Formularz UK 2

Sygnatura akt

IV Ka 740/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto w Poznaniu z dnia 18 czerwca 2020 r., sygn. akt VIII K 42/20

1.2. Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☐ obrońca

☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

☐

co do winy

☐

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☐

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☐

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4. Wnioski

☐

uchylenie

☒

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

J. S. (1)

(...) S.A. (następca prawny (...) S.A.) wytoczyła przeciwko oskarżonemu przed Sądem Okręgowym we Wrocławiu dwa powództwa: jedno dotyczące roszczeń z umowy leasingu nr (...) – sprawa jest prowadzona pod sygn. akt X GC 17/19 oraz drugie odnoszące się do roszczeń z umowy leasingu nr (...) – sprawa toczy się pod sygn. akt X GC 835/19. W dniu 17 grudnia 2020 r. w drugiej ze spraw został wydany nieprawomocny wyrok zasądzający od J. S. (1) na rzecz (...) S.A. kwotę 147.754,16 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od dnia 29 marca 2018 r. do dnia zapłaty.

Oświadczenie pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

k. 524

Dokumenty ze sprawy o sygn. akt X GC 835/19 przedłożone przez oskarżonego

k. 490-519v

Wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 17 grudnia 2020 r., sygn. akt X GC 835/19

k. 542

J. S. (1)

(...) S.A. (następca (...) S.A.) nie dochodziła swoich roszczeń wobec oskarżonego jako leasingobiorcy na drodze postępowania cywilnego.

Oświadczenie pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego

k. 520

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1.  oraz 2.1.1.2.

Oświadczenia pełnomocników oskarżycieli posiłkowych

Dokumenty te zostały sporządzone przez odpowiednie osoby upoważnione do przekazania w imieniu oskarżycieli posiłkowych informacji o tym, czy pokrzywdzone podmioty podjęły działania w celu dochodzenia roszczeń wobec oskarżonego na drodze postępowania cywilnego. Brak było więc jakichkolwiek podstaw do podważania wynikających z nich okoliczności. Warto nadmienić, że wskazania pełnomocnika (...) S.A. co do wytoczenia powództw przeciwko J. S. (1) znalazły potwierdzenie w dokumentacji ze sprawy o sygn. akt X GC 835/19 przedłożonej do akt sprawy przez oskarżonego, w tym w nieprawomocnym wyroku Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 17 grudnia 2020 r.

2.1.1.2.  oraz 2.1.1.2.

Dokumenty ze sprawy o sygn. akt X GC 835/19 przedłożone do akt sprawy przez oskarżonego;

Wyrok Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 17 grudnia 2020 r., sygn. akt X GC 835/19

Przedłożone do akt sprawy przez oskarżonego dokumenty urzędowe zostały sporządzone przez organy upoważnione do ich wydania. Brak było więc jakichkolwiek podstaw do podważania wynikających z nich okoliczności.

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Obraza przepisów postępowania, tj. art. 7 kpk poprzez błędną ocenę wyjaśnień oskarżonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Autor środka zaskarżenia nie wskazał wprost w swojej opisowej apelacji żadnych konkretnych zarzutów. Z treści apelacji wynikało natomiast i tak należało zakwalifikować podniesione kwestie, że oskarżony nie zgadzał się z dokonaną przez Sąd Rejonowy oceną dowodów, w szczególności jego wyjaśnień. Ustosunkowując się do tego stanowiska Sąd Okręgowy nie zgodził się ze skarżącym jakoby weryfikacja materiału dowodowego (w tym twierdzeń J. S. (1)) dokonana przez Sąd I instancji była błędna. Przeciwnie, Sąd ten w wystarczającym stopniu uwzględnił dyrektywy procesowe z art. 7 kpk, wyraźnie wymienił wszystkie dowody uznane za wiarygodne oraz te, którym odmówił tej cechy. W uzasadnieniu zaskarżonego uzasadnienia znalazła się też odpowiednia argumentacja przemawiająca za zasadnością takiej właśnie oceny zgromadzonego w tej sprawie materiału dowodowego. Kontrola odwoławcza zaskarżonego orzeczenia nie doprowadziła do ujawnienia żadnych uchybień w procesie weryfikacji dowodów, dlatego też ten element wydanego orzeczenia został zaaprobowany przez Sąd II instancji. Sąd odwoławczy również stanął na stanowisku, że wyjaśnienia J. S. (1) w części, w której próbował przerzucić uwagę na osobę K. W. i twierdził, że on sam zarzucanych mu czynów nie popełnił, nie zasługują na przymiot wiarygodności. Przypomnijmy, że oskarżony dobrowolnie zawarł trzy umowy leasingu samochodów ciężarowych o dużej wartości, przy zawieraniu umów był wyraźnie poinformowany o wysokości rat leasingowych i konieczności uiszczania ich w odpowiednim terminie. W treści ogólnych warunków leasingu (dołączonych do wszystkich trzech umów) wyraźnie zostało zaznaczone, że J. S. (1) jako leasingobiorca nie jest uprawniony do przenoszenia na osoby trzecie jakichkolwiek praw lub obowiązków wynikających z umów, ani też do oddania przedmiotu leasingu w używanie osobie trzeciej bez uzyskania zgody leasingodawcy. Oskarżony swoimi podpisami potwierdził zapoznanie się z ogólnymi warunkami leasingu regulującymi jego prawa i obowiązki. Jeżeli więc oskarżony, jak wynikało z jego wyjaśnień, oddał wszystkie trzy otrzymane w leasing pojazdy do używania przez inną osobę, naruszył w ten sposób regulacje umów i wszelkie ryzyko związane z przypadkowym uszkodzeniem lub utratą samochodów ciężarowych obciążało tylko i wyłącznie oskarżonego. Poza tym, oskarżony nie tylko, że nie uzgodnił z leasingodawcami takiego sposobu postąpienia z pojazdami o wartości ponad 100 000 zł każdy ale wręcz zataił co faktycznie z nimi uczynił. Podobnie żadnego znaczenia dla prawnokarnej oceny zachowań podsądnego nie miało to, że jak wynikało z jego twierdzeń, K. W. deklarował spłatę rat leasingowych z umów zawartych przez oskarżonego, co miałoby ukazywać brak ze strony J. S. chęci działania na szkodę leasingodawców. Zgodnie z zapisami wszystkich trzech umów to oskarżony zobowiązał się do regulowania rat leasingowych w terminach określonych w harmonogramie. Wobec tego zaprzestanie ich opłacania przez K. W., czy też jak wyjaśniał podsądny, przekazywania pieniędzy przez wymienionego oskarżonemu na poczet wymaganych rat leasingowych obciążało jedynie J. S. (1), gdyż właśnie on wziął na siebie zobowiązania wynikające z zawartych umów leasingu. W świetle powyższych rozważań należało uznać, że wszystkie te tłumaczenia oskarżonego stanowiły jedynie nieudolną próbę uniknięcia odpowiedzialności karnej za popełnione przestępstwa i dlatego też nie sposób było ocenić ich jako wiarygodnych.

Sąd odwoławczy w toku kontroli instancyjnej zweryfikował również poprawność ustaleń faktycznych poczynionych przez Sąd Rejonowy, w tym tych dotyczących przypisania oskarżonemu odpowiedzialności karnej za ciąg przestępstw z art. 284 § 2 kk w zw. z art. 91 § 1 kk nie stwierdzając żadnych uchybień także w tym zakresie. Zgromadzony i należycie oceniony materiał dowodowy, na podstawie którego poczyniono trafne ustalenia faktyczne stanowił wystarczającą podstawę dla przypisania oskarżonemu odpowiedzialności karnej za czyny przypisane mu w zaskarżonym wyroku.

Wniosek

Oskarżony wniósł o umorzenie postępowania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Chociaż oskarżony wprost sformułował wniosek o umorzenie postępowania to dokładna lektura całości wniesionego przez niego środka odwoławczego prowadzi do wniosku, że w rzeczywistości dążył on do zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie go od stawianych mu zarzutów. Postępowanie odwoławcze nie wykazało żadnych podstaw do uwzględnienia wniosku o uniewinnienie, a podniesione przez apelującego zarzuty zostały ocenione jako niesłuszne. J. S. (1) błędnie też interpretował to, że w Sądzie Okręgowym we Wrocławiu toczyło się przeciwko niemu postępowanie cywilne z powództwa (...) S.A., które zostało zakończone wydaniem w dniu 17 grudnia 2020 r. wyroku zasądzającego od oskarżonego na rzecz powoda kwoty 147.754,16 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie. Wydanie przez sąd gospodarczy takiego wyroku nie oznacza wcale, jak to błędnie rozumiał podsądny, że został on już ukarany za czyny objęte aktem oskarżenia. Abstrahując od tego, że orzeczenie to zasądza roszczenia wynikające z jednej z trzech umów leasingowych objętych w tym procesie karnym, to przede wszystkim podkreślić trzeba, że sąd gospodarczy rozstrzygał o podstawie prawnej dla orzeczenia obowiązku zapłaty przez J. S. (1) na rzecz pokrzywdzonego (powoda) określonych należności finansowych (orzeczenie o charakterze kompensacyjnym). Poza zainteresowaniem sądu gospodarczego było to czy zachowanie oskarżonego opisane w akcie oskarżenia wyczerpywało znamiona przestępstwa z art. 284 § 2 kk. W takiej sytuacji wydanie przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu wyroku w sprawie o sygn. X GC 835/19 nie stanowiło żadnej przeszkody procesowej dla wydania w przedmiotowej sprawie orzeczenia skazującego.

Należy w tym miejscu przypomnieć, że przestępstwo określone w art. 284 § 2 kk należy do kategorii tzw. przestępstw kierunkowych. Kodeks wymaga, aby zachowanie sprawcy było ukierunkowane na określony cel, którym jest włączenie powierzonej rzeczy do majątku sprawcy lub postępowanie z nią jak z własną w inny sposób (animus rem sibi habendi). Dlatego możliwe jest jego popełnienie jedynie w zamiarze bezpośrednim kierunkowym. Skutek w postaci utraty przez właściciela rzeczy powstaje z chwilą rozporządzenia rzeczą przez sprawcę z wyłączeniem osoby upoważnionej lub, gdy sprawca zacznie traktować rzecz jak swoją. Istotnym elementem strony podmiotowej sprzeniewierzenia nie jest sam fakt odmowy wydania rzeczy powierzonej, lecz powody niezwrócenia, a więc wola włączenia rzeczy do swojego majątku lub wola postępowania z nią jak z własną. ( por. wyrok Sądu Najwyższego z 14 stycznia 2003r., II KKN 273/01, Prok. i Pr. 2003/7-8/9, postanowienie Sądu Najwyższego z 15 listopada 2002r., IV KKN 380/99, LEX nr 77427). Nie ulega wątpliwości, że pokrzywdzone podmioty oddały (powierzyły) pojazdy ciężarowe do korzystania w ramach prowadzonej przez leasingobiorcę działalności gospodarczej (...) J. S. (1), zaś oskarżony nie postępował z powierzonymi mu ruchomościami zgodnie z umowami leasingu, według jego twierdzeń przekazał pojazdy osobie trzeciej bez jakichkolwiek zabezpieczeń. Nie interesował się ich dalszym losem, nie wiedział gdzie znajdują się te trzy pojazdy, nie podejmował żadnych działań własnych w kierunku uiszczania rat leasingowych. Już tylko opierając się na tym scenariuszu, nie poddającym się dalszej weryfikacji z powodu śmierci K. W., który według oskarżonego miał nieformalnie przejąć od niego auta, wyraźnie zarysowane są znamiona przestępstwa przywłaszczenia. Pomimo wezwań do wydania tych pojazdów J. S. (1) nie czynił żadnych starań aby zostały one zwrócone pokrzywdzonym podmiotom, unikał kontaktu z leasingodawcami. Ponadto, jak wynika z wyjaśnień oskarżonego oraz decyzji Ministra (...) i Finansów z dnia 27 kwietnia 2017 r. (k. 43-44), J. S. (1) faktycznie nie prowadził działalności gospodarczej pod wskazanym przez siebie do ewidencji adresem, z dniem 31 stycznia 2017 r. został zaś wykreślony z (...) jako przedsiębiorca. Powyższe okoliczności pozwalają wnioskować, że oskarżony postępował wobec wyleasingowanych pojazdów według swojego uznania. Mając pełną świadomość, że wszystkie trzy należą do leasingodawców i mimo to rozdysponował nim jak właściciel bez wiedzy i zgody pokrzywdzonych, swoim działaniem skutecznie uniemożliwiając odzyskanie przez nich swojej własności.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

(...) S.A. (następca prawny (...) S.A.) wobec J. S. (1) wynikające z popełnionych przez niego dwóch przestępstw ( z pkt II i III wyroku) są przedmiotem dwóch postępowań cywilnych prowadzonych przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu pod sygn. akt X GC 17/19 oraz X GC 835/19.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Wskazana wyżej okoliczność, ujawniona w postępowaniu odwoławczym, została wzięta pod uwagę przez Sąd Okręgowy z urzędu albowiem stanowiła ona zgodnie z art. 415 § 1 zd. 2 kpk przeszkodę dla orzeczenia przez sąd karny obowiązku naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwami w majątku (...) S.A.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Poza zmianą opisaną poniżej w pkt 5.2. wyrok Sądu I instancji utrzymano w mocy w pozostałym zakresie.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Powodem utrzymania wyroku w mocy (poza zmianą opisaną w pkt 5.2.) była całkowita niezasadność zarzutów apelacji oskarżonego, jak też brak podstaw wskazanych w art. 439, 440 i 455 kpk, uzasadniających zmianę lub uchylenie wyroku poza granicami zarzutów i wniosków apelacji. Sąd II instancji ocenił przy tym z urzędu, że również orzeczenie o karze jest wyważone, sprawiedliwe i zważywszy na dużą wartość przywłaszczonego mienia w żadnym wypadku nie razi surowością.

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zaskarżony wyrok został zmieniony w ten sposób, że w punkcie 2 uchylono orzeczenie o obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego (...) S.A. z/s we W..

Zwięźle o powodach zmiany

W toku postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy powziął wiedzę o tym, że roszczenia (...) S.A. są przedmiotem dwóch postępowań cywilnych prowadzonych przez Sąd Okręgowy we Wrocławiu pod sygn. akt X GC 17/19 oraz X GC 835/19 (przy czym w sprawie o sygn. akt X GC 835/19 został wydany w dniu 17 grudnia 2020 r. wyrok). Jest to istotna okoliczność, ponieważ w art. 415 § 1 zd. 2 kpk zawarta jest klauzula antykumulacyjna, która nie pozwala na orzeczenie w postępowaniu karnym o obowiązku naprawienia szkody jeżeli roszczenie wynikające z popełnienia przestępstwa jest przedmiotem innego postępowania albo o roszczeniu tym prawomocnie orzeczono i to niezależnie od tego, czy zasądzone w postępowaniu cywilnym roszczenie zostało wyegzekwowane ( wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 18 października 2018 r., sygn. akt II AKa 285/18, Legalis nr 1886963). Aby sąd orzekł na rzecz pokrzywdzonego obowiązek naprawienia szkody w całości lub części, muszą być zatem spełnione następujące przesłanki:

1) wobec oskarżonego musi zapaść wyrok skazujący lub warunkowo umarzający postępowanie;

2) ustawa przewiduje orzeczenie obowiązku naprawienia szkody (np. art. 46, art. 67 § 3, art. 72 § 2 kk);

3) roszczenie wynikające z popełnionego przestępstwa nie jest przedmiotem innego postępowania (np. cywilnego) albo o roszczeniu tym prawomocnie nie orzeczono (np. wyrokiem).

Z przedstawionego powyżej art. 415 § 1 kpk wynika zatem kategoryczny zakaz rozstrzygania w różnych postępowaniach o tej samej szkodzie, a co za tym idzie kumulowania tytułów egzekucyjnych wynikających z różnych orzeczeń. Wszystko to spowodowało, że konieczna była ingerencja w pkt 2 zaskarżonego wyroku, w orzeczenie z art. 46 § 1 kk o środku kompensacyjnym, co nastąpiło poprzez uchylenie orzeczenia o obowiązku naprawienia szkody na rzecz pokrzywdzonego (...) S.A. z/w we W..

Wobec treści pisma pełnomocnika drugiego pokrzywdzonego – (...) S.A (obecna nazwa tego podmiotu), zgodnie z którym nie dochodził on swoich roszczeń w postępowaniu cywilnym, nie było podstaw by kwestionować rozstrzygnięcie o obowiązku naprawienia przez oskarżonego szkody wyrządzonej temu podmiotowi. W jego imieniu został zaś skutecznie złożony wniosek o naprawienie szkody (k. 311), co czyniło obligatoryjnym orzeczenie przez Sąd I instancji w tej materii na podstawie art. 46 § 1 kk.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3.

Zgodnie z art. 634 kpk jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej, do kosztów procesu za postępowanie odwoławcze od orzeczeń kończących postępowanie w sprawie mają odpowiednie zastosowanie przepisy o kosztach za postępowanie przed sądem I instancji.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy opierając się na dyspozycji przepisu art. 624 § 1 kpk zwolnił oskarżonego z obowiązku zwrotu Skarbowi Państwa kosztów procesu za postępowanie odwoławcze, w tym nie wymierzył mu opłaty za II instancję. Oskarżony jest bezrobotny, nie posiada żadnego majątku, utrzymuje się wyłącznie z prac dorywczych uzyskując z nich niewielki dochód. Mając więc na uwadze trudną sytuację materialną J. S. oraz ciążące na nim zobowiązania finansowe wobec pokrzywdzonych, Sąd Okręgowy postanowił zwolnić go od uiszczenia kosztów sądowych za postępowanie apelacyjne i nie wymierzył mu opłaty za II instancję. Uiszczenie tych należności stanowiłoby dla oskarżonego nadmierną uciążliwość.

7.  PODPIS

Hanna Bartkowiak