UZASADNIENIE

W pozwie z 14 lipca 2020 roku, skierowanym przeciwko A. S. (2) z domu F., powód R. S. reprezentowany przez pełnomocnika profesjonalnego w osobie radcy prawnego, wniósł o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w postaci postanowienia Sądu Okręgowego w Piotrkowie Trybunalskim z dnia 12 marca 2020 roku wydanego w sprawie II Ca 431/19, II Cz 452/19 opatrzonego klauzulą wykonalności w dniu 16 czerwca 2020 roku. Powód wniósł również o zasądzenie na jego rzecz od pozwanej zwrotu kosztów postępowania, zwolnienie go w całości od kosztów sądowych oraz o zabezpieczenie powództwa poprzez zawieszenie postępowania egzekucyjnego prowadzonego przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa w Łodzi M. G. w sprawie Km 1765/20 – do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w przedmiotowej sprawie. Jako podstawę faktyczną swojego roszczenia powód wskazał na fakt skutecznego złożenia pozwanej po dniu powstania tytułu wykonawczego zarzutu potrącenia ( pozew k. 3-7, pełnomocnictwo k. 8).

Postanowieniem z dnia 20 lipca 2020 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, II Wydział Cywilny Sekcja Egzekucyjna zabezpieczył powództwo złożone w przedmiotowej sprawie w ten sposób, że zawiesił postępowanie egzekucyjne prowadzone przeciwko powodowi przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa w Łodzi M. G. w sprawie Km 1765/20 do czasu prawomocnego zakończenia postępowania w przedmiotowej sprawie ( postanowienie k. 41).

Postanowieniem z dnia 9 listopada 2020 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, II Wydział Cywilny Sekcja Egzekucyjna oddalił wniosek powoda o zwolnienie go z kosztów sądowych ( postanowienie k. 69).

W odpowiedzi na pozew z dnia 31 grudnia 2020 roku (prezentata Sądu) pozwana A. S. (1) wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie od powoda na jej rzecz zwrotu kosztów postępowania według norm przepisanych. Na uzasadnienie stanowiska zajętego w petitum odpowiedzi na pozew pozwana wskazała na fakt, że lokal mieszkalny położony w Ł., który był przedmiotem orzekania przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim został zakupiony jako inwestycja dla wspólnego dziecka stron i przez czasu czas trwania postępowania działowego był on wynajmowany za kwotę wyższą niż kwota miesięcznej raty kredytu hipotecznego jaki został zaciągnięty przez nią i powoda na potrzeby zakupu tego mieszkania. W związku z tym w ocenie pozwanej w czasie trwania postepowania działowego i obecnie powód nie ponosi żadnych kosztów utrzymania tego mieszkania ani kosztów spłaty jego kredytu. Podniosła, że raty kredytu hipotecznego w dalszym ciągu winny być spłacane z kwot uzyskanych z wynajmu przez powoda spornego lokalu mieszkalnego oraz, że w czasie około 60 miesięcy kredyt hipoteczny zostałby z tych kwot spłacony. W treści uzasadnienia odpowiedzi na pozew pozwana wskazała również, że w kwietniu 2020 roku otrzymała od powoda informację w drodze elektronicznej o całkowitej spłacie kredytu i potrąceniu części należności, jednak z potrąceniem tym się nie zgadza ( odpowiedź na pozew k. 89-93).

Na dalszym etapie postępowania w sprawie strony pozostały na ich dotychczasowych stanowiskach. Na rozprawie w dniu 9 lutego 2021 roku pełnomocnik powoda sprecyzowała żądanie pozwu poprzez wskazanie, że żąda pozbawienia wykonalności tytułu wykonawczego w zakresie jego punktu 6 podpunkt „a” ( protokół elektroniczny rozprawy z dnia 9 lutego 2021 roku k. 130-134).

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 5 lutego 2019 roku Sąd Rejonowy w Tomaszowie Mazowieckim w sprawie I Ns 161/14, w sprawie z wniosku A. S. (1) z udziałem R. S. o podział majątku wspólnego między innymi przyznał na własność uczestnika postępowania odrębną własność lokalu mieszkalnego położonego w Ł. przy ul. (...), który był obciążony hipoteką do spłaty 129.906,20 zł ( punkt I podpunkt 1 litera b) oraz tytułem wyrównania udziałów oraz rozliczenia nakładów na majątek wspólny zasądził od R. S. na rzecz A. S. (1) dopłatę w kwocie 19.480,66 zł płatną w 48 ratach miesięcznych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie na wypadek uchybienia opisanych terminów płatności poszczególnych rat ( punkt VI). Na skutek apelacji złożonej przez obie strony postępowania powyżej opisane postanowienie zostało zmienione przez Sąd Okręgowy w Piotrkowie Trybunalskim w sprawie II Ca 431/19, II Cz 452/19 postanowieniem z dnia 12 marca 2020 roku miedzy innymi w ten sposób, że zasądził od uczestnika postępowania R. S. na rzecz A. S. (1) tytułem wyrównania udziałów kwotę 38.600,00 zł płatną w terminie do końca kwietnia 2020 roku wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w razie uchybienia terminowi płatności do dnia zapłaty (punkt 6 „a”) oraz zasądził od uczestnika postępowania R. S. na rzecz A. S. (1) kwotę 75.561,80 zł z odroczeniem terminu jej płatności do końca grudnia 2020 roku (punkt 6 „b”). Orzeczenie to było prawomocne od dnia 12 czerwca 2020 roku. Postanowieniu temu została w dniu 16 czerwca 2020 roku nadana sądowa klauzula wykonalności ( tytuł wykonawczy w aktach egzekucyjnych k. 3).

Na zakup lokalu mieszkalnego położonego w Ł. przy ul. (...) dla której to nieruchomości Sąd Rejonowy dla Łodzi – Widzewa w Łodzi, Wydział XVI Ksiąg wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...), A. i R. S. zaciągnęli w Banku (...) Spółka Akcyjna kredyt hipoteczny numer (...) z dnia 22 marca 2011 roku. Dla zabezpieczenia w/w kredytu na nieruchomości została ustanowiona hipoteka umowna do kwoty 337.500 zł. W dniu 20 marca 2020 roku R. S. dokonał całkowitej spłaty powyżej opisanego kredytu hipotecznego, a umowa ta wygasła. Kwota całkowitej spłaty kredytu wynosiła w dniu 18 marca 2020 roku 108.553,95 zł – kwota wpłacona do banku to 109.000 zł ( zaświadczenie z dnia 27 marca 2020 roku k. 20, umowa kredytu k. 22-29, potwierdzenie wykonania przelewu k. 21, wiadomość email k. 35, okoliczność niesporna pomiędzy stronami postępowania).

W wiadomości e-mail (adres odbiorcy (...)) z dnia 30 kwietnia 2020 roku R. S. powiadomił A. S. (1) o spłacie pozostałej części kredytu hipotecznego obciążającego obie strony przedmiotowego postępowania. Jednocześnie zawiadomił ją o kompensacie jego należności względem A. S. (1) w wysokości 38.600 zł z jego roszczeniami o zwrot połowy kwoty spłaconego kredytu – to jest kwoty 54.276,98 zł. Wezwał jednocześnie A. S. (1) do zwrotu na jego rzecz należnej mu brakującej kwoty 15.676,98 zł ( wiadomość email – k. 35, przesłuchanie powoda w charakterze strony w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 9 lutego 2021 roku k. 131-132).

Wiadomość ta dotarła do A. S. (1), przeczytała ona jej treść, ale z uwagi na fakt, że się z nią nie zgadzała – pozostawiła ja bez odpowiedzi ( przesłuchanie A. S. w charakterze strony w protokole elektronicznym rozprawy z dnia 9 lutego 2021r. k. 132-133).

W kolejnym piśmie z dnia 29 czerwca 2020 roku nadanym do pozwanej listem poleconym tego samego dnia, powód R. S. ponownie złożył jej oświadczanie o potrąceniu ( pismo z dnia 29 czerwca 2020 roku wraz z potwierdzeniem nadania k. 31). Pismo to nie zostało podjęte przez pozwaną ( okoliczność bezsporna).

W kolejnej wiadomości e-mail z dnia 8 lipca 2020 roku (adres odbiorcy (...)) powód ponownie przesłał pozwanej oświadczenie o potrąceniu tożsamej treści ( wiadomość e-mail k. 30).

Podobnej treści pismo zawierające oświadczenie o potrąceniu powód starał się doręczyć pozwanej kurierem na adres jej pracodawcy. Pozwana odmówiła przyjęcia przesyłki kurierskiej po uzyskaniu wiadomości, że jej nadawcą jest R. S. ( protokół przekazania towaru k. 36, śledzenie przesyłki k. 37).

A. S. (1) z zasady nie odbiera korespondencji przesyłanej jej przez było męża, odbiera jedynie wiadomości e-mail z których tytułu wynikało, że dotyczą ich wspólnego dziecka. W tytule maila powoda z dnia 8 lipca 2020 roku wskazano słowo oświadczenie, dlatego pozwana go nie odczytała. Wobec faktu, że pozwanej była znana treść pierwszej korespondencji od powoda w sprawie spłaty kredytu i zapoznała się z jej treścią nie widziała ona konieczności zapoznawania się z takimi samymi wiadomościami po raz kolejny. Pozwana uważała, że na złożenie oświadczenia o potrąceniu druga strona musi wyrazić zgodę, dlatego uznawała, że potrącenie dokonane przez powoda nie jest skuteczne ( przesłuchanie pozwanej w charakterze strony w protokole elektroniczny rozprawy z 9 lutego 2021 roku k. 132-133).

W dniu 5 czerwca 2020 roku na wniosek wierzycielki A. S. (1) zostało wszczęte przez Komornika Sądowego przy Sądzie Rejonowym dla Łodzi – Widzewa w Łodzi M. G. postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 1765/20 - przeciwko R. S.. Postępowanie egzekucyjne dotyczyło obowiązku zapłaty przez R. S. na rzecz A. S. (1) kwoty 38.600 zł zasądzonej postanowieniem działowym na jej rzecz tytułem wyrównania udziałów w majątku wspólnym. Egzekucja w przedmiotowej sprawie została skierowana do należącej do dłużnika nieruchomości położonej w Ł. przy ul. (...). Postępowanie to obecnie pozostaje zawieszone w trybie zabezpieczenia przedmiotowego powództwa ( zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z nieruchomości k. 39; wniosek egzekucyjny k. 1-2, tytuł wykonawczy k. 3, zawiadomienie o wszczęciu egzekucji k. 13, zawiadomienie o wszczęciu egzekucji z nieruchomości k. 15 – w aktach egzekucyjnych).

O to samo roszczenie na wniosek A. S. (1) również Komornik Sądowy przy Sądzie Rejonowym w Żyrardowie M. S. wszczął przeciwko powodowi R. S. postępowanie egzekucyjne w sprawie Km 1769/20. Zostało ono skierowane również do nieruchomości powoda ( zawiadomienie o wszczęciu egzekucji - k. 38, okoliczność niesporna pomiędzy stronami postępowania).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie zeznań stron postępowania oraz powołanych powyżej dokumentów. Zeznania stron nie budziły wątpliwości sądu co ich prawdziwości i zgodności z ustalonym stanem faktycznym sprawy.

Sąd oddalił wnioski dowodowe złożone przez pozwaną, które dotyczy ustalenia szeregu okoliczności faktycznych z okresu czasu sprzed powstania tytułu wykonawczego, jako nie mające znaczenia dla ustalenia stanu faktycznego sprawy. Jak bowiem wynika z treści art.840 k.p.c. pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności może dotyczyć okoliczności zaistniałych w sprawie po jego powstaniu. Za niezasadny Sąd uznał również złożony przez pozwaną wniosek dotyczący ustalenia wysokości możliwego do uzyskania czynszu na wynajem spornej nieruchomości położonej w Ł. za okres po powstaniu tytułu wykonawczego, gdyż wniosek ten uznać należało za niedopuszczany oraz ingerujący w prawo własności powoda do spornego lokalu mieszkalnego, jako należącego wyłącznie do niego.

Sąd Rejonowy zważył, co następuje:

Jak wynika z treści art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. – dłużnik może w drodze powództwa żądać pozbawienia tytułu wykonawczego wykonalności w całości lub części albo ograniczenia, jeżeli po powstaniu tytułu egzekucyjnego nastąpiło zdarzenie, wskutek którego zobowiązanie wygasło albo nie może być egzekwowane (…) a także na zarzucie potrącenia.

Wskazać więc należy wyraźnie, że powód oparł żądanie pozwu złożonego w przedmiotowej sprawie na uprawnionej przesłance pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności.

Mając na uwadze treść art. 203¹ k.p.c. wskazać należy, że zarzut podniesiony przez powoda był również dopuszczalny w świetle tego przepisu wobec przedstawienia Sądowi dokumentu (zaświadczenia) nie pochodzącego wyłącznie od niego, a pochodzącego od Banku.

Przechodząc do rozważań merytorycznych na zgłoszonym zarzutem potrącenia wskazać należy, że jest ono bardzo przydatnym instrumentem, który pozwala na umorzenie wzajemnych wierzytelności. Ma ono zastosowanie, gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie wierzycielami i dłużnikami, a przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy oznaczone co do gatunku. Potrącenie ułatwia obrót pieniądza i prowadzi do faktycznego wyegzekwowania należności.

Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 498 k.c. § 1 obie wierzytelności muszą być wymagalne, aby potrącenie było możliwe. Dotychczasowe orzecznictwo wypracowało jednak odmienne stanowisko, w świetle którego wymagalna musi być tylko wierzytelność przedstawiona do potrącenia (przysługująca podmiotowi, który składa oświadczenie o potrąceniu). Jest to istotne ułatwienie dla podmiotów, które chcą dokonać potrącenia, mają wymagalną wierzytelność i nie chcą czekać, aż upłynie termin spełnienia wierzytelności przeciwnej. Pogląd ten potwierdził ostatnio Sąd Najwyższy w wyroku z 5 marca 2019 r. (II CSK 41/18, L.), w którym uznał, że przesłanką skutecznego potrącenia, wbrew treści art. 498 k.c., jest wymagalność tylko wierzytelności potrącającego. W odniesieniu natomiast do wierzytelności przeciwstawnej za wystarczającą Sąd Najwyższy uznał przesłankę możliwości jej zaspokojenia.

Wszystkie powyżej opisane przesłanki skuteczności potrącenia zostały w przedmiotowej sprawie spełnione. Po spłacie kredytu hipotecznego obciążającego solidarnie obie strony postępowania, powód miał możliwość (roszczenie wymagalne) domagać się zwroty połowy zapłaconej kwoty kredytu od pozwanej. Celem skutecznego złożenia jej oświadczenia o potrąceniu, pomimo tego że nie miał takiego obowiązku – zaczekał do terminu płatności jego należności na rzecz pozwanej a więc do dnia 30 kwietnia 2020 roku. Aby oświadczenie o potrąceniu mogło okazać się skuteczne musiało ono dotrzeć do drugiej strony w taki sposób, aby mogła ona zapoznać się z jego treścią. Pozwana wprost w odpowiedzi na pozew przyznała, że przeczytała korespondencję mailową od powoda zawierającą „kompensatę” ich wzajemnych roszczeń. Niezasadnie jednak przyjęła, że na takie działanie powoda musi ona wyrazić zgodę. Sąd uznał również, że powód po tym terminie (po 30 kwietnia) wielokrotnie podejmował próby doręczenia pozwanej ponownie – w drodze tradycyjnej pocztowej – oświadczenia o potrąceniu na piśmie, a pozwana w pełni świadomie korespondencji tej nie podejmowała wiedząc kto jest jej nadawcą. Wprost oświadczyła przed Sądem, że znała treść korespondencji, którą próbował jej przesłać powód i nie widziała konieczności jej podejmowania. Tym samym skuteczność złożenia przez powoda oświadczenia o potrąceniu pozwanej nie budzi wątpliwości Sądu.

Wobec skutecznego złożenia przez powoda pozwanej oświadczenia o potrąceniu, za zasadne Sąd uznał uwzględnienie w całości żądania pozwu o czym orzekł jak w treści punktu 1 sentencji wyroku.

O kosztach postępowania Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. uznając, że pozwana przegrała przedmiotową sprawę w całości. Winna ona więc zwrócić powodowi koszty poniesione przez niego w sprawie. Na koszty te złożyła się: opłata sądowa od pozwu w wysokości 1.930 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa – 17 zł oraz wynagrodzenie pełnomocnika profesjonalnego powoda w stawce minimalnej – 3.600 zł. Treść punktu drugiego wyroku Sądu odpowiada ponadto treści przepisu art. 98 § 1¹ k.p.c. w zakresie odsetek należnych od zasądzonych kosztów procesu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE