Sygn. akt: I C 1374/20 upr

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 10 maja 2021 r.

Sąd Rejonowy w Szczytnie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:

asesor sądowy Marcin Borodziuk

Protokolant:

sekretarz sądowy Agnieszka Grabowska

po rozpoznaniu w dniu 10 maja 2021 r. w Szczytnie na rozprawie

sprawy z powództwa M. M. prowadzący działalność gospodarczą pod firmą (...) w S.

przeciwko (...) S.A. z siedzibą w W.

o zapłatę

I.  zasądza od pozwanego (...) S.A. z siedzibą w W. na rzecz powoda M. M. kwotę 2.236,14 (dwa tysiące dwieście trzydzieści sześć 14/100) złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 4 grudnia 2020 roku do dnia zapłaty;

II.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda, tytułem zwrotu kosztów procesu, kwotę 1.117 (tysiąc sto siedemnaście) złotych, wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Sygn. akt I C 1374/20

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 10 maja 2021 r.

Powód M. M. domagał się od (...) Spółki Akcyjnej w W. (poprzednio (...) S.A.) zapłaty kwoty 2.236,14 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, od dnia 11 listopada 2020 r. r. do dnia zapłaty, oraz kosztami procesu, w tym kosztami zastępstwa procesowego w podwójnej wysokości.

W uzasadnieniu pozwu podniósł, że dochodzona pozwem wierzytelność wynika ze szkody, jaką odniósł D. P. w swoim pojeździe marki S. F. K. w dniu 17 października 2020 r. Wymieniony zawarł z powodem umowę najmu pojazdu zastępczego marki F. (...), według dziennej stawki w kwocie 160 złotych netto za dobę. W dniu 03 listopada 2020 r. poszkodowany zwrócił pojazd zastępczy, gdyż szkoda została zlikwidowana i przeniósł wierzytelność na powoda. W toku postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił powodowi 1.306,26 złotych. Uznał za zasadny najem przez pełen okres, nie akceptując jednak stawki najmu, obniżając ją do wartości niewystępujących na rynku za pojazd klasy uszkodzonego auta D. P.. Tymczasem stawka najmu oferowana przez powoda nie odbiega od stawek rynkowych. Jednocześnie już w pozwie powód zakwestionował to, aby pozwany oferował, a nawet aby miał możliwość wynajęcia pojazdu po niższej stawce, wskazując, że ewentualne propozycje w tym zakresie powinny określać istotne warunki umowy.

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na swoją rzecz od powoda kosztów procesu. Uzasadniając swe stanowisko pozwany podniósł, że warunkiem uwzględnienia roszczenia o zwrot kosztów najmu pojazdu zastępczego jest wykazanie poniesienia wydatku na taki najem, a w sytuacji gdy nie został on poniesiony, nie zaistniała szkoda ani też nie mogło dojść do przelewu nieistniejącej wierzytelności. Jednocześnie zakwestionował wysokość stawki najmu zastosowanej przez powoda, wskazując także na naruszenie przez poszkodowanego obowiązku minimalizowania szkody przez odmowę skorzystania z oferty najmu pojazdu zastępczego, złożonej przez poszkodowanego. Pozwany zweryfikował wysokość stawki pojazdu do kwoty 59 złotych za dobę, podnosząc że po zgłoszeniu szkody złożył poszkodowanemu ofertę zawarcia umowy najmu „konkretnej klasy za określoną cenę”. Pozwany wskazał, że poszkodowany zaoszczędził także wydatki, jakie poniósłby na eksploatację swojego pojazdu, gdyby ten nie został uszkodzony.

Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia:

W dniu 17 października 2020 r. doszło do zdarzenia drogowego, w wyniku którego został uszkodzony pojazd (...) F. K., będący własnością D. P.. Sprawca kolizji miał zawartą umowę w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych z (...) Spółką Akcyjną w W. (obecnie (...) S.A. w W.). D. P. jeszcze tego samego dnia telefonicznie zgłosiła szkodę wymienionemu Towarzystwu.

(bezsporne)

Także w dniu zdarzenia D. P. wynajął u M. M. pojazd zastępczy marki F. (...), przy określeniu stawki najmu na kwotę 160 złotych netto za dobę.

(bezsporne)

Powyższa kwota mieściła się w granicach stawek stosowanych na rynku lokalnym w okresie zdarzenia.

(fakt niezaprzeczony, nadto dowody w postaci ofert lokalnych przedsiębiorców (...) sp. z o.o., k. 43, (...), k. 47-49,, G. Serwis, k. 44-46)

W dniu 18 października 2020 r. M. M. poinformował (...) S.A. w drodze e-mail o wynajęciu pojazdu zastępczego D. P., za stawkę 160 złotych netto za dobę, informując że nie otrzymał od ubezpieczyciela oferty najmu pojazdu zastępczego. W wiadomości tej zawarł szereg pytań dotyczących ewentualnej oferty najmu pojazdu ze strony ubezpieczyciela.

W odpowiedzi z 22 października 2020 r. (...) S.A. w W. poinformowało, że zgłoszenie szkody za pośrednictwem formularza internetowego jest równoznaczne z potwierdzeniem zapoznania się z akceptowalnymi stawkami oraz możliwością wynajęcia pojazdu za pośrednictwem A. (...).

(dowód: wiadomości e-mail z 22.10.2020 r. i 19.10.2020 r., k. 36)

D. P. potrzebował pojazdu zastępczego, gdyż uszkodzone auto było jedynym, jakie miał w swoim gospodarstwie domowym. Potrzebował go do przemieszczania się do O. i W., w związku z leczeniem swojej żony. Szkodę ubezpieczycielowi sprawcy zgłosiła córka D. P.. W trakcie rozmowy nie proponowano jej wynajęcia pojazdu zastępczego. D. P. na późniejszym etapie nie uzyskał informacji o możliwości zorganizowania najmu pojazdu ani od samego ubezpieczyciela, ani też od M. M..

(dowód: zeznania D. P., k. 79-79v)

Pojazd marki F. (...) został przez D. P. zwrócony M. M. w dniu 03 listopada 2020 roku.

(bezsporne)

Także w tym dniu M. M. zawarł z D. P. umowę przelewu wierzytelności, na podstawie której wymieniony przelał na jego rzecz wierzytelność z tytułu odszkodowania za najem pojazdu zastępczego, wobec (...) Spółki Akcyjnej w W..

(dowód: umowa przelewu, k. 18)

Na etapie postępowania likwidacyjnego (...) Spółka Akcyjna w W. decyzją z 04 listopada 2020 r. przyznała M. M. kwotę 1.306,28 złotych tytułem odszkodowania.

Wskazanie dowodów, na których oparł się Sąd oraz przyczyn, dla których innym dowodom odmówił wiarygodności lub mocy dowodowej:

Pomiędzy stronami bezsporna była odpowiedzialność ubezpieczyciela za skutki zdarzenia z dnia 17 października 2020 r. Sąd uznał za przyznane przez pozwanego okoliczności faktyczne dotyczące rynkowego charakteru stawek najmu pojazdu, stosowanych przez powoda. Pozwany nie odniósł się bowiem do tego twierdzenia, a wyniki rozprawy nie stały na przeszkodzie uznaniu tego faktu za przyznany (art. 230 k.p.c.). Pozwany nie stawił się bowiem na rozprawie, a żaden z przeprowadzonych dowodów nie wskazuje na zawyżenie stawki najmu.

Nawet gdyby uznać kwestię rynkowego charakteru stawki najmu pojazdu za sporną (pozwany wskazał, że kwestionuje stawkę najmu ale z innych przyczyn), to podkreślenia w tym miejscu wymaga okoliczność, iż niniejsza sprawa, jako dotycząca roszczenia o świadczenie nieprzekraczające kwoty 20.000 złotych, podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym. Zgodnie z art. 505 7 § 1 k.p.c. ilekroć ustalenie zasadności lub wysokości świadczenia powinno nastąpić przy zastosowaniu wiadomości specjalnych, od uznania sądu zależy powzięcie samodzielnej oceny opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy albo zasięgnięcie opinii biegłego.

Zdaniem Sądu zasięgnięcie wnioskowanego przez powoda dowodu z opinii biegłego było zbędne. Po pierwsze, natura twierdzeń strony pozwanej była na tyle ogólnikowa i niedookreślona, że nie wytrzymały one krytyki już w zestawieniu ze stanowiskiem powoda, który wskazał dokładnie oznaczoną stawkę najmu, przedkładając dowód w postaci wydruków ofert innych przedsiębiorców działających na lokalnym rynku, które potwierdzają że nie jest ona zawyżona. Z kolei pozwany nie tylko nie wskazał rynkowych stawek najmu pojazdu klasą odpowiadającego pojazdowi uszkodzonemu, ale wskazał że proponował poszkodowanemu najem po stawce 59 złotych brutto, która jawi się przy tym jako oczywiście zaniżona względem realiów rynkowych. Nie dziwi zatem, że nie złożono jakichkolwiek dokumentów na jej poparcie.

Poza tym, co podniesiono wyżej, dyskusyjne jest, czy kwestia rynkowej wysokości stawki najmu pojazdu w każdej sprawie stanowi wiadomość specjalną, czy też co do zasady są to fakty znane Sądowi z urzędu, choćby z racji rozpoznawania wielu podobnych spraw. Według doświadczenia składu orzekającego stawka 160 złotych netto za dobę jest adekwatnym świadczeniem w zamian za najem pojazdu zastępczego w zamian za uszkodzony pojazd klasy C (do tego segmentu należy przyporządkować S. (...) w wersji kombi, z uwagi na jej zwiększone gabaryty).

Wreszcie stwierdzić należy, że wartość przedmiotu sporu w niniejszej sprawie plasowała się na poziomie pozwalającym na zadanie sobie pytania o ekonomiczną zasadność zasięgania opinii biegłego.

Dodatkowo stan faktyczny sprawy ustalono w oparciu o dowody z dokumentów, których autentyczność i treść nie były kwestionowane, a Sąd także z urzędu nie powziął wątpliwości w tym przedmiocie. Nadto Sąd oparł się na dowodzie z zeznań świadka D. P., w oparciu o które ustalono, że poszkodowany korzystał z pojazdu zastępczego zaoferowanego mu przez powoda, oraz że nie dotarła do niego propozycja najmu składana przez ubezpieczyciela.

Wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku:

Powództwo zasługiwało na uwzględnienie niemal w całości.

W przedmiotowej sprawie ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na zasadzie winy, bowiem oba pojazdy uczestniczące w kolizji znajdowały się w ruchu. Zgodnie z art. 436 § 2 k.c., w razie zderzenia się mechanicznych środków komunikacji poruszanych za pomocą sił przyrody wymienione osoby mogą wzajemnie żądać naprawienia poniesionych szkód tylko na zasadach ogólnych, a zatem na zasadzie winy, określonej w art. 415 k.c.

W myśl art. 805 k.c., świadczenie ubezpieczyciela obejmuje zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości poniesionej przez poszkodowanego szkody. Ramy obowiązku odszkodowawczego zakładu ubezpieczeń określają przepisy ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym oraz Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 124, poz. 1152). Zgodnie z art. 34 ust. 1 tej ustawy, z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia.

Odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem. Ustawa powyższa odsyła zatem do zasad odpowiedzialności odszkodowawczej określonych w Kodeksie cywilnym, w szczególności do art. 361-363 k.c.

W myśl art. 361 § 1 k.c. zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono (art. 361 § 2 k.c.). Z kolei art. 363 § 1 zd. 1 k.c. stanowi, że naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że szkoda podlegała likwidacji w ramach ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej (dalej także: OC) i to oznacza, że pozwany ubezpieczyciel zobowiązany jest do pokrycia wszelkich kosztów związanych ze szkodą. Zgodnie z zawartą umową odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel gwarantuje naprawienie szkody. W myśl art. 822 k.c., w wyniku zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej, zakład ubezpieczeń zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo osoba, na rzecz której została zawarta umowa ubezpieczenia. Świadczenie ubezpieczyciela obejmuje zapłatę sumy pieniężnej odpowiadającej wysokości poniesionej przez poszkodowanego szkody (art. 805 k.c.), a wysokość odszkodowania powinna być określona według reguł określonych w art. 363 k.c.

Zasadność najmu pojazdu zastępczego w niniejszej sprawie nie była kwestionowana. Pozwany podważał powstanie szkody po stronie D. P. z uwagi na to, że ten nie poniósł wydatków na najem pojazdu zastępczego, lecz zawarł umowę cesji należnego mu z tego tytułu odszkodowania na rzecz powoda.

Stanowisko pozwanego sprowadzające się do kwestionowania faktu poniesienia szkody przez powoda, z uwagi na brak poniesienia wydatków na najem pojazdu, jest chybione. Już w momencie powstania uszkodzeń w kolizji, poszkodowany utracił możliwość korzystania ze swojego pojazdu.

Obecnie w orzecznictwie nie budzi wątpliwości, że samo zaciągnięcie przez poszkodowanego zobowiązania do zapłaty czynszu najmu pojazdu zastępczego stanowi szkodę w rozumieniu art. 361 § 2 k.c. pozostającą w związku przyczynowym z wypadkiem komunikacyjnym (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2020 r., III CZP 63/19). Kwestionowanie faktu powstania szkody budzi zdziwienie o tyle, że pozwany sam wypłacił powodowi uznaną przez siebie część odszkodowania, a zatem doszło do właściwego uznania roszczenia co do zasady.

Między stronami zachodził jednocześnie spór co do wysokości stawki najmu samochodu zastępczego. Okres tego najmu nie był przez pozwanego kwestionowany.

Zauważyć należy, że poszkodowany wynajął samochód zastępczy u powoda jako wybranego przez siebie podmiotu i ubezpieczycielowi zostało zgłoszone żądanie naprawienia szkody przez samego powoda, jako cesjonariusza wierzytelności.

Oferta zorganizowania najmu pojazdu zastępczego przez ubezpieczyciela in abstracto nie może być traktowana jako niemająca znaczenia dla wysokości stawki najmu. W orzecznictwie słusznie przyjmuje się bowiem, że wydatki na najem pojazdu zastępczego poniesione przez poszkodowanego, przekraczające koszty zaproponowanego przez ubezpieczyciela skorzystania z takiego pojazdu są objęte odpowiedzialnością z tytułu umowy obowiązkowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, jeżeli ich poniesienie było celowe i ekonomicznie uzasadnione (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24 sierpnia 2017 r., III CZP 20/17, OSNC 2018/6/56).

W treści uzasadnienia przywołanej uchwały Sąd Najwyższy w pełni zasadnie przyjął, że w ramach ciążącego na poszkodowanym obowiązku minimalizacji szkody i współdziałania z dłużnikiem (ubezpieczycielem) mieści się obowiązek niezwłocznego zasięgnięcia informacji co do tego, czy ubezpieczyciel może zaproponować poszkodowanemu pojazd zastępczy równorzędny uszkodzonemu (zniszczonemu). Sąd ten stwierdził, że nie ma to jednak nic wspólnego z koniecznością poszukiwania przez poszkodowanego najtańszej oferty rynkowej najmu, nie jest bowiem istotne to, czy propozycja ubezpieczyciela jest najtańsza, lecz to, że jest przez niego akceptowana.

W niniejszej sprawie powód już w pozwie podniósł, że pozwany nie był w stanie zorganizować najmu we wskazanej przez siebie stawce, jasno wskazując, że stawki podawane w postępowaniu likwidacyjnym stanowią fikcję na potrzeby procesu.

W tej sytuacji to na ubezpieczycielu spoczywa ciężar wykazania po pierwsze tego, że złożył propozycję, która wykraczała poza zwykły informacyjny charakter. Zdaniem Sądu nie sprostał temu ciężarowi pozwany, którego działalność podejmowana masowo przez ubezpieczyciela, a dotycząca wysyłania wiadomości e-mail o możliwości najmu pojazdu zastępczego, nie spełnia przesłanki współdziałania i wystosowania do poszkodowanego propozycji co do kwestii najmu zastępczego. W przypadku osoby prowadzącej działalność gospodarczą (a taką jest ubezpieczyciel) wymagania co do należytej staranności są zwiększone w porównaniu z wymaganiami stawianymi osobom fizycznym. Prowadzenie działalności profesjonalnej uzasadnia oczekiwanie większej umiejętności, wiedzy, skrupulatności, rzetelności, zapobiegliwości czy zdolności przewidywania (art. 355 § 2 k.c,).

Po drugie, ubezpieczyciel powinien udowodnić, że propozycja ta określała warunki najmu pozwalające na podjęcie decyzji o skorzystaniu z niej. W tym zakresie nie jest wystarczające powołanie się na sam segment pojazdu i wysokość dobowej stawki, która może być zależna od innych czynników (takich jak okres najmu, kaucja, limit kilometrów). Pozwany nie sprostał ciężarowi dowodu (art. 6 k.c.) w tym zakresie, tym bardziej, że nie tylko w pozwie, ale i na etapie postępowania likwidacyjnego (k. 37) kwestia ta była podnoszona, zaś ubezpieczyciel się do niej nie ustosunkował.

W końcu po trzecie, wobec stanowiska procesowego powoda, ubezpieczyciel winien był wykazać, że miał realną możliwość wynajęcia pojazdu po wskazanej przez siebie stawce najmu. To on wywodził ze wskazanej okoliczności skutki prawne, w postaci zmniejszenia wysokości należnego poszkodowanej odszkodowania. Bezsprzecznie ubezpieczyciel sam nie jest podmiotem trudniącym się najmem pojazdów, a jedynie z takimi podmiotami współpracuje i zgłasza poszkodowanym propozycje najmu.

Powód w sposób nader zapobiegliwy już w pozwie domagał się złożenia przez pozwanego dokumentów w tym zakresie. Sąd jednak do tego nie obligował, bo to od samej strony pozwanej zależy, czy chce wykazywać swoje racje w procesie, czy też nie. Skoro znając stanowisko powoda nie zgłosiła jakichkolwiek dowodów na poparcie swych twierdzeń o realnym charakterze propozycji najmu, również w tym zakresie ponosi ujemne konsekwencje prawne stosownie do art. 6 k.c.

Co prawda pozwany podnosił, że na płycie CD dołączonej do odpowiedzi na pozew miały się znajdować akta szkody, które potencjalnie mogłyby zawierać istotne dokumenty, jednak stwierdzić należy, że nadesłana płyta jest pusta.

Reasumując, wysokość odszkodowania należało wyliczyć według stawki netto po 160 złotych x 18 dni = 2.880 złotych netto. Z uwzględnieniem podatku od towarów i usług w stawce 23%, daje to kwotę 3.542,40 złotych brutto, która pomniejszona o wypłaconą na etapie postępowania likwidacyjnego kwotę 1.306,26 złotych, daje należność główną dochodzoną pozwem. Należało ją zatem zasądzić w całości.

W dniu 18 października 2020 r. pozwany otrzymał zgłoszenie szkody, jednak pojazd zwrócono 03 listopada 2020 r., i w tej dacie skonkretyzowaniu uległa wysokość roszczenia powoda. Wobec tego 30 dni na spełnienie świadczenia upływało 03 grudnia 2020 r. (art. 817 § 1 k.c. i art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, Dz.U.2019.2214 t.j. z dnia 2019.11.15).

Od dnia 04 grudnia 2020 r. pozwany pozostaje w opóźnieniu ze spełnieniem świadczenia, wobec czego od tej właśnie daty na podstawie art. 481 § 1 k.c. zasądzono na rzecz powoda odsetki ustawowe za opóźnienie, liczone od kwoty należności głównej.

Biorąc powyższe pod rozwagę, na mocy powołanych wyżej przepisów prawa Sąd orzekł, jak w pkt I wyroku.

W pkt II powództwo zostało oddalone w pozostałym zakresie.

Orzeczenie o kosztach procesu Sąd wydał na podstawie art. 98 § 1 k.p.c., w myśl którego strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony. Do kosztów poniesionych przez powoda należało wynagrodzenie profesjonalnego pełnomocnika będącego radcą prawnym w kwocie 900 złotych (§ 2 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych, Dz.U.2018.265 j.t.), opłata od pozwu w kwocie 200 złotych, oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 złotych. Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia żądania zasądzenia podwójnych kosztów zastępstwa procesowego, zważywszy na niski nakład pracy pełnomocnika powoda, wynikający z masowego charakteru pozwów i prostoty postępowania dowodowego w sprawach tego rodzaju.