WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Poznań, dnia 04 lutego 2021 r.

Sąd Okręgowy w Poznaniu II Wydział Cywilny Odwoławczy

w następującym składzie:

Przewodniczący: Sędzia Ewa Blumczyńska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym

w dniu 04 lutego 2021 r. w Poznaniu

sprawy z powództwa (...)Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w G.

przeciwko P. M.

o zapłatę

na skutek apelacji wniesionej przez powoda

od wyroku Sądu Rejonowego w Obornikach

z dnia 02 września 2020 r.

sygn. akt I C 227/20

oddala apelację.

Ewa Blumczyńska

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

(...)

(...)

3.  (...)

(...)

(...)

UZASADNIENIE

(...)Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Niestandaryzowany Fundusz Sekurytyzacyjny z siedzibą w G. wniósł pozew do Sądu Rejonowego Lublin – Zachód w Lublinie przeciwko P. M., domagając się zasądzenia od pozwanego na swą rzecz kwoty 32.244,52 zł wraz z odsetkami umownymi w wysokości 14% rocznie od tej kwoty od dnia 17 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty oraz wniósł o zasądzenie zwrotu kosztów procesu wraz z odsetkami.

Uzasadniając swe stanowisko wskazał, że jego poprzednik prawny (...) sp. z o.o. z siedzibą w G. zawarł z pozwanym umowę pożyczki, z której ten się nie wywiązał. Podniósł także, że nabył w wyniku umowy cesji wierzytelność wynikająca z ww. umowy, a na skutek dokonanego przez niego wypowiedzenia cała należność objęta umową pożyczki stała się wymagalna.

Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 07 stycznia 2020 r. w sprawie o sygnaturze akt VI Nc 24255570/19 referendarz sądowy w Sądzie Rejonowym Lublin-Zachód w Lublinie orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.

Pozwany wniósł sprzeciw od przedmiotowego orzeczenia, wnosząc o oddalenia powództwa w całości.

Wyrokiem z dnia 02 września 2020 r. Sąd Rejonowy w Obornikach oddalił powództwo.

Podstawą powyższego rozstrzygnięcia były następujące ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego:

Pozwany i poprzednik prawny powoda (...) sp. z o.o. zawarli w dniu 23 listopada 2018 r. umowę pożyczki gotówkowej nr (...) (dalej: pożyczka), na podstawie której udzielono pożyczki w łącznej kwocie 34.973,47 zł na okres od 23 listopada 2018 r. do 05 grudnia 2021 r. Spłata miała nastąpić w 36 miesięcznych ratach, z tym, że kwota 35 rat wynosiła 969,00 zł każda, a ostatnia rata o charakterze wyrównującym 1058,47 zł. Raty miały być płatne miesięcznie począwszy od dnia 05 stycznia 2019 r., a każda następna płatna miała być 5-ego dnia kolejnego miesiąca kalendarzowego, zgodnie z terminami wskazanymi w harmonogramie spłaty. Na koszty pożyczki składały się odsetki w wysokości 4.973,47 zł oraz prowizja w kwocie 15.000 zł. Oprocentowanie pożyczki wynosiło 10% i odpowiadało wysokości dwukrotności wysokości odsetek ustawowych. § 9 umowy przewidywał, że w razie zwłoki pożyczkobiorcy ze spłatą kwoty odpowiadającej co najmniej jednej pełnej racie pożyczkodawca mógł wypowiedzieć umowę ze skutkiem natychmiastowym, po uprzednim bezskutecznym podjęciu co najmniej jednej czynności windykacyjnej (takiej jak w szczególności telefoniczne lub pisemne upomnienie lub wezwanie do zapłaty).

§ 7 ust. 1 umowy przewidywał z kolei, że każda rata pożyczki, która nie została spłacona w terminie, stanowi od dnia następnego zadłużenie przeterminowane. Od kwoty kapitałowej części zaległej raty (...) sp. z o.o. był uprawniony do naliczania odsetek za opóźnienie, według zmiennej stopy procentowej, odpowiadającej dwukrotności wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie. Przy czym § 7 ust. 2 umowy stanowił, iż skutkiem powstania zadłużenia przeterminowanego może być również wypowiedzenie umowy zgodnie z postanowieniami § 9 umowy.

Umową sprzedaży wierzytelności przyszłych w ramach procesu sekurytyzacji z dnia 26 listopada 2014 r. (...) sp. z o.o. przelał na rzecz powoda wierzytelność wynikającą z przedmiotowej umowy pożyczki.

W dniu 21 lutego 2017 r. Prezes Zarządu (...) sp. z o.o. sporządził i podpisał wydruk komputerowy określony jako „wezwanie do zapłaty pod rygorem wypowiedzenia umowy pożyczki” dotyczący pożyczki i skierowany do pozwanego w którym – w imieniu powoda - złożył oświadczenie, iż do dnia 21 lutego 2019 r. nie odnotował na koncie żadnych wpłat z tytułu spłaty pożyczki i w związku tym wzywa do niezwłocznego uregulowania kwoty 972,08 zł wskazując jednocześnie, że niespłacenie powyższej raty pożyczki doprowadzi do wypowiedzenia umowy pożyczki, a w dalszej kolejności skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowo-egzekucyjnego.

W dniu 30 kwietnia 2019 r. Prezes Zarządu (...) sp. z o.o. sporządził i podpisał wydruk komputerowy określony jako „oświadczenie o wypowiedzenie umowy pożyczki” dotyczący pożyczki i skierowany do pozwanego w którym – w imieniu powoda - złożył oświadczenie, iż na dzień sporządzenia pisma zaległość pozwanego w spłacie pożyczki wynosi 2.953,47 zł oraz iż w związku opóźnieniem w spłacie pożyczki odpowiadającej wysokości co najmniej 1 raty pożyczki i bezskuteczności podejmowanych czynności windykacyjnych na podstawie § 9 umowy pożyczki wypowiada ze skutkiem natychmiastowym umowę pożyczki oraz wezwał pozwanego do zapłaty w terminie 3 dni od doręczenia pisma niespłaconej części pożyczki wraz z odsetkami w łącznej kwocie 2.953,47 zł.

Pismo z dnia 30 kwietnia 2019 r. doręczono pozwanemu w dniu 09 maja 2019 r.

Przy powyższych ustaleniach faktycznych Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Stosownie do treści przepisu art. 720 § 1 k.c. przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Stosownie do treści § 2 cytowanego przepisu umowa pożyczki, której wartość przekracza 1.000 zł, wymaga zachowania formy dokumentowej.

Umowa pożyczki może mieć charakter nieodpłatny (grzecznościowy) – i wtedy zbliża się swym charakterem do użyczenia – albo odpłatny. Jest tak wtedy, gdy dający zastrzegł wynagrodzenie za korzystanie z kapitału (…) (por. Kodeks cywilny. Komentarz, pod red. Jacka Gudowskiego, Zobowiązania, T. III cz. 2, wydanie 1., Warszawa 2013, s. 531).

Jak wskazują przedłożone przez powoda dowody, pozwanego i poprzednika prawnego powoda łączyła umowa pożyczki. Z treści umowy pożyczki wynika zarówno wysokość udzielonej pożyczki, jak i wysokość umówionego oprocentowania. Kwota pożyczki wynosiła 34.973,47 zł. Nadto, pozwany, prócz obowiązku spłaty pożyczki w ratach przyjął na siebie obowiązek zapłaty prowizji z tytułu udzielenia pożyczki w wysokości 15.000 zł oraz odsetek w łącznej kwocie 4.973,47 zł. W umowie strony określiły, że spłata rat nastąpi w 36 ratach, z czego 35 rat w kwotach po 969,00 zł, a ostatnia 36 rata w kwocie 1.058,47 zł. Powód wykazał fakt zawarcia umowy, jako źródło zobowiązania oraz postanowienia umowne określające wysokość zobowiązania głównego pozwanej (obowiązku spłaty kapitału pożyczki i opłaty za udzielenie pożyczki).

Umowa przelewu wierzytelności łącząca powoda i (...) sp. z o.o., obejmująca należności wynikające z umowy pożyczki spełniała wszystkie elementy o których mowa w przepisach art. 509 i następnych k.c., a zatem wierzytelność wynikająca z umowy pożyczki została skutecznie przeniesiona na powoda, który wywodził swoje roszczenia z faktu wypowiedzenia pozwanemu umowy pożyczki i postawienia całej kwoty wynikającej z tej umowy w stan natychmiastowej wymagalności. W konsekwencji to na nim, zgodnie z ogólną regułą ciężaru dowodu wyrażoną w przepisie art. 6 k.c. ciążył obowiązek wykazania, że ww. okoliczności miały miejsce.

§ 9 umowy przewidywał, że w razie zwłoki pożyczkobiorcy ze spłatą kwoty odpowiadającej co najmniej jednej pełnej racie pożyczki pożyczkodawca może wypowiedzieć umowę pożyczki ze skutkiem natychmiastowym, po uprzednim bezskutecznym podjęciu przez (...) sp. z o.o. co najmniej jednej czynności windykacyjnej (takiej jak w szczególności telefoniczne lub pisemne upomnienie lub wezwanie do zapłaty). Przesłanką dla skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki było podjęcie co najmniej jednej bezskutecznej czynności windykacyjnej. Powód nie musiał dowieść, że pozwany nie pozostawał w zwłoce ze spłatą kwoty odpowiadającej co najmniej jednej pełnej racie pożyczki, gdyż fakt ten stanowi okoliczność negatywną, musiał natomiast wykazać, że podjął w stosunku do pozwanego jedną bezskuteczną czynność windykacyjną. W tym zakresie wykazał, że sporządził pisemne wezwanie do zapłaty, natomiast nie udowodnił, że wysłał je pozwanemu listownie albo lub w jakikolwiek inny sposób umożliwił mu zapoznanie się z jego treścią. Powyższe czyniło złożone później pozwanej oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki z dnia 30 kwietnia 2019 r. (co do którego wykazał on, że zostało doręczone pozwanemu), nie wywołującym skutków prawnych w postaci skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki. Skoro zatem powód nie wykazał, że zostały spełnione wszystkie przesłanki dla skutecznego wypowiedzenia pozwanemu umowy pożyczki, to złożone pozwanemu oświadczenie o wypowiedzeniu umowy pożyczki nie wywołało skutku prawnego w postaci postawienia całej kwoty wynikającej z umowy pożyczki w stan wymagalności. Biorąc pod uwagę, że podstawą żądania pozwu uczyniono postawienia całej kwoty wynikającej z umowy pożyczki w stan wymagalności i z tego wywodzono obowiązek pozwanego do zapłaty, ustalenie, że postawienie całej kwoty w stan natychmiastowej wykonalności było prawnie nieskuteczne, przesadzało o oddaleniu powództwa w całości.

Nadto nawet gdyby powód podstawą powództwa uczynił fakt braku spłaty rat pożyczki, to z tego tytułu również nie można by zasądzić całej dochodzonej pozwem kwoty, z uwagi na to, że – przyjmując, że umowa nie została skutecznie wypowiedziana - nie wszystkie raty pożyczki stały się wymagalne (ostatnia rata miała być płatne w dniu 05 grudnia 2021 r.). W takiej sytuacji inaczej przedstawiałyby się również wyliczenia kwoty należnej powodowi, skoro cała należność z tytułu umowy pożyczki nie została postawiona przed terminem płatności poszczególnych rat w stan wymagalności, chociażby z uwagi na inny początkowy termin biegu odsetek. Powód zaś w tym zakresie nie podał żadnych twierdzeń.

Wszystkie koszty procesu wyłożył powód. W tej sytuacji, mając na uwadze treść art. 98 k.p.c. orzeczenia w przedmiocie kosztów procesu należało uznać za zbędne.

Od powyższego rozstrzygnięcia apelację wniósł powód zaskarżając wyrok w całości.

Jako zarzuty apelacji wskazał naruszenie następujących przepisów:

1)  art. 6 k.c. poprzez jego niewłaściwe zastosowanie skutkujące błędnym przyjęciem, iż nie wykazał on skuteczności wypowiedzenia umowy, pomimo, iż przedłożył pisemne wypowiedzenie umowy wraz z dowodem jego obioru przez stronę pozwaną oraz wezwanie do zapłaty, podczas gdy strona pozwana nie kwestionowała faktu wypowiedzenia umowy, ani jego skuteczności, ani otrzymania dokumentów przesyłanych na jej adres wskazany w umownie pożyczki;

2)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez błędną, sprzeczną z zasadami logiki i doświadczenia życiowego ocenę materiału dowodowego, skutkującą błędnym przyjęciem, iż nie wykazał on skuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki, pomimo, że załączył do akt sprawy wypowiedzenie umowy z dnia 30 kwietnia 2019 r. wraz z potwierdzeniem nadania i odbioru wypowiedzenia umowy oraz wezwanie do zapłaty z dnia 21 lutego 2019 r., a strona pozwana dowodów tych nie kwestionowała, ani co do treści, ani do faktu ich otrzymania i nie przedstawiła żadnych dowodów przeciwnych;

3)  art. 230 k.p.c. oraz 231 k.p.c. poprzez ich niezastosowanie pomimo, że strona pozwana dowodów przedstawionych niego przez nie kwestionowała oraz nie przedstawiła żądnych dowodów przeciwnych, zaś ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego wynikało jednoznacznie, że umowa pożyczki została skutecznie wypowiedziana;

4)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez pominięcie, iż jako wypowiedzenie umowy po­życzki może być traktowany wniesiony pozew, zaś ewentualny brak skutecznego wy­powiedzenia umowy może mieć jedynie wypływ na oddalenie żądania w zakresie od­setek, a nie roszczenia głównego.

Przy powyższych zarzutach apelujący wniósł o:

1)  zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądze­nie na jego rzecz kosztów postępowania zgodnie z wynikiem sprawy;

2)  zasadzenie od pozwanego na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego we­dług norm przypisanych;

3)  ewentualnie o przekazanie sprawy Sądowi I Instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu apelacji powód podniósł, że pozwany ograniczył swoją aktywność w procesie do złożenia jedynie sprzeciwu od nakazu zapłaty, w którym wniósł o oddalanie powództwa. Skoro zatem nie zaprzeczył podanym przez niego faktom nie sposób było przyjąć, że okoliczność otrzymania wezwania do zapłaty z dnia 21 lutego 2019 r. była pomiędzy stronami sporna.

Nadto wskazał, że wbrew twierdzeniu Sądu I instancji wobec strony pozwanej podejmowano wymagane umowę czynności windykacyjne. Załączył on bowiem do akt sprawy ww. wezwanie do zapłaty przesłane na adres strony pozwanej. Jednocześnie podniósł, że w żadnym wypadku przesłanką skuteczności wypowiedzenia nie było potwierdzenie doręczenia lub obioru tego pisma przez stronę pozwaną. Korespondencja ta była kierowana do pozwanego listem zwykłym na adres wskazany w umowie i on w razie zmiany adresu, zgodnie z § 10 ust. 1 umowy pożyczki była obowiązana zawiadomić o jego zmianie.

Jednocześnie powód podniósł, że nawet gdyby uznać, czemu zaprzeczył, że nie doszło do skutecznego wypowiedzenia umowy, to zgodnie z obowiązującą linią orzeczniczą za wypowiedzenie takie należy traktować wniesiony do sądu pozew, w szczególności w związku z tym, że istniały przesłanki do wypowiedzenia umowy z uwagi na brak spłaty pożyczki.

Pozwany nie wniósł odpowiedzi na apelację.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja okazała się nieuzasadniona.

W pierwszej kolejności niezbędne było odniesienie się do zarzutów mających za przedmiot przeprowadzenie i ocenę dowodów oraz wnioskowanie Sądu Rejonowego. Tylko bowiem prawidłowo ustalony stan faktyczny daje podstawy do weryfikacji zastosowanych norm prawa materialnego.

Powód w apelacji zarzucił naruszenie art. 233 § 1 k.p.c., zgodnie z którym sąd dokonuje oceny wiarygodności i mocy dowodów na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału oraz według własnego przekonania i w oparciu o zasadę swobodnej oceny dowodów. Niezgodność z ww. regułą ma zatem miejsce wyłącznie wówczas, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej, albo wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych.

Skuteczne podniesienie zarzutu naruszenia zasady swobodnej oceny dowodów nie może ograniczyć się wyłącznie do powołania się na inny niż ustalony przez sąd stan faktyczny. Wymaga ona bowiem wykazania jakie kryteria oceny naruszył sąd w przypadku konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając. Z kolei sprzeczność ustaleń faktycznych z treścią przeprowadzonych dowodów ma miejsce wówczas, gdy między tymi dowodami, którym została przypisana wiarygodność, a wnioskami do jakich dochodzi sąd na ich podstawie występuję dysharmonia tj. gdy wnioskowanie sądu obarczone jest błędem logicznym, a nadto gdy na etapie oceny wiarygodności i mocy dowodowej nie uwzględniono przeprowadzonego dowodu, czy też kiedy przyjęto za wykazane fakty, które nie zostały udowodnione, albo pomięto wykazane okoliczności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 12 lutego 2019 r., sygn. akt I AGa 317/18, Legalis, wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dna 14 grudnia 2016 r., sygn. akt III AUa 1342/16, Legalis).

Pierwszy z zarzutów podniesionych przez powoda, który miał za przedmiot ww. przepis został sformułowany w sposób ogólnikowy. W jego treści wskazano bowiem wyłącznie na odmienną, niż dokonana przez Sąd Rejonowy ocenę skuteczności wypowiedzenia umowy pożyczki zawartej między pożyczkodawcę i pozwanym. Tym samym z jego brzmienia nie wynika w odniesieniu do których dowodów powód kwestionował przypisanie im wiarygodności, ani jaki dowód w jego ocenie prowadził do udowodnienia, że wezwanie z dnia 21 lutego 2019 r. zostało wysłane i doręczone pozwanemu.

W tym kontekście wskazania wymagało, że zdaniem powoda nie miał on obowiązku wykazania ww. faktów. W jego ocenie dokonanie skutecznego rozwiązania przedmiotowej umowy należało bowiem wywnioskować z dowodów, które zostały przeprowadzone w toku postępowania przed Sądem I instancji tj. wypowiedzenia z dnia 30 kwietnia 2019 r. wraz z potwierdzenia jego nadania i odbioru oraz wezwania do zapłaty z dnia 21 lutego 2019 r. Z powyższym nie sposób było się zgodzić. Samo sporządzenie i doręczenie oświadczenia o jednostronnym rozwiązaniu danego stosunku prawnego, nie oznacza, że zostały spełnione określone w umowie warunki do jego skutecznego złożenia. Z kolei w kontekście wezwania do zapłaty zaznaczenia wymagało, że z sporządzenia pisma o określonej treści nie sposób wnioskować, że nastąpiło jego wysłanie do adresata, ani tym bardziej doręczenie.

W ocenie powoda w niniejszej sprawie doszło także do naruszenia także art. 230 k.p.c. oraz art. 231 k.p.c. Ww. normy nie przewidują jednak obowiązku ich zastosowania przez sąd rozpoznający daną sprawę. Tym samym ich naruszenie nie mogło, wbrew twierdzeniom apelującego, polegać na niezastosowaniu. Skoro zatem Sąd Rejonowy nie dokonał ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie w oparciu o domniemania faktycznie, czy przez uznanie za przyznanych faktów, co do których pozwany się nie wypowiedział, zarzutu naruszenia ww. norm należało uznać za bezzasadny.

Dodatkowo wskazania wymagało, że jak podnosi się w orzecznictwie Sądu Najwyższego „możliwość zastosowania przez sąd domniemania faktycznego, przewidzianego w art. 231 KPC, nie może być interpretowana jako złagodzenie - wynikającego z art. 6 KC w zw. z art. 232 KPC - obowiązku dowodzenia przez stronę faktów, z których wywodzi ona skutki prawne” (Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 grudnia 2010 r., sygn. akt I CSK 11/10, Legalis). O ile zatem dokonanie ustaleń na podstawie art. 231 k.p.c., jest dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy brak jest bezpośrednich środków dowodowych pozwalających na wykazanie danego faktu (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2018 r., sygn. akt II UK 388/17), to zawarta w nim norma nie znajdzie zastosowania w sytuacji, w której strona zaniechała przedłożenia dowodu na wykazanie faktu, z którego wywodzi skutki prawne.

Z kolei brak wypowiedzenia się, co do twierdzeń strony przeciwnej o faktach może skutkować uznaniem ich za przyznane wyłącznie po rozważeniu wyniku całej rozprawy. Do zastosowania normy z art. 230 k.p.c. nie jest zatem wystarczające wyłącznie milczenie strony (por. K. Flaga-Gieruszyńska, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, red. A. Zieliński, komentarz do art. 230 k.p.c., Legalis 2019). Jak podnosi się bowiem w orzecznictwie Sądu Najwyższego „celem art. 230 KPC nie jest […] wzmacnianie ustaleń co do faktów, które nie znajdują dostatecznego uzasadnienia w dowodach przeprowadzonych w sprawie” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 06 sierpnia 2014 r., sygn. akt I CSK 551/13, Legalis). Biorąc powyższe pod uwagę, brak wypowiedzi pozwanego co do tego, czy otrzymał on przedmiotowe wezwanie do zapłaty nie pozwalał w niniejszej sprawie na ustalenie, że takie zdarzenie miało miejsce. Powód miał bowiem możliwość przedłożenia dowodu w celu wykazania ww. faktu, tak jak uczynił to w przypadku oświadczenia o wypowiedzenia.

Niezbędne było także rozważenie, czy na podstawie art. 233 § 1 k.p.c. złożenie pozwu w niniejszej sprawie należało potraktować, zgodnie z treścią kolejnego zarzutu powoda, jako wypowiedzenie umowy. Nie ulegało wątpliwości, że w treści pisma procesowego może zostać zawarte oświadczenie materialnoprawne. Niemniej jednak, dla oceny tego, czy pełnomocnik apelującego mógł złożyć w przedmiotowym sporze w jego imieniu tego typu oświadczenie decydujące znaczenia miał zakres jego umocowania. W tym kontekście wskazania wymagało zatem, że, jak dodatkowo ustalił Sąd Okręgowy, pełnomocnictwo udzielone w r.pr. M. C. nie obejmowało składania oświadczeń materialnoprawnym.

Dowód: pełnomocnictwo z dnia 31 sierpnia 2018 r. (k.25)

Niezależnie od powyższego podkreślenia wymagało, że choć w orzecznictwie Sądu Najwyższego wskazuje się, iż wypowiedzenie umowy może nastąpić przez złożenie pozwu (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 11 września 1997 r., sygn. akt III CZP 39/97, Legalis), to nie sposób było pominąć, że zgodnie z art. 65 § 1 k.c. oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. Skoro zatem powód wywodził dochodzone w niniejszej sprawie roszczenie z faktu, że stosunek prawny pożyczki nie wiązał już stron niniejszego sporu, brak było podstaw do przyjęcia, że wnosząc pozew miał on zamiar dokonać wypowiedzenia przedmiotowej umowy pożyczki. Nie może bowiem dojść do rozwiązania stosunku prawnego, który nie łączy już stron, a takie właśnie twierdzenie było podstawą faktyczną dochodzonego w niniejszej sprawie powództwa. Przyjęcie, że wolą powoda było dokonanie wypowiedzenia umowy przez złożenie pozwu, byłoby zatem możliwie wyłącznie gdyby powód nie twierdził, że przed wytoczeniem powództwa powyższe już nastąpiło.

W świetle powyższego ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy zostały przyjęte za własne przez Sąd Okręgowy i wraz z poczynionym uzupełnieniem stały się miarodajne do oceny rozważań prawnych Sądu I instancji.

W zakresie oceny zastosowania i wykładni prawa materialnego Sądu Rejonowego powód sformułował wyłącznie zarzut naruszenia art. 6 k.c., zgodnie z którym ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która wywodzi z niego skutki prawne, przy czym „przez fakty […] należy rozumieć wszelkie okoliczności, z którymi normy prawa materialnego wiążą skutki prawne, w tym powstanie i treść stosunku prawnego. W konsekwencji do naruszenia art. 6 k.c. dochodzi, gdy sąd orzekający przypisuje obowiązek dowodowy innej stronie niż tej, która z określonego faktu wywodzi skutki prawne” (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 lipca 2017 r., sygn. akt II CSK 699/16). Ww. norma określa zatem kogo obciąża ciężar dowodowy w znaczeniu materialnoprawnym.

Z zarzutu sformułowanego przez powoda nie wynika, że w jego ocenie nie miał on obowiązku wykazania, że doszło do wypowiedzenia umowy, ale iż ww. fakt udowodnił. Tym samym pomimo jego brzmienia miał on za przedmiot ciężaru dowodu w sensie formalnym.

Strona nie ma obowiązku wykazania, że jej twierdzenia są zgodne z prawdą. Niemniej jej bierność w ww. zakresie wiąże się z określonymi skutkami procesowymi. Brak inicjatywy w tym zakresie spowoduje bowiem, że dany fakt nie zostanie udowodniony (art. 3 k.p.c. i art. 232 k.p.c.).

Z uwagi zatem na to, że brak było podstaw do dokonania ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie na podstawie art. 230 k.p.c. oraz 231 k.p.c., niezbędna była oceny, czy w toku postępowania przed Sądem I wykazano spełnienie warunku skutecznego wypowiedzenia umowy pożyczki. Zgodnie z § 9 przedmiotowej umowy mogło ono bowiem nastąpić po dokonaniu jednej tzw. czynności windykacyjnej. Powód w celu udowodnienia, że miała ona miejsce przedłożył wezwanie do zapłaty. Niemniej jak wynika z art. 61 § 1 k.c. złożenie oświadczenia woli następuje z chwilą jego dojścia do adresata w taki sposób, że mógł on zapoznać się z jego treścią. Podkreślenia w tym kontekście wymagało, że ww. norma miała zastosowanie w przedmiotowym sporze niezależnie od przyjęcia, czy wezwanie do zapłaty stanowi oświadczeniem woli, czy oświadczeniem wiedzy. Zgodnie bowiem z art. 65 1 k.c. przepisy o oświadczeniach woli stosuje się odpowiednio do innych oświadczeń. Tym samym w celu udowodnienia, że został spełniony warunek określony w § 9 umowy pożyczki powód powinien wykazać, że wezwanie do zapłaty zostało nadane do pozwanego w taki sposób, że miał on możliwość zapoznania się z jego treścią. Niemniej nie przedłożył on jakiegokolwiek dowodu na wykazanie nie tylko jego doręczenia, ale nawet wysłania. Udowodnił zatem jedynie, że przedmiotowe oświadczenie zostało sporządzone.

Tym samym słusznie ocenił Sąd Rejonowy, że powód nie wykazał, że nastąpiło skuteczne wypowiedzenie przedmiotowej umowy.

Rozważania wymagało także ewentualne zasadzenie części dochodzonego roszczenia. Zgodnie z art. 321 § 1 k.p.c. sąd nie może wyrokować co do przedmiotu, który nie był objęty żądaniem, ani zasądzać ponad żądanie. Regulacja ta obejmuje swoim zakresem nie tylko obowiązek orzekania o wysokości roszczenie do kwoty wskazanej w pozwie, ale także związanie podstawą faktyczną wskazaną przez powoda. To bowiem strony, a nie sąd są uprawnione do dysponowania przedmiotem procesu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 marca 2005 r., sygn. akt II CK 556/04, Legalis). Z uwagi na powyższe zasądzenie sumy pieniężnej, która mieści się w kwocie wskazanej w pozwie, lecz z innej podstawy faktycznej, na którą nie powołał się powód stanowiłoby naruszenie ww. normy.

Skoro zatem powód nie dochodził w niniejszej sprawie zapłaty w związku z opóźnieniem w spłacie konkretnych rat, a nadto zgodnie z harmonogramem spłata ostatniej raty pożyczki ma nastąpić 05 grudnia 2021 r., przedmiotowe powództwo podlegało oddaleniu zarówno z uwagi na zakaz orzekania ponad żądanie, jak i jego przedwczesność.

Dlatego też na podstawie art. 385 k.p.c. Sąd Okręgowy oddalił apelację.

Wskazania wymagała również, że z powodu braku złożenia przez pozwanego odpowiedzi na apelację i wniosku o zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego wydanie orzeczenia w tym zakresie okazało się zbędne.

Ewa Blumczyńska