Sygn. akt III U 103/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 marca 2021r.

Sąd Okręgowy w Suwałkach III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Piotr Witkowski

po rozpoznaniu w dniu 12 marca 2021r. w Suwałkach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy H. D. (1)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

o prawo do kolejnego deputatu węglowego i o ekwiwalent pieniężny za deputat węglowy

w związku z odwołaniami H. D. (1)

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O.

z dnia 8 grudnia 2020r. znak (...) i z dnia 10 grudnia 2020r. znak (...)

oddala oba odwołania.

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 08.12.2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił H. D. (2) prawa do kolejnego deputatu węglowego.

Wskazał, iż zgodnie z art. 74 ustawy z dnia 08.09.2000r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) (Dz. U. z 2000r. poz. 948) prawo do deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego przysługuje byłemu pracownikowi kolejowemu pobierającemu emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, przyznaną na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisów ustawy z dnia 12.06.1975r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 1983 r. Nr 144 ze zm.) albo przepisów ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. 2020r., poz. 53), a także członkom rodziny tego pracownika pobierającym po nim rentę rodzinną przyznaną na podstawie wymienionych przepisów.

Świadczenie przysługuje również emerytowi lub renciście, który pobiera emeryturę lub rentę z tytułu zatrudnienia w okresach równorzędnych z okresami zatrudnienia na kolei oraz osobie, której przyznano kolejową emeryturę lub rentę w drodze wyjątku. Prawo do deputatu węglowego nie przysługuje jednak emerytowi lub renciście, jeżeli nie przysługiwało mu w okresie zatrudnienia, z tytułu którego powstało prawo do emerytury lub renty.

W odniesieniu do H. D. (1) nie występują przesłanki warunkujące możliwość uzyskania uprawnień do kolejowego deputatu węglowego, ponieważ nie pracował on na kolei bezpośrednio przed przyznaniem emerytury.

W odwołaniu od tej decyzji H. D. (1) domagał się jej zmiany i przyznania prawa do kolejowego deputatu węglowego. Wskazał, iż zgadza się z organem rentowym jedynie co do tylko jednej okoliczności tj. dotyczącej ostatniego zatrudnienia. Pracował on bowiem od 1.11.2018r. na innym stanowisku, ale tylko i wyłącznie dlatego, że nie mógł kontynuować zatrudnienia właśnie na kolei, w związku z rozwiązaniem z nim umowy o pracę z dniem 31.10.2017r. Od 1980r. pracował jako pracownik kolejowy i pobierał deputat węglowy do dnia ustania zatrudnienia tj. do 31.10.2017 r. Praca na kolei także pozwoliła mu na uzyskanie emerytury pomostowej, ponieważ wykonywał pracę w szczególnych warunkach i udowodnił tym samym wymagany staż pracy. Na tej też podstawie decyzją z dnia 19.10.2020r. uzyskał emeryturę pomostową. Zatem to zatrudnienie na kolei było w zasadzie w 95% podstawą do przyznania mu emerytury pomostowej.

Argumentował, iż z art. 74 ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) wynika, że przesłankami niezbędnymi do przyznania emerytowi prawa do deputatu węglowego są: zatrudnienie na kolei oraz pobieranie już w czasie zatrudnienia deputatu węglowego (tak Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z dnia 4.11.2015r., sygn. III AUa 852/15). Przysługuje ono również byłym pracownikom kolejowym, którzy na podstawie właśnie tego zatrudnienia nabyli emeryturę lub rentę. Istotne jest również, że powyższy przepis nie wymaga, aby przyznana emerytura była pochodną wyłącznie zatrudnienia na kolei oraz, aby praca na kolei była wykonywana bezpośrednio przed przyznaniem prawa do świadczenia, tak jak ma to miejsce u niego. Nie tylko prawo do przyznania emerytury pomostowej, ale także kapitał początkowy zostały wyliczone na podstawie jego zatrudnienia na kolei.

Zatem brak jest w powołanym art 74 ustawy zapisu, aby prawo do deputatu węglowego przysługiwało tylko w związku z tym, że bezpośrednio przed przejściem na emeryturę musiałby być zatrudniony na kolei, ale przysługuje wszystkim byłym pracownikom kolejowym, jeśli podstawa wymiaru emerytury ustalona została na podstawie okresu zatrudnienia na kolei.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie. Podtrzymał podstawy skarżonej decyzji i dodatkowo wskazał, iż zaskarżona decyzja dotyczy wniosku H. D. (1) złożonego w dniu 28.10.2020r.

Podkreślił, że zgodnie z art. 74 ust. 1 ustawy z dnia 08.09.2000r. o komercjalizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) (Dz.U. z 2018r. poz. 1311) byłemu pracownikowi kolejowemu pobierającemu emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, przyznaną na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisów ustawy z dnia 12.06.1975r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych albo przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a także członkom rodziny tego pracownika pobierającym po nim rentę rodzinną przyznaną na podstawie wymienionych przepisów, przysługuje prawo do deputatu węglowego w ilości 1.800kg węgla kamiennego rocznie, w formie ekwiwalentu pieniężnego.

Natomiast decyzją z dnia 19.10.2020r. przyznano odwołującemu się prawo do emerytury pomostowej. W okresie od 18.08.1980r. do 31.10.2017r. był on zatrudniony w (...) Sp. z o.o. (...)w O.. Następnie od dnia 05.02.2018r. do 25.09.2020r. podjął zatrudnienie w Muzeum (...) w E., na stanowisku kierownika pociągu.

Organ rentowy odmówił prawa do deputatu węglowego, gdyż przed przyznaniem prawa do emerytury jego ostatnim zatrudnieniem nie była kolej.

Zgodnie z orzecznictwem sądowym prawo do deputatu węglowego przysługuje byłym pracownikom kolejowym, którzy właśnie na podstawie tego zatrudnienia uzyskali emeryturę (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 16.05.2019r., sygn. III AUa 96/2019, wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 07.03.2012r., sygn. III AUa 1699/11). Natomiast ostatnim pracodawcą odwołującego się nie była kolejowa jednostka organizacyjna.

Organ rentowy wskazywał, iż przepisy ustawy restrukturyzacyjnej są unormowaniami szczególnymi, które należy interpretować zgodnie z ich literalnym brzmieniem i niedopuszczalna jest wykładnia rozszerzająca. Nie każdemu byłemu pracownikowi kolejowemu, który w okresie zatrudnienia otrzymywał deputat węgłowy przysługuje ekwiwalent za deputat węglowy, jako dodatek do emerytury.

Prawo do deputatu węglowego przysługuje pracownikom pracującym na kolei oraz byłym pracownikom kolejowym, którzy na podstawie właśnie tego zatrudnienia nabyli emeryturę lub rentę. Tym samym nabycie prawa do emerytury pomostowej, wyklucza skuteczne przyznanie prawa do deputatu węglowego. Nie zmienia tego fakt wcześniejszego wykonywania pracy na kolei. Wraz z ustaniem zatrudnienia na kolei ustaje prawo do deputatu węglowego. Brak związku czasowego między zatrudnieniem na kolei, a przejściem na emeryturę wskazuje, że odwołujący się nie uzyskał emerytury, której tytułem jest zatrudnienie na kolei.

Również decyzją z dnia 10.12.2020r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. odmówił H. D. (2) prawa do przyznania ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy.

Wskazała, iż zgodnie z art. 74 ust. 1 ustawy o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) deputat węglowy w formie ekwiwalentu pieniężnego jest wypłacany byłym pracownikom kolejowym, pobierającym świadczenia wypłacane na podstawie określonych przepisów ustaw.

Są to następujące świadczenia:

- emerytura lub renta przyznana na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin,

- renta przyznana na podstawie ustawy o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych,

- emerytura przyznana na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub na podstawie przepisów ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Warunkiem wypłaty deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego, wypłacanego jako dodatek do emerytury, jest pozostawanie w zatrudnieniu na kolei ostatnio przed przejściem na emeryturę. Warunek pozostawania w zatrudnieniu na kolei bezpośrednio przed przejściem na emeryturę jest spełniony również wówczas, gdy były pracownik kolejowy bezpośrednio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę pobierał np. świadczenie przedemerytalne, zasiłek przedemerytalny, zasiłek dla bezrobotnych, czy też rentę z tytułu niezdolności do pracy, o ile bezpośrednio przed nabyciem prawa do tego świadczenia pozostawał w zatrudnieniu na kolei, a w okresie w którym miał ustalone prawo do świadczenia nie wykonywał innej pracy lub działalności.

W związku z faktem, że przed nabyciem prawa do emerytury pomostowej pozostawał on w zatrudnieniu innym niż na kolei, deputat węglowy w formie ekwiwalentu pieniężnego mu nie przysługuje.

W odwołaniu od tej decyzji H. D. (1) też domagał się jej zmiany i przyznania prawa do ekwiwalentu pieniężnego za deputat węglowy. Argumentował identycznie, jak w przypadku odwołania od decyzji z dnia 08.12.2020r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie i podtrzymał podstawy skarżonej decyzji, przytaczając argumenty jak w przypadku decyzji z dnia 08.12.2020r.

Postanowieniem z dnia 11.02.2021r. oba odwołania połączono do wspólnego rozpoznania z uwagi na tożsamość faktyczną i prawną.

Sąd Okręgowy ustalił i zważył, co następuje:

Odwołań za uzasadnionych nie można było uznać.

Organ rentowy odmawiając H. D. (2) deputatu węglowego wskazywał na niewykazanie przez niego, że przed przyznaniem mu prawa do emerytury jego ostatnim zatrudnieniem była praca na kolei. To stanowisko organu rentowego było błędne, gdyż podstawę odmowy przyznania odwołującemu się prawa do deputatu węglowego stanowiła inna okoliczność. Przed jej podaniem ponownie należy przywołać treść art. 74 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 08.09.2000r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) (Dz. U. z 2000r. poz. 948), zgodnie z którym byłemu pracownikowi kolejowemu pobierającemu emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, przyznaną na podstawie przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisów ustawy z dnia 12.06.1975r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 1983 r. poz. 144, z późn. zm.) albo przepisów ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 53, 252, 568, 1222 i 1578), a także członkom rodziny tego pracownika pobierającym po nim rentę rodzinną przyznaną na podstawie wymienionych przepisów, przysługuje prawo do deputatu węglowego w ilości 1800 kg węgla kamiennego rocznie, w formie ekwiwalentu pieniężnego.

Prawo do deputatu węglowego przysługuje również emerytowi lub renciście, który pobiera emeryturę lub rentę z tytułu zatrudnienia w okresach równorzędnych z okresami zatrudnienia na kolei, oraz osobie, której przyznano kolejową emeryturę lub rentę w drodze wyjątku.

W sprawie bezspornym jest, iż odwołujący się na mocy decyzji z dnia 19.10.2020r. ma przyznane prawo do emerytury pomostowej od dnia 26.09.2020r. Jak zaś wynika z treści powołanych powyżej przepisów, emeryci z ustalonym prawem do emerytury pomostowej nie zostali uwzględnieniu wśród osób uprawnionych do deputatu węglowego. Kwestie, czy i przez jaki okres pracowali na kolei, czy byli wówczas uprawnieni do deputatu węglowego, nie mają zatem znaczenia odnośnie odwołującego się, gdyż przepisy w ogóle nie przewidują ustalania takich uprawnień dla osób pobierających emeryturę pomostową, która jest przyznawana na podstawie odrębnego aktu prawnego tj. ustawy z 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych (t.j. Dz. U. z 2018r. poz. 1924 ze zm.) i do jej przyznania należy spełnić zupełnie inne warunki niż przy świadczeniach z ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Mając powyższe na uwadze należy uznać, iż argumenty organu rentowego podane w obu decyzjach nie uwzględniały w ogóle okoliczności, która w sprawie ma zasadnicze znaczenie. Kwestie związane z bezpośrednim zatrudnieniem na kolei nie miały znaczenia w świetle uprawnień do emerytury pomostowej.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 14 §1 kpc Sąd oddalił oba odwołania.

Stosownie do treści art. 148 1 §1 kpc rozpoznano sprawę na posiedzeniu niejawnym, bowiem treść tego artykułu pozwala na to sądowi, jeżeli uzna, że ze względu na całokształt zgłoszonych twierdzeń i wniosków możne to uczynić.

mt