UZASADNIENIE

I. S. wytoczyła powództwo przeciwko D. D. prowadzącemu działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe (...) w M. o zapłatę kwoty 15 200 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 23 sierpnia 2018 roku do dnia zapłaty. Nadto, powódka wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu powódka wskazała, że w dniu 1 września 2017 roku strony zawarły umowę o roboty budowlane nr 1, zmienioną aneksem nr (...) z dnia 1 września 2017 roku, której przedmiotem było wybudowanie przez pozwanego magazynu paszowego zgodnie z zakresem robót określonym w dokumentacji projektowej. Zgodnie z umową, roboty budowlane miały być zakończone w dniu 30 maja 2018 roku. Należne pozwanemu wynagrodzenie strony określiły na kwotę 217 000 zł, której wypłata miała nastąpić na podstawie faktury VAT po zakończeniu robót budowlanych. W punkcie 7. umowy strony postanowiły, że w razie zwłoki w wykonaniu robót budowlanych, inwestorowi przysługiwać będzie kara umowna w wysokości 0,1% wynagrodzenia netto za każdy dzień zwłoki. Pozwany nie wywiązał się z umówionego terminu zakończenia robót budowlanych, zszedł z budowy nie dokańczając jej, zaś dotychczasowe prace zostały wykonane przez niego niezgodnie z projektem i sztuką budowlaną. Pismem z dnia 9 sierpnia 2018 roku powódka wezwała pozwanego do zapłaty w terminie do dnia 22 sierpnia 2018 roku kary umownej i do dokończenia prac budowlanych. Na dzień sporządzenia powyższego wezwania, opóźnienie pozwanego w wykonaniu robót wynosiło 70 dni, a zatem należna powódce kara umowna wynosiła 15 200 zł i kwoty tej powódka dochodzi w niniejszym procesie.

Wydanym w niniejszej sprawie w dniu 28 września 2018 roku nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym, Sąd nakazał pozwanemu, aby zapłacił na rzecz powódki całość dochodzonego roszczenia wraz z kosztami postępowania.

Pozwany D. D. w przepisanym terminie wniósł sprzeciw od wydanego nakazu zapłaty zaskarżając go w całości, wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz od powódki kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych.

Pozwany podniósł zarzut nieudowodnienia roszczenia, zarówno co do zasady, jak i co do wysokości, zarzut braku legitymacji procesowej biernej po stronie pozwanego oraz zarzut nieważności umowy o roboty budowlane datowanej na 1 września 2017 roku. Pozwany przyznał, że prowadził roboty budowlane polegające na budowie magazynu paszowego na nieruchomości należącej do powódki. Podniósł natomiast, że na przedmiotowej umowie nie widnieje jego podpis, a podpis jego brata M. D..

Pozwany zaprzeczył, iż doszło do przekazania mu przez powódkę terenu budowy i dokumentacji projektowej przedmiotowego magazynu, o której mowa w § 1 umowy z dnia 1 września 2017 roku. Dlatego zdaniem pozwanego przyjąć należy, że dokumentacja ta nie istniała w dacie zawierania umowy, a na podstawie samej umowy oraz aneksu do tej umowy, nie jest możliwe ustalenie pełnej treści stosunku prawnego.

Pozwany podniósł, że powódka nie powołała kierownika budowy, który powinien był przebywać na budowie na tyle często, aby realnie kontrolować jej przebieg oraz aby stwierdzić, że budowa nie jest realizowana prawidłowo, a poszczególne prace są niezgodne ze sztuką budowlaną i wstrzymać budowę, dokonując stosownego wpisu w dzienniku budowy.

Pozwany wskazał, że wykonując prace budowlane przy budowie przedmiotowego magazynu, stosował się do ustnych uzgodnień zawartych z powódką i jej mężem J. S.. Ponieważ miejsce wyznaczone pod budowę przedmiotowego magazynu znajdowało się w bliskim sąsiedztwie innego obiektu, zaistniała konieczność dokonania modyfikacji zakresu robót przewidzianych w projekcie, nie wpływających w istotny sposób na cechy techniczne i użytkowe budynku, a niezbędnych ze względu na ryzyko naruszenia konstrukcji sąsiedniego budynku. Wskazał, że na polecenie inwestora, ograniczył zakres wykonywanych robót budowlanych w taki sposób, aby całkowity koszt inwestycji nie przekroczył 180 000 zł. Dodał, że dostarczone przez niego na budowę elementy konstrukcji dachu, umożliwiały ich montaż, spełniały normy i standardy obowiązujące w budownictwie.

Sąd ustalił, co następuje:

W 2017 roku I. S. skierowała do trzech podmiotów zapytanie ofertowe na budowę magazynu paszowego o powierzchni zabudowy 216 m² na nieruchomości położonej w (...) w gminie S..

Spośród przedstawionych ofert cenowych, wybór padł na ofertę D. D. prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą Przedsiębiorstwo Handlowo-Usługowe (...) w M..

W dniu 1 września 2017 roku pomiędzy I. S., a D. D. zawarta została umowa o roboty budowlane nr 1, aneksowana w dniu 1 września 2017 roku, której przedmiotem było wybudowanie magazynu paszowego zgodnie z zakresem robót określonym w dokumentacji projektowej. Zgodnie z umową, roboty budowlane miały być zakończone w dniu 30 maja 2018 roku. Należne D. D. wynagrodzenie strony określiły na kwotę 217 000 zł, której wypłata miała nastąpić na podstawie faktury VAT po zakończeniu robót budowlanych. W punkcie 7. umowy strony postanowiły, że w razie zwłoki w wykonaniu robót budowlanych, inwestorowi przysługiwać będzie kara umowna w wysokości 0,1% wynagrodzenia netto za każdy dzień zwłoki.

Złożenie opisanej wyżej oferty i zawarcie na piśmie umowy o roboty budowlane, było warunkiem ubiegania się przez I. S. o dotację z unijnych funduszy w ramach programu „Modernizacja gospodarstw rolnych” realizowanego przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Warunkiem przyznania dotacji, jest budowa obiektu zgodnie z projektem i sztuką budowlaną, co stwierdzane jest w dzienniku budowy przez kierownika budowy i kontrolowane przez pracownika Agencji.

Budowa magazynu paszowego ruszyła 1 kwietnia 2018 roku.

W dniu 5 kwietnia 2018 roku I. S. na prośbę D. D. przelała na jego rachunek bankowy kwotę 61 500 zł tytułem zaliczki.

(dowód: zeznania świadków J. S. k. 79v-80, P. S. (1) k. 80v, P. S. (2) k. 80v-81, Ł. R. k. 128, J. M. k. 128, M. G. k. 191v-192; projekt budowlany k. 95; oferta cenowa k. 91; umowa o roboty budowlane nr 1 z dnia 01.09.2017r. k. 77; aneks nr (...) do umowy o roboty budowlane k. 78; dziennik budowy k. 92-93v; faktura VAT nr (...) k. 107; opinia biegłego sądowego z zakresu badania pisma ręcznego wraz z opiniami uzupełniającymi k. 196-214, 264-264v, 322-340, 367-371)

Obowiązki kierownika budowy przejęła J. B..

I. S. nie zawiadomiła kierownika budowy o rozpoczęciu robót i nie informowała go o postępie prac. Sprawami związanymi z budową zajmował się jej mąż P. S. (1).

Przed rozpoczęciem etapu budowy konstrukcji dachu, pomiędzy P. S. (1), a D. D. doszło do sporu. D. D. zamierzał wprowadzić zmiany w konstrukcji dachu. Nie wykonał zaprojektowanego celem wzmocnienia ściany wieńca i dostarczył na budowę belki stalowe w ilości mniejszej niż przewidywał projekt. P. S. (1) skontaktował się w tej kwestii z L. B. – autorem projektu przedmiotowego magazynu paszowego – który nie wyraził zgody na powyższe zmiany, podnosząc, iż są to zmiany istotne, co z całą pewnością zostanie zakwestionowane przez Agencję i będzie skutkowało odmową przyznania dotacji.

(dowód: oświadczenie kierownika budowy k. 90; zeznania świadków J. B. k. 154v-155, L. B. k. 155-155v, J. S. k. 79v-80, J. M. k. 128)

W związku z wątpliwościami co do zgodności z projektem wykonanych dotychczas przez D. D. robót, I. S. poprosiła o opinię R. O. – posiadającego uprawnienia budowlane i będącego od ponad 40 lat kierownikiem budów.

W dniu 19 września 2018 roku R. O., przy udziale I. S. i jej męża oraz D. D. i jego brata M. D., dokonał ustalenia ilości wykonanych dotychczas robót przy budowie magazynu paszowego oraz pomiarów tych robót.

W wyniku powyższych czynności stwierdzono, że niezgodnie z projektem wykonane zostały następujące prace:

1. fundamenty:

-: szerokość w projekcie 90 cm, a wykonano 66 cm,
-: wysokość z podlewką betonową w projekcie 50 cm, a wykonano 44 cm,
-: poziom posadowienia fundamentów razem z podlewką w projekcie 175 cm, a wykonano 105 cm,

2. ściany fundamentowe:

-: w projekcie ściana z bloczków betonowych o wysokości 100 cm + wieniec żelbetowy o wysokości 25 cm, a wykonano ścianę fundamentową o wysokości 45 cm od strony sąsiada, natomiast pozostałe ściany o wysokości 61 cm, nie wykonano w ogóle wieńca żelbetonowego zwieńczającego ściany fundamentowe,

3. ściany nadziemne:

-: nie wykonano przewidzianego w projekcie wieńca żelbetowego na poziomie 2 m wysokości ścian,
-: nie wykonano przewidzianego w projekcie wieńca żelbetowego na poziomie 4 m wysokości ściany od strony sąsiada,
-: nie wykonano przewidzianej w projekcie podsypki o grubości 15 cm pod podkład betonowy posadzki,
-: roboty ziemne (wykopy) zostały zmniejszone przez zmniejszenie szerokości ław i głębokości posadowienia fundamentów budynku,

4. na budowę dostarczone zostały belki stalowe na konstrukcję dachu w ilości 5 sztuk i o przekroju w wysokości 240 mm, a według projektu powinno być ich 8 sztuk i o przekroju w wysokości 270 mm.

Na okoliczność powyższych czynności pomiarowych R. O. spisał protokół, sporządził szczegółowe rysunki i dokumentację fotograficzną. D. D. i jego brat M. D. odmówili podpisania protokołu.

Pomimo próśb, D. D. nie poprawił robót i ich nie dokończył.

(dowód: zeznania świadka R. O. k. 127v-128; protokół z dnia 19.09.2018r. wraz z załącznikami k. 145-153)

Pismem z dnia 9 sierpnia 2018 roku I. S. wezwała D. D. do zapłaty w terminie do dnia 22 sierpnia 2018 roku kary umownej w kwocie 15 200 zł za czas opóźnienia wynoszący 70 dni. Zakreślony termin upłynął bezskutecznie.

(okoliczności bezsporne)

Sąd zważył, co następuje:

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, że zarzut braku legitymacji procesowej po stronie pozwanego, jest chybiony. Wskazać należy, że powołany w niniejszej sprawie biegły sądowy z zakresu badania pisma ręcznego w sporządzonej na piśmie opinii stwierdził jednoznacznie, że podpis widniejący na umowie o roboty budowlane nr 1 z dnia 1 września 2017 roku i aneksie do tej umowy został nakreślony przez pozwanego. W trzech opiniach uzupełniających biegła rzeczowo odniosła się do zarzutów pozwanego, podtrzymując w całości swoją opinię podstawową. Zauważyć należy, że oprócz pisma pozwanego datowanego na 18.03.2019r. wraz z próbką podpisu (k. 57-58), oferty cenowej pozwanego (k. 64-65), projektu budowlanego (k. 95) i próbki podpisu pozwanego złożonego na rozprawie w dniu 15 stycznia 2020 roku (k. 190), za materiał porównawczy posłużyły biegłej także załączone do akt sprawy: oryginał wniosku pozwanego o paszport, oryginały wniosków pozwanego o wydanie dowodu osobistego, wnioski płatnika składek (ZUS), oświadczenie (ZUS), wniosek pozwanego do (...) o przekształcenie rachunku, umowa zawarta przez pozwanego z (...) S.A., umowa (...) z (...) oraz umowa o kartę kredytową z (...).

W tym miejscu zauważyć należy, że przesłuchani w sprawie świadkowie J. S. – mąż powódki oraz P. S. (1) i P. S. (2) – synowie powódki, zeznali, że pozwany przyjechał do powódki z gotową i podpisaną przez siebie umową, którą po przeczytaniu podpisała powódka. Powyższe znajduje potwierdzenie w zeznaniach świadka M. G., która podała, że na zlecenie pozwanego przygotowała projekt umowy o roboty budowlane w przedmiocie budowy magazynu paszowego na nieruchomości powódki. Zeznała, że umowa została sporządzona na wzorze dostarczonym jej przez pozwanego. We wzorze tym był zapis o karze umownej, taki, jak w § 7 przedmiotowej umowy, i pozwany chciał, aby zapis ten pozostał.

Sąd dał wiarę powyższym zeznaniom, albowiem były jasne, logiczne i wzajemnie się uzupełniały.

Z uwagi na powyższe, Sąd w pełni podzielił opinię podstawową i opinie uzupełniające biegłego. Spełniały one stawiane im wymogi, odzwierciedlały staranność i wnikliwość w badaniu zleconego zagadnienia, odpowiadały w sposób wyczerpujący, stanowczy i zrozumiały na postawione pytania, a przytoczona na ich uzasadnienie argumentacja jest w pełni przekonująca. Zauważyć należy, iż opinia biegłego podlega, jak i inne dowody, ocenie według art. 233 § 1 k.p.c, lecz odróżniają je szczególne kryteria oceny. Stanowią je zgodność z zasadami logiki i wiedzy powszechnej, poziom wiedzy biegłego, podstawy teoretyczne opinii, sposób motywowania oraz stopień stanowczości wyrażonych w niej wniosków. Przedmiotowe opinie sporządzone zostały zgodnie z wymaganiami fachowości i niezbędną wiedzą specjalną, a biegły przy ich wydawaniu dysponował szerokim materiałem porównawczym.

W konsekwencji powyższych ustaleń, na podstawie art. 235² § 1 pkt 2 k.p.c. Sąd pominął wniosek dowodowy pozwanego o dopuszczenie dowodu z kolejnej opinii uzupełniającej biegłego z zakresu badania pisma ręcznego, albowiem zmierzał on wykazania faktu już udowodnionego zgodnie z twierdzeniem powódki.

Wobec powyższego, nie budzi wątpliwości Sądu, że strony łączyła umowa o roboty budowlane nr 1 z dnia 1 września 2017 roku, aneksowana w tym samym dniu, zgodnie z którą, roboty budowlane polegające na wybudowaniu przez pozwanego magazynu paszowego na nieruchomości powódki miały być zakończone w dniu 30 maja 2018 roku. Należne pozwanemu wynagrodzenie strony określiły na kwotę 217 000 zł, której wypłata miała nastąpić na podstawie faktury VAT po zakończeniu robót budowlanych. Ponadto, strony postanowiły, że w razie zwłoki w wykonaniu robót budowlanych, inwestorowi przysługiwać będzie kara umowna w wysokości 0,1% wynagrodzenia netto za każdy dzień zwłoki (§ 7 umowy).

Materiał dowodowy zgromadzony w sprawie wykazał jednoznacznie, że do dnia dzisiejszego pozwany nie ukończył budowy przedmiotowego magazynu, zaś wykonane przez niego dotychczas roboty nie są zgodne z projektem budowlanym. Najistotniejsze w tym zakresie były zeznania świadka R. O., który podał, że odstępstwa od projektu, stwierdzone przez świadka i wymienione w spisanym na tą okoliczność w dniu 19 września 2018 roku protokole, są poważne, niewykonane są istotne elementy budowlane dla przedmiotowego budynku i nie poprawienie tych błędów spowoduje, że żaden z kierowników budowy nie podpisze dziennika budowy, bo grozi za to kara i pozbawienie uprawnień. To z kolei uniemożliwi powódce staranie się o dotację ze środków unijnych.

Zważywszy na zawód i doświadczenie zawodowe świadka R. O., Sąd nie miał wątpliwości co do wiarygodności jego zeznań i prawdziwości przeprowadzonych przez niego pomiarów stwierdzonych w spisanym na tą okoliczność protokole z dnia 19 września 2018 roku (k. 145-146).

Twierdzenia pozwanego, jakoby powódka nie przekazała mu terenu budowy ani dokumentacji projektowej, o której mowa w umowie, są raz, że niedorzeczne, skoro bezspornie ustalono, że pozwany prowadził roboty budowlane polegające na budowie przedmiotowego magazynu paszowego na nieruchomości należącej do powódki, a zatem musiał dysponować stosownym projektem tego budynku.

Z kolei podniesiony przez pozwanego fakt niezawiadomienia przez powódkę kierownika budowy o rozpoczęciu robót i nie informowania kierownika budowy o postępie prac, nie ma żadnego wpływu na zasadność przedmiotowego roszczenia powódki.

Mając powyższe na uwadze, uznając zasadność roszczenia powódki, na podstawie § 7 umowy o roboty budowlane nr 1 z dnia 1 września 2017 roku i aneksu do tej umowy z tego samego dnia oraz art. 481 k.c., Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 15 200 zł tytułem kary umownej wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 23 sierpnia 2018 roku do dnia zapłaty.

Z uwagi na wynik procesu, o kosztach procesu Sąd rozstrzygnął w oparciu o przepis § 2 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800 ze zm.) oraz art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. W tym przypadku jest to kwota 300 zł tytułem zwrotu opłaty sądowej od pozwu, kwota 3600 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego, kwota 17 zł tytułem zwrotu opłaty od udzielonego pełnomocnictwa i kwota 190,56 zł tytułem zwrotu zaliczki na koszty podróży świadków.

Na podstawie art. 80 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U. z 2020r., poz. 755) Sąd zwrócił powódce kwotę 460 złotych tytułem nadpłaconej opłaty sądowej od pozwu.

Łączny koszt opinii powołanego w sprawie biegłego sądowego wyniósł 3 596,40 zł i do kwoty 800 zł pokryty został z zaliczki wpłaconej przez pozwanego, a w pozostałej części ze środków budżetowych Sądu Rejonowego w Piszu. Z uwagi na wynik procesu, na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tj. Dz.U. z 2020r., poz. 755), Sąd nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Piszu kwotę 2 796,40 zł tytułem zwrotu wydatków na opinie biegłego, które tymczasowo wyłożone zostały przez Skarb Państwa.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

Przewodniczący:	sędzia Anna Gajewska