Sygn. akt VI Ka 487/20
Dnia 21 stycznia 2021r.
Sąd Okręgowy w Elblągu VI Wydział Karny Odwoławczy w składzie:
Przewodniczący: sędzia Elżbieta Kosecka-Sobczak /spr./
Sędziowie: Natalia Burandt
Irena Śmietana
Protokolant: st. sekr. sąd. Joanna Prabucka – Ochniak
przy udziale Prokuratora Prokuratury Okręgowej w Elblągu Jerzego Adamowskiego
po rozpoznaniu w dniu 21 stycznia 2021r. w Elblągu sprawy
J. K. s. Z. i B. ur. (...) w S.
o wyrok łączny
z powodu apelacji wniesionej przez skazanego
od wyroku Sądu Rejonowego w Braniewie
z dnia 4 listopada 2020 r. sygn. akt II K 119/20
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę przekazuje Sądowi Rejonowemu w Braniewie do ponownego rozpoznania.
UZASADNIENIE |
|||
Formularz UK 2 |
Sygnatura akt |
VI Ka 487/20 |
|
Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników: |
1 |
||
1. CZĘŚĆ WSTĘPNA |
1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji |
Wyrok Sądu Rejonowego w Braniewie z dnia 4 listopada 2020r. w spr. II K 119/20 |
1.2. Podmiot wnoszący apelację |
☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☐ oskarżyciel posiłkowy |
☐ oskarżyciel prywatny |
☐ obrońca |
☒ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego |
☐ inny |
1.3. Granice zaskarżenia |
1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia |
||||
☒ na korzyść ☐ na niekorzyść |
☒ w całości |
|||
☐ w części |
☐ |
co do winy |
||
☐ |
co do kary |
|||
☐ |
co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia |
|||
1.3.2. Podniesione zarzuty |
||||
Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji |
||||
☐ |
art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu |
|||
☒ |
art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany |
|||
☒ |
art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia |
|||
☒ |
art. 438 pkt 3 k.p.k.
– błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, |
|||
☒ |
art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka |
|||
☐ |
art. 439 k.p.k. |
|||
☐ |
brak zarzutów |
1.4. Wnioski |
☒ |
uchylenie |
☐ |
zmiana |
2. Ustalenie faktów w związku z dowodami przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy |
2.1. Ustalenie faktów |
2.1.1. Fakty uznane za udowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
1,2,3 |
skazany J. K. |
Przestępstwa popełnione przez skazanego, jego karalność, wykonanie kar i zakazów prowadzenia pojazdów |
Informacja z SR w Braniewie, Odpisy wyroków, Informacja z KRK |
k. 136 k.137-142 k.143-146 |
|
2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione |
|||||
Lp. |
Oskarżony |
Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi |
Dowód |
Numer karty |
|
2.2. Ocena dowodów |
2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 |
Dowód |
Zwięźle o powodach uznania dowodu |
1,2,3 |
Informacja z SR w Braniewie, Odpisy wyroków, Informacja z KRK |
dowody te zostały sporządzone przez osoby/organy do tego uprawnione, nie były kwestionowane przez strony, stąd zasługują na wiarygodność |
2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów |
||
Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2 |
Dowód |
Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu |
3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków |
||
Lp. |
Zarzut |
|
1. |
Skazany w części wstępnej apelacji wskazał wszystkie względne przyczyny odwoławcze wskazane w art. 438 kpk, co obligowało sąd odwoławczy do przeprowadzenia totalnej kontroli zaskarżonego wyroku łącznego i podjęcia decyzji czy zachodzą podstawy do postulowanego przez skazanego uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania, tym bardziej, że w apelacji wskazał na potrzebę połączenia kar, w tym z wyroku w spr. (...) SR w B., który to wyrok nie był wskazany w części wstępnej zaskarżonego wyroku |
☐ zasadny ☒ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny |
||
Zastrzeżenia zawarte w uzasadnieniu apelacji autorstwa skazanego można utożsamić z zarzutami obrazy przepisów postępowania, które miały wpływ na treść orzeczenia w powiązaniu z zarzutami obrazy przepisów prawa materialnego dot. kary łącznej. Skazany skrytykował w apelacji m.in. brak uwzględnienia w wymierzonej karze łącznej z zaskarżonego wyroku łącznego kary z wyroku łącznego w spr. (...) SR w B., którą skazany aktualnie odbywa w sytuacji, gdy sąd I instancji objął węzłem kary łącznej tylko kary z dwóch wyroków Sr w B. sygn. (...) i (...). A w ocenie sądu odwoławczego należałoby uwzględnić apelację w tej części, tym bardziej, że sąd I instancji przeprowadził dowód z wyroku łącznego w spr. (...) SR w B., ale mimo tego nie zawarł w części wstępnej wyroku łącznego opisu tego wyroku łącznego w spr. (...) SR w B. wraz ze wskazaniem kar jednostkowych które objął, a w konsekwencji tego nie odniósł się też do niego w części zawierającej rozstrzygnięcia. Przede wszystkim jednak wniesienie apelacji przez skazanego doprowadziło do kontroli całego zaskarżonego wyroku, w tym i w zakresie dotyczącym zasadności wyboru zastosowania przez sąd I instancji przepisów o karze łącznej obowiązujących od 24 czerwca 2020r. a wynikających z art. 38 i art. 81 ustawy z 19 czerwca 2020r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (Dz.U. z 23.06.2020r. poz. 1086) tj. zawartych w tzw. Tarczy 4.0 (IV ustawie antycovidowej). Sąd I instancji, co wynika z opisu części wstępnej, analizował bowiem możliwość objęcia wyrokiem łącznym kar z trzech wyroków SR w B. z 22.10.2019r. w spr. (...), z 05.03.2020r. w spr. (...), z 11.08.2020r. w spr. (...). Spośród tych wyroków tylko jeden wyrok z 11.08.2020r. w spr. (...) zapadł po dniu 24 czerwca 2020r. Sąd odwoławczy zgadza się zaś ze stanowiskiem wyrażonym w komentarzu do Kodeksu Karnego wyd. III opubl WKP 2020 pod red.Violetty Konarskiej-Wrzosek iż „Przepis art. 85 k.k. reguluje relację zachodzącą między przestępstwami popełnianymi przez tego samego sprawę, a także podstawy orzekania kary łącznej. Z dniem 24.06.2020 r. powrócono do cezury czasowej tworzącej zbieg rzeczywisty przestępstw, polegającej na wydaniu pierwszego, chociażby nieprawomocnego wyroku co do któregokolwiek z przestępstw popełnionych przez sprawcę przed jego wydaniem (podobnie jak przy ciągu przestępstw, art. 91 § 1 k.k.). Dotychczasowe uregulowanie będzie stosowane w przypadku kar prawomocnie orzeczonych przed wejściem w życie IV ustawy antycovidowej, tj. przed 24.06.2020 r. (por. art. 81 ust. 1 wyżej wymienionej ustawy). Natomiast nowe rozwiązania prawne dotyczyć będą tylko tych sytuacji, w których wszystkie skazania prawomocne nastąpią po tej dacie. Może zdarzyć się jednak tak, że część skazań nastąpiła przed 24.06.2020 r., a część po tej dacie. Takiej sytuacji nie obejmuje przepis art. 81 ustawy. Pozostanie zatem zastosowanie art. 4 § 1 k.k.” A w świetle tego wybór przez sąd I instancji nowego rozwiązania prawnego, bez zastosowania art. 4§1 kk, gdy większość skazań nastąpiła przed 24.06.2020 r., a tylko jedno po tej dacie, należało uznać w realiach rozpoznawanej sprawy dot. takich skazań, za błędne. Analiza zaś przepisów Kodeksu Karnego dot. kary łącznej sprzed i po 24.06.2020r. , dokonana przez pryzmat art. 4§1kk, wskazuje na to, że to przepisy sprzed 24.06.2020r. są dla sprawcy względniejsze. Po pierwsze należy zauważyć, że zastosowanie przepisów sprzed 24.06.2020r. pozwoli na połączenie kar z wyroków w sprawach w których kary pozbawienia są wykonywane lub będą wykonywane , a w realiach rozpoznawanej sprawy dotyczy to kar z wyroków w sprawach (...), (...) a także w- pominiętej przez sąd I instancji w części wstępnej zaskarżonego wyroku łącznego- sprawie (...), a nie tylko połączenie kar z dwóch wyroków, i to „niskich” kar pozbawienia wolności, jak to nastąpiło w zaskarżonym wyroku łącznym. Po drugie treść art. 86§1kk w brzmieniu obowiązującym po 24.06.2020r. „Sąd wymierza karę łączną w granicach powyżej najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy, nie przekraczając jednak 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności albo 20 lat pozbawienia wolności.” oznacza, że stosując ten przepis nie będzie możliwe orzeczenie kary łącznej z zastosowaniem tzw. zasady absorpcji. Treść art. 86§1kk w nowym brzmieniu należy bowiem rozumieć w ten sposób, że dolną granicą kary łącznej nie może być tylko najsurowsza z kar wymierzonych, ale musi być to kara wyższa od najsurowszej z kar orzeczonych. A przepis art. 86§1kk w brzmieniu sprzed 24.06.2020r. dopuszczał orzeczenie kary łącznej z zastosowaniem tzw. zasady absorpcji, bo sąd wymierzał karę łączna w granicach od najwyższej z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa do ich sumy. A wobec tego zaskarżony wyrok łączny sądu I instancji, wydany z zastosowaniem „nowych” przepisów o karze łącznej, analizowany przez pryzmat art. 4§1kk, nie mógł pozostać w obrocie prawnym. Zastosowanie zaś „starych” , względniejszych przepisów o karze łącznej pozwalało na analizę wydania wyroku łącznego obejmującego kary podlegające wykonaniu, a także podlegające wykonaniu zakazy, a więc przy analizie treści nie tylko wyroków wskazanych w części wstępnej zaskarżonego wyroku, ale i pominiętego tam wyroku łącznego w spr. (...) SR w B.. Jednak w ocenie sądu odwoławczego nie było zasadne aby w wyroku sądu II instancji zmienić treść zaskarżonego wyroku, co wymagałoby nie tylko zastosowania innych przepisów kodeksu karnego o karze łącznej niż te zastosowane przez sąd I instancji, ale i korekty części wstępnej wyroku poprzez wprowadzenie do niej wyroku w sprawie (...) oraz ukształtowania nowej kary łącznej w odniesieniu do innej konfiguracji kar niż dotychczas, a przede wszystkim z uwzględnieniem treści wyroku w sprawie (...), gdyż naruszałoby to wiele przepisów związanych z prawem skazanego do obrony gdyż pozbawiałoby go możliwości zaskarżenia takiego orzeczenia o karze łącznej w którym po raz pierwszy analizowano by wyrok w sprawie (...) i to z zastosowaniem innych przepisów niż w zaskarżonym wyroku. Należy bowiem zgodzić się z tezami zawartymi w pisemnym uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2017 r. w spr. III KK 420/16, OSNKW 2017/8/48 iż „Zgodnie z brzmieniem przepisu art. 6 kpk oskarżonemu (także skazanemu na podstawie art. 1 § 2 k.k.w.) przysługuje prawo do obrony. Należy ono do fundamentalnych praw człowieka potwierdzonych w aktach prawa międzynarodowego (art. 14 ust. 3 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych, art. 6 ust. 3 lit. c Europejskiej Konwencji Praw Człowieka). Gwarantuje je także Konstytucja RP w art. 42 ust. 2. Ujęcie konstytucyjne prawa do obrony jest zbliżone do kodeksowego, ale bardziej precyzyjne niż w art. 6 k.p.k. O ile w tym ostatnim przepisie zawarto ogólną formułę "przysługuje prawo do obrony", to w art. 42 ust. 2 Konstytucji stanowi się o prawie do obrony we wszystkich stadiach postępowania. A skoro tak, to przepis ustawy zwykłej, czyli art. 6 k.p.k., nie powinien być w tym względzie interpretowany inaczej, a zwłaszcza węziej. Przyjąć więc należy, że nie jest dopuszczalne pozbawienie oskarżonego realnego korzystania z prawa do obrony w żadnym stadium postępowania. Nie może ulegać wątpliwości, że jedną z form korzystania z prawa do obrony jest sama możliwość zaskarżenia orzeczenia określającego po raz pierwszy w toku postępowania zakres odpowiedzialności karnej oskarżonego, nie tylko w formie wymierzenia określonych kar za przypisane przestępstwa, ale też wymierzenie kar łącznych. Dodatkowej gwarancji w tym względzie, także w aspekcie prawa do obrony, należy upatrywać w art. 78 Konstytucji, przyznającym każdej ze stron prawo do zaskarżania orzeczeń wydanych w pierwszej instancji (por. uzasadnienie wyroku SN z dnia 18 listopada 2008 r., II KK 121/08, Zbiór orzeczeń SN - Supremus). Byłoby obejściem tej gwarancji konstytucyjnej ukształtowanie modelu postępowania w taki sposób, by kara łączna wymierzana po raz pierwszy w sprawie o wydanie wyroku łącznego nie podlegała zaskarżeniu przez skazanego zwykłym środkiem odwoławczym.” A uwzględnienie, przy kształtowaniu nowej kary łącznej, treści wyroku w sprawie (...) przez sąd II instancji, powodowałoby sytuację w której sąd odwoławczy orzekałby po raz pierwszy o karze łącznej z uwzględnieniem tego jednostkowego wyroku, przy zastosowaniu innych przepisów o karze łącznej niż te zastosowane w zaskarżonym wyroku, co powodowałoby negatywny dla interesu procesowego skazanego skutek w postaci pozbawienia go możliwości kontroli instancyjnej takiego orzeczenia. Co prawda można by zaryzykować twierdzenie, że ewentualne wymierzenie nowej kary łącznej, w której uwzględniono by wyrok w sprawie (...), mogłoby się odbyć przed sądem II instancji, ale tylko wtedy gdyby zdecydowano się na orzeczenie kary łącznej z zastosowaniem najkorzystniejszego wariantu dla skazanego tj. tzw. absorpcji. Jednak uprzednia wielokrotna karalność skazanego, popełnienie wielu przestępstw na przestrzeni dłuższego okresu czasu (w szczególności tych z wyroku w sprawie (...)) i popełnienie nie tylko przestępstw z art. 244 kk, ale i z innej kategorii tj. przeciwko mieniu wskazanych wyroku w sprawie (...), to optuje – w ocenie sądu odwoławczego-przeciwko możliwości orzeczenia kary łącznej z zastosowaniem absorpcji. Skoro więc w realiach niniejszej sprawy orzeczenie kary łącznej pozbawienia wolności dot. kar podlegających wykonaniu, przy uwzględnieniu dotychczas nie uwzględnionej treści wyroku w sprawie (...), najprawdopodobniej doprowadziłoby do zastosowania zasady asperacji (bo taką też zasadę łączenia kar zastosował sąd I instancji przy kształtowaniu zaskarżonego wyroku łącznego, który został zaskarżony na korzyść skazanego), to pozbawienie możliwości zaskarżenia takiego orzeczenia mogłoby naruszać prawo skazanego do obrony (patrz: podobnie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 11 kwietnia 2017 r. w spr. III KK 420/16 iż „W konkluzji należy więc stwierdzić, że w sprawie o wydanie wyroku łącznego, toczącej się w trybie art. 568a § 1 pkt 2 k.p.k., z uwagi na konieczność zagwarantowania skazanemu konstytucyjnego prawa do zaskarżenia wyroku sądu pierwszej instancji, a także do realizowania prawa do obrony przed sądem odwoławczym, wyłączona jest, co do zasady, możliwość wydania przez sąd drugiej instancji orzeczenia co do kary łącznej w sytuacji procesowej, w której sąd pierwszej instancji nie orzekł w przedmiocie kary łącznej obejmującej kary wymierzone za określone przestępstwa prawomocnymi wyrokami. Prawo skazanego do obrony nie byłoby naruszone tylko wtedy, gdyby sąd odwoławczy orzekł tę karę łączną z zastosowaniem pełnej absorpcji.”) Dlatego zachodzi podstawa do uwzględnienia apelacji skazanego co do braku objęcia wyrokiem łącznym wyroku w sprawie (...) i potrzeby korekty orzeczenia sądu I instancji czego jednak nie może dokonać – w realiach niniejszej sprawy- sąd odwoławczy. W tej sytuacji należało uchylić zaskarżony wyrok łączny i przekazać sprawę w zakresie wydania wyroku łącznego uwzględniającego też jednostkowy wyrok w sprawie (...) i powyższe uwagi sądu odwoławczego- sądowi pierwszej instancji. Co zaś do innych uwag zawartych w apelacji skazanego dot. stanu jego zdrowia czy sytuacji rodzinnej, to należy podkreślić, że okoliczności te nie podlegają uwzględnieniu przy orzekaniu kary łącznej. |
||
Wniosek |
||
o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznania |
☒ zasadny ☐ częściowo zasadny ☐ niezasadny |
|
Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny. |
||
Z przyczyn wskazanych w powyższych rozważaniach |
4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU |
|
1. |
|
Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności |
|
5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO |
|
5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji |
|
1. |
Przedmiot utrzymania w mocy |
Zwięźle o powodach utrzymania w mocy |
|
5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji |
|
1. |
Przedmiot i zakres zmiany |
Zwięźle o powodach zmiany |
|
5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji |
|||
5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia |
|||
1.1. |
☐ art. 439 k.p.k. |
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
2.1. |
Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości |
☒ art. 437 § 2 k.p.k. |
|
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
brak uwzględnienia w zaskarżonym wyroku łącznym wyroku w spr. (...), a także niewłaściwe zastosowanie przepisów ustawy Kodeks Karny dot. wyroku łącznego, co omówiono powyżej, to spowodowało konieczność przeprowadzenia przewodu w całości na nowo z uwzględnieniem wyroku w spr. (...), po uzupełnieniu go o nowe dowody. |
|||
3.1. |
Konieczność umorzenia postępowania |
☐ art. 437 § 2 k.p.k. |
|
Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia |
|||
4.1. |
☐ art. 454 § 1 k.p.k. |
||
Zwięźle o powodach uchylenia |
|||
5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania |
|||
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy sąd I instancji winien uwzględnić powyższe rozważania, uzupełnić postępowanie dowodowe poprzez uzyskanie aktualnej opinii o skazanym, danych z KRK, akt spraw jednostkowych w tym z aktualnymi danymi dot. postępowań wykonawczych i wykonania kar i środków karnych, a następnie wydać wyrok łączny z uwzględnieniem wyroku wydanego w spr. (...) SR w B. (przy uwzględnieniu okoliczności, że jest to wyrok łączny, którym połączono karę jednostkową i karę łączną, co należy analizować w konfrontacji z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 18.04.2019r. w spr. K 14/17 według którego art. 86 § 4 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2018 r. poz. 1600, ze zm.) w zakresie, w jakim różnicuje sytuacje osób, wobec których zastosowanie miała już wcześniej instytucja kary łącznej, od osób, co do których ta instytucja zastosowania nie miała, w ten sposób, że umożliwia w stosunku do tej pierwszej kategorii osób podwyższenie dolnej granicy kary łącznej, a także orzeczenie kary rodzajowo surowszej, tj. kary 25 lat pozbawienia wolności, jest niezgodny z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.) |
|||
5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku |
|||
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
||
6. Koszty Procesu |
Punkt rozstrzygnięcia z wyroku |
Przytoczyć okoliczności |
7. PODPIS |