Sygnatura akt VI U 356/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 29 czerwca 2021 r.

Sąd Okręgowy w Płocku VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Hanna Parzybut-Dan

Protokolant: Edyta Szalkowska

po rozpoznaniu w dniu 29 czerwca 2021 roku w Płocku

na rozprawie

sprawy z odwołania K. R.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w P.

o świadczenie postojowe

na skutek odwołania K. R.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P.

z dnia 19 lutego 2021 roku, znak: (...)

zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje K. R. prawo do świadczenia postojowego.

Sędzia Hanna Parzybut-Dan

UZASADNIENIE

K. R. wniosła do Sądu Okręgowego w Płocku odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. z dnia 19 lutego 2021 r., znak: (...), którą odmówiono jej prawa do świadczenia postojowego. Wskazała, iż w sprawie zamknięcia spółki jawnej ponad dwa lata temu odbyła się sprawa sądowa, a spółka obecnie jest w likwidacji i czeka na wykreślenie z KRS. Podkreśliła, że spółka od wielu lat nie osiąga żadnych przychodów i nie ponosi kosztów, a wszystkie jej rachunki bankowe zostały zamknięte. Aktualnie odwołująca prowadzi jedynie sklep odzieżowy w galerii handlowej. Z uwagi na panującą pandemię, częste zamykanie galerii oraz zmniejszenie ruchu klientów wniosła o przywrócenie prawa do świadczenia postojowego.

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w P. wniósł o jego oddalenie w całości.

W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wyjaśnił, iż odwołująca od 31 grudnia 2012 r. prowadziła działalność gospodarczą jako wspólnik spółki jawnej, natomiast od 2 lutego 2018r. prowadzi również pozarolniczą działalność gospodarczą. Natomiast świadczenie postojowe przysługuje wyłącznie osobom fizycznym prowadzącym działalność gospodarczą w rozumieniu art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców oraz wspólnikom spółek cywilnych (art. 4 ust. 2 ww. ustawy). Wskazano, że przedsiębiorcą w rozumieniu art. 4 ust. 1 ww. ustawy jest także osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność, a więc spółka a nie jej wspólnik. Świadczenie postojowe jest zaś pomocą kierowaną do osób fizycznych będących przedsiębiorcami, a nie do spółek. Podkreślono również, że wprawdzie art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, z późn. zm.) wskazuje, że za osobę prowadzącą działalność gospodarczą uważa się wspólnika spółki jawnej, to art. 15zq ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1842, z późn. zm.) nie odsyła do tej normy prawnej, lecz do definicji przedsiębiorcy wynikającej z ustawy Prawo przedsiębiorców.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

K. R. od 31 grudnia 2012 r. pozostaje wspólnikiem spółki jawnej pod firmą (...) z siedzibą w P.. Z tego tytułu podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu. Przedmiotowa spółka nie prowadzi działalności gospodarczej, została rozwiązana na mocy wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w Łodzi z dnia 14 lutego 2020 r. (sygn. akt X GC 780/18). Obowiązki likwidatora pełni odwołująca, jest uprawniona do jednoosobowej reprezentacji spółki. Spółka nie została wykreślona z rejestru przedsiębiorców KRS.

(dowód: informacja odpowiadająca odpisowi pełnemu z rejestru przedsiębiorców KRS k. 16-19; zeznania odwołującej k. 23-23 v.)

Wnioskodawczyni prowadzi również działalność gospodarczą pod firmą (...) w P. od 2 lutego 2018 r. na podstawie wpisu do CEIDG. Przedmiotem działalności odwołującej jest prowadzenie sklepu odzieżowego w galerii handlowej. Z tego tytułu podlega ubezpieczeniom społecznym. Wnioskodawczyni nie zawieszała wykonywania przedmiotowej działalności gospodarczej.

(dowód: wydruk z CEIDG k. 12 akt ZUS; zeznania odwołującej k. 23-23 v.)

W dniu 17 lutego 2021 r. odwołująca złożyła wniosek o świadczenie postojowe w związku z przeciwdziałaniem skutkom wywołanym COVID-19 dla osób prowadzących działalność gospodarczą na formularzu (...). Oświadczyła, że w 2020 r. formą jej opodatkowania były pozostałe formy opodatkowania, w tym karta podatkowa i brak zwolnienia z opłacania podatku VAT oraz że nie zawiesiła prowadzenia działalności gospodarczej. Wskazała, że jej przychód osiągnięty w grudniu 2020 r. wyniósł 111.687,11 zł, zaś w styczniu 2021 r. – 9,63 zł. W konsekwencji oświadczyła, że przychód uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe był co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc. Nadto oświadczyła, że rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej przed 1 kwietnia 2020 r., nastąpił przestój w prowadzeniu działalności gospodarczej w następstwie wystąpienia COVID-19, nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu albo podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu i z działalności gospodarczej oraz że nie jest objęta ubezpieczeniem społecznym rolników.

(dowód: wniosek o świadczenie postojowe na formularzu (...) z dnia 17 lutego 2021 r. k. 7-8 akt ZUS)

W dniu 19 lutego 2021 r. organ rentowy wydał zaskarżoną decyzję, znak: (...)

(dowód: zaskarżona decyzja k. 2-3 akt ZUS)

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach ZUS oraz aktach niniejszej sprawy, jak również na podstawie zeznań samej odwołującej. Treść powyższych dokumentów nie była kwestionowana przez którąkolwiek ze stron, stąd Sąd nie znalazł podstaw aby z urzędu odmówić im wiarygodności i mocy dowodowej. Sąd dał wiarę zeznaniom wnioskodawczyni w całości, gdyż znajdowały potwierdzenie w dokumentarnym materiale dowodowym. Stan faktyczny był w istocie bezsporny.

Przedmiot sporu sprowadzał się do prawnej oceny treści wniosku K. R. o świadczenie postojowe w kontekście ustawowej przesłanki niepodlegania ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, z wyjątkiem podlegania ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, o której mowa w przepisie art. 15zq ust. 4 pkt 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842). Organ rentowy pozostawał bowiem na stanowisku, że odwołująca od 31 grudnia 2012 r. prowadzi działalność gospodarczą jako wspólnik spółki jawnej i w związku z tym nie przysługuje jej prawo do świadczenia postojowego. Spór stron dotyczył zatem kwestii natury prawnej.

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie jest zasadne.

Przesłanki warunkujące przyznanie prawa do świadczenia postojowego zostały uregulowane w art. 15zq ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1842), zwanej dalej „Tarczą antykryzysową”.

Zgodnie z art. 15zq ust. 1 pkt 1 Tarczy antykryzysowej osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, zwanej dalej „osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą” – przysługuje świadczenie postojowe. Stosownie do art. 15zq ust. 2 Tarczy antykryzysowej przedmiotowe świadczenie przysługuje osobom zamieszkałym na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej, jeżeli są:

1)  obywatelami Rzeczypospolitej Polskiej lub

2)  posiadającymi prawo pobytu lub prawo stałego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej obywatelami państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej, lub

3)  cudzoziemcami legalnie przebywającymi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

W świetle art. 15 zq ust. 3 Tarczy antykryzysowej świadczenie postojowe przysługuje, gdy w następstwie wystąpienia COVID-19 doszło do przestoju w prowadzeniu działalności, odpowiednio przez osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą albo przez zleceniodawcę lub zamawiającego, z którymi została zawarta umowa cywilnoprawna.

Mając na uwadze treść art. 15 zq ust. 4 Tarczy antykryzysowej osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą świadczenie postojowe przysługuje, jeżeli rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej przed dniem 1 kwietnia 2020 r. i:

1)  nie zawiesiła prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz jeżeli przychód z prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych uzyskany w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku o świadczenie postojowe był o co najmniej 15% niższy od przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym ten miesiąc;

2)  zawiesiła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej po dniu 31 stycznia 2020 r.;

3)  nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, chyba że podlega ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej.

Zgodnie z art. 15 zr ust. 1 Tarczy antykryzysowej świadczenie postojowe przysługuje w wysokości 80% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalanego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, obowiązującego w 2020 r. nie więcej niż trzykrotnie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 4.

Ustalenie prawa do świadczenia postojowego następuje na wniosek osoby, o której mowa w art. 15zq ust. 1, zwanej dalej „osobą uprawnioną”, składany do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (art. 15zs ust. 1 Tarczy antykryzysowej).

Organ rentowy odmówił przyznania odwołującej prawa do świadczenia postojowego, ponieważ przedmiotowe świadczenie przysługuje wyłącznie osobie prowadzącej działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 162), zwanej dalej „Prawem przedsiębiorców”, a taką osobą nie jest wspólnik spółki jawnej.

Jakkolwiek należy zgodzić się ze stwierdzeniem, iż świadczenie postojowe nie przysługuje wspólnikowi spółki jawnej, podkreślenia wymaga, że organ rentowy całkowicie pominął fakt, iż wnioskodawczyni prowadzi jednoosobową, pozarolniczą działalność gospodarczą od 2 lutego 2018 r. i z tego tytułu podlega ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym.

Zgodnie z art. 3 Prawa przedsiębiorców, działalnością gospodarczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły. W myśl art. 4 ust. 1 Prawa przedsiębiorców, przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Przedsiębiorcami są także wspólnicy spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej (art. 4 ust. 2 Prawa przedsiębiorców).

Przedsiębiorcą w myśl Prawa przedsiębiorców może być zatem osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym przyznano zdolność prawną, czyli przede wszystkim spółki osobowe wymienione w art. 4 § 1 pkt 1 k.s.h., w tym spółka jawna.

Przez pryzmat wspomnianego wcześniej art. 15zq ust. 2 Tarczy antykryzysowej, nie budzi wątpliwości fakt, że osobą uprawnioną do świadczenia postojowego, prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą może być wyłącznie osoba fizyczna (vide: Barański Michał, Art. 15(zq). w: Komentarz do niektórych przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych, [w:] Tarcza antykryzysowa 1.0 - 3.0. Szczególne rozwiązania w prawie pracy, prawie urzędniczym i prawie ubezpieczeń społecznych. Komentarz, LEX).

Przedsiębiorcą w rozumieniu Prawa przedsiębiorców jest spółka jawna, a nie jej wspólnik. Stosownie bowiem do art. 8 § 1 i 2 k.s.h. spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. To nie wspólnik spółki jawnej, lecz spółka prowadzi zawodowo we własnym imieniu działalność gospodarczą. Ponadto już sama wykładania literalna przepisu art. 3 Prawa przedsiębiorców definiującego działalność gospodarczą, jako zorganizowaną działalność zarobkową, wykonywaną we własnym imieniu i w sposób ciągły, pozwala wysnuć wniosek, iż wspólnik spółki jawnej nie wykonuje działalności zarobkowej w imieniu własnym, lecz czyni to sama spółka. Co więcej w myśl art. 17 ust. 1 Prawa przedsiębiorców, działalność gospodarczą można podjąć w dniu złożenia wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej albo po dokonaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego, chyba że przepisy szczególne stanowią inaczej. Oczywistym jest zatem, że warunkiem podjęcia działalności gospodarczej przez spółkę jawną jest uprzedni wpis spółki (a nie samych wspólników) do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego.

Zgodnie z art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 423), za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, z wyjątkiem ust. 6a. Natomiast w myśl art. 8 ust. 6 pkt 4 ww. ustawy, za taką osobę uważa się również wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

Relacja tytułu ubezpieczenia wspólnika spółki jawnej i ewentualnej możliwości przyjęcia, że prowadzi on działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów Prawa przedsiębiorców, była przedmiotem orzecznictwa. Zgodnie z poglądem Sądu Apelacyjnego w Katowicach wyrażonym w wyroku z dnia 12 marca 2019 r. (III AUa 2348/18, Biul.SAKa 2019/2/30-31, LEX nr 2728439), który Sąd w pełni podziela i przyjmuje w niniejszej sprawie, art. 8 ust. 6 ustawy systemowej wyraźnie rozróżnia „wspólników spółki jawnej” (pkt 4) jako kategorię odrębną od „osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie – ogólnie rzecz ujmując – przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych” (pkt 1). Innymi słowy, wspólnik spółki jawnej jest uznawany za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność na mocy art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej, jednak nie jest osobą prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej, gdyż taką osobą jest spółka jawna, a nie jej wspólnik. Nadto Sąd zważył, iż definicja przedsiębiorcy w konfrontacji z pojęciem „osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej” (w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy systemowej) wyklucza z kręgu osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej wspólnika spółki jawnej, ponieważ to nie on, lecz spółka jawna, której jest wspólnikiem, prowadzi zawodowo we własnym imieniu działalność gospodarczą. W konsekwencji też wspólnicy spółki jawnej, jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność w rozumieniu art. 8 ust. 6 pkt 4 ustawy systemowej, nie mogą być traktowani jako osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą w rozumieniu pkt 1 cytowanego przepisu, ponieważ zostali wyłączeni z tego kręgu w wyniku wyraźnego uznania ich za osoby prowadzące pozarolniczą działalność – art. 8 ust. 6 pkt 4, niebędące osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą – art. 8 ust. 6 pkt 1, natomiast o podleganiu przez nich ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej decyduje samo posiadanie statusu wspólnika spółki jawnej (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 czerwca 2005 r., I UK 335/04, OSNP 2006, nr 3-4, poz. 630, z 23 sierpnia 2006 r., I UK 388/04, LEX nr 1615106, z dnia 12 września 2006 r., I UK 53/06, LEX nr 957388, z dnia 12 lipca 2017 r., II UK 295/16, LEX nr 2347776).

Powyższe rozważania Sąd poczynił jedynie uzupełniająco, gdyż kwestia prawa wspólnika spółki jawnej do świadczenia postojowego nie stanowiła, w ocenie Sądu, jądra sprawy. W tym miejscu należy wskazać, iż zgodnie z obecnym brzmieniem art. 15zq ust. 4 pkt 3 Tarczy antykryzysowej, osobie prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą świadczenie postojowe przysługuje, jeżeli rozpoczęła prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej przed dniem 1 kwietnia 2020 r. i nie podlega ubezpieczeniom społecznym z innego tytułu, chyba że podlega ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Aktualna treść przedmiotowego przepisu została wprowadzona do porządku prawnego na mocy art. 77 pkt 32 lit. b ustawy z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1072), która weszła w życie 24 czerwca 2020 r. W uzasadnieniu projektu ww. ustawy (druk sejmowy nr 382) prawodawca zauważył, iż zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 15zq przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność gospodarczą i jednocześnie podlegają ubezpieczeniom społecznym z innych tytułów, np. umowa na pełen etat, umowa na część etatu, nie mogą skorzystać ze świadczenia postojowego, na skutek zbiegu tytułów do ubezpieczenia. Jednocześnie ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych daje takim osobom prawo do dobrowolnego ubezpieczenia po uprzednim złożeniu wniosku o objęcie ubezpieczeniami emerytalnymi i rentowymi. Problem ten dotyczył znacznej grupy przedsiębiorców mikro, małych i średnich przedsiębiorstw głównie z branży finansowej, handlowej, usługowej. Ustawodawca podkreślił, że działalność gospodarcza dla ww. grupy osób może stanowić podstawowe lub istotne źródło dochodu, bowiem np. pracują tylko na 1/10 etatu, a pozostały czas są zaangażowane w działalność gospodarczą. A zatem spadek przychodów związanych ze skutkami wprowadzenia stanu zagrożenia epidemicznego lub stanem epidemii COVID-19 był dla nich bardzo dotkliwy. Prawodawca wskazał zatem, że z pomocy nie powinny być wykluczone osoby, które skorzystały z przysługującego im prawa i pomimo posiadania innego tytułu do ubezpieczania opłacały dobrowolnie składki z tytułu wykonywania działalności gospodarczej.

Mając na uwadze powyższe, fakt, że odwołująca od 31 grudnia 2012 r. pozostaje wspólnikiem spółki nie ma żadnego wpływu na jej uprawnienie do świadczenia postojowego. Wnioskodawczyni prowadzi bowiem jednoosobową, pozarolniczą działalność gospodarczą od 2 lutego 2018 r. i z tego tytułu bezspornie podlega ubezpieczeniom emerytalnym i rentowym. Pozostałe przesłanki prawa do świadczenia postojowego nie były zaś sporne, zatem należy stwierdzić, że odwołująca spełniła wszystkie warunki jego uzyskania. Wnioskodawczyni nie zawiesiła prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej, a spadek przychodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym miesiąc złożenia wniosku był dalece niższy niż wymagane 15%. Odwołująca w grudniu 2020 r. osiągnęła bowiem przychód w kwocie 111.687,11 zł, zaś w styczniu 2021 r. zaledwie 9,63 zł.

Z tych względów Sąd na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał K. R. prawo do świadczenia postojowego.

Sędzia Hanna Parzybut- Dan