Sygn. akt II AKa 62/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 kwietnia 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Białymstoku w II Wydziale Karnym w składzie

Przewodniczący

SSA Janusz Sulima (spr.)

Sędziowie

SSA Andrzej Czapka

SSA Alina Kamińska

Protokolant

Barbara Mosiej

przy udziale prokuratora Krystyny Ciwoniuk

po rozpoznaniu w dniu 12 kwietnia 2021 r. sprawy:

J. J. s. F. oskarżonego z art. 13 §1 k.k. w zw. z art. 156 §1 pkt 1 i 2 k.k. w zb. z art. 157 §1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. w zw. z art. 57a §1 k.k. i z art. 190 §1 k.k.

z powodu apelacji obrońcy

od wyroku Sądu Okręgowego w Olsztynie

z dnia 26 stycznia 2021 r., sygn. akt II K 8/20

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że w ramach czynu przypisanego w punkcie I oskarżonego J. J. uznaje za winnego tego, że w dniu 28 października 2019 r. w m. C., gm. P., okręgu (...), uderzając widłami po głowie oraz tułowiu C. T., doprowadził do jego upadku, a następnie zadawał kolejne uderzenia doprowadzając do utraty przez pokrzywdzonego przytomności i powodując w ten sposób u niego obrażenia w postaci rany ciętej głowy okolicy potylicznej prawej, stłuczenia wargi górnej, złamania kości nosa i przednich ścian zatok szczękowych, stłuczenia wargi górnej oraz otarcia naskórka w okolicy nadbrzusza, które to obrażenia skutkowały rozstrojem jego zdrowia na okres powyżej 7 dni i swoim działaniem narażał pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu w postaci: uszkodzenia gałki ocznej skutkującej ślepotą jednooczną, co stanowiłoby inne ciężkie kalectwo, uszkodzenia obu oczu z utratą widzenia, powstania krwiaków wewnątrzczaszkowych, co stanowiłoby chorobę realnie zagrażającą życiu, to jest czynu z art. 157 §1 k.k. w zb. z art. 160 §1 k.k. i za ten czyn na podstawie art. 157 §1 k.k. w zb. z art. 160 §1 k.k. w zw. z art. 11 §2 k.k. skazuje go, zaś na podstawie art. 157 §1 k.k. w zw. z art. 11 §3 k.k. wymierza mu karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności;

II.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałym zakresie;

III.  zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. K. 738 złotych, w tym 138 złotych podatku VAT, tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

IV.  zwalnia oskarżonego od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

WZÓR FORMULARZA UZASADNIENIA WYROKU SĄDU ODWOŁAWCZEGO (UK 2)

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 62/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

1

1. CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1. Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

wyrok Sądu Okręgowego w Olsztynie z dnia 26 stycznia 2021 r., sygn. akt II K 8/20

1.2. Podmiot wnoszący apelację

oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

oskarżyciel posiłkowy

oskarżyciel prywatny

obrońca

oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

inny

1.3. Granice zaskarżenia

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

na korzyść

na niekorzyść

w całości

w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego

zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

2. USTALENIE FAKTÓW W ZWIĄZKU Z DOWODAMI
PRZEPROWADZONYMI PRZEZ SĄD ODWOŁAWCZY

2.1. Ustalenie faktów

2.1.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

     

     

     

     

     

2.1.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

     

     

     

     

     

2.2. Ocena dowodów

2.2.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

     

     

     

2.2.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów (dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające

znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu

z pkt 2.1.1

albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

     

     

     

3. STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH

ZARZUTÓW I WNIOSKÓW

Lp.

Zarzut

1

2.

obraza przepisów postępowania, która mogła mieć wpływ na treść orzeczenia w postaci art. 2 §2 k.p.k., art. 4 k.p.k., art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez przeprowadzenie oceny dowodów w sposób dowolny i sprzeczny z zasadami prawidłowego rozumowania, co w konsekwencji doprowadziło do:

a) uznania wyjaśnień oskarżonego za niewiarygodne co do przebiegu samego zdarzenia i przyjęcia zeznań pokrzywdzonego jako podstawy przypisania oskarżonemu sprawstwa i winy zarzucanego czynu, mimo że to pokrzywdzony w dniu zdarzenia dążył do konfrontacji z oskarżonym i nakłaniał osoby trzecie, w tym małoletnie, do pobicia oskarżonego,

b) uznania zeznań S. B. i D. T. za wiarygodne, podczas gdy osoby te wraz C. T. w sposób wulgarny i agresywny odnosiły się do oskarżonego w dniu zdarzenia, a ponadto pomimo dążenia oskarżonego do uniknięcia starcia poprzez schronienie się w domu K. T., uniemożliwiły mu to.

błąd w ustaleniach faktycznych przyjęty za podstawę orzeczenia i mający wpływ na jego treść polegający na uznaniu, że oskarżony popełnił czyn zabroniony na szkodę pokrzywdzonego, podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego winna prowadzić do wniosku, że oskarżony odpierał bezpośredni, bezprawny zamach na swoje zdrowie i życie, stosując sposób obrony współmierny do niebezpieczeństwa zamachu.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Wbrew twierdzeniom obrońcy dokonana przez Sąd pierwszej instancji ocena zebranych dowodów nie wymyka się poza ramy nakreślone przez art. 7 k.p.k. Jest ona zgodna z zasadami racjonalnego rozumowania i wskazaniami wiedzy.

Sąd Okręgowy wziął pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy zarówno korzystne, jak i niekorzystne dla oskarżonego. Tym samym niezasadny jest zarzut naruszenia wyrażonej w art. 4 k.p.k. zasady obiektywizmu.

Nie mamy zaś do czynienia z naruszeniem art. 410 k.p.k., gdy sąd opiera swoje rozstrzygnięcie jedynie na dowodach, którym dał wiarę. Niemożliwe jest przecież czynienie ustaleń na podstawie sprzecznych ze sobą dowodów. Istotne jest, aby sąd wziął pod uwagę wszystkie dowody i wyjaśnił w pisemnych motywach, dlaczego pewnym dowodom nie dał wiary.

Słusznie Sąd pierwszej instancji uznał za niewiarygodne wyjaśnienia oskarżonego co do przebiegu samego zdarzenia. Nie znajdują one potwierdzenia w żadnym dowodzie osobowym. Nie korespondują one również z oceną i opisem obrażeń doznanych przez pokrzywdzonego.

Z kolei wbrew twierdzeniom autora apelacji Sąd pierwszej instancji zasadnie uznał za wiarygodne zeznania D. T. i S. B.. Podkreślić należy, że świadkowie ci w swoich zeznaniach podawali okoliczności również stawiające w niekorzystnym świetle pokrzywdzonego. Brak jest zatem podstaw do podważania ich obiektywizmu. D. T. zeznał między innymi, że oskarżony i pokrzywdzony dokuczali sobie wzajemnie. Z kolei S. B. zeznał, że C. T. wyzywał oskarżonego. Przyznał też, że pokrzywdzony chciał mu zapłacić, żeby pobić oskarżonego. Okoliczność ta bynajmniej nie świadczy o tym, że zeznania S. B. są niewiarygodne. Wręcz przeciwnie, skoro podawał on w swoich zeznaniach okoliczności ewidentnie niekorzystne dla pokrzywdzonego, to nie sposób uznać, że jego zeznania były tendencyjnie niesprzyjające dla oskarżonego. Mało tego S. B. zeznał, że „inicjatorem bójki był chyba C. T., bo oskarżony poszedł odstawić rower, a T. za nim poszedł i oskarżony pewnie we własnej obronie walnął go widłami”. Podkreślić jednakże należy, że z całokształtu depozycji S. B. bynajmniej nie wynika, że oskarżony działał w warunkach obrony koniecznej. Z jego zeznań wynika bowiem, że pokrzywdzony podszedł do oskarżonego, kiedy ten odstawiał rower. Z zeznań S. B. wcale nie wynika, że C. T. w jakikolwiek sposób zamachnął się na J. J.. W śledztwie zeznał też, że kiedy pokrzywdzony stał przed wejściem do budynku, oskarżony podbiegł do niego z widłami i pchnął go rękami na ścianę, w wyniku czego C. T. przewrócił się. S. B. podał też, że J. J. widłami uderzył leżącego na ziemi pokrzywdzonego. Zauważył wówczas, że pokrzywdzony miał rozciętą głowę. Rana mocno krwawiła. Po tym, jak oskarżony uderzył widłami, złamała się metalowa część wideł. W rękach J. J. pozostał trzonek. S. B. zeznał, że oskarżony tym trzonkiem uderzył leżącego dalej na ziemi pokrzywdzonego. Zeznania S. B. korespondują z zeznaniami D. T.. Ten świadek również zeznał, że oskarżony uderzył pokrzywdzonego widłami w głowę, kiedy ten na skutek wcześniejszych uderzeń przewrócił się na ziemię. Faktem jest, że między zeznaniami S. B. a zeznaniami D. T. istnieją różnice. Wbrew jednak pozorom świadczą one o prawdziwości relacji obu tych świadków. Zdarzenie było bardzo dynamiczne i czymś naturalnym jest, że odmiennie zarejestrowali w swojej pamięci jego przebieg. Gdyby identycznie przedstawili przebieg zdarzenia, mogłoby to sugerować, że domówili się co do treści swoich zeznań. W każdym razie ich zeznania kategorycznie przeczą tezie autora apelacji, że oskarżony działał w warunkach obrony koniecznej.

Wbrew twierdzeniom obrońcy z zebranych dowodów bynajmniej nie wynika, że S. B. i C. T. chcieli pobić oskarżonego. To, że pokrzywdzony nakłaniał S. B. do pobicia oskarżonego, wcale nie oznacza, że S. B. przystał na to. Zupełnie zaś oderwana od dowodów jest teza obrońcy, że oskarżonego chciała pobić grupa osób. Również to, że pokrzywdzony wyzywał słowami wulgarnymi oskarżonego, wcale nie oznacza, że chciał go pobić. Brak jest jakichkolwiek racjonalnych podstaw do przyjęcia, że oskarżony uderzając pokrzywdzonego widłami uprzedził jego atak. Podkreślić też należy, że uderzenie widłami w głowę pokrzywdzonego oskarżony zadał, kiedy C. T. leżał na ziemi, nie mając jakichkolwiek możliwości nawet obronienia się, a co dopiero ataku. Kiedy oskarżony zadawał pokrzywdzonemu cios widłami w głowę, w wyniku czego spowodował najcięższe obrażenia, nie może być jakiejkolwiek mowy o obronie koniecznej, skoro C. T. leżał wówczas na ziemi. W tych okolicznościach brak jest też racjonalnych podstaw do uznania, że oskarżony działał w warunkach przekroczenia granic obrony koniecznej.

Wniosek

zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od popełnienia zarzuconego mu czynu.

zasadny

częściowo zasadny

niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Niazasadność zarzutów apelacyjnych determinowała nieuwzględnienie wniosku o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełnienia przypisanego mu czynu.

4. OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

1.

Poprawienie błędnej kwalifikacji prawnej przypisanego oskarżonemu czynu.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Brak jest podstaw do uznania, że oskarżony swoim zachowaniem bezpośrednio zmierzał do spowodowania u pokrzywdzonego ciężkiego uszkodzenia ciała, o jakim mowa w art. 156 §1 k.k. Przede wszystkim opis przypisanego oskarżonemu czynu nie zawiera wszystkich elementów stanowiących znamiona usiłowania spowodowania ciężkiego uszkodzenia ciała. Usiłowanie popełnienia zbrodni z art. 156 §1 pkt 1 i 2 k.k. nie polega na bezpośrednim narażaniu pokrzywdzonego na określone w tym przepisie skutki. Jeżeli oskarżony w zamiarze co najmniej ewentualnym narażał pokrzywdzonego na ciężkie uszkodzenie ciała, to wyczerpał znamiona występku określonego w art. 160 §1 k.k. Nie ulega zaś najmniejszej wątpliwości, że J. J. uderzając C. T. widłami w głowę przewidywał i godził się na to, że w ten sposób bezpośrednio naraża pokrzywdzonego na skutki określone w art. 156 §1 pkt. 1 i 2 k.k. w postaci uszkodzenia gałki ocznej skutkującej ślepotą jednooczną bądź uszkodzenia obu oczu z utratą widzenia, bądź też powstania krwiaków wewnątrzczaszkowych, co stanowiłoby chorobę realnie zagrażającą życiu. Każde uderzenie widłami w głowę może spowodować takie skutki, czego świadomy jest każdy przeciętny człowiek. Tak więc J. J. uderzając C. T. w głowę widłami spowodował u niego obrażenia ciała określone w art. 157 §1 k.k. i jednocześnie bezpośrednio naraził go na ciężkie uszkodzenie ciała. Tym samym jednym swoim zachowaniem wyczerpał jednocześnie znamiona występku z art. 157 §1 k.k. i występku z art. 160 §1 k.k. Stąd też jego zachowanie, zgodnie z dyspozycją art. 11 §1 k.k. podlega kumulatywnej kwalifikacji z obu tych przepisów ustawy.

5. ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

5.1. Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot utrzymania w mocy

     

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

     

5.2. Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zmiana kwalifikacji prawnej przypisanego czynu i wymierzenie na nowo oskarżonemu kary pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Zakwalifikowanie zachowania oskarżonego jako występku z art. 157 §1 k.k. w zb. z art. 160 §1 k.k. zamiast jako zbrodni z art. 13 §1 k.k. w zw. z art. 156 §1 pkt 1 i 2 k.k. w zb. z art. 157 §1 k.k. pociągało za sobą konieczność wymierzenia mu na nowo kary, Rozstrzygając o karze wzięto pod uwagę ustalone przez Sąd Okręgowy okoliczności obciążające i łagodzące. Przede wszystkim należy podkreślić, że zachowanie oskarżonego odznaczało się znacznym stopniem szkodliwości społecznej. J. J. działał z niskich pobudek, gdyż z zemsty i niepohamowanego gniewu. W chwili czynu znajdował się pod wpływem alkoholu. Z drugiej strony należało wziąć pod uwagę prowokacyjne zachowanie pokrzywdzonego, który znajdował się w stanie nietrzeźwości. Oskarżony cieszy się pozytywną opinią środowiskową. Zgodzić się należy z Sądem Okręgowym, że oskarżony jawi się jako osoba zagubiona życiowo, która mimo negatywnych skłonności stara się pracować i normalnie funkcjonować,

Z tych wszystkich względów za karę adekwatną do stopnia zawinienia oskarżonego i stopnia szkodliwości społecznej popełnionego przez niego przestępstwa uznano karę jednego roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności. Kara ta powinna być wystarczająco dolegliwa, aby oskarżony zrozumiał naganność swojego postępowania i zostały spełnione wobec niego funkcje poprawcze i wychowawcze. Kara ta powinna też przyczynić się do właściwego kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.

5.3. Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

5.3.1. Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

1.1.

     

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

     

2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

     

3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

     

4.1.

     

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

     

5.3.2. Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

     

5.4. Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

     

     

6. KOSZTY PROCESU

Punkt rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III i IV

O nieopłaconych kosztach pomocy prawnej udzielonej z urzędu oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym orzeczono na podstawie §4 ust. 1, 2 i 3 oraz §17 ust. 2 pkt 5 rozporządzenia MInistra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 roku w sprawie ponoszenie przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t. j. Dz. U z 2019 r. poz. 18).

Sytuacja materialna oskarżonego uzasadniała zwolnienie go z mocy art. 624 §1 k.p.k. od ponoszenia kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze.

7. PODPIS