UZASADNIENIE

Powód (...) Bank S.A. w W. wytoczył powództwo przeciwko pozwanej A. M. przed Sądem Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie. W treści pozwu powodowy bank żądał zasądzenia od pozwanej kwoty 80.075,75 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Powód żądał także zasądzenia zwrotu kosztów sądowych w kwocie 1.001 zł oraz zasądzenia zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając powództwo powód wskazał, że między stronami w dniu 30 grudnia 2016 r. zawarta została umowa pożyczki, na podstawie której pozwana zobowiązała się do terminowej spłaty określonej kwoty pieniężnej na rzecz powoda. Pozwana nienależycie wykonywała zobowiązanie nie dokonując terminowych wpłat, a zadłużenie powstałe na tle realizacji umowy z dniem 23 lipca 2018 r. stało się w pełni wymagalne. Pismem z dnia 25 lipca 2018 r. powód wezwał pozwaną do spłaty wymagalnego zadłużenia, jednakże zadłużenie nie zostało spłacone

Do kwoty objętej powództwem powód zaliczył następujące należności: niespłacony kapitał pożyczki w kwocie 74.988,47 zł, odsetki umowne w kwocie 4.346,65 zł oraz odsetki umowne za opóźnienie w kwocie 740,63 zł.

Nakazem zapłaty z dnia 12.09.2018 r. wydanym w elektronicznym postępowaniu upominawczym w sprawie VI Nc-e (...) referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód nakazał pozwanej w ciągu dwóch tygodni od doręczenia nakazu zapłacić powodowi kwotę 80.075,75 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 sierpnia 2018 r. do dnia zapłaty oraz kwotę 4.601 zł tytułem zwrotu kosztów procesu albo wnieść w tym terminie sprzeciw.

Nakaz zapłaty – k.5

Od powyższego nakazu zapłaty sprzeciw wniosła pozwana żądając zawieszenia postępowania, a na wypadek nieuwzględnienia tego żądania – rozłożenia należności pozwanej wobec powoda na 10 lat, tj. 120 rat w kwocie po 668 zł, płatnych do 10-go dnia każdego miesiąca na wskazany rachunek powoda, a także zasądzenia na rzecz pozwanej kosztów procesu według norm przepisanych.

Pozwana przyznała, że zawarła umowę pożyczki z powodowym bankiem oraz pozostawała w zwłoce z zapłatą należności wynikających z tej umowy. Pozwana przyznała też, że kwota wysokości jej zadłużenia jest poza sporem. W dalszej części sprzeciwu podniosła, że pozwana skorzystała z usług pośrednika – (...) S.A. we W.. W wyniku przestępczych działań jego pracowników pozwana stała się dłużnikiem powoda z tytułu umowy pożyczki, mimo że nie miała zdolności kredytowej. Większość środków pochodzących z pożyczki przejął wymieniony pośrednik oraz jeszcze jeden podmiot, z którym pozwanej nigdy nie łączył stosunek obligacyjny – (...) S.A. w G.. W związku z przestępstwem popełnionym na szkodę pozwanej toczy się w Prokuraturze (...) we W. sprawa RP I Ds. (...) co uzasadnia zawieszenie postępowania na czas postępowania karnego. Poza tym zobowiązanie pozwanej przekracza jej obecne możliwości finansowe, a w konsekwencji czyni niemożliwą terminową realizacją spłat pożyczki. Pozwana jest zatrudniona jako artysta chóru Teatru (...) w P. z wynagrodzeniem 2.400 zł netto miesięcznie. Nadto na pozwanej ciążą zobowiązania z dwóch innych kredytów w kwocie ponad 150.000 zł. Wobec powyższego istnieją przesłanki rozłożenia należności wobec pozwanej na raty, jako że obecne jej możliwości zarobkowe i majątkowe wykluczają spłatę rat w wysokości wynikającej z umowy.

Sprzeciw od nakazu zapłaty – k.7-9

Postanowieniem z dnia 18.10.2018 r. wydanym w sprawie VI Nc-e (...) referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie przekazał sprawę tutejszemu Sądowi.

Postanowienie – k.27

W piśmie procesowym z 22 stycznia 2019 r. powód oświadczył, że podtrzymuje powództwo, wskazując że nie miał żadnego wpływu na fakt zawierania innych umów przez pozwaną, w tym umowy pośrednictwa finansowego. Umowa zawarta przez pozwaną została zawarta przez nią w jej interesie i na jej odpowiedzialność za co powodowy bank nie może ponosić odpowiedzialności.

Powód wskazał, że pozwana dokonała jedynie częściowej spłaty zobowiązania, a odsetki naliczył zgodnie z postanowieniami umowy. Pozwana nie dotrzymała warunków umowy w związku z czym bank pismem z dnia 24 maja 2018 r. wypowiedział jej umowę. Pismo doręczono pozwanej w dniu 1 czerwca 2018 r. Doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy. Z uwagi na brak spłaty w wyznaczonym w wypowiedzeniu terminie wierzytelność stała się wymagalna z dniem 23 lipca 2018 r. Wcześniej powód kierował wobec pozwanej wezwanie do zapłaty z dnia 26 lutego 2018 r. oraz pismo informujące o zaległości z dnia 30 stycznia 2018 r.

Pismo procesowe – k.32, koperta – k.103

Postanowieniem z 1.3.2019 r. Sąd Okręgowy oddalił wniosek pozwanej o zawieszenie postępowania.

Postanowienie – k.110

W piśmie procesowym, które wpłynęło do Sądu Okręgowego w dniu 19 marca 2019 r. pozwana wniosła o oddalenie powództwa w całości i zasądzenie na rzecz pozwanej od powoda zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych. Pozwana w piśmie procesowym powoływała się na to, że zawierała umowę pod wpływem błędu. Pozwana wskazała, że zawierając umowę była przekonana, iż nie figuruje na dokumencie umowy jako kredytobiorca, a jako „opiekun kredytu”, o czym zapewniali ją pracownicy pośrednika kredytowego. Jej zobowiązanie miało mieć charakter tymczasowy i po 3 miesiącach przeniesione na inną osobę. Nadto pozwana myliła się co do swoich możliwości kredytowych wobec tak drogiego kredytu.

Pismo procesowe – k.118-120

Wyrokiem z dnia 28.11.2019 r. Sad Okręgowy oddalił powództwo i orzekł o kosztach procesu. – k. 222 Ustalenia faktyczne i motywy prawne wyroku Sąd Okręgowy przedstawił w pisemnym uzasadnieniu na kartach 228-235.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 22 grudnia 2016 r. powód (...) Bank S.A. w W. oraz pozwana A. M. zawarli umowę pożyczki nr (...). Z umowy wynikało, że bank udziela pozwanej za pośrednictwem (...) S.A. w G. pożyczki pieniężnej w kwocie 78.758,47 zł, którą pozwana ma spłacać 144 równych ratach kapitałowo odsetkowych płatnych do 21-go dnia każdego miesiąca (§1 umowy).

Całkowita kwota do zapłaty przez pozwaną wynosiła 135.442,87 zł. Na kwotę tę składała się całkowita kwota pożyczki w kwocie 46.830,95 zł (78.758,47 zł minus kredytowane przez bank koszty pożyczki w postaci prowizji w wysokości 16.145,49 zł oraz opłaty pobieranej przez pośrednika w wysokości 15.782,03 zł) oraz jej całkowity koszt w kwocie 88.611,92 zł obejmujący odsetki umowne (56.684,40 zł), prowizję (16.145,49 zł), a także opłatę pobieraną przez pośrednika (15.782,03 zł) (§5 i § 1 umowy).

Umowa pożyczki rozwiązywała się z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia, bądź w każdym czasie – za porozumieniem stron. Zgodnie z umową w przypadku jeżeli pożyczkobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania pożyczkowego bank wzywa go do dokonania spłaty zaległości w terminie 14 dni roboczych od daty otrzymania wezwania, a jeżeli należności nie zostaną spłacone w wyznaczonym terminie, bądź gdy wniosek o restrukturyzację zadłużenia zostanie odrzucony, bank ma prawo wypowiedzieć umowę (§ 9 ust. 1 i 3 umowy).

Bezsporne, nadto dowód: kopia umowy – k.72-77, także w kopii akta RP I Ds.(...), Prokuratury (...) we W., kopia wniosku o pożyczkę – k.93-94

Po zawarciu umowy, w dniu 22 grudnia 2016 r., na rachunek bankowy pozwanej przelano kwotę 46.830,95 zł. Dokonano również z rachunku pożyczki przelewów na rachunki innych podmiotów tytułem opłaty pobieranej przez pośrednika kredytowego (15.782,03 zł) oraz tytułem prowizji od udzielanej pożyczki (16.145,49 zł).

Bezsporne, nadto dowód: kopia dyspozycji uruchomienia pożyczki – k.82, także w kopii akta RP I Ds. (...) Prokuratury (...) we W., potwierdzenie przelewu – k.157

Pozwana miała płacić raty od stycznia 2017 r. do grudnia 2028 r. Pozwana płaciła ustalone raty w 2017 r. Później zaprzestała spłat.

Bezporne, nadto dowód: potwierdzenia przelewów – k.145-156

Pismem datowanym na 31 stycznia 2018 r. powód poinformował pozwaną o jej stanie zadłużenia w kwocie 938,96 zł. Pismem datowanym na 27 lutego 2018 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty zaległości w kwocie 1.880,61. Pismem datowanym na 23 marca 2018 r., a doręczonym pozwanej w dniu 3 kwietnia 2018 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty zaległości w kwocie 2.824,72 zł.

Dowód: pisma banku – k.59, 58, 55, zapis śledzenia przesyłek – k.56-57

W dniu 1 czerwca 2018 r. pozwana otrzymała pochodzące od powodowego banku pismo, datowane na 24 maja 2018 r., zatytułowane „warunkowe wypowiedzenie Umowy o pożyczkę/ o kredyt konsolidacyjny Nr (...)”. W piśmie bank wskazywał, że wzywa pozwaną do dokonania w terminie 14 dni roboczych, licząc od dnia otrzymania pisma, spłaty zaległości w kwocie 4.725,97 zł, informował o możliwości złożenia w tym samym terminie wniosku o restrukturyzację zadłużenia, a ponadto wskazywał, że w razie nieskorzystania z przysługujących pozwanej uprawnień wypowiada umowę pożyczki Nr (...) z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. W przypadku nieuregulowania zadłużenia lub uregulowania go w niepełnej wysokości umowa miała być rozwiązana z dniem upływu okresu wypowiedzenia.

Dowód: pismo banku – k.48-49, potwierdzenie odbioru – k.50-51

Pismem datowanym na dzień 25 lipca 2018 r. powód wezwał pozwaną do zapłaty kwoty 79.443,03 zł w terminie 7 dni. Pismo zostało doręczone pozwanej w dniu 3 sierpnia 2018 r.

Dowód: pismo banku – k.52, zapis śledzenia przesyłek – k.53-54

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie przytoczonych powyżej dowodów w postaci dokumentów i ich kopii oraz tego, że pozwana przyznała fakt zawarcia umowy oraz wysokość kwoty pozostałej do spłaty. Autentyczności i wiarygodności przywołanych dowodów w toku procesu nie podważała żadna ze stron. Również Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu. Dotyczy to również kopii dokumentów. Skoro żadna ze stron nie zaprzeczała okolicznościom w nich wskazanych należy uznać, że okoliczności te zostały przyznane.

Sąd przy konstruowaniu stanu faktycznego w sprawie niniejszej nie wziął pod uwagę zeznań świadka B. K. (k.195-196). Okoliczności zawierania umowy przez pozwaną, o których świadek mówił w swoich zeznaniach są pozbawione znaczenia w sprawie niniejszej, dla której rozstrzygnięcia istotny był jedynie sposób i czas złożenia przez powoda oświadczenia o wypowiedzeniu umowy.

W świetle tak ustalonego stanu faktycznego Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Powództwo okazało się bezzasadne.

Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (art. 720 § 1 k.c.).

Pozwana w toku przedmiotowego postępowania cywilnego wnosiła o jego zawieszenie, powołując się na to, że w Prokuraturze (...) we W. toczy się postępowanie karne w sprawie RP I Ds. (...), dotyczące przestępstw, jakich mieli dopuścić się pracownicy podmiotu za pośrednictwem którego pozwana zawarła umowę pożyczki z powodowym bankiem. Sąd orzekający w sprawie niniejszego oddalił ten wniosek. Zawieszenie postępowania w wypadku ujawnienia czynu, którego ustalenie mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy cywilnej (art. 177 § 1 pkt 4 k.p.c.) jest fakultatywne. Postępowanie karne w sprawie przywołanej przez pozwaną, biorąc pod uwagę obszerność jego materiału, będzie trwało jeszcze przez długi czas, co jest tym bardziej prawdopodobne, iż nadal tkwi ono w fazie postępowania przygotowawczego. Zawieszenie postępowania mogłoby doprowadzić do nadmiernej przewlekłości procesu w sprawie niniejszej. Jeżeli pozwana chce wykazać fakty, które uznaje istotne dla rozstrzygnięcia może to uczynić także w postępowaniu cywilnym. Pomijając już jednak to co zostało już powiedziane, przede wszystkim należy zwrócić uwagę na to, że wynik postępowania karnego w sprawie przywołanej przez pozwaną jest pozbawiony znaczenia dla przedmiotowej sprawy. Materiał faktyczny i dowodowy zebrane w sprawie nakazują przyjąć, że bez względu na wynik postępowania karnego powództwo i tak należałoby oddalić.

W przedmiotowej sprawie nie było sporne, że pozwana zawarła umowę pożyczki z powodowym bankiem. Nie było również sporna wysokość dochodzonych przez bank roszczeń. Pozwana wskazywała jednak, że zawierała umowę pod wpływem błędu, jako że podmiot pośredniczący w zawieraniu umowy zapewniał ją, iż umowa ma charakter tymczasowy, ona sama nie jest kredytobiorcą, lecz „opiekunem kredytu”, a po upływie trzech miesięcy od zawarcia umowy w stosunek umowny w miejsce pozwanej wejdzie inna osoba, na korzyść której pozwana faktycznie umowę zawierała. Okoliczności podane przez pozwaną nie mają jednak dla rozstrzygnięcia w przedmiotowej sprawie większego znaczenia, jako że analiza materiału dowodowego i faktycznego zgromadzonego w toku procesu nakazuje przyjąć istnienie okoliczności, która wyprzedza okoliczności, na które powołuje się pozwana. Sąd doszedł do przekonania, że w przedmiotowej sprawie nie doszło do skutecznego wypowiedzenia przez powodowy bank umowy pożyczki zawartej z pozwaną, co czyni roszczenie banku przedwczesnym.

Pismem datowanym na 24 maja 2018 r., które doszło do pozwanej w dniu 1 czerwca 2018 r. tytułowanym jako „warunkowe wypowiedzenie umowy” bank wskazał pozwanej, że wzywa ją do zapłaty zaległej kwoty 4.725,97 zł w terminie 14 dni roboczych, a w razie braku zapłaty w tym terminie (oraz braku wniosku o restrukturyzację zadłużenia) wypowiada jej umowę pożyczki z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. W istocie swej bank złożył pozwanej oświadczenie woli, że wypowiada jej umowę pod warunkiem, że nie zapłaci ona żądanej przez bank kwoty we wskazanym przez niego terminie. Takie wypowiedzenie umowy dotknięte jest jednak wadliwością, które czyni je bezskutecznym. Wypowiedzenie umowy jest czynnością prawnokształtującą, wpływającą na sytuację prawną nie tylko składającego oświadczenie, ale również jego adresata, będącego kontrahentem wypowiadającego umowę. Oświadczenie woli obejmujące wypowiedzenie powinno zatem cechować się pewną jasnością, kategorycznością. Znaczenie tego oświadczenia jest tak doniosłe dla adresata oświadczenia, iż jego brzmienie nie może pozostawiać pola do domysłów, być niejasnym, pozostawiać adresata oświadczenia w niepewności co do jego sytuacji prawnej, zwłaszcza jeśli jest on konsumentem. Zdaniem Sądu w piśmie, które pozwana otrzymała od banku wyraźnie i jednoznacznie określono jedynie kwotę o której zapłatę bank wzywał, jak również termin do jej zapłaty. Warunkowość zaś oświadczenia o wypowiedzeniu umowy czyni je niejednoznacznym. Nie wynika z niego precyzyjnie jak ma być liczony okres wypowiedzenia, ani z jaką datą dojdzie do rozwiązania umowy. Ochrona prawna kontrahenta, któremu wypowiada się umowę wymaga zaś gwarancji pewnej stabilności w uregulowaniu stosunków między stronami umowy. Oświadczenie powodowego banku nie czyni zadość tym wymogom, skoro nie określa z góry, jasno i precyzyjnie, z którym dniem stosunek umowny między stronami wygasa. Na wagę odpowiedniego sformułowania oświadczenia o wypowiedzeniu umowy dla jego skuteczności zwrócono uwagę w orzecznictwie (zob. wyrok SA w Białymstoku z 19.7.2018 r., I ACa 285/18, Lex Nr 2638345).

Poza powyższym należy również wskazać na równie istotną dla rozstrzygnięcia kwestię. Mianowicie zauważyć wypada, że sposób w jakim powodowy bank chciał dokonać wypowiedzenia umowy jest niezgodny z jej postanowieniami. Zgodnie z § 9 ust. 3 umowy zawartej przez strony (k.76) w przypadku jeżeli pożyczkobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonej pożyczki, bank wzywa pożyczkobiorcę do dokonania spłaty zaległości w terminie 14 dni roboczych, a jeżeli należności nie zostaną uregulowane w całości w wyznaczonym terminie, bank ma prawo wypowiedzieć umowę. Umowa zatem wyraźnie rozróżnia następujące momenty: wezwania do zapłaty zaległej należności, uzyskania przez bank uprawnienia do wypowiedzenia umowy oraz samego wypowiedzenia umowy. Z samej umowy wynika, że dopiero po tym, gdy biorący pożyczkę, który popadł w opóźnienie, zostanie wezwany przez bank do zapłaty zaległości, a termin ten upłynie bezskutecznie, bank może wypowiedzieć umowę. Zgodnie z postanowieniami umowy, która łączy strony niniejszego procesu, wezwanie do zapłaty i oświadczenie o wypowiedzenie umowy muszą nastąpić w dwóch różnych punktach czasowych, zawsze z zachowaniem odpowiedniej rozpiętości czasowej, nigdy jednocześnie. W przedmiotowej sprawie tego zabrakło. Powód co prawda wezwał pozwaną do zapłaty gdy opóźniała się z zapłatą rat pożyczki, jednakże nie wypowiedział jej umowy po upływie wskazanego 14-dniowego terminu. Dopiero bowiem po upływie tego terminu zyskiwał uprawnienie do skutecznego składania takiego oświadczenia. Oświadczenie o warunkowym wypowiedzeniu umowy zawarte w piśmie, w którym wzywał pozwaną do zapłaty nie wywołało skutków prawnych, skoro zostało złożone przez powoda przed uzyskaniem uprawnienia do wypowiedzenia umowy. Pogląd, że w wypadku postanowień umownych analogicznych jak w przedmiotowej sprawie, do wypowiedzenia może dojść dopiero po wyczerpaniu przez bank działań upominawczych przejawia się w orzecznictwie (zob. wyrok SN z 8.9.2016 r., II CSK 750/15, Lex Nr 2182659).

Mając na uwadze zarówno niejednoznaczność oświadczenia powoda o wypowiedzeniu umowy jak i sprzeczność jego złożenia z postanowieniami umowy łączącej strony Sąd uznał, że powodowy bank nie wypowiedział pozwanej skutecznie umowy pożyczki. Skoro tak, roszczenie powoda jest przedwczesne, a w konsekwencji niewymagalne. Czyni to powództwo bezzasadnym i niezasługującym na uwzględnienie. Należało je zatem oddalić, co Sąd uczynił w punkcie 1 wyroku.

O kosztach procesu Sąd orzekł kierując się zasadą odpowiedzialności za wynik postępowania. Zgodnie z art. 98 § 1 k.p.c. strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony (koszty procesu). W przedmiotowej sprawie przegrał powodowy bank, w związku z czym należy się od niego stronie pozwanej zwrot kosztów procesu. Na zasądzoną kwotę składa się wynagrodzenie adwokata pozwanej (stawka minimalna w wysokości 5.400 zł zgodnie z § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, Dz. U. poz. 1800 ze zm.) oraz opłata skarbowa od udzielonego mu pełnomocnictwa (17 zł). O kosztach procesu Sąd orzekł w punkcie 2 wyroku.

Wyrok z dnia 28.11.2019 r. zaskarżył w całości apelacją powód. Skarżący rozstrzygnięciu zarzucił:

- naruszenie przepisów postępowania , które miało wpływ na wynik sprawy, tj.:

art. 233 § 1 kpc poprzez błędną ocenę dowodu – pisma powoda z dnia 24.05.2018 r. o wypowiedzeniu umowy o pożyczkę gotówkową, jako dokumentu niestanowiącego skutecznego wypowiedzenia umowy, podczas gdy z treści dokumentu wyraźnie wynika, że jest to wypowiedzenie umowy, a także nieprawidłowe stwierdzenie, iż oświadczenie o wypowiedzeniu umowy było niejednoznaczne, niekategoryczne i nie dało się na podstawie jego treści określić precyzyjnie, jak miał być liczony okres wypowiedzenia,

art. 227 kpc w zw. z art. 233 § 1 kpc polegające na przekroczeniu granic swobodnej oceny dowodu i uznaniu okoliczności wymagalności roszczenia za nieudowodnione w następstwie nieuznania skuteczności złożonego przez powoda oświadczenia o wypowiedzeniu umowy, poprzez nieuwzględnienie, że skierowane do pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy realizowało jednocześnie wobec pozwanej procedurę upominawczą określoną w art. 75 prawa bankowego ( a także powtórzoną w § 9 ust. 3 umowy ), a także stanowiło oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pod warunkiem zawieszającym,

- naruszenie przepisów prawa materialnego:

art.75 ust. 1 w zw. z art. 75c ust. 1 i 2 prawa bankowego ( a równocześnie naruszenie § 9 ust. 3 umowy ) poprzez przyjęcie, że połączenie w jednym piśmie wezwania do uregulowania należności i jednocześnie przyjęcie, że stanowi ono wypowiedzenie umowy czyni oświadczenie o wypowiedzeniu bezskutecznym, podczas gdy przedmiotowe wypowiedzenie zawiera wszystkie informacje wymagane przez powyższe przepisy prawa bankowego, które nie wprowadzają wymogu skierowania do pożyczkobiorcy dwóch odrębnych pism, tj. wezwania do zapłaty wraz z wnioskiem o restrukturyzację zadłużenia i wypowiedzenia umowy,

art. 89 kc poprzez przyjęcie, że powód nie złożył pozwanej skutecznego oświadczenia o wypowiedzeniu umowy ponieważ dokonane było ono z zastrzeżeniem warunku zawieszającego, podczas gdy dopuszczalne jest dokonanie czynności prawnej pod warunkiem potestatywnym dającym stronie pozwanej możliwość kontynuacji umowy kredytowej na dotychczasowych warunkach, a tym samym uniknięcia wypowiedzenia umowy pożyczki i skutku w postaci wymagalności całości zobowiązania.

Powołując się na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości wraz ze stosownym rozstrzygnięciem w przedmiocie kosztów procesu. - k. 240-254

Pozwana wniosła o oddalenie apelacji w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanej kosztów postępowania apelacyjnego. – k. 263-266

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja powoda okazała się zasadna.

Sąd Apelacyjny podziela poczynione ustalenia faktyczne i przyjmuje je za własne.

Sąd Okręgowy w sposób prawidłowy ustalił stan faktyczny, jednak dokonał błędnej interpretacji określonych faktów, co w konsekwencji implikowało niezasadne przyjęcie, że umowa pożyczki nie została przez powodowy bank skutecznie wypowiedziana.

Sąd Okręgowy przyjął, że w sprawie doszło do nieskutecznego wypowiedzenia umowy kredytowej, ponieważ w jednym piśmie zawarte zostało zobowiązanie pozwanej do spłaty zaległości lub złożenia wniosku o restrukturyzację kredytu, a jeśli nie zostanie to spełnione, to bank wypowiada umowę w terminie 30 dni okresu wypowiedzenia, przy czym termin 30-dniowy rozpoczynał bieg od dnia , w którym upłynął termin 14 dni roboczych, licząc od daty doręczenia pisma. W związku z powyższym, wobec bezskuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki gotówkowej, roszczenie banku okazało się przedwczesne.

Sąd Apelacyjny tego stanowiska nie podzielił.

W ocenie Sądu Apelacyjnego można w jednym piśmie zawrzeć zobowiązanie strony do spłaty zaległości pożyczki ewentualnie wniosku o restrukturyzację zobowiązania w określonym terminie, a jednocześnie zastrzec, że jeśli przesłanki te nie będą spełnione, to można skutecznie w tym samym piśmie wypowiedzieć umowę, zgodnie z postanowieniami umowy. Warunkiem skuteczności takiego wypowiedzenia jest to, że nie budzi wątpliwości od kiedy należy liczyć bieg terminu wypowiedzenia, a zatem z jakim dniem nastąpi skutek w postaci wypowiedzenia umowy oraz to, że samo wystąpienia z takim pismem nie stawi dla strony zobowiązanej niespodziewanego, zaskakującego zachowania uprawnionego.

W niniejszej sprawie wypowiedzenie umowy zawarte w piśmie z dnia 24.05.2018 r. spełniło wszystkie opisane wyżej przesłanki i w ostateczności okazało się skuteczne.

Strony w dniu 22.12.2016 r. zawarły umowę o pożyczkę gotówkową w kwocie 78.758,47 zł - § 1 ust. 1 umowy – k. 74. Umowa ta określała prawa i obowiązki stron. – k.72-77

W myśl § 9 ust. 2 pkt 1 umowy, bank ma prawo wypowiedzieć umowę w przypadku rażącego naruszenia postanowień umowy lub regulaminu udzielania pożyczek/kredytów dla osób fizycznych przez pożyczkobiorcę. Wówczas zgodnie z § 9 ust. 1 i ust. 3 umowy, w przypadku gdy pożyczkobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonej pożyczki, bank wzywa pożyczkobiorcę do dokonania spłaty zaległości w terminie 14 dni roboczych od daty otrzymania wezwania. Jeżeli należności nie zostaną uregulowane w całości w wyznaczonym terminie, jak również w sytuacji, w której złożony przez pożyczkobiorcę wniosek o restrukturyzację zadłużenia zostanie odrzucony, bank ma prawo wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30-dniowego terminu wypowiedzenia. – k. 76

Pozwana nie spłacała terminowo rat pożyczki, stąd też bank w myśl postanowień § 9 ust. 2 pkt 1 i ust. 3 umowy stron miał prawo do wypowiedzenia umowy.

Podkreślić trzeba, że złożenie przez powoda pisma z dnia 24.05.2018 r. zawierającego oświadczenie o warunkowym wypowiedzeniu umowy zostało poprzedzone skierowaniem do pozwanej trzech pism informujących o zadłużeniu z wezwaniem do uregulowania zaległości.

Pismem z dnia 31.01.2018 r. powód informował pozwaną o zaległości w kwocie 938,96 zł, prosił o uregulowanie zaległości i jednocześnie informował o istnieniu możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia. – k. 59

Pismem z dnia 27.02.2018 r. powód informował pozwaną o zaległości w kwocie 1.880,61 zł, prosił o uregulowanie zaległości i jednocześnie informował o istnieniu możliwości złożenia wniosku o restrukturyzację zadłużenia. – k. 58

Pismem z dnia 23.03.2018 r. powód informował pozwaną o zaległości w kwocie 2.824,72 zł, prosił o uregulowanie zaległości w terminie 7 dni i jednocześnie informował, że nieuregulowanie zadłużenia może skutkować wypowiedzeniem umowy wraz z żądaniem natychmiastowej spłaty całości zobowiązania . – k. 55

Dopiero po wyżej wskazanej korespondencji powód pismem z dnia 24.05.2018 r. wezwał pozwaną ponownie do uregulowania zadłużenia ewentualnie złożenia wniosku o restrukturyzację zobowiązania i wypowiedział warunkowo umowę.

Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki powód złożył pozwanej pismem z dnia 24.05.2018 r. zatytułowanym „Warunkowe wypowiedzenie Umowy o pożyczkę/o kredyt konsolidacyjny nr (...)". W treści tego pisma powód poinformował pozwaną o wysokości jej zadłużenia z tytułu umowy pożyczki w kwocie 4.725,97 zł i wezwał ją do dokonania w terminie 14 dni roboczych, licząc od dnia otrzymania pisma, spłaty tej zaległości powiększonej o odsetki, wynoszące aktualnie 14% i poinformował ją o możliwości złożenia w terminie 14 dni roboczych, licząc od dnia otrzymania tego pisma, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Jednocześnie poinformował pozwaną w tym piśmie, że jeżeli nie skorzysta ona ze wskazanych w nim uprawnień, wypowiada jej umowę o pożyczkę z zachowaniem 30 - dniowego okresu wypowiedzenia rozpoczynającego się od dnia, w którym upłynął termin 14 dni roboczych, licząc od daty doręczenia tego pisma. Powód powiadomił też pozwaną, że jeżeli w okresie wypowiedzenia zostanie dokonana całkowita spłata zadłużenia przeterminowanego, to jest zadłużenia przeterminowanego na dzień wypowiedzenia oraz wszystkich naliczonych rat i odsetek od dnia wypowiedzenia do dnia spłaty, wypowiedzenie stanie się nieskuteczne i umowa będzie kontynuowana na dotychczasowych warunkach. Pismo to doręczył pozwanej listem poleconym za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, doręczono je 1.06. 2018 r. – k. 48-51.

W ocenie Sądu Apelacyjnego wezwania powoda do pozwanej czynią zadość wymogom art. 75c ust. 1-6 ustawy prawo bankowe, który stanowi, że jeżeli kredytobiorca opóźnia się ze spłatą zobowiązania z tytułu udzielonego kredytu, bank wzywa go do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. W wezwaniu, o którym mowa w ust. 1, bank informuje kredytobiorcę o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Bank powinien, na wniosek kredytobiorcy, umożliwić restrukturyzację zadłużenia poprzez zmianę określonych w umowie warunków lub terminów spłaty kredytu, jeżeli jest uzasadniona dokonaną przez bank oceną sytuacji finansowej i gospodarczej kredytobiorcy.

Wbrew stanowisku Sądu Okręgowego wezwanie pozwanej do spłaty zadłużenia ewentualnie złożenia wniosku o restrukturyzację albo wypowiedzenie umowy w jednym piśmie nie stanowiło naruszenia § 9 ust. 3 umowy. Kolejne czynności występowały we właściwej sekwencji czasowej. Bieg terminu wypowiedzenia umowy rozpoczynał się z upływem terminu wyznaczonego do spłaty zadłużenia lub wystąpienia z wnioskiem o restrukturyzację zobowiązania.

Z powyższego wynika, że umowa pożyczki uległa rozwiązaniu. Nie ma ustawowego zakazu wypowiedzenia umowy o kredyt pod warunkiem i co do zasady możliwe jest zastrzeżenie warunku potestatywnego, uzależniającego skutki czynności prawnej od zachowania drugiej strony umowy, np. od spełnienia przez nią świadczenia. Warunek potestatywny jest rozumiany jako zastrzeżenie, przez które strony czynności prawnej uzależniają powstanie lub ustanie jej skutków od zdarzenia, na którego wystąpienie w przyszłości mają ona (jedna z nich) wpływ. Spełnienie tego warunku zależy tylko od woli strony stosunku prawnego.

Bezspornym jest, że po otrzymaniu pisma z dnia 24.05.2018 r. pozwana ani nie spłaciła zaległości ani nie złożyła wniosku o restrukturyzację zadłużenia.

Z powyższego wynika, że do rozwiązania umowy pożyczki doszło z dniem 21.07.2018 r.

Pismem z dnia 25.07.2018 r., odebranym w dniu 3.08.2018 r., powód wezwał pozwaną do spłaty zadłużenia w wysokości 79.443,03 zł w terminie dni 7, tj. do dnia 10.08.2018 r. . – k. 52-54

Pozwana nie zakwestionowała faktu zawarcia umowy pożyczki z dnia 22.12.2016 r., ani wysokość istniejącego zadłużenia. – k. 8

Wprawdzie w piśmie procesowym z 14.03.2019 r. pozwana podnosiła, że do zawarcia umowy pożyczki doszło pod wpływem błędu, ale przytoczona na tę okoliczność argumentacja temu przeczy. – k.118-157

Przede wszystkim, z treści zawartej umowy nie sposób przyjąć, że okoliczności jej zawarcia, zwłaszcza co do stron umowy, przedmiotu, warunków pożyczki i jej spłaty były niejasne. Pozwana wiedziała od kogo i na jakich warunkach zawierała umowę pożyczki skoro do umowy przystąpiła i ją podpisała w charakterze pożyczkobiorcy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego nie ma bezpośredniego związku przyczynowego między podpisaniem umowy pożyczki między powodowym bankiem a pozwaną i obowiązkiem jego spłaty, a faktem, że toczy się postępowanie przygotowawcze przeciwko pośrednikom, z których usług pozwana korzystała przy zawarciu umowy pożyczki. Dlatego też nie było podstaw do zawieszenia postępowania do czasu zakończenia postępowania karnego, bo wynik tego postępowania przeciwko pośrednikom nie ma wpływu na niniejszą sprawę.

Wszystkie okoliczności podnoszone przez pozwaną, że miała ona być tylko opiekunem kredytu i to na trzy miesiące, po czym kredyt miał być przeniesiony na kolegę z pracy – B. K., że pieniądze uzyskane z pożyczki przekazała owemu koledze mogą mieć istotne znaczenie na relacje prawne między pozwaną, pośrednikami i osobą, której według jej twierdzeń pieniądze przekazała, a nie w relacji między pożyczkodawcą i pożyczkobiorcą.

Jest oczywistym, że obojętnym dla niniejszej sprawy było to, czy w chwili zawarcia umowy pożyczki posiadała ona zdolność kredytową, a także, że tego samego dnia, jak twierdzi, zawarła jeszcze dwie inne umowy kredytowe.

Ponadto zauważyć trzeba, że pozwana mimo powyższych twierdzeń przez okres roku od zawarcia umowy pożyczki ( zawartej 22.12.2016 r. ) spłacała ją regularnie, a zaprzestanie spłaty miało miejsce w styczniu 2018 r.

W tych okolicznościach powództwo zasługiwało na uwzględnienie co stanowiło podstawę zmiany zaskarżonego wyroku. – art. 386 § 1 kpc

W sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu pozwana wniosła z ostrożności o rozłożenie należności pozwanej wobec powódki na raty, na okres 10 lat, tj. na 120 rat po 668 zł każda. – k. 7

W myśl art. 320 kpc sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie w szczególnie uzasadnionych wypadkach. Założeniem tego przepisu jest uczynienie postępowania wykonawczego ( egzekucji ) realnym ze względu na określoną sytuację ekonomiczną i finansową dłużnika.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, przytoczone przez pozwaną argumenty uzasadniały uwzględnienie wniosku pozwanej o rozłożenie świadczenia na raty, ale nie w takim zakresie jaki wskazała pozwana. Gdyby Sąd uwzględnił wniosek o rozłożenie na raty zadłużenia na okres 10 lat, to okazałoby się, że pozwana uzyskałaby warunki spłaty znacznie korzystniejsze niż wówczas gdyby pożyczkę spłacała zgodnie z umową. Takie rozwiązanie byłoby irracjonalne.

Wskutek rozłożenia zasądzonego świadczenia na raty z mocy wyroku dochodzi do innego oznaczenia sposobu i terminu spłaty świadczenia należnego wierzycielowi, dlatego orzeczenie o rozłożeniu na raty ma charakter konstytutywny. Samo rozłożenie zasądzonej należności na raty nie uchyla jednak obowiązku zapłaty odsetek ustawowych za opóźnienie za okres do dnia wydania wyroku zasądzającego świadczenie. Wierzycielowi nie przysługują natomiast odsetki od ratalnych świadczeń za okres od daty wyroku do daty płatności poszczególnych rat z braku materialnoprawnej przesłanki w postaci opóźnienia. – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22.06.2017 r., III CSK 181/16, LEX nr 2340585

Odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 80.075,75 zł za okres od 16.08.2018 r. do dnia 30.03.2021 r. to kwota 13.561,54 zł.

Pozwana jest zatrudniona jako artysta chóru w Teatrze (...) w P. z wynagrodzeniem miesięcznym netto 2.400 zł. oprócz tego ma zobowiązania z dwóch innych kredytów w łącznej wysokości ok. 150.000 zł.

Sąd Apelacyjny postanowił rozłożyć zobowiązanie pozwanej na 5 lat, tj. na 60 rat miesięcznych.

Zobowiązanie główne, tj. 80.075,75 zł zostało rozłożone na 59 miesięcznych rat. Po 1.357,21 zł miesięcznie.

Rata 60 objęła kwotę 13.561,54 zł, stanowiącą odsetki ustawowe za opóźnienie za okres od dnia 16.08.2018 r. do 30.03.2021 r.

Sąd Apelacyjny przyjął, iż raty będą płatne miesięcznie począwszy od maja 2021 r., do 10 każdego miesiąca, z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie płatności każdej raty, przy czym płatność odsetek ustawowych za opóźnienie nie dotyczy należności objętej ratą 60 ( bo obejmują ona odsetki należne za okres od 16.08.2018 r. do dnia wydania wyroku przez Sąd Apelacyjny ), z zastrzeżeniem, że w przypadku braku zapłaty trzech kolejnych rat cała pozostała należność do zapłaty staje się natychmiast wymagalna wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 31 marca 2021 r., przy czym płatność odsetek ustawowych za opóźnienie nie dotyczy należności objętej ratą 60.

Konsekwencją zmiany merytorycznej wyroku była także zmiana rozstrzygnięcia w przedmiocie kosztów procesu. Na podstawie art. 102 kpc, Sąd Apelacyjny zasądził od pozwanej na rzecz powoda kwotę 1.001 zł tytułem zwrotu opłaty sądowej od pozwu odstępując w pozostałym zakresie od obciążenia pozwanej pozostałymi kosztami sądowymi za I instancję.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono na podstawie art. 98 i 108§ 1 kpc zasadzając od pozwanej na rzecz powoda kwotę 3.904 zł tytułem zwrotu kosztów opłaty sądowej od apelacji.

Jerzy Geisler Ewa Staniszewska Jacek Nowicki

WYROK

UZASADNIENIE