UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 26 września 2016 r. skierowanym przeciwko (...) Bank Spółka Akcyjna w W. powódka B. R. wniosła o pozbawienie w całości wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego Nr (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 22 października 2014 r. w sprawie I Co 451/14.

W uzasadnieniu pozwu pełnomocnik powódki podniósł zarzut nieważności umowy kredytu hipotecznego nr (...) zawartej przez powódkę z pozwanym Bankiem w dniu 27 lipca 2009 r. i aneksu nr (...) do tej umowy z dnia 29 listopada 2010 r., wskazując, że wystawiony przez pozwanego tytuł wykonawczy jest dotknięty poważną wadą, która uniemożliwia jego egzekucję, w istocie brak jest obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu (art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c.).

Na rozprawie w dniu 31 marca 2017 r. pełnomocnik powódki sprecyzował, że nieważności umowy kredytowej upatruje w nieosiągnięciu celu, któremu zawarcie umowy miało służyć poprzez niewykonanie przez pozwany Bank zobowiązań wynikających z tej umowy polegających na obowiązku spłaty zadłużenia powódki wobec (...) Banku. Zdaniem pełnomocnika powódki nieważność zachodziła również w tym, że powódka nie została poinformowana przez Bank o sposobie i warunkach ubezpieczenia kredytu, kosztów ponoszonych z tego tytułu łącznie z zadłużeniem kredytowym – co stanowi jego zdaniem naruszenie zasad współżycia społecznego, to jest zasady dobrego traktowania i uczciwego obrotu – art. 58 k.c. Pełnomocnik powódki wskazał, że powyższe zarzuty są aktualne odniesieniu do aneksu do umowy kredytowej - nieważności tego aneksu upatrywał w braku ekwiwalentności świadczeń zaproponowanych przez Bank.

Strona pozwana wniosła o odrzucenie pozwu, wskazując, że kwestia wysokości wierzytelności i ważności umowy kredytowej była przedmiotem badania przez Sąd Rejonowy w Opocznie w sprawie sygn. akt I C 95/15.

Postanowieniem z dnia 26 maja 2017 r. Sąd Okręgowy odrzucił pozew w części dotyczącej żądania pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) wystawionego przez (...) Bank Spółkę Akcyjną w W. w dniu 17 września 2014 r. zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 22 października 2014 r. w sprawie I Co 451/14 w zakresie kwoty 19.772,87 zł i odmówił odrzucenia pozwu w pozostałej części (k. 167).

Postanowieniem z dnia 20 września 2017 r. Sąd Apelacyjny w Łodzi na skutek zażalenie powódki uchylił postanowienie z dnia 26 maja 2017 r. (k. 237).

W piśmie procesowym z dnia 1.12.2020 r. pełnomocnik powódki podniósł dodatkowe zarzuty tj. nieważności umowy kredytu w tej części, w której kredyt został przeznaczony na pokrycie usług dodatkowych i w tej części, w której są naliczane koszty ubezpieczenia (...) związane z ustanowieniem hipoteki na nieruchomości (k. 359)

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 27 lipca 2009 r. została zawarta umowa kredytu hipotecznego nr (...) pomiędzy kredytodawcą (...) Bank S.A. w K. – poprzednikiem prawnym pozwanego (...) Bank S.A. w W. a kredytobiorcą B. R.. Bank udzielił powódce kredytu w kwocie 230.888,84 zł. Spłata kredytu miała nastąpić w 360 miesięcznych równych ratach kapitałowo –odsetkowych. Całkowity koszt kredytu na dzień zawarcia umowy kredytu wynosił 569.669,10 zł (§ 1 pkt 6).

Kredyt był przeznaczony na spłatę kredytów powódki w (...), (...) SA, D. Bank i w (...) Banku S.A. (w odniesieniu do (...) Banku w kwocie 7.000 zł na podstawie umowy z dnia 22 kwietnia 2009 r.), częściowo na dolny cel konsumpcyjny, na uiszczenie opłaty za ubezpieczenie Banku od niskiego wkładu własnego kredytobiorcy, na uiszczenie składki z tytułu ubezpieczenia od ryzyka utraty wartości nieruchomości, na pokrycie składek ubezpieczeniowych określonych w § 4 ust. 1 umowy, na uiszczenie kosztów związanych z ustanowieniem hipoteki zabezpieczającej spłatę kredytu i na uiszczenie składki z tytułu pakietowego (...) na wypadek odmowy wpisu hipoteki.

W § 4 ust. 1 umowy powódka jako kredytobiorca wyraziła zgodę na uczestnictwo w programie (...) Bank (...) w ramach ubezpieczeń: - ubezpieczenia na wypadek następstw nieszczęśliwych wypadków do nowo udzielonego kredytu – wysokość składki za pierwsze trzy lata ubezpieczenia miała wynosić 13.853,33 zł, - ubezpieczenia spłaty kredytu na wypadek śmierci lub trwałej niezdolności do pracy = wysokość składki za pierwsze dwa lata ubezpieczenia wynosić miała 9.235,55 zł, - ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych zawarte w (...) SA - wysokość składki za pierwszy tok ubezpieczenia miał wynosić 224 zł.

W § 19 ust. 2 umowy przewidziano, że uczestnictwo w programie (...) Bank (...) jest dobrowolne. Ochrona ubezpieczeniowa miała być kontynuowana w dalszych latach trwania umowy ubezpieczenia, jeżeli przed upływem okresu ubezpieczenia kredytobiorca nie złoży pisemnego oświadczenia o rezygnacji z ochrony ubezpieczeniowej. Kredytobiorca mógł w każdym czasie trwania ochrony ubezpieczeniowej zrezygnować z ubezpieczenia ze skutkiem na ostatni dzień okresu, za który została uiszczona składka. Określono w tym paragrafie opłaty za uczestnictwo w tym programie w kolejnych latach trwania umowy, tj. ubezpieczenie spłaty kredytu na wypadków następstw nieszczęśliwych wypadków za każde 12 miesięcy w kolejnych latach trwania ubezpieczenia 1 % kwoty kredytu pozostałej do spłaty w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego wznowienie ubezpieczenia, ubezpieczenia spłaty kredytu na wypadek śmierci lub trwałej niezdolności do pracy za każde 12 miesięcy w kolejnych latach trwania umowy ubezpieczenia 1 % kwoty kredytu pozostałej do spłaty w ostatnim dniu miesiąca poprzedzającego wznowienie ubezpieczenia, ubezpieczenie nieruchomości od ognia i innych zdarzeń losowych – 0,08 % sumy ubezpieczenia. Kredytobiorca wyraził zgodę, aby wszelkie koszty i opłaty związane z Programem DOM Bank (...) w trakcie uczestnictwa w Programie były doliczane do kwoty kredytu w trybie podwyższenia bieżącego salda kredytowego a w przypadku ubezpieczenia nieruchomości od ognia i innych zdarzeń do raty spłaty ( 19 ust. 6).

(dowód: umowa kredytu – k. 20-25 akt sprawy I Co 69/16 Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb.)

Powódka nie złożyła rezygnacji z ww. ubezpieczeń dobrowolnych w ramach Programu DOM Bank (...).

Powódka przestała wywiązywać się ze swego zobowiązania w zakresie terminowego spłacania kredytu.

(bezsporne)

W dniu 29.11.2010 r. został zawarty aneks do umowy kredytu z dnia 27.07.2009 r., którego przedmiotem była zmiana postanowień zawartej między stronami umowy kredytu w związku ze skorzystaniem przez powódkę z oferty Restrukturyzacji 5/5 dotyczącej wydłużenia okresu trwania umowy kredytowej oraz odroczenia części rat kredytu przez okres 60 miesięcy na następujących zasadach – okres spłaty został przedłużony do dnia 31.10.2049 r., kredytobiorca w okresie 60 miesięcy zobowiązany był spłacać kredyt w wysokości 1.300 zł raty miesięcznej zaliczanej na poczet spłaty kapitału kredytu (§ 1 pkt 2 aneksu). Uzgodniono, że różnica rat (odsetki od niespłaconego kapitału) zostanie po upływie 60 miesięcy doliczona do salda kredytu pozostającego do spłaty. W § 4 pkt 7 aneksu wskazano, że całkowity koszt kredytu na dzień zawarcia aneksu wynosił 977.127,24 zł.

(dowód: aneks nr (...) akt sprawy I Co 69/16 Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb.)

W dniu 13 czerwca 2014 r. strona pozwana wypowiedziała powódce umowę kredytu nr (...), kredyt został postawiony w stan natychmiastowej wykonalności w dniu 24 lipca 2014 r.

(dowód: oświadczenie o wypowiedzeniu umowy – k. 51 akt sprawy I Co 69/16 Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb., historia rachunku – k. 84)

W dniu 17 września 2014 r. pozwany Bank wystawił bankowy tytuł egzekucyjny nr (...) stwierdzający zobowiązanie powódki z tytułu umowy kredyt w łącznej kwocie 283.911,18 zł, w tym z tytułu kapitału w kwocie 283.911, 18 zł, odsetek za opóźnienie od kwoty niespłaconego kapitału od dnia 1.12.2013 r. do dnia 17.09.2014 r. w kwocie 8.598,98 zł, opłat w kwocie 513,99 zł. Postanowieniem z dnia z dnia 22 października 2014 r. wydanym w sprawie w sprawie I Co 451/14 Sąd Rejonowy w Opocznie nadał powyższemu bankowemu tytułowi egzekucyjnemu klauzulę wykonalności.

(dowód: (...) i postanowienie – k. 59 -61 akt sprawy I Co 69/16 Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. )

(...) Bank S.A. złożył w grudniu 2014 r. do Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym w Opocznie W. M. wniosek egzekucyjny na podstawie powyższego tytułu wykonawczego. Postępowanie toczyło się w sprawie Km 1731/14.

(bezsporne)

Pozwem z dnia 18 lutego 2015 r. złożonym do Sądu Rejonowego w Opocznie a skierowanym przeciwko (...) Bank Spółka Akcyjna w W. B. R. reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika w osobie adwokata wniosła o pozbawienie wykonalności w zakresie kwoty 19.772,87 zł tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego Nr (...) zaopatrzonego w klauzulę wykonalności postanowieniem Sądu Rejonowego w Opocznie z dnia 22 października 2014 r. w sprawie I Co 451/14.

Powódka kwestionowała istnienie swego zobowiązania wynikającego z umowy kredytu hipotecznego nr (...) z dnia 27 lipca 2009 r., podnosząc, że pozwany nie wywiązał się w całości ze swego zobowiązania wynikającego z § 2 ust. 1 pkt c) umowy kredytu hipotecznego, gdyż nie spłacił w całości zobowiązania powódki na rzecz (...) Banku S.A., co doprowadziło do uzyskania przez (...) Bank tytułu wykonawczego przeciwko powódce i wyegzekwowania od niej kwoty 6.216,20 zł kwoty głównej i odsetek oraz kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu egzekucyjnym. Pozwanemu nie należy się zatem kwota 7.000 zł, którą miał zapłacić na rzecz (...) Banku w ramach konsolidacji kredytów powódki. Ponadto powódka zakwestionowała zasadność naliczenia składek ubezpieczeniowych we wskazanej przez Bank kwocie 12.772,87 zł. Zdaniem powódki Bank nie wyjaśnił w jaki sposób kwota ta została wyliczona oraz z czego wynika. Dlatego też powódka domagała się pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w części, to jest w zakresie kwoty 19.772,98 zł (7.000 zł +12.772,87 zł).

Wyrokiem z dnia 21 lipca 2015 r. wydanym w sprawie I C 95/15 Sąd Rejonowy w Opocznie oddalił powództwo, wskazując, że powódka nie udowodniła swego roszczenia wywodzonego z art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. w zakresie nie wykonania przez Bank zobowiązania w postaci spłaty zadłużenia powódki w (...) Banku. W tym zakresie Sąd Rejonowy w Opocznie ustalił, że w dniu 27 lipca 2009 r. powódka złożyła wniosek o wypłatę w ramach umowy kredytu kwoty 7.000 zł na rzecz (...) Bank S.A., a w dniu 30 lipca 2009 r. pracownik strony pozwanej sporządził dyspozycję uruchomienia kredytu m.in. na rzecz (...) Bank w kwocie 7.000 zł na rachunek tego banku o nr (...) oraz zlecił dokonanie przelewu. W odniesieniu zaś do kwoty 12.772,87 zł stanowiącej składkę ubezpieczeniową Sąd Rejonowy przyjął, że strona pozwana przedstawiła szczegółowe wyliczenie tej kwoty, które Sąd uznał za prawidłowe i zgodne z postanowieniami umowy kredytu hipotecznego, w szczególności § 19 i § 3 ust. 2 umowy, co oznacza, że strona pozwana była uprawniona do dochodzenia tej kwoty w bankowym tytule egzekucyjnym.

(dowód: kopia wyroku z uzasadnieniem - k. 85-88)

Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb. wyrokiem z dnia 5 listopada 2015 r. wydanym w sprawie II Ca 710/15 oddalił apelację powódki od powyższego wyroku.

(dowód: wyrok z uzasadnieniem– k. 146, 151-152 akt sprawy I C 95/15)

W dniu 7 lipca 2016 r. pełnomocnik powódki w osobie radcy prawnego złożył do Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb. wniosek o udzielenie zabezpieczenia poprzez zawieszenie w całości postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez komornika W. M. w sprawie Km 1731/14 z udzieleniem powódce dwu tygodniowego terminu na wytoczenie powództwa przeciwegzekucyjnego. Powołała się na zawarcie umowy kredytu hipotecznego z dnia 27 lipca 2009 r., pogarszającą się sytuację majątkową powódki, zawarcie aneksu nr (...) do umowy, nie wypełnienie przez Bank swego zobowiązania w całości (tj. nie spłacenie zobowiązania powódki na rzecz (...) Banku) i powstanie po stronie powódki wskutek powyższego szkody w związku z prowadzeniem przeciwko niej postępowania egzekucyjnego, na wypowiedzenie umowy kredytu, uzyskanie przez Bank tytułu wykonawczego przeciwko powódce i wszczęcie egzekucji. Wskazała, że kwestionuje ważność umowy kredytowej i aneksu do niej, wywodziła, że treść aneksu znacznie odbiegała od tego na co powódka umówiła się z Bankiem, bowiem zadłużenie kredytowe powódki wskutek wykonania aneksu nie spadło lecz powiększyło się, co oznacza, że aneks do umowy został sformułowany w sposób sprzeczny z zasadą ekwiwalentności świadczeń. Z uwagi na powyższe powoływała się na to, że „Bank nie może prowadzić egzekucji objętej planowanym powództwem opozycyjnym gdyż bankowy tytuł egzekucyjny dotknięty jest wadami uniemożliwiającymi nadanie mu klauzuli wykonalności”.

Postanowieniem z dnia 25 sierpnia 2016 r. Sąd Okręgowy w Piotrkowie Tryb,. udzielił zabezpieczenia roszczenia uprawnionej B. R. o pozbawienie tytułu wykonawczego w postaci bankowego tytułu egzekucyjnego nr (...) z dnia 17 września 2014 r. zaopatrzonego w klauzulę wykonalności poprzez zawieszenie w całości postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika W. M. w sprawie Km 1731/14 i wyznaczył uprawnionej dwutygodniowy termin na wytoczenie powództwa o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności.

(dowód: wniosek - k. 3-16 i postanowienie - k. 63 akt sprawy I Co 69/16 Sądu Okręgowego w Piotrkowie Tryb.)

Na dzień 24 lipca 2014 r. (postawienia kredytu w stan natychmiastowej wykonalności) zobowiązanie powódki z tytułu kapitału (na który składa się kapitał niezapadły, kapitał zapadły, odsetki umowne z § 1.3 umowy i § 1.2 aneksu, koszty ubezpieczeń i odsetki umowne) wynosiło 290.034,68 zł, zaś po doliczeniu odsetek karnych i kosztów – łącznie 291.079,76 zł.

Kwota zobowiązania powódki wobec strony pozwanej ustalona hipotetycznie w oparciu o:

- warunki kredytowania określone w umowie kredytu z dnia 27 lipca 2009 r. (spłata 360 rat w okresie od lipca 2009 r. do czerwca 2039 r.) na dzień 24.07.2014 r. –tj. postawienia kredytu w stan natychmiastowej wymagalności wynosi 637.501,12 zł, w tym kapitał w kwocie 228.209,68 zł, odsetki umowne za okres lipiec 2014 r. – czerwiec 2039 r. – 347.737,94 zł,

- warunki kredytowania określone w umowie kredytu z dnia 27 lipca 2009 r. i w aneksie nr (...) z dnia 29.11.2010 r. (dotyczy rozliczenia 484 rat w okresie od lipca 2009 r. do października 2049 r.) – na dzień 24.07.2014 r. wynosi 884.443,94 zł, w tym kapitał 291.702,62 zł, odsetki umowne za okres listopada 2015 r. – październik 2049 r. – 578.897,81 zł,

(dowód: opinia – k. 335-350, uzupełniająca biegłej z zakresu rachunkowości – k. 371-390)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo było oparte o art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c.

Przepis ten rodzi dla dłużnika uprawnienie żądania pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli zaprzeczy zdarzeniom, na których oparto wydanie klauzuli wykonalności, w szczególności gdy kwestionuje istnienie obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym nie będącym orzeczeniem sądu.

Powództwo to stanowi zaprzeczenie przez dłużnika obowiązkowi spełnienia na rzecz wierzyciela świadczenia objętego tytułem egzekucyjnym. W powództwie przeciwegzekucyjnym przeciwko bankowi, jego dłużnik może podnieść wszelkie zarzuty materialnoprawne dotyczące wierzytelności banku, objętej bankowym tytułem egzekucyjnym zaopatrzonym w sądową klauzulę wykonalności. Chodzi tu o zarzuty powstałe przed wystawieniem bankowego tytułu egzekucyjnego, przed wydaniem klauzuli wykonalności i po jej wydaniu. W grę mogą wchodzić np. zarzuty nieistnienia roszczenia banku lub istnienia roszczenia w mniejszej wysokości niż ujęte w tytule, nienastąpienia wymagalności roszczenia.

Należy jeszcze zwrócić uwagę na szczególną regulację odnoszącą się do powództw przeciwegzekucyjnych. Z art. 843 § 3 k.p.c. wynika, że w pozwie powód powinien przytoczyć wszystkie zarzuty, jakie w tym czasie mógł zgłosić, pod rygorem utraty prawa korzystania z nich w dalszym postępowaniu. W przytoczonym przepisie przewidziano zatem prekluzję w odniesieniu do zarzutów możliwych do zgłoszenia w pozwie. Powyższe ograniczenie czasowe jest traktowane jako środek dyscyplinujący powoda, aby ten nie dążył do przewlekania postępowania, rozkładając w czasie przedstawienie poszczególnych zarzutów i dowodów na ich poparcie. Rygor utraty prawa korzystania z tych zarzutów w dalszym postępowaniu nie będzie miał zastosowania, jeśli powód nie mógł tych zarzutów na tym etapie zgłosić, bo np. o nich nie wiedział. Za dopuszczalne uznano złożenie nowych zarzutów tylko wówczas, gdy w chwili wniesienia pozwu powód nie ze swojej winy nie mógł ich zgłosić, przy czym udowodnienie okoliczności, że powód o zarzutach nie wiedział i nie mógł nimi dysponować, ciąży na powodzie.

Nałożony obowiązek wyczerpującego przytoczenia w pozwie zarzutów ma charakter bezwzględny. Uchybienie temu obowiązkowi powoduje pozbawienie prawa zgłaszania tych zarzutów w dalszym toku postępowania. Po stronie zaś sądu rozpoznającego sprawę rodzi obowiązek pominięcia spóźnionych zarzutów jako sprekludowanych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 maja 2013 r., sygn. akt V CSK 271/12).

W orzecznictwie powstały rozbieżności co do skutków naruszenia obowiązku z tego przepisu w sytuacji w której mamy do czynienia z kolejną sprawą o pozbawienie tego samego tytułu wykonawczego wykonalności i toczącą się między tymi samymi stronami. I tak Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z dnia 23 września 2009 r. (III CZP 50/09, OSNC 2010 nr 3, poz. 41 , Legalis nr 172070 ), wskazał, że przepis art. 843 § 3 k.p.c. dotyczy sytuacji gdy po raz drugi zostało wytoczone powództwo przeciwegzekucyjne - twierdzenia i zarzuty zawarte w drugim pozwie dotyczącym również powództwa opozycyjnego powinny więc być ocenione także w aspekcie tego szczególnego unormowania, prawidłowa bowiem wykładnia wymienionego przepisu nakazuje przyjąć, że ewentualne zaniechanie zgłoszenia zarzutu, który mógł być przytoczony już w pierwszym pozwie, i zgłoszenie go dopiero w następnym pozwie, należy ocenić jako obejście tego przepisu. Pogląd przeciwny Sąd Najwyższy zaprezentował we wcześniejszym swym orzecznictwie wskazując, że przewidziany przepisem art. 843 § 3 k.p.c. system prekluzji dowodowej wywiera określone, negatywne dla strony skutki w konkretnym postępowaniu, a nie może być traktowany jako źródło ograniczeń w przedmiocie kształtowania podstawy faktycznej kolejnych, nawet procesowo tożsamych, powództw (wyrok z dnia 3.08.2006 r., IV CKS 102/06).

Należyta ochrona wierzyciela wymaga opowiedzenia się za pierwszym z przedstawionych wyżej poglądów, pamiętać bowiem należy, że dłużnik może uzyskać zabezpieczenie w postaci zawieszenia postępowania egzekucyjnego w trybie art. 755 § 1 pkt 3 k.p.c. Ponadto interpretacja dopuszczająca możliwość skutecznego wytaczania kolejnego powództwa w oparciu o zarzuty, które strona znała i mogła przytoczyć w pierwszej sprawie pozostaje w sprzeczności z celem wprowadzenia prekluzji zarzutów, stanowi obejście tego przepisu i może stanowić nadużycia prawa. Na marginesie wskazać należy, że powódka przed wytoczeniem niniejszej sprawy wystąpiła o udzielenie zabezpieczenia przyszłego powództwa, a we wniosku o zabezpieczenie nie powołała się na fakt toczenia się wcześniej sprawy o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności.

Wskazać należy, że niniejsza sprawa ta jest drugim powództwem B. R. przeciw G. (...) Bank o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności. Dlatego twierdzenia i zarzuty powódki zawarte w drugim pozwie dotyczącym również powództwa opozycyjnego zostały ocenione w aspekcie szczególnego unormowania zawartego w art. 843 § 3 k.p.c.

W pierwszym pozwie powódka będąc reprezentowana przez zawodowego pełnomocnika w osobie adwokata kwestionowała istnienie zobowiązania stwierdzonego tytułem egzekucyjnym powołując się na niewiązanie się przez Bank z zobowiązania spłaty długu powódki w (...) Banku oraz wskazując na niezasadność naliczania składek ubezpieczeniowych w kwocie 12.772,87 zł. Zatem powództwo to było oparte na treści zawartej między stronami umowy kredytu zmienionej aneksem nr (...), której wszystkie postanowienia były znane powódce i jej pełnomocnikowi w chwili wytaczania pierwszego powództwa. Wytaczając niniejsze powództwo powódka powołała się również na okoliczności dotyczące treści umowy kredytu oraz zawartego do niej aneksu, które istniały już w dacie wytaczania pierwszego powództwa przeciegzekucyjnego, co wywiera ten skutek, że zarzuty objęte przedmiotowym powództwem muszą być uznane za sprekludowane w rozumieniu art. 843 § 3 k.p.c. Nie ma znaczenia dla takiej oceny okoliczność, że jak wskazał Sąd Apelacyjny Łodzi w uzasadnieniu postanowienia z dnia 20 września 2017r. różne są podstawy obu powództw (w sprawie I C 95/15 Sąd Rejonowego w Opocznie powódka powoływała się na niewłaściwe wykonanie zobowiązania, a w niniejszej sprawie na nieważność podstawy prawnej zobowiązania – k. 240), istotne jest bowiem, że oba powództwa dotyczą tej samej umowy kredytowej, a drugi pozew formuje zarzuty, które można było sformułować na etapie pierwszego pozwu.

Niezależnie od tego, nawet gdyby nie zachodziły podstawy do oddalenia powództwa z uwagi na sprekludowanie zarzutów powództwo i tak nie zasługiwałby ono na uwzględnienie.

Powódka kwestionowała ważność zawartej umowy kredytowej i aneksu do tego umowy. W uzasadnieniu pozwu powołała się na następuje okoliczności:

- że treść aneksu do umowy (przewidująca obowiązek spłaty przez powódkę rat kapitałowych i doliczeniu odroczonych rat odsetkowych do salda kapitału) odbiegła od tej na którą powódka umówiła się z Bankiem,

- że aneks do umowy kredytowej był sformułowany w sposób rażąco sprzeczny z zasadą ekwiwalentności świadczeń- „sposób rozliczenia się stron przyjęty w aneksie nr (...) do umowy kredytowej nie tylko powodował rażącą dysproporcję świadczeń, ale wręcz nie miał w ogóle ekwiwalentu ze strony pozwanego Banku”,

- zamiarem stron było by powódka uiszczała na rzecz pozwanego kwoty wskazane w aneksie tylko wówczas, gdy wskutek wykonania aneksu dojdzie do faktycznego obniżenia płacowych rat odsetkowych, a więc ułatwienia powódce spłaty kredytu zaciągniętego u pozwanego, a skoro cel nie został osiągnięty, aneks do umowy jest dotknięty nieważnością,

- podniosła zarzut nadużycia prawa podmiotowego w rozumieniu art. 5 k.c. przy formułowaniu i wykonywaniu umowy kredytowej oraz aneksu do niej.

W konsekwencji wywodziła, że wystawiony przez pozwanego tytułu wykonawczy dotknięty jest wadą, która uniemożliwia jego egzekucję, „bowiem brak jest obowiązku stwierdzonego tytułem egzekucyjnym niebędącym orzeczeniem sądu”.

Na rozprawie w dniu 31 marca 2017 r. pełnomocnik powódki wskazał, że nieważności umowy kredytowej upatruje w nieosiągnięciu celu, któremu zawarcie umowy miało służyć poprzez niewykonanie przez Bank zobowiązania wynikającego z umowy polegającego na obowiązku spłaty zadłużenia powódki wobec (...) Banku oraz w tym że powódka nie została poinformowana przez Bank o sposobie i warunkach ubezpieczenia kredytu, co stanowiło naruszenie zasad współżycia społecznego.

Zgodnie z art. 58 § par. 2 k.c. nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego. Zasady współżycia społecznego stanowią jedno z kryteriów ograniczających swobodę umów (art. 353 ¹ k.c.), służąc ochronie porządku moralnego, jako wartości ściśle związanej z porządkiem prawnym, nie pozwalając stronom na ułożenie stosunku prawnego w sposób odbiegający od powszechnie akceptowanych założeń aksjologicznych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 31 marca 2016 r., IV CSK 372/15).

Jeśli chodzi kwestię wykonania umowy kredytu w zakresie spłaty zobowiązania powódki w (...) Bank wskazać należy, że kwestia ta została przesądzona już w poprzednio toczącej się pomiędzy stronami sprawie I C 95/15. Sąd Rejonowy w Opocznie uznał, że powódka nie udowodniła swego żądania w tym zakresie. Niezależnie od tego uznać należy, że niewykonanie zobowiązania w tym zakresie przez Bank nie powodowałoby automatycznej nieważności umowy kredytu, lecz mogłoby narażać Bank na odpowiedzialność z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania.

Kolejny zarzut powódki dotyczył nie poinformowania powódki o sposobie i warunkach ubezpieczenia kredytu i ponoszonych z tego tytułu kosztach - zarzutu tego powódka jednak nie zgłosiła w pozwie, co oznacza nie mogła go skutecznie zgłosić na późniejszym etapie postępowania. Niezależnie od tego powódka kwestionowała naliczanie składek ubezpieczeniowych w poprzedniej sprawie opartej o art. 840 § k.p.c. toczącej się przed Sądem Rejonowym w Opocznie. Także spóźnione jako nie powołane w pozwie były zarzuty nieważności umowy kredytu w tej części, w której kredyt został przeznaczony na pokrycie usług dodatkowych i w tej części, w której są naliczane koszty ubezpieczenia (...) związane z ustanowieniem hipoteki na nieruchomości.

Nie zasługuje również na uwzględnienie argumentacja powódki co do nieważności aneksu nr (...) do umowy kredytu. Okoliczności zawarcia tego aneksu wynikały z faktu, że powódka nie wywiązywała się z obowiązku terminowej spłaty kredytu i skorzystała z możliwości restrukturyzacji kredytu, czyli ustalenia nowych warunków spłaty, które w przedmiotowej sprawie polegały na tym, że przedłużono o 10 lat okres spłaty kredytu, powódka przez okres 60 miesięcy miała spłacać jedynie raty kapitałowe, a różnica rat (odsetki od niespłaconego kapitału) została po upływie 60 miesięcy doliczona do salda kredytu podlegającego do spłat, które było w świetle treści art. 482 § 1 i 2 k.c. dopuszczalne. Konsekwencją wydłużenia okresu kredytowania było zwiększenie zobowiązania powódki, co wynikało wprost z zapisów samej umowy kredytowej oraz aneksu do niej – o ile w umowie kredytowej całkowity koszt kredytu na dzień zawarcia umowy kredytu wynosił 569.669,10 zł (§ 1 pkt 6), o tyle w aneksie umowy wskazano go już na kwotę 977.127,24 zł ( § 4 pkt 7 aneksu). Sposób wzrostu zobowiązania powódki i przyczyny tego wzrostu zostały opisane w opinii biegłej do spraw rachunkowości. Z opinii tej wynika również, że zobowiązanie powódki z tytułu umowy kredytu zostało w prawidłowy sposób określone w bankowym tytule egzekucyjnym - bank wskazał tam zobowiązanie powódki z tytułu kapitały na kwotę 293.911,18 zł, zaś z wyliczeń biegłej wynikała nieco wyższa kwota – 290.034,68 zł. Twierdzenia powódki, że jej zobowiązanie mimo przesłużenia o 10 lat okresu kredytowania miało na skutek zawarcia aneksu zmniejszyć się są gołosłowne i pozostają nie tylko w całkowitej sprzeczności z treścią aneksu, który powódka podpisała ale i z instytucją restrukturyzacji. Rzeczą oczywistą jest, i nie potrzeba do tego żadnej wiedzy ekonomicznej ani z zakresu rachunkowości, że w przypadku przedłużenia okresu kredytowania jak również w sytuacji gdy po okresie kiedy powódka płaciła jedynie raty kredytowe doliczono odsetki od niespłaconego kapitału do salda kredyt pozostającego do spłaty dojdzie do wzrostu zobowiązania kredytobiorcy. Powódka znała powyższe warunki podpisując aneks do umowy. W tej sytuacji powoływania się przez powódkę na nieważność aneksu z odwołaniem się do nadużycia prawa nie mogło odnieść zamierzonego przez nią rezultatu.

Także całkowicie niezasadne są zarzuty powódki dotyczące braku ekwiwalentności świadczeń w związku z zawarciem aneksu. Świadczenia ekwiwalentne są elementem umów wzajemnych, dwustronnie zobowiązujących. Taką umową jest umowa kredytu uregulowana w art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1896), zgodnie z którym przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu.

Wskazać należy, że aneks pozostawał w związku z umową kredytu, na podstawie której powódka uzyskała oznaczoną kwotę pieniężną i zobowiązała się do jej spłaty i zmieniał jedynie warunki umowy między innymi poprzez wydłużenie o 10 lat okresu kredytowania. Oczekiwania powódki artykułowane w tym procesie co do tego, że wskutek zawarcia aneksu jej zobowiązanie kredytowe zmniejszy się, i przez co powódka rozumie ekwiwalentność należy traktować jako pozbawione jakiejkolwiek podstawy. Sytuacji materialna powódki pogorszyła się i z tego powodu strony umowy kredytu zdecydowały się na dostosowanie warunków spłaty kredytu do sytuacji powódki – z raty, której wysokość wynosiła miesięcznie około 2.300 zł powódka miała przez 60 miesięcy spłacać ratę w kwocie 1.300 zł. To jednocześnie skutkowało wydłużeniem okresu kredytowania oraz doliczeniem do salda kredyt odsetek od niespłaconego kredytu. Wszystkie te postanowienia wynikały z aneksu, który powódka podpisała.

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji wyroku.

Sędzia Ewa Tomczyk

Przewodnicząca	Sędzia SO Ewa Tomczyk
Protokolant	Dorota Piątek

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE