UZASADNIENIE

Wyroku z dnia 5 sierpnia 2020 roku

Pozwem z dnia 27 października 2017 roku powodowie: A. B. - występująca również jako przedstawiciel ustawowy małoletniego powoda B. B., reprezentowani przez pełnomocnika (radcę prawnego), domagali się zasądzenia od pozwanego TUZ Towarzystwa (...) z siedzibą w W.:

- na rzecz powódki A. B. kwoty 27 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lipca 2017 roku do dnia zapłaty, tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę
w następstwie zdarzenia drogowego z dnia 18 grudnia 2015 roku, oraz

- na rzecz powoda B. B. kwoty 10 000 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 lipca 2017 roku do dnia zapłaty.

Nadto powodowie wnieśli o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu, według norm prawem przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego oraz 34 zł tytułem kosztów opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

W uzasadnieniu złożonego pozwu pełnomocnik strony powodowej podał, że w dniu 18 grudnia 2015 roku w L. miało miejsce zdarzenie drogowe, w wyniku którego A. B. i B. B. zostali potrąceni na przejściu dla pieszych, doznając urazów. Sprawca zdarzenia drogowego, kierujący pojazdem marki P. w dacie zdarzenia był ubezpieczony w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych u pozwanego zakładu ubezpieczeń. Pierwsza pomoc została udzielona A. B. w (...) nr 4 w L., zaś B. B. w (...)
w L.. Wskazano, iż powódka doznała wówczas urazów obejmujących liczne okolice ciała, tj. stłuczenia lewej nogi w okolicy miednicy i kolana, urazu lewego biodra
i kręgosłupa w odcinku L-S, Th skutkującymi dolegliwościami bólowymi, zasinieniem uda, łydki i kolana oraz krwawieniem. B. B. doznał zaś urazów nóg, rąk i tułowia
w postaci podbiegnięć krwawych i otarć skóry z towarzyszącym bólem kończyn dolnych. Zdaniem strony powodowej zdarzenie drogowe z dnia 18 grudnia 2015 roku wywołało
w organizmie A. B., jak również B. B. istotne następstwa zdrowotne, natury psychicznej i fizycznej.

W toku przeprowadzonego przez pozwanego ubezpieczyciela postępowania likwidacyjnego, przyznano A. B. łącznie 3 000 zł tytułem zadośćuczynienia
i 924,88 zł tytułem odszkodowania za poniesione koszty leczenia i rehabilitacji. B. B. przyznano 2 000 zł tytułem zadośćuczynienia.

Pełnomocnik strony powodowej w zakresie roszczenia o odsetki za zwłokę wskazał, że winny należeć się od dnia następnego po 25 lipca 2017 roku, kiedy to pozwany określił swoje stanowisko w sprawie.

( pozew, k. 66-76; pełnomocnictwo procesowe, k. 2-3)

Pozwane TUZ Towarzystwo (...) z siedzibą w W. pismem z dnia 15 stycznia 2018 roku stanowiącym odpowiedź na pozew wniosło
o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powodów na rzecz pozwanego solidarnie kosztów postępowania według norm przepisanych.

W uzasadnieniu tak wyrażonego stanowiska pełnomocnik ubezpieczyciela podniósł, że dochodzone pozwem kwoty zadośćuczynienia nie znajdują uzasadnienia
w zgromadzonym materiale dowodowym, a nadto iż strona powodowa uchybiła ciężarowi dowodu i nie udowodniła rozmiaru doznanej szkody, a przyznane dotychczas środki
w pełni rekompensują doznaną krzywdę.

Odnośnie odsetek wskazano na brak podstaw do przyjęcia przez Sąd, jako daty początkowej ich wymagalności - 25 lipca 2017 roku, bowiem zgłoszone przez stronę powodową dowody na nowe okoliczności umożliwią ocenę stanu zdrowia powodów dopiero w chwili zamknięcia rozprawy, wobec czego to data wyrokowania powinna być właściwa do przyznania ewentualnych odsetek za opóźnienie.

( odpowiedź na pozew, k. 148-151; pełnomocnictwo procesowe k. 90)

Strony w toku procesu konsekwentnie podtrzymywały tak ustalone stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 18 grudnia 2015 roku, w L. J. R. kierujący pojazdem marki P., podczas wykonywania manewru skrętu w lewo z ul. (...)
w ul. (...) przodem pojazdu najechał na A. B. i B. B. przechodzących przez jezdnię w linii chodnika. W dniu zdarzenia pojazd marki P. był objęty ubezpieczeniem odpowiedzialności cywilnej kierujących pojazdami OC w TUZ Towarzystwie (...) z siedzibą w W..

( niesporne, a nadto notatka urzędowa o kolizji drogowej w a. sprawy tut. Sądu o sygn. III W 404/16, k. 200)

J. R. za najechanie pojazdem marki P. 18 grudnia 2015 roku na pieszych A. i B. B., czym stworzył zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym, został ukarany wyrokiem nakazowym z dnia 2 lutego 2016 roku, zapadłym przed tut. Sądem w sprawie o sygn. III W 404/16 – grzywną.

( dowód: wyrok nakazowy z 2.02.2016 r., w a. sprawy tut. Sądu o sygn. III W 404/16, k. 222)

B. B. z miejsca zdarzenia został przetransportowany przez zespół ratownictwa medycznego do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego (...) Szpitala (...) w L.. Podjęta diagnostyka nie wykazała zmian pourazowych. Został wypisany do domu z zaleceniem kontroli w Przychodni Lekarza (...).

( dowód: kserokopia: karty medycznych czynności ratunkowych, k. 242; karty informacyjnej (...) w L., k. 241; opinia biegłego w osobie P. A. i A.Wojewody-W., k. 331-332 i k. 356-357)

A. B. odmówiła przewiezienia do szpitala. Jednakże tego samego dnia
z powodu bólu lewego kolana oraz lewego biodra zgłosiła się do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego (...) Publicznego Szpitala (...) w L.. Rozpoznano wówczas stłuczenia w okolicy bioder, miednicy i kolana. W badaniu RTG kręgosłupa szyjnego stwierdzono spłycenie lordozy z tendencją do kyfotycznego ustawienia na poziomie C5, C6. RTG kręgosłupa piersiowego i lędźwiowego nie wykazało zmian pourazowych. Została wypisana do domu tego samego dnia z zaleceniami odpoczynku, leżenia, stosowania farmakoterapii w postaci V. żelu i K. oraz kontroli w (...). Wystawiono zwolnienie lekarskie na okres od 18 do 24 grudnia 2015 roku, przedłużane do 29 lutego 2016 roku.

( dowód: kserokopia karty informacyjnej (...) nr 4 w L., k. 248-249; (...), k. 53-57; opinia biegłego w osobie P. A. i A.Wojewody-W., k. 324-330 i k. 349-355)

A. B. kontynuowała leczenie u lekarza ortopedy w (...) w L. od dnia 22 grudnia 2015 roku. Odbyła wówczas trzy wizyty w dniach 22 i 28 grudnia 2015 roku oraz 11 stycznia 2016 roku. Rozpoznano stłuczenia lewego biodra i lewego kolana oraz kręgosłupa w odcinku L-S i Th. Zgłaszała dolegliwości bólowe kręgosłupa w odcinku L-S i Th ograniczające ruchomość kręgosłupa oraz lewego biodra
i kolana. Stwierdzono objawy korzeniowe wynikające z podrażnienia korzeni rdzeniowych odcinka lędźwiowo-krzyżowego kręgosłupa. Nadto odbyła trzy wizyty w dniach 25 stycznia, 12 i 29 lutego 2016 roku w (...) Lekarze (...)
w L..

W dniach od 4 do 22 stycznia 2016 roku A. B. odbyła w Centrum Rehabilitacyjno-Sportowym M. w L. kompleksową rehabilitację
z zastosowaniem: lasera, mobilizacji, fali elektromagentycznej (...) oraz kinesiotapingu.

Od dnia 20 stycznia do 17 listopada 2017 roku odbyła nadto cztery wizyty u lekarza neurologa w Poradni Neurologicznej (...) w L.. W badaniu z dnia 20 stycznia 2017 roku stwierdzono ograniczenie ruchomości kręgosłupa w odcinku C i L-S, ograniczenie ruchomości bioder oraz zaburzenia na prawej kończynie dolnej, głównie na stopie oraz utrzymujące się obustronne objawy korzeniowe.

( dowód: kserokopia: indywidulanej karty zleceń, k. 229; zaświadczenia, k. 230; historii choroby, k. 234-236; historii leczenia, k. 266-268 i k. 274-275; historii choroby, k. 278-281; opinia biegłego w osobie P. A. i A.Wojewody-W., k. 324-330 i k. 349-355)

Pismem datowanym na 1 czerwca 2016 roku działający w imieniu poszkodowanych pełnomocnik, zgłosił u ubezpieczyciela sprawcy kolizji zaistniałą szkodę i wniósł
o przyznanie na rzecz A. B. kwoty 1 025 zł tytułem odszkodowania i 30 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wskutek zdarzenia drogowego z dnia 18 grudnia 2015 roku. Nadto domagał się zapłaty na rzecz B. B. kwoty 20 000 zł tytułem zadośćuczynienia. Ubezpieczyciel potwierdził przyjęcie zgłoszenia szkody
z dniem 13 czerwca 2016 roku.

( dowód: kserokopia wezwania do zapłaty, k. 108v-111; kopia wiadomości e-mail, k. 107v i k. 137v w a. szkody)

W ramach przeprowadzonego postępowania likwidacyjnego, w oparciu o przedłożoną przez poszkodowanych dokumentację medyczną, stan zdrowia A. B. i B. B. ocenił lekarz orzecznik działający w imieniu ubezpieczyciela o specjalności
z zakresu ortopedii i traumatologii. Lekarz stwierdził, iż doznany zarówno u jednego, jak
i drugiego poszkodowanego na skutek zdarzenia z dnia 18 grudnia 2015 roku – uraz, wywołał skutki w postaci zespołu bólowego przy rozpoznaniu urazów powierzchniowych, a poszkodowani nie wymagali sprawowania nad nimi dodatkowej opieki. Mając na uwadze powyższe wnioski ubezpieczyciel pismem z dnia 15 czerwca 2016 roku przyznał na rzecz B. B. i A. B. tytułem zadośćuczynienia po 2 000 zł.
W wyniku odwołania od decyzji ubezpieczyciela kwota przyznanego świadczenia na rzecz B. B. nie uległa zmianie, zaś na rzecz A. B. ubezpieczyciel przyznał pismem datowanym na 24 lipca 2017 roku dodatkowo 1 000 zł tytułem zadośćuczynienia i 924,88 zł tytułem odszkodowania za poniesione koszty leczenia i rehabilitacji.

( kserokopia: orzeczeń lekarskich, k. 97 i 136v-137; decyzji z dnia 15.06.2016 r., k. 138 i k. 108; pisma z 24.07.2017 r., k. 133 i k. 93)

A. B. w wyniku zdarzenia drogowego z dnia 18 grudnia 2015 roku doznała stłuczenia lewego biodra i lewego kolana, a także urazu odcinka kręgosłupa Th i L-S. Nie stwierdzono u niej żadnych uszkodzeń strukturalnych, tj. złamań, czy zwichnięć
w obrębie kręgosłupa. Po zdarzeniu wystąpiły objawy korzeniowe wynikające
z podrażnienia korzeni rdzeniowych odcinka lędźwiowo-krzyżowego. Zaburzenia te utrzymywały się przez okres dłuższy niż 6 miesięcy i musiały być poddane leczeniu. Nadto w organizmie A. B. uwidoczniono zmiany zwyrodnieniowe. Uraz jakiego doznała 18 grudnia 2015 roku mógł wyzwolić szereg objawów w postaci dolegliwości bólowych, czy objawów korzeniowych, które wcześniej nie występowały. Same dolegliwości bólowe towarzyszyły poszkodowanej przez okres pierwszych kilku tygodni po zdarzeniu i mogły powodować ograniczenia w życiu codziennym, a także czasowo ograniczyć możliwość wykonywania pracy zawodowej, uprawiania sportu, czy cięższych prac fizycznych w domu. Zgodnie z załącznikiem nr 1 do rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Społecznej (Dz. U. nr 234, poz. 1974) pkt 94c A. B. doznała długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wysokości 5%.

( opinia biegłych w osobie ortopedy-traumatologa P. A. i neurolog A.Wojewody-W., k. 324-330 i k. 349-355)

A. B. w dacie zdarzenia miała 43 lata. Pracuje na stanowisku starszego sekretarza sądowego. Przy wykonywaniu obowiązków zawodowych z uwagi na siedzący tryb pracy musi częściej odciążać plecy. Zdarzenie negatywnie wpłynęło również na jej samoocenę i przydatność w wykonywaniu zwykłych obowiązków życia codziennego. Ograniczyło zdolność poszkodowanej do amatorskiego uprawiania sportów. Ma problemy przy wsiadaniu i zsiadaniu z roweru.

( dowód: zeznania powódki k. 393 w zw. z k. 166v-168 i świadka G. B., k. 168-169)

B. B. w wyniku zdarzenia drogowego z dnia 18 grudnia 2015 roku nie doznał żadnych urazów podlegających ocenie z punktu widzenia specjalizacji lekarza ortopedy-traumatologa i neurologa.

( opinia biegłych w osobie ortopedy-traumatologa P. A. i neurolog A.Wojewody-W., k. 331-332 i k. 356-357)

B. B. w dacie zdarzenia miał 6 lat. Uczęszczał do szkoły. Z uwagi na potłuczenia i siniaki zrezygnował z treningów karate. Stres wywołany zdarzeniem wpłynął na samopoczucie dziecka. Po zdarzeniu stał się bardziej płaczliwy, zaczął się moczyć
w nocy, wymagał poświęcenia mu więcej uwagi niż przed zdarzeniem. Stresował się, bywając w miejscu, w którym doszło do zdarzenia drogowego. Zgodnie z zaleceniem lekarza rodzinnego stosowano doraźnie syrop uspakajający M..

( dowód: zeznania powódki k. 393 w zw. z k. 166v-168 i świadka G. B., k. 168-169)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie okoliczności bezspornych
w sprawie oraz przyznanych przez strony, a także całokształtu zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego, tj. powołanych powyżej dowodów.

Dokumenty prywatne i urzędowe, w szczególności dokumentacja medyczna i karty załączonych przez pozwanego akt szkody, na podstawie których Sąd ustalił stan faktyczny w sprawie są zgodne z okolicznościami przyznanymi przez strony. Tworzą jasny i spójny obraz przedmiotowej sprawy w zakresie stosunku prawnego łączącego strony, roszczeń powodów w stosunku do pozwanego wobec odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń z tytułu zawarcia umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej oraz przebiegu postępowania dotyczącego likwidacji szkody. Dokumenty prywatne nie budzą wątpliwości, co do swej autentyczności, czy wiarygodności i nie były kwestionowane przez strony. Wyjątek stanowią tu opinie lekarskie sporządzone w trakcie postępowania likwidacyjnego na zlecenie pozwanego, na podstawie której Sąd nie czynił ustaleń faktycznych w sprawie, a jedynie stwierdził, iż takie opinie o danej treści zostały wydane (art. 245 k.p.c.).

Sąd uznał nadto za wiarygodne zarówno zeznania powódki A. B. ( k. 393 w zw. z k. 166v-168) przesłuchanej w trybie art. 299 k.p.c. w zw. z art. 304 k.p.c.
w charakterze strony, jak i świadka G. B. (2) ( k. 168-169) przesłuchanego na okoliczność stwierdzenia rodzaju, długotrwałości i intensywności cierpień powodów, stanu zdrowia przed zdarzeniem z dnia 18 grudnia 2015 roku, bezpośrednio po wypadku oraz
w trakcie leczenia i rehabilitacji, przebiegu procesu leczenia powodów, zmiany dotychczasowego trybu życia powodów spowodowanego zdarzeniem drogowym, ograniczeń w życiu codziennym, możliwości wykonywania czynności życia codziennego bezpośrednio po wypadku, konieczności korzystania ze wsparcia osób trzecich
w czynnościach życia codziennego, określenia konsekwencji, jakie wypadek spowodował w życiu poszkodowanych.

Dowodom tym Sąd dał wiarę w zakresie, w jakim znajdują potwierdzenie
w zebranym w sprawie materiale dowodowym, w szczególności korelują z wydanymi
w sprawie opinią biegłych sądowych: lekarza ortopedy-traumatologa narządu ruchu
i lekarz neurolog oraz przedłożoną dokumentacją medyczną powodów.

W ramach kontroli merytorycznej i formalnej opinii biegłych, Sąd nie dopatrzył się żadnych nieprawidłowości nakazujących odebranie złożonym opiniom przymiotu pełnowartościowego źródła dowodowego. Biegli wskazali wszelkie przesłanki przyjętego rozumowania, przedstawili także jego tok. Wnioski płynące z opinii są klarowne
i wynikają z przyjętych podstaw. Sąd nie dopatrzył się w nich błędów logicznych, niezgodności z życiowym doświadczeniem bądź niespójności z pozostałym materiałem dowodowym. W tych warunkach w/w opinie posłużyły za pełnowartościową podstawę dokonanych ustaleń faktycznych, pozwalając na weryfikację wiarygodności dowodów osobowych. Przystępując do oceny opinii biegłych należy zwrócić uwagę na fakt, że kontrola ich zawartości merytorycznej przez Sąd, który nie posiada wiadomości specjalnych, ogranicza się do zgodności treści i wniosków opinii z zasadami logicznego myślenia, doświadczenia życiowego i wiedzy powszechnej. Odwołanie się przez Sąd do tych kryteriów oceny stanowi, więc wystarczające i należyte uzasadnienie oceny opinii biegłego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 2005 roku, II CK 572/04, LEX nr 151656, Legalis nr 242569).

W świetle przywołanych kryteriów wszystkie opinie biegłych sądowych należało ocenić jako spójne i logiczne oraz oparte na fachowej wiedzy biegłych. Przy czym przydatność i pełnowartościowość opinii nie zostały zakwestionowane w toku postępowania dowodowego przez strony postępowania, zaś ich rzetelność nie została podważona.

Biegli udzielili odpowiedzi na wszystkie pytania zawarte w postanowieniu dowodowym z 3 września 2018 roku ( k. 307).

Sąd zważył, co następuje:

Powództwo A. B. zasługiwało na częściowe uwzględnienie, zaś powództwo B. B. należało oddalić w całości.

W rozpoznawanej sprawie poza sporem pozostawały okoliczności faktyczne zdarzenia z dnia 18 grudnia 2015 roku, w tym wyłączna wina kierującego pojazdem marki P. za spowodowanie kolizji drogowej. Bezsporna była również zasada odpowiedzialności pozwanego, który kwestionował jedynie rozmiar krzywdy doznanej przez powódkę
i powoda w związku ze zdarzeniem.

Zgodnie z art. 822 § 1 i 4 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r., poz. 1145, dalej również jako „k.c.”), przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego
w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Uprawniony do odszkodowania w związku ze zdarzeniem objętym umową ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej może dochodzić roszczenia bezpośrednio od ubezpieczyciela.

Natomiast zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku
o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (tekst jedn. Dz. U. z 2019 poz. 2214)
z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia. Zgodnie zaś z art. 35 tej ustawy ubezpieczeniem OC posiadaczy pojazdów mechanicznych jest objęta odpowiedzialność cywilna każdej osoby, która kierując pojazdem mechanicznym w okresie trwania odpowiedzialności ubezpieczeniowej, wyrządziła szkodę w związku z ruchem tego pojazdu.

Z wykładni przytoczonych norm należy zatem, wywieść wniosek, iż ubezpieczyciel odpowiada w takich samych granicach, w jakich odpowiadałby sprawca szkody.

W niniejszej sprawie powstanie odpowiedzialności odszkodowawczej uzależnione było od zaistnienia zdarzenia wywołującego szkodę, za które uznać należało zderzenie drogowe w którym kierujący pojazdem marki P. najechał na pieszych A.
i B. B., poruszających się oznakowanym ciągiem pieszym, czym stworzył zagrożenie bezpieczeństwa w ruchu drogowym.

Pozwany zakład ubezpieczeń nie kwestionował zasady samej odpowiedzialności, jednakże kwestionował, by powódka i powód doznali krzywdy w rozmiarze dochodzonym pozwem i wskazał na nienależyte jej udowodnienie oraz całkowite spełnienie roszczenia
w toku postępowania przedsądowego.

Wobec faktu, że do powstania szkody doszło na skutek najechania pojazdem na pieszych, podstawę prawną roszczenia o zapłatę stanowią przepisy Kodeksu cywilnego normujące odpowiedzialność samodzielnych posiadaczy pojazdów wprawianych w ruch za pomocą sił przyrody, a więc art. 436 § 1 k.c. w związku z art. 435 § 1 k.c.

Zgodnie z treścią art. 435 § 1 k.c., prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch z pomocą sił przyrody (pary, gazu, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności. Z kolei według art. 436 § 1 k.c. odpowiedzialność przewidzianą
w artykule poprzedzającym ponosi również samoistny posiadacz mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody. Jednakże, gdy posiadacz samoistny oddał środek komunikacji w posiadanie zależne, odpowiedzialność ponosi posiadacz zależny.

Poza sporem pozostawało sprawstwo zdarzenia drogowego z dnia 18 grudnia 2015 roku, gdzie za zdarzenie drogowe winę ponosił kierujący pojazdem marki P..

W prawie polskim obowiązuje zasada pełnego odszkodowania, usankcjonowana
w art. 361 § 2 k.c. Zgodnie z tą zasadą pozwany winien naprawieniem szkody objąć wszelkie straty, które poszkodowany poniósł na skutek zaistnienia zdarzenia wywołującego szkodę.

W rozpoznawanej sprawie sporny był zakres szkody (krzywdy) doznanej przez powódkę i powoda na skutek zdarzenia drogowego, a w konsekwencji – wysokość należnego powodom zadośćuczynienia za doznaną krzywdę i odczuwane cierpienie.

Naprawienie szkody niemajątkowej w postaci zasądzenia zadośćuczynienia może nastąpić tylko w wypadkach określonych w ustawie. Prawną podstawę zasądzenia zadośćuczynienia w przedmiotowej sprawie stanowią przepisy art. 445 § 1 k.c. w zw.
z art. 444 § 1 k.c.

Stosownie do treści przepisu art. 444 § 1 k.c. w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Natomiast w myśl przepisu art. 445 § 1 k.c. w wypadkach przewidzianych w artykule poprzedzającym Sąd może przyznać poszkodowanemu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie winno być zatem „odpowiednie”. Użycie w przepisie pojęcia
o niedookreślonym charakterze powoduje, iż przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia, jako „odpowiedniego”, Sąd korzysta z daleko idącej swobody.

Przenosząc powyższe rozważania na grunt przedmiotowej sprawy stwierdzić należy, iż skutkiem najechania pojazdu marki P. na pieszych było powstanie szkody niemajątkowej przejawiającej się w cierpieniach fizycznych i psychicznych powodów.

Kryteria, którymi winien kierować się Sąd przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia zostały wskazane w judykaturze. Sąd w pełni podziela utrwalone stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 28 września 2001 roku w sprawie III CKN 427/00 (Legalis nr 278481), że zadośćuczynienie ma mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny. W związku z powyższym jego wysokość ma przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość, a jednocześnie nie może być nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy. Pojęcie krzywdy mieści wszelkie ujemne następstwa uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia, zarówno w sferze cierpień fizycznych jak i psychicznych (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 lipca 2000 roku, II CKN 1119/98, LEX nr 50884).

Odpowiedniość kwoty zadośćuczynienia, o której stanowi art. 445 § 1 k.c., ma służyć złagodzeniu doznanej krzywdy, a jednocześnie nie być źródłem wzbogacenia (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 lutego 2000 roku, III CKN 582/98, Legalis nr 343209).

Jak wielokrotnie podkreślano w orzecznictwie rozmiar krzywdy i wysokość należnego
z tego tytułu zadośćuczynienia nie jest równoznaczny ze stopniem utraty zdrowia. Mierzenie krzywdy wyłącznie stopniem uszczerbku na zdrowiu stanowiłoby niedopuszczalne uproszczenie, nie znajdujące żadnego oparcia, ani uzasadnienia w treści art. 445 § 1 k.c. Procentowo określony uszczerbek służy tylko jako pomocniczy środek ustalania rozmiaru odpowiedniego zadośćuczynienia, którą to „odpowiedniość” bada się przy uwzględnieniu różnorodnych okoliczności, do których należy między innymi stopień poniesionego uszczerbku. W związku z tym możliwym jest przyznanie zadośćuczynienia nawet wówczas, gdy poszkodowany na skutek wypadku mógł odczuć cierpienie fizyczne
i psychiczne, nie doznając przy tym żadnego uszczerbku na zdrowiu. Przepis art. 445 § 1 k.c. nie uzależnia bowiem możności dochodzenia zadośćuczynienia od doznania poważnych obrażeń, czy też poważnego uszczerbku na zdrowiu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 stycznia 1974 roku, I CR 792/73, LEX nr 7380; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 28 czerwca 2005 roku, I CK 7/05, LEX nr 153254; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 października 2005 roku, I PK 47/05, M.Pr. 2006, z.4, poz.208; wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 18 lutego 1998 roku, I ACa 715/97, OSA 1999, z. 2, poz. 7; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 2002 roku, II UKN 416/99, OSNP 2001, z. 16, poz. 520). Zatem okoliczność, iż z punktu widzenia biegłych sądowych powód nie doznał ani długotrwałego, ani trwałego uszczerbku na zdrowiu nie wyklucza uwzględnienia dolegliwości bólowych i stresu – przy ustalaniu wysokości należnego zadośćuczynienia.

Podkreślenia wymaga, że ustalenie stopnia i zaawansowania urazów oraz ocena ich wpływu na stan czynnościowy organizmu wymaga wiadomości specjalnych, a zatem, okoliczności tych można dowodzić tylko przez dowód z opinii biegłych (art. 278 k.p.c.). To opinie biegłych mają bowiem na celu ułatwienie Sądowi dokonania należytej oceny zebranego materiału dowodowego wtedy, gdy potrzebne są do tego wiadomości specjalne (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 listopada 2000 roku, akt I CKN 1170/98, OSNC 2001/4/64, Legalis nr 49256).

Z tych względów w ocenie Sądu ustalenia w/w biegłych należało uwzględnić przy ocenie rozmiaru krzywdy doznanej przez powódkę i powoda, a będącej wynikiem zdarzenia drogowego z 18 grudnia 2015 roku.

Zauważenia przy tym wymaga, iż przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad orzekania
o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 233), do ustalania procentowego uszczerbku na zdrowiu, nie mają bezpośredniego zastosowania do określania przez Sąd o zasadzie i wysokości zadośćuczynienia w związku z odpowiedzialnością ubezpieczyciela z tytułu umów ubezpieczeniowych. Określając o zasadzie i wysokości zadośćuczynienia przeznaczonego dla poszkodowanego, bierze się bowiem pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy,
a w szczególności zakres i trwałość doznanych cierpień fizycznych i krzywd, również na tle psychologicznym. Procentowy uszczerbek na zdrowiu może mieć tutaj walor wyłącznie pomocniczy, a nie decydujący, jak w przypadku określania wysokości jednorazowego odszkodowania na podstawie przepisów wskazanego rozporządzenia Ministra Pracy
i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku.

Ocena zadośćuczynienia należnego powódce

Na wysokość zasądzonego na rzecz powódki zadośćuczynienia miały wpływ zarówno rozmiar cierpień fizycznych i psychicznych związanych z obrażeniami po wypadku,
a także dyskomfort psychiczny związany z niewątpliwymi cierpieniami fizycznymi.

Niewątpliwym bowiem jest, iż powódka odczuwała cierpienie fizyczne, a więc ból
i dolegliwości związane ze stłuczeniem lewego biodra i lewego kolana, a także urazem odcinka kręgosłupa w odcinku Th i L-S. Po zdarzeniu wystąpiły objawy korzeniowe wynikające z podrażnienia korzeni rdzeniowych odcinka lędźwiowo-krzyżowego. Uraz ten, jak wynika z zebranego materiału dowodowego, w szczególności ze sporządzonych
w niniejszej sprawie opinii biegłych, był bezpośrednim skutkiem zdarzenia drogowego
z 18 grudnia 2015 roku.

W wyniku doznanych obrażeń ciała u powódki wystąpiły dolegliwości bólowe, których charakter był zróżnicowany w zależności od stadium leczenia jego skutków i upływu czasu licząc od daty powstania urazów. Uraz jakiego doznała powódka 18 grudnia 2015 roku mógł wyzwolić szereg objawów w postaci dolegliwości bólowych, czy objawów korzeniowych, które wcześniej nie wstępowały, a które wiązały się z rozwijającymi zmianami zwyrodnieniowymi. Same dolegliwości bólowe towarzyszyły poszkodowanej przez okres pierwszych kilku tygodni po zdarzeniu i mogły powodować ograniczenia
w życiu codziennym, a także czasowo ograniczyć możliwość wykonywania pracy zawodowej, uprawiania sportu, czy cięższych prac fizycznych w domu. Powódka podjęła leczenie u lekarza ortopedy i neurologa, wymagała stosowania farmakoterapii uśmierzającej ból oraz wciąż wymaga rehabilitacji usprawniającej. Co więcej jak wynika
z opinii biegłych sądowych nie można wykluczyć wpływu doznanych obrażeń na dalsze funkcjonowanie organizmu, mimo iż mało prawdopodobnym jest, aby uraz stał się przyczyną kompilacji zdrowotnych w przyszłości.

Na rozmiar krzywdy doznanej przez powódkę miała również wpływ okoliczność, że skutki uczestnictwa w zdarzeniu bezpośrednio przełożyły się na wykonywaną pracę zawodową – starszego sekretarza sądowego, co w sposób oczywisty obciąża kręgosłup podczas wielogodzinnego przebywania w pozycji siedzącej.

Sąd wziął pod uwagę również niewątpliwe cierpienia psychiczne powódki – stres obniżoną samoocenę i przydatność w wykonywaniu zwykłych obowiązków życia codziennego oraz cedowanie opieki nad dzieckiem na innych członków rodziny.

W ocenie Sądu zasądzona tytułem zadośćuczynienia kwota 12 000,00 zł pozwoli powódce zrekompensować wszelkie doznane cierpienia i poniesione krzywdy. Sąd stoi na stanowisku, że przy uwzględnieniu krzywdy doznanej przez powódkę, a będącej
w normalnym związku przyczynowym z zaistniałym zdarzeniem drogowym z dnia 18 grudnia 2015 roku oraz wypłaconych świadczeń – zasądzona wyrokiem tytułem zadośćuczynienia kwota jest utrzymana w rozsądnych granicach, które odpowiadają aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (pkt 1 wyroku).

Przyznana kwota zdaniem Sądu to suma sprawiedliwa, która zrekompensuje powódce wraz z dotychczas wypłaconymi świadczeniami ujemne przeżycia związane
z wypadkiem. Niezależnie od cierpień fizycznych, wypadek wpłynął negatywnie na stan psychiczny powódki.

Z drugiej jednak strony dochodzona pozwem kwota 27 000 złotych, wobec niestwierdzenia przez biegłych sądowych trwałego uszczerbku na zdrowiu powódki,
w realiach niniejszej sprawy stanowiła sumę zawyżoną i roszczenie powódki ponad kwotę 12 000 zł należało oddalić (pkt 2 wyroku).

Łącznie zatem (biorąc pod uwagę kwotę zasądzoną i wypłaconą w toku postępowania likwidacyjnego) powódce należała się kwota 15 000 zł, by zrekompensować jej cierpienia fizyczne, psychiczne, zrekompensować jej dezorganizację życia osobistego i zawodowego, konieczność poddania się leczeniu.

Ocena zadośćuczynienia należnego powodowi

Zgodnie z ugruntowanym w piśmiennictwie i orzecznictwie poglądem ze względu na niewymierny charakter krzywdy, oceniając jej rozmiar, należy wziąć pod uwagę całokształt okoliczności sprawy, w tym: czas trwania i stopień intensywności cierpień fizycznych i psychicznych, nieodwracalność skutków urazu (kalectwo, oszpecenie), rodzaj wykonywanej pracy, szanse na przyszłość, wiek poszkodowanego, poczucie nieprzydatności społecznej, bezradność życiową, postawę sprawcy i inne czynniki podobnej natury (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 kwietnia 2002 roku, II CKN 605/00, Legalis nr 277418).

Jak wskazano już wcześniej stopień i zaawansowanie urazów oraz ocena ich wpływu na stan czynnościowy organizmu wymaga wiadomości specjalnych. Zgodnie zaś ze stanowiskiem biegłych lekarzy, co również nie powodowało sprzeciwu strony powodowej, powód nie doznał żadnych urazów podlegających ocenie z punktu widzenia specjalizacji lekarza ortopedy-traumatologa i neurologa. Zatem i Sąd nie miał podstaw do przyjęcia, że krzywda i cierpienia małoletniego powoda stanowiły więcej, aniżeli sumę wybarwionych na organizmie powoda podbiegnięć krwawych oraz negatywnych skutków w zakresie samopoczucia dziecka, bowiem powód po zdarzeniu stał się bardziej płaczliwy, zaczął się moczyć w nocy, wymagał poświęcenia mu więcej uwagi niż przed zdarzeniem. Stresował się bywając w miejscu, w którym doszło do zdarzenia drogowego. Zgodnie
z zaleceniem lekarza rodzinnego stosowano doraźnie syrop uspakajający M..

Te wszystkie okoliczności dają podstawę do przyjęcia przez Sąd w niniejszej sprawie, że dotychczas wypłacone świadczenie, tytułem zadośćuczynienia, przez pozwanego ubezpieczyciela w wysokości 2 000 zł, w pełni rekompensuje doznane przez małoletniego krzywdy i cierpienia, głównie związane z potocznie rozumianym stresem pourazowym,
i w większej wysokości nie zasługuje na uwzględnienie. Zatem w tej części podlegało ono oddaleniu (pkt 3 wyroku).

Odsetki za opóźnienie

Zgodnie z art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie w terminie 30 dni licząc od dnia złożenia przez poszkodowanego lub uprawnionego zawiadomienia
o szkodzie. Z dokumentów przedłożonych przez stronę powodową oraz akt szkody przedłożonych przez pozwanego wynika, iż pismem datowanym na 1 czerwca 2016 roku, którego doręczenie ubezpieczyciel potwierdził z dniem 13 czerwca 2016 roku strona powodowa wezwała pozwanego do wszczęcia postępowania oraz zapłaty na rzecz A. B. kwoty 1 025 zł tytułem odszkodowania i 30 000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wskutek zdarzenia drogowego z dnia 18 grudnia 2015 roku. Nadto domagano się zapłaty na rzecz B. B. kwoty 20 000 zł tytułem zadośćuczynienia. Ubezpieczyciel pismem z dnia 15 czerwca 2016 roku przyznał na rzecz B. B. i A. B. tytułem zadośćuczynienia po 2 000 zł. W wyniku odwołania od decyzji ubezpieczyciela kwota przyznanego świadczenia na rzecz B. B. nie uległa zmianie, zaś na rzecz A. B. ubezpieczyciel przyznał pismem datowanym na 24 lipca 2017 roku dodatkowo 1 000 zł tytułem zadośćuczynienia i 924,88 zł tytułem odszkodowania za poniesione koszty leczenia i rehabilitacji. Należało zatem uznać, iż pozwany ubezpieczyciel niewątpliwie w dniu 25 lipca 2017 roku posiadał już wystarczającą wiedzę na temat stanu zdrowia powódki i powoda, i od tego dnia pozostawał w zwłoce z zapłatą świadczenia dochodzonego przez powódkę tytułem zadośćuczynienia. Odsetki należało zatem zasądzić według żądania pozwu.

W myśl art. 108 § 1 k.p.c. Sąd rozstrzyga o kosztach w każdym orzeczeniu kończącym sprawę w instancji.

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu w zakresie powództwa A. B.

W niniejszej sprawie powództwo A. B. zostało uwzględnione w części, zatem zgodnie z przepisem art. 100 k.p.c., w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Powódka wygrała niniejszą sprawę w około 44% z dochodzonych 27 000 zł, przy czym traktując, świadczenie bardziej globalnie, powódka uzyskała 50% z tego, czego domagała się od ubezpieczyciela (łącznie 15 000 zł z 30 000 zł), Sąd zatem wzajemnie zniósł pomiędzy powódką
a pozwanym koszty procesu.

Powódka poniosła następujące koszty: opłata od pozwu 300 zł z ustalonej 1 350 zł, opłata skarbowa od udzielonego pełnomocnictwa 17 zł, wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym ustalone w oparciu o rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1804) w brzmieniu po nowelizacji z dnia 3 stycznia 2018 roku (Dz. U. z 2018 roku, poz. 265) w wysokości 3 600 zł, łącznie 3 917 zł.

Pozwany poniósł koszt: opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa
w wysokości 17 zł; wynagrodzenia pełnomocnika będącego adwokatem ustalone
w oparciu o rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku
w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz. U. z 2015 roku, poz. 1800) w brzmieniu po nowelizacji z dnia 3 października 2016 roku (Dz. U. z 2016 roku, poz. 1668) w wysokości 3 600 zł, łącznie: 3 617 zł.

Reguła odpowiedzialności za wynik procesu wynikająca z art. 98 § 1 k.p.c. została uzupełniona przez ustawodawcę zasadami kompensacji, słuszności i zawinienia. Oparcie rozstrzygnięcia o kosztach procesu na jednej z uzupełniających zasad orzekania
o kosztach, powinno być poprzedzone stwierdzeniem, że sytuacja zaistniała w sprawie wskazuje na celowość wyłączenia normy ogólnej, podyktowanego przewidzianymi w nich względami. Artykuł 100 k.p.c. pozostawia do uznania sądu ocenę, czy koszty należy wzajemnie znieść, czy też stosunkowo rozdzielić, nie stanowiąc o kryteriach takiego wyboru. Zatem nie jest tak, że wzajemne zniesienie kosztów jest dopuszczalne jedynie
w wypadku uwzględnienia żądań pozwu w połowie. Przyjęcie takiej koncepcji czyniłoby zbędnym wskazanie alternatywy przez przepis art. 100 k.p.c., gdyż wzajemne zniesienie kosztów w tym przypadku byłoby tożsame z ich stosunkowym rozdzieleniem. W sytuacji, gdy proces został wygrany przez powódkę w 44% nie można mówić o tak znaczącej różnicy, która sprzeciwiałaby się zniesieniu kosztów pomiędzy stronami, dlatego też Sąd zniósł między stronami koszty procesu (pkt 4 wyroku).

Rozstrzygnięcie o kosztach procesu w zakresie powództwa B. B.

O kosztach procesu z powództwa B. B. orzeczono w oparciu o zasadę wyrażoną w przepisie art. 102 k.p.c. wedle którego w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów, albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Norma ta stanowi wyjątek od zasady finansowej odpowiedzialności za wynik procesu zawartej w art. 98 k.p.c. od której stosowania Sąd
w przedmiotowej sprawie odstąpił, pomimo że powód proces przegrał w całości.

Art. 102 k.p.c. kreując wyjątek od zasady za wynik procesu, daje Sądowi swobodę (kompetencję) jurysdykcyjną przy rozstrzyganiu o zwrocie kosztów procesu, w tych sytuacjach, w których w wyniku zastosowania zasady wyrażonej w art. 98 k.p.c. nie można pogodzić z zasadami słuszności. Podkreślić przy tym należy, że ocena, czy
w okolicznościach określonej sprawy zaistniał "wypadek szczególnie uzasadniony" zależy od swobodnej decyzji sądu, która jednak nie może być dowolna i (co więcej) powinna uwzględniać wszystkie okoliczności, które mogą mieć wpływ na jej podjęcie. Sąd odstępując od zasady finansowej odpowiedzialności za wynik procesu wziął pod uwagę, że powód jest dzieckiem. Sąd w składzie rozpoznającym sprawę nie obciąża stron będących dziećmi kosztami procesu – co do zasady – wychodząc z założenia, że decyzje o wytoczeniu powództwa w ich imieniu ponosi najczęściej rodzic (lub inny przedstawiciel), natomiast realizacja tej decyzji nie zawsze już odnosi skutek w sferze majątku rodzica, bo nie można wykluczyć, że również dziecko posiada swój własny majątek (jak choćby
w niniejszej sprawie kwota przyznana z tytułu zadośćuczynienia na etapie postępowania likwidacyjnego). (pkt 5 wyroku).

Rozliczenie wydatków w zakresie powództwa A. B.

Na podstawie art. 83 ust. 2 w zw. z art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. z 2005 roku, Nr 167, poz. 1398 ze zmianami), Sąd uwzględniając wzajemne zniesie między powódką a pozwanym kosztów procesu nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Rejonowy Lublin-Zachód
w L. tytułem nierozliczonych kosztów sądowych tymczasowo wydatkowanych ze Skarbu Państwa (na które składały się koszty poniesione tytułem nadesłania dokumentacji medycznej – k. 285 i opinii biegłych – k. 361-362 co do powódki A. B.), od powódki kwotę 1 160,36 zł, a od pozwanego kwotę 1 685,36 zł, gdyż została ona powiększona o połowę tej części opłaty (1/2 x 1050 zł), od której powódka została zwolniona (pkt 6 wyroku). Drugą połowę tej kwoty tj. 525 zł sąd doliczył do kwoty przejętej na rachunek Skarbu Państwa w punkcie 7 wyroku.

Rozliczenie wydatków w zakresie powództwa B. B.

Na podstawie art. 113 ust. 1 ( a contrario) ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych Sąd przejął na rachunek Skarbu Państwa część opłaty od pozwu, od której uiszczenia powód był zwolniony oraz wydatki obciążające B. B. (na które składały się koszty opinii biegłych – k. 361-362) (pkt 7 wyroku).

W tym stanie rzeczy, na podstawie powołanych przepisów Sąd Rejonowy orzekł jak
w wyroku.

UZASADNIENIE

ZARZĄDZENIE