Sygn. akt: I C 180/20 upr

WYROK ZAOCZNY

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 grudnia 2020 roku

Sąd Rejonowy w Wąbrzeźnie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: sędzia Ludmiła Dulka - Twarogowska

po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2020 roku w Wąbrzeźnie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) S.A. z siedzibą w W.

przeciwko A. A.

- o zapłatę

1) zasądza od pozwanej A. A. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 4.259,41 zł (cztery tysiące dwieście pięćdziesiąt dziewięć złotych czterdzieści jeden groszy) wraz z odsetkami umownymi za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie naliczanymi od kwoty 4.108,14 zł. (cztery tysiące sto osiem złotych czternaście groszy) za okres od dnia 16 grudnia 2019 roku do dnia zapłaty;

2) oddala powództwo w pozostałej części;

3) zasądza od pozwanej A. A. na rzecz powoda (...) S.A. z siedzibą w W. kwotę 1.318,52 zł (jeden tysiąc trzysta osiemnaście złotych pięćdziesiąt dwa grosze) tytułem zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie za okres od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty;

4) nadaje wyrokowi w pkt 1 i 3 rygor natychmiastowej wykonalności.

Sędzia

Ludmiła Dulka – Twarogowska

POUCZENIE

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

ZARZĄDZENIE

1.  (...) C;

2.  (...)

3.  (...)

Sędzia

Ludmiła Dulka – Twarogowska

W., dnia 11 grudnia 2020 r.

Sygn. akt I C 180/20 upr

UZASADNIENIE

W pozwie z 16grudnia 2019 r. (...) S.A. w W. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od A. A. 7.408,07 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od 7.165,84 zł za okres od 14 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty, a także kosztów procesu (k.3-5).

Po przekazaniu sprawy z elektronicznego postepowania upominawczego powód podtrzymał swoje żądanie (k.15-17).

Pozwana nie złożyła w wyznaczonym terminie odpowiedzi na pozew, nie żądała rozpoznania sprawy pod swoją nieobecność i nie składała w sprawie wyjaśnień ustnie lub na piśmie.

Sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Na podstawie umowy z 03 października 2018 r. (...) S.A. w W. udzielił A. A. pożyczki w kwocie 4.500 zł na okres od 03 października 2018 r. do 03 kwietnia 2020 r. Zgodnie z umową pozwana była zobowiązana oprócz zwrotu kwoty pożyczki, także do zapłaty 561,30 zł odsetek (10%), 2.113,99 zł prowizji za udzielenie pożyczki, 40 zł opłaty przygotowawczej oraz 906,01 zł opłaty za(...), łącznie 8.121,30 zł. Pożyczka miała zostać spłacona w 18 miesięcznych ratach wynoszących po 451,19 zł (ostatnia 451,07 zł) i płatnych do 3. dnia każdego miesiąca poczynając od 03 listopada 2018 r. (...) stanowił pakiet świadczeń pozwalający na zarządzanie pożyczką i składał się z okresowej przerwy w spłacie oraz gwarancji zniesienia obowiązku spłaty. Okresowa przerwa w spłacie, to świadczenie polegające na uprawnieniu klienta do odroczenia terminu spłaty raty wynikającej z harmonogramu określonego w umowie w wymiarze 1 raty w całym okresie obowiązywania umowy bez podania przyczyny. Termin wymagalności odroczonej raty miesięcznej miał zostać przesunięty w czasie, a odroczona rata miesięczna miała być płatna w terminie miesiąca po terminie spłaty pożyczki wynikającym z pierwotnego harmonogramu spłat. Tym samym czas obowiązywania umowy miał ulec automatycznemu przedłużeniu o 1 miesiąc. Warunkiem skorzystania przez klienta z tego przywileju było spełnienie łącznie następujących przesłanek:

a) upływ co najmniej 2 miesięcy od daty zawarcia umowy,

b) spłata co najmniej kwoty równej 2 pełnym ratom pożyczki,

c) złożenie wniosku o okresową przerwę w spłacie telefonicznie na infolinii spółki najpóźniej na jeden tydzień przed terminem płatności raty, której spłata miała być odroczona, albo złożenie wniosku na piśmie podczas wizyty doradcy w domu klienta najpóźniej w dniu płatności raty, której dotyczy wniosek o okresową przerwę w spłacie.

W umowie zastrzeżono, że z tytułu odroczonej płatności raty nie są naliczane żadne dodatkowe odsetki od kwoty pożyczki brutto, a łączna kwota odsetek umownych nie ulega zmianie. Z kolei gwarancja zniesienia obowiązku spłaty to warunek umowy polegający na tym, że w przypadku zgonu pożyczkobiorcy w trakcie trwania umowy, pożyczkodawca zwalnia klienta z długu w odniesieniu do niezapłaconych na dzień zgonu klienta zobowiązań wynikających z umowy.

W okresie od 23 października 2018 r. do 05 marca 2019 r. A. A. dokonała spłaty pożyczki w zakresie kwoty 752 zł.

Pismem z 23 lipca 2019 r. (...) S.A. wypowiedział pozwanej umowę pożyczki w związku z brakiem płatności na kwotę równą co najmniej dwóm pełnym ratom pożyczki, przy czym termin wypowiedzenia upłynął 29 sierpnia 2019 r., a następnie 18 października 2019 r. skierował także wezwanie do zapłaty kwoty 7.262,21 zł.

Dowody:

- wniosek o pożyczkę (k.24-25v);

- umowa pożyczki pieniężnej (k.21-23v);

- historia spłat (k.19-20);

- wypowiedzenie umowy pożyczki (k.27-28);

- przedsądowe wezwanie do zapłaty (k.26).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo okazało się częściowo uzasadnione.

W niniejszej sprawie zachodziły podstawy do wydania wyroku zaocznego, ponieważ pozwana nie złożyła w wyznaczonym terminie odpowiedzi na pozew, nie żądała rozpoznania sprawy pod swoją nieobecność i nie składała w sprawie wyjaśnień ustnie lub na piśmie.

W myśl art. 339 § 2 k.p.c., Sąd wydając wyrok zaoczny przyjmuje za prawdziwe twierdzenie powoda o faktach zawarte w pozwie lub pismach procesowych doręczonych pozwanemu przed posiedzeniem, chyba że budzą one uzasadnione wątpliwości albo zostały przytoczone w celu obejścia prawa.

Podstawę prawną roszczenia powoda stanowił art. 720 k.c., zgodnie z którym przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki w świetle unormowań kodeksu cywilnego może mieć zarówno charakter odpłatny, jak i nieodpłatny, a do głównych świadczeń stron należy zaliczyć udostępnienie określonych środków finansowych do korzystania na określony czas (po stronie pożyczkodawcy) oraz zwrot tych środków (po stronie pożyczkobiorcy).

Pozwana jest konsumentem, który zawarł umowę z przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą w zakresie udzielania pożyczek gotówkowych i posługuje się wzorcami umownymi, dlatego zastosowanie w niniejszej sprawie winny znaleźć także przepisy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (Dz.U.2018.993 j.t.), w szczególności art. 3 ust. 1 i ust. 2 pkt 1, zgodnie z którymi przez umowę o kredyt konsumencki rozumie się umowę o kredyt w wysokości nie większej niż 255 550 złotych albo równowartość tej kwoty w walucie innej niż waluta polska, który kredytodawca w zakresie swojej działalności udziela lub daje przyrzeczenie udzielenia konsumentowi, przy czym za umowę o kredyt konsumencki uważa się między innymi umowę pożyczki.

Art. 385 1 i nast. k.c. regulują materię niedozwolonych postanowień umownych, nazywanych także klauzulami abuzywnymi. Celem wprowadzenia tych przepisów do porządku prawnego był zamiar zapewnienia konsumentom skuteczniejszej ochrony w stosunkach umownych z profesjonalistami oraz potrzeba uwzględnienia postanowień dyrektywy nr 93/13/EWG z 5 kwietnia 1993 r. o nieuczciwych warunkach w umowach konsumenckich (Dz.Urz. WE z 1993 r. L 95). Przepis art. 385 1 § 1 k.c. stanowi, że postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nie uzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.

Należy wyjaśnić, że wynagrodzeniem za korzystanie przez pożyczkobiorcę z kwoty uzyskanej w ramach pożyczki są zasadniczo odsetki, których górny pułap w celu zapobieżenia lichwie został wyznaczony przepisem art. 359 § 2 1 k.c. - jako dwukrotność odsetek ustawowych. Strony pożyczki łączył dobrowolny stosunek zobowiązaniowy i to one autonomicznie mogły decydować o warunkach zawartej umowy. Pożyczkodawca co do zasady był uprawniony do obciążenia kontrahenta kosztami/opłatami za różne czynności związane z zawarciem umowy, w szczególności prowizją. Za niedopuszczalną należy uznać jednak sytuację, w której jedna ze stron wykorzystując swoją pozycję profesjonalisty, kształtuje wzorzec umowny w ten sposób, że wprowadza do niego konstrukcję prawną prowadzącą do pokrzywdzenia drugiej strony – konsumenta, poprzez jego obciążenie nadmiernymi, rażąco wygórowanymi kosztami znacznie odbiegającymi od faktycznie poniesionych wydatków. Umowa pożyczki sformułowana zgodnie z zasadami uczciwego i rzetelnego obrotu na rynku kapitałowym powinna jasno określać, które opłaty/prowizje stanowią zysk pożyczkodawcy, a które są pobierane na pokrycie konkretnych kosztów ponoszonych przez niego w związku z zawartą umową i jej obsługą. Wspólną cechą ustalania wysokości wszelkich opłat/prowizji, jest to że muszą one stanowić ekwiwalent świadczonych usług i co do zasady odpowiadać rzeczywistym kosztom poniesionym z tego tytułu.

Za niedozwolone klauzule umowne w rozumieniu art. 385 1 § 1 k.c., należy więc uznać te postanowienia, które pod postacią opłaty pobieranej formalnie na poczet pokrycia kosztów konkretnych czynności, faktycznie stanowią dla pożyczkodawcy wyłącznie źródło zysku. Przywołany przepis art. 385 1 § 1 k.c. chroni konsumenta, jako słabszego uczestnika obrotu w relacjach z przedsiębiorcą - profesjonalistą w danej dziedzinie. W sytuacji, gdy przedsiębiorca narzucił pożyczkobiorcy (konsumentowi) wszystkie warunki umowy, w tym także dotyczące dodatkowych kosztów i opłat, nie pozostawiając mu żadnego wyboru, zachodzi nieusprawiedliwiona dysproporcja praw i obowiązków stron umowy - na niekorzyść strony pozwanej.

W przedmiotowej umowie pożyczki określono, że pozwana w związku z udostępnieniem jej kapitału w kwocie 4.500 zł na okres 18 miesięcy, oprócz jego zwrotu wraz z odsetkami kapitałowymi (561,30 zł), opłatą przygotowawczą (40 zł), zapłaci na rzecz pożyczkodawcy także 2.113,99 zł prowizji oraz 906,01 zł opłaty za (...).

Postanowienie regulujące prowizję bez wątpienia nie zostało uzgodnione indywidulanie z pozwaną, z racji posłużenia się przez pożyczkodawcę formularzem (wzorcem) umowy. Zatem A. A. nie miała rzeczywistego wpływu na jego treść. Strona powodowa w żaden sposób nie uzasadniła wysokości naliczonej prowizji, w szczególności nie wskazała kryteriów ustalenia jej wysokości. Ponadto w ocenie Sądu kwota prowizji jest nadmiernie wysoka, skoro stanowi 47 % kwoty udzielonej pożyczki, a tym samym nieadekwatna do wartości zaciągniętego zobowiązania. Generowała ona dla pożyczkodawcy dodatkowy zysk, a unormowanie umowne ją przewidujące stanowiło faktyczne obejście przepisów o odsetkach maksymalnych (art. 359 § 2 1, § 2 2 i § 2 3 k.c.). Postanowienie to rażąco naruszało interesy strony pozwanej, kształtowało jej obowiązki w sposób niezgodny z dobrymi obyczajami i nie wynikało z kalkulacji rzeczywistych kosztów. Tym samym zapis umowy pożyczki dotyczący prowizji, zgodnie z art. 385 1 § 1 k.c. nie wiązał pozwanej, jako niedozwolona klauzula umowna, a więc nie może być ona zobowiązana do zapłaty tego rodzaju należności.

Nawet gdyby przyjąć, że w odniesieniu do prowizji nie znajdują zastosowania przepisy dot. klauzul niedozwolonych, to postanowienie umowy w tym zakresie i tak trzeba uznać za nieważne (art. 58 § 1 i 2 k.c.), ponieważ pozostaje w rażącej sprzeczności z zasadami współżycia społecznego (art. 5 k.c.) oraz przepisami regulującymi odsetki maksymalne (art. 359 § 2 1 - § 2 3 k.c.).

Ponadto Sąd zakwestionował także prawo powoda do pobierania opłaty za (...) polegający na możliwości odroczenia na wniosek konsumenta płatności jednej raty oraz zwolnienia z długu na wypadek śmierci pożyczkobiorcy. Kwotę 906,01 zł należy uznać za nieproporcjonalną do usługi oferowanej przez pożyczkodawcę, ponieważ w pierwszym przypadku klient i tak musiałby spłacić całą pożyczkę, a odroczeniu uległaby spłata raty o 1 miesiąc, natomiast w drugim występował niepewny warunek, którego spełnienie wiązałoby się z niewielka korzyścią jedynie dla spadkobierców pożyczkobiorcy, a nie samego pożyczkobiorcy. Oferowana usługa nie była więc ekwiwalentna do naliczonego wynagrodzenia, a ponadto umowa nie określała żadnych kryteriów pozwalających na ustalenie wysokości tej opłaty. W tej sytuacji Sąd przyjął, iż zapis umowny dotyczący opłaty za (...) pozostaje w sprzeczności z dobrymi obyczajami i rażąco narusza interesy konsumenta, dlatego jest nieważny (art. 58 § 1 i 2 k.c.).

Oznacza to, że w oparciu o przedmiotową umowę pożyczki pozwana była zobowiązana do zapłaty kwoty 4.500 zł zwrotu pożyczki, 40 zł opłaty przygotowawczej, a także 320,14 zł odsetek umownych za okres rzeczywistego korzystania z kapitału, pomniejszonej następnie o 752 zł już spłaconej pożyczki. Zobowiązanie pozwanej zamyka się więc kwotą 4.108,14 zł wraz ze skapitalizowanymi odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych (naliczanymi od 11 września 2019 r. do 15 grudnia 2019 r. – k. 18) – 151,27 zł, łącznie 4.259,41 zł, którą to kwotę Sąd zasądził na rzecz powoda w pkt 1 wyroku wraz z dalszymi odsetkami umownymi w wysokości odsetek maksymalnych za opóźnienie od 4.108,14 zł za okres od 16 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie powództwo podlegało oddaleniu, jako nieuzasadnione (pkt 2 wyroku).

O kosztach procesu w pkt 3 sentencji Sąd postanowił zgodnie z zasadą ich stosunkowego rozdzielenia wyrażoną w treści art. 100 k.p.c., przyjmując, że powód wygrał proces na poziomie 57,50 %, a jego koszty wynosiły 2.293,08 zł (400 zł opłaty sądowej, 17 zł opłaty skarbowej od czynności stwierdzającej udzielenie pełnomocnictwa, 76,08 zł kosztów doręczenia pozwanej korespondencji przez komornika oraz 1.800 zł wynagrodzenia pełnomocnika będącego radcą prawnym). Tym samym pozwana winna pokryć koszty procesu powoda w zakresie 1.318,52 zł.

O rygorze natychmiastowej wykonalności orzeczono zgodnie z art. 333 § 1 pkt 3 k.p.c. (pkt 4).

Sędzia

Ludmiła Dulka-Twarogowska

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

W., dnia 03.03.2021 r.

Sędzia Ludmiła Dulka-Twarogowska