 lutego 2016 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie teleinformatycznym (Dz.U. z 2016 r. poz. 312), do wniosku dołącza się dokumenty stwierdzające nabycie własności nieruchomości określonej we wniosku oraz dokumenty stanowiące podstawę oznaczenia nieruchomości. W ust. 2 paragrafu jeżeli dokument stwierdzający nabycie własności zaginął lub uległ zniszczeniu, a wnioskodawca nie ma urzędowo poświadczonego odpisu tego dokumentu, powinien powołać inne dowody stwierdzające nabycie własności nieruchomości określonej we wniosku.
Stosownie do treści art. 713 Kodeksu N. (dalej k.c. N..) dobra nie mające pana należały do narodu. Przepis ten może stanowić podstawę do ujawnienia prawa własności Skarbu Państwa w księdze wieczystej w razie wskazania przez Skarb Państwa okoliczności faktycznych przedstawiających jej stan faktyczny i prawny w okresie obowiązywania art. 713 Kodeksu N. tj. w okresie od 22 lipca 1807 roku do 31 grudnia 1946 roku. (por. postanowienie SN z dnia 20 czerwca 2012 r., I CSK 220/12 oraz uchwała SN z dnia 27 czerwca 2013 r. III CZP 29/13). Sąd wieczystoksięgowy jedynie w wyjątkowych sytuacjach może powołać przepis prawa, jako samoistną podstawę wpisu prawa własności, kiedy nie ma wątpliwości co do stanu prawnego nieruchomości.
Tymczasem z załączonego do wniosku opracowania geodezyjnego wynika, że działka nr (...) stanowiła w 1936 r. własność W. K. (1), natomiast działki nr (...) w 1936 r. były współwłasnością A. G. (1) i F. G.. Do takiego wniosku należało dojść po zapoznaniu się z przedłożoną do wniosku analizą geodezyjno-prawną tych nieruchomości, w szczególności wynika to z dokumentów z okresu międzywojennego tj. opracowania z 1929 r. znajdującego się w Księdze Inwentarzowej gdzie działki nr (...) stanowiły współwłasność A. G. (1) i F. G. a działki nr (...) były własnością W. K. (1), nadto na dokumentach podatkowych dotyczących wymienionych działek z 1936 r. widnieją własnoręczne podpisy W. K. i A. G.. W tym stanie rzeczy stwierdzić wypada, że w okresie obowiązywania k.c. N.. sporne działki o nr (...) posiadały właścicieli, zatem dyspozycja art. 713 wspomnianej ustawy nie może znaleźć zastosowania w przedmiotowej sprawie. Ponadto podkreślić należy, że wszelkie wzmianki o właścicielach czy też podmiotach władających powyższymi nieruchomościami tj. Skarbu Państwa, Prezydium Dzielnicowego Rady Narodowej Ł. oraz Wydziału Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej pochodzą z okresu w którym Kodeks Napoleona przestał obowiązywać czyli po 31 grudnia 1946 r., a dokładnie z protokołu (...) Ośrodka Geodezji z obrębu B-47-operat 1/18/75 z 1973 roku. W związku z czym Sąd Okręgowy stanął na stanowisku wyrażonym w przywołanym już postanowieniu Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2012 r. I CSK 220/12 gdzie stwierdzono, iż to Skarb Państwa składający wniosek o założenie księgi wieczystej i wpisanie jego prawa własności do nieruchomości na podstawie art. 713 Kodeksu N. powinien wykazać, że w czasie obowiązywania tego przepisu dana nieruchomość była nieruchomością niemającą właściciela. Jak już wspomniano skarżący nie zadośćuczynił temu obowiązkowi i nie przedstawił żadnych dowodów podważających ustalenia poczynione przez Sąd I instancji opartych na dokumentach z analizy geodety w odniesieniu do stosunków własnościowych spornych nieruchomości z okresu obowiązywania Kodeksu Napoleona. Należy podkreślić, że w tym samym postanowieniu Sąd Najwyższy wskazał również, iż art. 713 k.c. N.. zawiera domniemanie prawne, którym zgodnie z art. 234 k.p.c. sąd jest związany, jednak domniemanie prawne jest jedynie normatywnym nakazem wyciągania z określonych faktów, stanowiących podstawy domniemania, konkretnych, ustawowo określonych wniosków. Natomiast przesłanki faktyczne, czyli podstawy domniemania musi wykazać wnioskodawca, zgodnie z ogólnymi regułami ciężaru dowodzenia przewidzianymi w art. 6 k.c. Skarb Państwa wnioskujący o wpis na podstawie art. 713 Kodeksu N. swojego prawa własności do nieruchomości nie mającej właściciela musi zatem udowodnić istnienie podstawy faktycznej domniemania prawnego zawartego w tym przepisie, a więc musi udowodnić, że w określonym momencie obowiązywania art. 713 Kodeksu N., najpóźniej w dniu 31 grudnia 1946 r., przedmiotowa nieruchomość była nieruchomością nie mającą właściciela. Nie chodzi o przedstawienie w tym przedmiocie określonego dowodu z dokumentu, co jest niemożliwe, lecz o przedstawienie okoliczności faktycznych obrazujących stan faktyczny i prawny nieruchomości w tym czasie i zgłoszenie dowodów potwierdzających te okoliczności. Mogących być przedmiotem badania w postępowaniu wieczystoksięgowym dotyczącym założenia księgi wieczystej dla nieruchomości, która jej nie miała i nie ma też dokumentu nabycia własności nieruchomości przez wnioskodawcę. Jak była mowa wcześniej skarżący nie sprostał ciążącemu obowiązkowi wykazania okoliczności braku właściciela dla działek o nr (...), bądź też innych okoliczności faktycznych pozwalających na zastosowanie art. 713 k.c. N.., ani nie powołał żadnych przekonywujących dowodów w szczególności samo jego stwierdzenie, wskazujące na okoliczność, że nie posiada żadnych dokumentów stanowiących tytuł własności przedmiotowych nieruchomości, nie może zostać uznane za wystarczające do spełnienia przesłanki warunkującej ujawnienie nabycia prawa własności przez Skarb Państwa w trybie art. 713 Kodeksu N.. Konkludując założenie księgi wieczystej i dokonanie wpisu na rzecz wnioskodawcy jako właściciela tej nieruchomości w realiach przedmiotowej sprawy nie mogło mieć miejsca, bowiem dokonało by się ono nie na podstawie dyspozycji art. 713 k.c. N.., ale z jej naruszeniem, bowiem zaprezentowany materiał dowodowy jasno wskazuje, że nieruchomości te w okresie obowiązywania Kodeksu Napoleona miały właścicieli. Zatem założenie księgi wieczystej i dokonanie wpisu Skarbu Państwa jako właściciela przedmiotowych działek mogłoby naruszać prawa tychże osób, bądź ich spadkobierców, co byłoby nie do zaakceptowania.
Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2013 r. III CZP 29/13), przepis art. 713 Kodeksu N. może stanowić samodzielną podstawę wpisu prawa własności nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa. A przez „dobra nie mające właściciela” należy przy tym rozumieć także nieruchomości, których właściciel jest nieznany. Skarżący nie wykazał też, aby w okresie obowiązywania Kodeksu Napoleona właściciele rzeczonych działek gruntu mogli być uznani za nieznanych. Jako, że na podstawie załączonego do wniosku opracowania geodety, stwierdzić można z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością, że przedmiotowe nieruchomość w okresie obowiązywania Kodeksu Napoleona (1808r.-1946r.) stanowiły własność osób fizycznych. Utrata lub brak dokumentu stwierdzającego nabycie własności nieruchomości nie powoduje sama przez się utraty tego prawa. W takim przypadku właściciel, nieposiadający tytułu własności może wykazać swoje prawo własności na podstawie innych dowodów w trybie § 106 ust. 2 powołanego wcześniej rozporządzenia Min. Sprawiedliwości z 15 lutego 2016 r. Sam fakt, że w rozpatrywanej sprawie skarżący nie był w stanie wykazać swojego prawa, także na podstawie innych dowodów, sprawia, iż nie sprostał on wymogom określonym w art. 6 k.c. w zw. z art. 232 k.p.c. co przesądziło o oddaleniu apelacji.
W rezultacie wywiedziona przez wnioskodawcę apelacja nie zawierała zarzutów, mogących podważyć rozstrzygnięcie Sądu Rejonowego, w związku z czym, jako bezzasadna, podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.