Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 46/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 04 listopada 2020 roku w sprawie II K 400/19

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

1. zarzut obrazy przepisów postepowania mający wpływ na treść orzeczenia (art. 4 kpk, art.7 kpk, art. 5§2 kpk), poprzez pominięcie przez sąd rejonowy części materiału dowodowego oraz przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów i dokonanie - w zakresie oceny zachowania oskarżonego - dowolnej oceny materiału dowodowego z rozstrzygnięciem nie dających się usunąć wątpliwości na jego niekorzyść,

2. zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych przez sąd za podstawę orzeczenia, mających wpływ na jego treść, polegających w szczególności na:

- pominięciu dowodu w postaci pozostałych umów pożyczek: nr. (...) z dnia 28.08.2014 i nr. (...) z dnia 01.04.2015 zawartych przez oskarżonego z firmą (...),

- pominięciu dowodu w postaci wszystkich wpłat dokonanych przez oskarżonego na rzecz umów zawartych z (...) S.A.,

- pominięciu dowodu w postaci umowy pożyczki zawartej przez (...) S.A. z pożyczkobiorcą nie posiadającym żadnego dochodu,

- pominięciu dowodu z zeznań świadka A. A., będącego pełnomocnikiem (...) S.A. na okoliczność zawierania umów pożyczkowych z osobami nie posiadającymi dochodu,

- bezzasadnym przyjęciu przez Sąd, iż oskarżony do wniosków o pożyczki przedkładał nierzetelne, fikcyjne oświadczenia o zatrudnieniu i osiąganych dochodach, które to oświadczenia miały być podstawą przyznania pożyczki;

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W ocenie sądu odwoławczego, wbrew twierdzeniom oskarżonego, sąd I instancji dokonał prawidłowych ustaleń w zakresie winy i sprawstwa W. D. – co do czynu oszustwa. Dokonana przez sąd I instancji analiza materiału dowodowego jest wnikliwa i jasna, odpowiadająca dyrektywom określonym w art. 4 kpk, a przeprowadzone w oparciu o tę analizę wnioskowanie jest logiczne i zgodne z przesłankami wynikającymi z art. 7 kpk Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że sąd I instancji wnikliwe zweryfikował tezy aktu oskarżenia w granicach niezbędnych dla ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia, skutkującego uznaniem winy oskarżonego, w szczególności sąd ten znacznie pogłębił postępowanie dowodowe, co pozwalało na dokonane ustalenia faktyczne w zakresie przypisanych czynów.

Z uzasadnienia zaskarżonego wyroku wynikają powody wydanego rozstrzygnięcia co do oszustwa, a sąd okręgowy w pełni podziela przedstawioną tam argumentację. Nie ma potrzeby ponownego przytaczania całości argumentacji zawartej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, którą sąd okręgowy aprobuje i należy jedynie zaakcentować te elementy, które przemawiają za odmową podzielenia stanowiska skarżącego oskarżonego.

Ustalony stan faktyczny w niniejszej sprawie w istocie nie budzi wątpliwości (a co najwyżej, oskarżony wyciąga z niego odmienne wnioski w zakresie kwalifikacji prawno-karnej swojego zachowania). Tymczasem Sąd I instancji prawidłowo, w oparciu o wyczerpująco zebrany materiał dowodowy, odtworzył przebieg zdarzenia, oceniając dowody w sposób zgodny z zasadami prawa procesowego. Tym samym ustalenia faktyczne w zakresie zachowania oskarżonego nie wykraczały poza ramy swobodnej oceny dowodów, albowiem poczynione zostały na podstawie wszechstronnej analizy przeprowadzonych dowodów, których ocena nie wykazuje błędów natury faktycznej czy logicznej, zgodna jest ze wskazaniami wiedzy i doświadczenia życiowego oraz sędziowskim przekonaniem. Analiza pisemnego uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia przekonująco wskazuje, dlaczego sąd I instancji nie dał wiary wyjaśnieniom oskarżonego, co do towarzyszącego mu zamiaru i świadomości w zakresie zawieranych umów pożyczki. Ocenę tą należy podzielić. Istotnym przy tym jest, iż sąd I instancji z uwagi na charakter sprawy, dokonał oceny materiału dowodowego z dużą ostrożnością, a relacje przedstawiciela pokrzywdzonego, mogącego być siłą rzeczy zainteresowanym rozstrzygnięciem sprawy na korzyść reprezentowanej instytucji, zweryfikował innymi okolicznościami.

Odnosząc się do zarzutów zawartych w apelacji oskarżonego, sąd odwoławczy zważył, iż W. D. starał się przekonać o braku wprowadzenia przez siebie w błąd przedstawiciela banku oraz co do „przedkładania” określonych dokumentów. Zamiar sprawcy oszustwa jest elementem faktycznym - oznacza zjawisko ze sfery rzeczywistości, a nie z dziedziny ocen czy wartości, a więc ustalenie zamiaru jest kwestią ustaleń faktycznych. Podniesiony w apelacji zarzut błędu w ustaleniach faktycznych, miał polegać na błędnym przyjęciu istnienia powziętego z góry zamiaru niespłacenia pożyczek przez oskarżonego (oskarżony taki zamiar neguje), tymczasem przy ustaleniu zamiaru sprawcy oszustwa nieprzyznającego się do winy, należy brać pod uwagę wszystkie okoliczności, na podstawie których można byłoby wyprowadzić logiczne wnioski, co do realności wypełnienia podjętych przez niego zobowiązań dokładnie w takim kształcie, jak to wynika z umowy, a w szczególności jego możliwości finansowe, skalę przyjętych zobowiązań, zachowanie się sprawcy po otrzymaniu pieniędzy, czy jego stosunek do rozporządzającego mieniem w związku z upływem terminów płatności. Tylko w oparciu o kompleksową ocenę okoliczności towarzyszących zaciągnięciu zobowiązania i wagi przyczyn jego niewypełnienia, można wysnuć logiczne wnioski, czy mamy do czynienia z oszustwem, czy też niekaralnym niedotrzymywaniem warunków umowy (tak też SN w wyroku z dn. 19.04.2005, WA 8/05, OSNwSK 2005/1/794).

Sąd Okręgowy zauważa, że jednym ze sposobów popełnienia przestępstwa oszustwa jest wprowadzenie w błąd, co polega na tym, że sprawca swoimi podstępnymi zabiegami doprowadza inną osobę do mylnego wyobrażenia o rzeczywistym stanie rzeczy. Wynikiem działań sprawcy jest tutaj doprowadzenie pokrzywdzonego do tego, że ten wyobraża on sobie rzeczywisty stan rzeczy takim, jakim przedstawia mu go sprawca, podczas gdy obiektywna rzeczywistość jest całkowicie lub w istotnym stopniu inna. Działania sprawcy zmierzające do wprowadzenia pokrzywdzonego w błąd nie muszą przy tym przybierać form jakiegoś szczególnego podstępu, mogą to być działania polegające tylko na wywołaniu pewnych pozorów, przy których sprawca, często całkowicie zasadnie przewiduje, że na ich podstawie pokrzywdzony sam dokona błędnej oceny. W tym także miejscu należy podnieść, iż znamiona oszustwa wypełnia także takie zachowanie sprawcy, który wyzyskuje błąd już istniejący po stronie pokrzywdzonego np. przemilczając określone kwestie, mające znaczenie dla np. zawarcia określonej umowy, choćby nawet faktycznie chciał takiej umowy w przyszłości dotrzymać.

Przestępstwo z art. 286 § 1 kk, w kontekście celowego wywołania przez sprawcę błędnego wyobrażenia o okolicznościach decydujących o rozporządzeniu mieniem stało się przedmiotem rozważań Sądu Apelacyjnego w Katowicach, który w wyroku z dnia 12 sierpnia 2016 r., sygn. II AKa 194/16, orzekł, iż dla przestępstwa oszustwa nie ma potrzeby wykazywania, że w chwili zawierania umowy sprawca nie miał zamiaru wywiązywać się zobowiązania, gdyż wystarczającym jest ustalenie, że pokrzywdzony nie zawarłby umowy, gdyby wiedział o okolicznościach, które były przedmiotem wprowadzenia go w błąd przez sprawcę. Do wprowadzenia w błąd skutkującego niekorzystnym rozporządzeniem mieniem wystarczające jest więc celowe wywołanie błędnego wyobrażenia o okolicznościach decydujących o rozporządzeniu lub sposobie rozporządzenia ( LEX nr 2109571). Analogiczne stanowisko zajął Sąd Najwyższy, we wcześniejszym chronologicznie wyroku z dnia 02 października 2015 r., sygn. III KK 148/15 ( LEX nr 1816561). Ustawa wymaga, aby zachowanie sprawcy było ukierunkowane na określony cel, którym jest osiągnięcie korzyści majątkowej. Zamiar sprawcy w płaszczyźnie intelektualnej musi więc obejmować z jednej strony, sposób zachowania sprawcy, tzw. środek intelektualny, jakim jest przykładowo w przypadku oszustwa wprowadzenie w błąd, czy wyzyskanie błędu lub niezdolności osoby rozporządzającej mieniem do należytego pojmowania przedsiębranego działania, a z drugiej strony, sprawca musi mieć świadomość, że co najmniej może uzyskać korzyść majątkową z planowanego zachowania oraz świadomość więzi przyczynowej łączącej podejmowane przez niego działania z niekorzystnym rozporządzeniem mieniem.

W świetle powyższego zdaniem sądu okręgowego słusznie przyjęto, iż zachowanie oskarżonego wyczerpało znamiona przestępstwa oszustwa (ciągu przestępstw). Sąd pierwszej instancji prawidłowo przyjął, że oskarżony w chwili zaciągania pożyczek działał z zamiarem kierunkowym w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Świadczą o tym ustalenia sądu oparte na zgromadzonym materiale dowodowym. Wynika z nich, że oskarżony dążył do uzyskania kwot dwóch wymienionych kredytów, których suma przewyższała jego możliwości finansowe, a - co istotne dla bytu przestępstwa - oszukał przedstawiciela P., co do swojego faktycznego zatrudnienia i wysokości uzyskiwanych stąd dochodów. Przypomnieć bowiem należy, iż w datach zarzucanych oskarżonemu czynów, jak i w późniejszym czasie, W. D. nie posiadał stałego zatrudnienia, ani majątku stanowiącego zabezpieczenie pożyczki w postaci nieruchomości lub znaczącej ruchomości. Posiadał liczne niespłacone zobowiązania, na których istnienie wskazuje fakt prowadzonych następnie postępowań egzekucyjnych i ich wynik. Na jego utrzymaniu pozostawała także żona i córka.

Apelujący w ramach wywiedzionej apelacji całkowicie pominął i przemilczał istotę zdolności kredytowej, z jaką pożyczkodawca wiąże i uzależnia od jej istnienia zawarcie umowy pożyczki. Tymczasem, niekwestionowanym pozostaje, iż oskarżony składając nierzetelne oświadczenia, co do zatrudnienia w firmie - na podstawie umowy o pracę, wywołał u pożyczkodawcy błędne wyobrażenie o swojej sytuacji finansowej i zdolności do spłaty zaciągniętego zobowiązania. Bez złożenia w/w oświadczenia (podpisania takowego w ramach zawiązywanych umów) bez wątpienia do zawarcia przedmiotowych by nie doszło. Bez znaczenia jest natomiast to, iż ewentualnie wiadomości o faktycznym zatrudnieniu (nieistniejącym w rzeczywistości) i wysokości dochodów z nim związanych - przedstawiciel pokrzywdzonego posiadał już z powodu zapisów zawartych wcześniej w systemie bankowym w związku z wcześniej udzielaną pożyczką, albowiem oskarżony zawierając przedmiotowe pożyczki informacjom tym nie zaprzeczał, a co więcej, podpisał umowy zawierające określone – nierzeczywiste oświadczenia w tym zakresie. Niekorzystne rozporządzenie mieniem stanowiące znamię przestępstwa z art. 286 § 1 kk, może polegać także na udzieleniu pożyczki bez zabezpieczenia lub związanego z ryzykiem utraty wypłaconych środków i nieuzyskania odsetek. Niekorzystnym rozporządzeniem mieniem przy zawarciu umowy kredytowej, nie musi być zatem rzeczywista strata w sensie materialnym, lecz już sam fakt przyznania kredytu bez odpowiedniego zabezpieczenia, bądź obarczonego większym ryzykiem banku (tak wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 12 czerwca 2014 r., sygn. II AKa 65/14, LEX nr 1499031, KZS 2014/12/76).

Apelujący obrońca stara się wywrzeć wrażenie, że zawarte w ramach inkryminowanego oskarżonemu czynu dwie umowy pożyczki, były kontynuacją wcześniejszej współpracy z pożyczkodawcą, który sam „zaproponował” te umowy, bez weryfikacji sytuacji majątkowej i zdolności kredytowej oskarżonego. Tymczasem mając na względzie materiał zgromadzony w sprawie, sąd meriti prawidłowo ustalił, że choć reprezentanci pokrzywdzonego niekiedy zawierali umowy pożyczki, nie weryfikując sytuacji majątkowej dłużnika, czy rzetelności przedłożonych dokumentów, to nie dotyczyło to przedmiotowych umów. Wynika to wprost z zeznań przedstawicieli P.. W ocenie sądu odwoławczego nawet także fakt, że osoba pokrzywdzona miała możliwość sprawdzenia rzeczywistego stanu rzeczy (fakt braku legalnego opisywanego zatrudnienia i wypłacanego wynagrodzenia), ale wykazała niestaranność w działaniu, nie wpływa na ocenę prawną działania oskarżonego. Jeżeli bowiem sprawca stosuje jedną z oszukańczych metod wymienionych w art. 286 § 1 k.k., to dla bytu przestępstwa oszustwa obojętne jest, czy pokrzywdzony mógł bądź powinien był sprawdzić prawdziwość twierdzeń sprawcy, nie jest istotne, że pokrzywdzony mógł wykryć błąd przy dołożeniu znikomej nawet staranność, nie ma też znaczenia bezkrytyczność i łatwowierność pokrzywdzonego (tak wyrok SA w Krakowie z 18.12.2012 r., II Ka 190/12, niepubl., wyrok SA w Krakowie z 20.10.2011 r., II AKa 145/11, OSA 2012, Nr 12).

Jak wynika z wyjaśnień oskarżonego firma (...) kontynuowała z nim „współpracę” udzielając mu kolejnych pożyczek, nie weryfikując w zasadzie informacji przedstawionych przez oskarżonego przy zawieraniu pierwszej umowy pożyczki. To jednak, że P. Polska nie weryfikuje zdolności kredytowej każdego pożyczkobiorcy, a pożyczki są udzielane na podstawie własnych materiałów źródłowych i na podstawie przedłożonych przez klientów oświadczeń, tym bardziej mogło zostać wykorzystane przez oskarżonego dla realizacji jego przestępczego celu. Nic bowiem nie stało na przeszkodzie - w sytuacji zawierania przez oskarżonego kolejnych pożyczek - poinformowaniu przedstawiciela P. o zmianie jego sytuacji związanej z zatrudnieniem i faktycznej kondycji finansowej, czego jednak oskarżony nie uczynił (przedkładając nierzetelne oświadczenie o dochodach ) i utrzymywał fikcję swojej dobrej kondycji finansowej, jaką wg swych twierdzeń zaprezentował przy podjęciu współpracy z instytucją P..

Zwrócić należy uwagę w szczególności na treść zeznań świadka A. W., z którą stale podpisywał umowy pożyczki oskarżony, a która nie posiada jakiegokolwiek interesu w celowym pomawianiu oskarżonego, w/w konsekwentnie wskazywała, że sprawdzała zdolność kredytową na podstawie umowy o pracę, którą przedstawiał jej oskarżony i wyjaśniła mechanizm tu działający: nie sprawdzała rzetelności tej umowy, a na podstawie danych przesyłanych przez nią do centrali weryfikowany był wniosek kredytowy pod kątem możliwości udzielenia pożyczki. Apelant pomija także milczeniem tak istotne informacje, jakie płyną z zeznań świadka S. S. (1), który współpracował zawodowo w firmie z oskarżonym, a który przekonująco podał, że nie posiada żadnej wiedzy, aby w 2015 roku oskarżony posiadał zatrudnienie, czy pobierał wynagrodzenie. Losy firmy (...) w 2015r., a dokładnie brak prowadzonej działalności i „zerowy” przychód wynikają z dokumentów przeprowadzonych w sprawie Sądu rejonowego w Hrubieszowie sygn. II K 198/19. Nie mają też istotnego znaczenia dla możliwości przypisania sprawstwa oskarżonemu w zakresie zarzuconych czynów twierdzenia, że w ramach działalności pożyczkowej firmy (...) zawierane były umowy pożyczki także z pożyczkobiorcami, którzy nie posiadali jakichkolwiek dochodów. Potwierdzeniem twierdzeń apelanta mają być przedłożona umowa pożyczki nr (...) z dnia 03.04.2015 roku oraz zeznania świadka A. A., które to dowody w ocenie apelanta sąd rejonowy miał pominąć.

Istotnie z zeznań świadka A. A. płynie informacja, że P. bazuje na zaufaniu do klienta i nie weryfikuje jego zdolności kredytowej, co jak już wskazano powyżej, mogło być wykorzystane w przestępczy sposób przez oskarżonego. W kwestii zaś udzielania przez w/w firmę pożyczek osobom nie posiadającym dochodów przedstawiciel P. A. A. stanowczo zaprzeczył takim praktykom. Wyjaśnił natomiast, jaka jest procedura w przypadku, gdy osoba deklaruje dochód z prac dorywczych, przy tym wskazał, że sytuacja taka nie dotyczyła rozpoznawanych przez firmę wniosków kredytowych oskarżonego, bo ów legitymował się dokumentem umowy o pracę. Także świadek A. W. złożyła tożsamej treści zeznania dotyczące procedury przyznawania pożyczki i weryfikacji zdolności kredytowej pożyczkobiorcy. Wskazać przy tym należy, że świadkowie ci spójnie zeznali, że oskarżony legitymował się umową o pracę. Zaś przedłożona wybiorczo jedna z szeregu umów zawieranych w długim okresie czasu w ramach działalności firmy (...) umowa nie dowodzi, że normą funkcjonowania firmy jest udzielanie pożyczek osobom nieposiadającym zdolności kredytowej. Przeciwnie - świadek A. W. zeznała, że zazwyczaj do pierwszych dwóch umów konieczne jest przedstawienie zaświadczenia o dochodach, kolejne mogą być kontynuowane na zasadzie oferty pożyczki, jednakże świadek konsekwentnie utrzymywała, że nie udzieliła pożyczki, w sytuacji posiadania przez klienta jedynie dorywczego zatrudnienia, zaś oskarżony przedstawiał jej umowę o pracę. Sąd rejonowy właściwie zauważył i ocenił w/w materiał dowodowy.

(...) na temat rozwiązywania sytuacji, kiedy pożyczkobiorca posiada jedynie dorywcze zatrudnienie, dostarczyły także zeznania A. A., z których wynika, że jeżeli klient deklaruje dochód z prac dorywczych, to dla możliwości uzyskania pożyczki, koniecznym jest , aby wysokość dochodu przewyższyła kwotę wydatków miesięcznie. Z wiedzy i doświadczenia zawodowego wynika, że niewykluczone jest, iż w takich warunkach udzielane są pożyczki w niedużych kwotach, proporcjonalne do oświadczenia pożyczkobiorcy, dobranego do potrzeb indywidualnego klienta okresu kredytowania i ściśle określonych warunków spłaty zawartych indywidualnie pomiędzy klientem a pożyczkodawcą (także dotyczących składników majątku, z którego ma być dokonana spłata, jak też formy zabezpieczenia pożyczki ).

Zważyć także należy, że przedłożona umowa pożyczki nr (...) z dnia 03.04.2015 roku jest na kwotę 2.500 zł., a więc sumę znacznie (niemal trzykrotnie) mniejszą, jak objęte aktem oskarżenia, jest inaczej oprocentowana, posiada inny okres kredytowania, co wskazuje, że w przypadku zawierania umów nie działa żaden automatyzm, ale wynika to z szeregu zmiennych i indywidualnych czynników. E. negoti umów wyraża się przecież każdorazowo pewną indywidualizacją dostosowaną do potrzeb i możliwości danego klienta – kwotą udzielanej pożyczki, okresem kredytowania, harmonogramem spłat, ich zabezpieczeniem na wypadek niewypłacalności etc. Nawet to, że przedstawiono dowód w postaci umowy pożyczki zawartej przez P. z pożyczkobiorcą nie posiadającym żadnego dochodu, w świetle uwag wskazanych powyżej, nie ekskulpuje oskarżonego od przypisanych mu czynów.

Sąd odwoławczy podzielił również stanowisko sądu rejonowego sprowadzające się do uznania, iż spłacenie znacznej części kwoty z udzielonych pożyczek nie wyklucza podstaw do przypisania przestępstwa oszustwa, jak też ocenę wyjaśnień oskarżonego dotyczącą okoliczności, w jakich zaprzestał spłaty rat. Przede wszystkim oskarżony utrzymuje (abstrahując od prawdziwości tych twierdzeń), że miał zgromadzoną kwotę pieniędzy, toteż jej wyczerpanie, które oskarżony nie posiadający przecież stałego dochodu, niewątpliwie mógł przewidzieć, powodować musiało zaprzestanie płatności rat. Oskarżony miał przecież świadomość ubiegając się o kolejne formy udzielenia pożyczki, swej rzeczywistej kondycji finansowej i niemożności terminowego wywiązania się ze zobowiązania. Oskarżony jest osoba legitymująca się wyższym wykształceniem, posiada doświadczenie zawodowe , w tym związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Wykazuje prawidłowa aktywność życiową, funkcjonuje bez zakłóceń, jest osobą zdrową, nie posiada stwierdzonych zaburzeń sfery poznawczej i procesu decyzyjnego. W jego przypadku nie można mówić o jakimkolwiek niedbalstwie, czy też lekkomyślności w stopniu niezawinionym.

Nie ma przy tym istotnego znaczenia, że oskarżony wyraził chęć restrukturyzacji swego zadłużenia, skoro i tak z proponowanych form tej restrukturyzacji nie był w stanie się wywiązać i ten stan nie powstał w nagły sposób, ale był przyczyną tego, że oskarżony już w momencie zaciągania spornych pożyczek nie posiadał realnych możliwości finansowych ich spłaty, w szczególności ze źródeł, jakie wymieniono w umowach. Nawet jeżeli przyjąć, że choroba i śmierć ojca generowały wydatki po stronie oskarżonego, to i tak sytuacja ta nie była główną i jedyną przyczyną zaprzestania płatności rat. Zważyć przy tym należy, że jak wynika z pism kierowanych do firmy (...) związanych z propozycją restrukturyzacji zadłużenia, oskarżony nie wyjaśnił przyczyn tego stanu rzeczy w żaden szczegółowy sposób, ograniczył się jedynie do stwierdzenia, że pogorszyła się jego sytuacja majątkowa, a nie wskazał wówczas, że jest to związane z chorobą ojca.

Dla ustalenia celu osiągnięcia korzyści majątkowej nie jest istotne, czy sprawca miał zamiar przywłaszczenia, ponieważ korzyść majątkowa może polegać również na innym wykorzystaniu cudzego mienia. Odpowiada to wykładni niekorzystnego rozporządzenia mieniem będącego skutkiem oszustwa. Ani niekorzystny charakter tego rozporządzenia, ani korzyść majątkowa, którą chce osiągnąć sprawca, nie muszą polegać na niespełnieniu przez sprawcę świadczenia, do jakiego się zobowiązał (np. zwrotu pożyczki), mogą polegać też na wykonaniu go w inny sposób, niż wynika to z umowy (np. w późniejszym terminie, w mniejszych wysokościach rat). Dlatego dla przypisania oszustwa nie jest konieczne ustalenie, że sprawca miał zamiar niezwrócenia długu; wystarczy stwierdzić, że zamierzał zwrócić dług na innych warunkach, niż strony uzgodniły (wyr. SA w Szczecinie z 2.10.2015 r., II AKa 157/15, Legalis; wyr. SN z 2.10.2015 r., III KK 148/15, Legalis; wyr. SN z 14.5.2019 r., II KK 265/18, Legalis). Zamiar ten musi jednak istnieć u sprawcy już w momencie powstania zobowiązania (wyr. SN z 14.1.2004 r., IV KK 192/03, Prok. i Pr. – wkł. 2004, Nr 9, poz. 5; wyr. SN z 21.11.2007 r., V KK 66/07, Legalis; wyr. SA w Poznaniu z 4.3.2014 r., II AKa 16/14, Legalis; wyr. SA w Krakowie z 20.5.2015 r., II AKa 56/15, KZS 2015, Nr 6, poz. 68).

Zgromadzone w sprawie dowody, w szczególności zebrane w toku uzupełniającego postepowania dowodowego przeprowadzonego przez Sąd Rejonowy, ocenione przez pryzmat dyrektyw wymienionych w art. 7 kpk, pozwoliła i uzasadniała dokonane w sprawie ustalenia faktyczne. Skoro tak, to nie zaistniały w sprawie „niedające się ustalić okoliczności”, które należałoby rozstrzygać na korzyść oskarżonego.

Wniosek

- o uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzucanych mu czynów ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Stwierdzić należy, że zgromadzone w sprawie dowody sąd meriti poddał wszechstronnej analizie i ocenie, zgodnie z dyrektywami określonymi w art. 4 k.p.k. Także przeprowadzone w oparciu o tę analizę wnioskowanie jest logiczne, zgodne z przesłankami wynikającymi z art. 7 k.p.k. i przekonująco uzasadnione w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku. Analiza zebranego w sprawie materiału dowodowego prowadzi do wniosku, że Sąd I instancji wnikliwe zweryfikował tezy aktu oskarżenia w granicach niezbędnych dla ustalenia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia skutkującego uznaniem oskarżonego za winnego popełnienia przypisanego mu czynu, a wydany wyrok wymagał zmiany jedynie w zakresie przyjętej ostatecznie kwalifikacji tych czynów (zgodnie z zarzutem apelacyjnym postawionym przez prokuratora i jego wnioskiem końcowym). Apelacja wniesiona przez oskarżonego nie zawiera argumentacji zasługującej na uwzględnienie, zaś lektura jej treści, na tle analizy zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, świadczy o charakterze jej oczywistej bezzasadności. Przeprowadzone przez sąd rejonowy postępowanie dowodowe jest wyczerpujące i jednoznacznie wskazuje na winę oskarżonego, bez potrzeby uchylania wyroku i przekazywania sprawy do ponownego rozpoznania.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

- w zakresie przyjętej kwalifikacji prawnej czynu,

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

- wobec wniesienia apelacji także w kierunku na niekorzyść oskarżonego oraz wobec treści zarzutów prokuratora i wartości materiału dowodowego, sąd odwoławczy doszedł do przekonania, że oskarżony popełnił czyn oszustwa (ciąg przestępstw), każdorazowo przedkładając nierzetelne oświadczenie o zatrudnieniu i osiąganych dochodach od jednostki organizacyjnej prowadzącej podobną do banku działalność gospodarcza na podstawie ustawy, szerzej w rubryce 4.5.2. rozstrzygnięcie sądu odwoławczego w zakresie zmiany;

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok w zakresie uznania oskarżonego za winnego popełnienia czynów z art. 286 § 1 kk jest słuszny, a apelacja zmierzająca do uniewinnienia oskarżonego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Wobec skierowania apelacji oskarżonego co do całości rozstrzygnięcia, Sąd Okręgowy dokonał jego kontroli również pod względem wymierzonej kary, nie znajdując podstaw do wniosku, by zastosowany rodzaj i charakter sankcji czyniły zaskarżony wyrok rażąco niewspółmiernie niesprawiedliwym – surowym. Analiza uzasadnienia wyroku wskazuje, że przy rozstrzyganiu w zakresie kary, sąd uwzględnił zasadnicze, istotne w tej mierze okoliczności oraz właściwie je ocenił w kontekście dyrektyw określonych w art. 53 § 1 i 2 k.k. Okolicznościami łagodzącymi jest fakt, że oskarżony dotychczas nie był karany, a zaciągnięte przez niego zobowiązania w znacznej części spłacił. Natomiast do okoliczności obciążających należy zaliczyć wysoką społeczną szkodliwość popełnionego czynu oraz ich popełnienie w krótkich odstępach czasu. Biorąc pod uwagę stopień winy i społecznej szkodliwości czynu a także rodzaj i faktyczny rozmiar ujemnych następstw przestępstwa Sąd Okręgowy podzielił argumentację, że adekwatnym będzie zastosowanie w sprawie instytucji szczególnej wynikającej z art. 37a k.k. i orzeczenie samoistnej kary grzywny. Taka forma kary jest wystarczająca dla osiągnięcia wszystkich celów postępowania. Pozwoli uświadomić oskarżonemu, że jego zachowanie było bezprawne i zapobiegnie podobnym działaniom w przyszłości.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

- uwagi zawarte przy ocenie zarzutów zawartych w apelacji,

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

- kwalifikacja prawno-karna czynu, ze zmianą w opisie przypisanych czynów co do przedłożenia nierzetelnych oświadczeń;

Zwięźle o powodach zmiany

W ocenie sądu odwoławczego oskarżony działał z zamiarem bezpośrednim, przedkładając w banku nierzetelne oświadczenie o zatrudnieniu i osiąganych dochodach. Takie też są ustalenia sądu rejonowego, tyle że po zbudowaniu nowych opisów przypisanych czynów element ten pominięto – co skutkowało jego dodaniem w drugiej instancji. Działał w celu uzyskania pożyczek i posiadał jednocześnie świadomość tego, iż wprowadza pracownika P. w błąd, co do możliwości wywiązania się z przedmiotowego zobowiązania, gdyż w chwili zaciągania pożyczek nie uzyskiwał wynagrodzenia z takiego tytułu i w takich wysokościach jak wynika z oświadczeń, oficjalnie firma w której miał być zatrudniony zawiesiła działalność gospodarczą, co jasno wynika z wypisu z rejestru działalności i załączonych kopii z akt sprawy II K 198/19. Na te okoliczności wskazują także zeznania świadka S. S. (2), jak też wynikające z wyjaśnień oskarżonego informacje dotyczące decyzji ZUS o zawieszeniu płatności składek. Oskarżony ukierunkowany był na określony cel, to jest uzyskanie pożyczek, przez co popełniając przedmiotowy czyn zabroniony osiągnął zamierzoną korzyść majątkową. Zamiar oskarżonego obejmował również sposób jego działania, którym doprowadził do ich uzyskania, to jest poprzez przedłożenie nierzetelnego zaświadczenia o zatrudnieniu i zarobkach, które w praktyce swej pracy wymagała świadek reprezentująca pokrzywdzonego, z którą oskarżony stale zawierał umowy pożyczki. Przyjęta więc przez sąd I instancji kwalifikacja prawna przypisanego oskarżonemu czynu budzi jednak zastrzeżenia, a apelacja prokuratora w tym zakresie zasługiwała na uwzględnienie. Należy mieć na uwadze fakt, że oskarżonemu w uzyskaniu pożyczek pomogły przedstawione przez niego nierzetelne dokumenty, które pozwoliły na kontynuowanie udzielania pożyczek i uwiarygodniły w oczach przedstawiciela P. jego osobę jako kredytobiorcy, natomiast w sytuacji gdyby przedstawiciel a konkretnie A. W. posiadała wiedzę o rzeczywistej sytuacji majątkowej i osobistej oskarżonego, takiej pożyczki by nie udzieliła (w zwyczaju bowiem miała weryfikowanie zdolności kredytowej poprzez fakt posiadania umowy o pracę). Zachowanie oskarżonego wyczerpało znamiona występku z art. 286 § 1 k.k. w zb. z art. 297 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. Zamiar działania oskarżonego wyklucza jakąkolwiek wątpliwość w tym przedmiocie, został on ustalony na podstawie całokształtu przedmiotowych i podmiotowych okoliczności zdarzenia i w ocenie sądu okręgowego jest pewny. Niezasadny więc okazał się być zarzut, że oskarżony swoim czynem nie wypełnił znamion zarzuconego mu przestępstwa, bowiem miał zamiar spłacenia zaciągniętych kwot pożyczki. Zbieg przepisów art. 286 § 1 kk art. 297 § 1 kk będzie zachodził wówczas, gdy sprawca, działając w celu uzyskania dla siebie lub innej osoby jednej z wymienionych w art. 297 § 1 kk form wsparcia finansowego, elektronicznego instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego, przedkłada podrobione, przerobione lub stwierdzające nieprawdę dokumenty, które - stanowiąc podstawę wprowadzenia w błąd podmiotu udzielającego jednej z wymienionych form wsparcia finansowego, elektronicznego instrumentu płatniczego lub zamówienia publicznego - prowadzą w konsekwencji do udzielenia tych instrumentów w sposób niekorzystny z punktu widzenia dysponującego nimi podmiotu. Dla przyjęcia zbiegu tych przepisów nie jest konieczne wykazywanie, że sprawca, przedkładając podrobione, przerobione lub stwierdzające nieprawdę dokumenty albo nierzetelne pisemne oświadczenia, działał z zamiarem niespłacenia kredytu, pożyczki pieniężnej. Firma (...) S. A. co wynika z głównego przedmiotu swej działalności, udziela pożyczki podmiotom indywidualnym. Przekonuje stanowisko prokuratora, iż jest ona spółka prowadzącą działalność gospodarczą, która podlega ustawie o kredycie konsumenckim, a w związku z tym prowadzi działalność „podobną do działalności prowadzonej przez banki”, jak to wymaga przepis art. 297 § 1 kk.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Punkt 3

O kosztach za postępowanie odwoławcze orzeczono na mocy art. 636 § 1 k.p.k.; zaś o opłacie na podstawie art. 3 ust. 1 w zw. z art. 8 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych, uznając, iż oskarżony jako osoba wykształcona i zdolna do zatrudnienia jest w stanie ponieść je w całości.

7.  PODPIS

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

oskarzony

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

wyrok Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 04 listopada 2020 roku w sprawie II K 400/19

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana