Sygn. akt VIII U 93/21
Decyzją z 7 grudnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. przyznał B. J. prawo do emerytury od 1 listopada 2020 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek. Podstawę obliczenia emerytury stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne (31.511,32 zł) z uwzględnieniem waloryzacji składek zaewidencjonowanych na koncie do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury. Emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury przez średnie dalsze trwanie życia, dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę (212,80 miesięcy). Emerytura wyliczona zgodnie z zasadami określonymi w art. 26 ustawy emerytalnej wyniosła = 148,08 zł brutto [31.511,32 zł : 212,80 = 148,08 zł]. Wskazano, że emerytura jest niższa od najniższej emerytury, która wynosi 1.200 zł., jednak świadczenia tego nie podwyższa się do tej kwoty, ponieważ wnioskodawca nie udowodnił łącznie okresów składkowych i nieskładkowych w wymiarze wynoszącym co najmniej 25 lat. Jednocześnie Zakład zawiesił wypłatę emerytury wobec zbiegu prawa do więcej niż jednego świadczenia, gdyż może być wypłacane tylko jedno - wyższe lub wybrane przez ubezpieczonego. (decyzja k. 5-7 akt ZUS plik II).
W dniu 31 grudnia 2020 r B. J. odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o jej zmianę i wypłacenie przyznanego świadczenia, powołując się na wyrok SN z dnia 24 stycznia 2019 r, (I UK 426/17), tj. wykładnię przepisu art. 95 ust. 2 ustawy emerytalnej polegającą na dopuszczeniu możliwości pobierania przez byłych żołnierzy zawodowych dwóch świadczeń emerytalnych, zarówno emerytury cywilnej jak i emerytury wojskowej. Wskazał, że w sprawie doszło do naruszenia przez organ rentowy konstytucyjnej zasady równości wyrażonej w art. 32 ust. 1 Konstytucji, z której wynika nakaz jednakowego traktowania podmiotów prawa w obrębie określonej klasy (kategorii). (odwołanie k. 3)
W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację prezentowaną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji. (odpowiedź na odwołanie k. 4-4v)
Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:
B. J. urodził się (...) W dniu 17 listopada 2020 r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę. (bezsporne, wniosek k. 1-3v akt ZUS plik II).
Ubezpieczony na mocy decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno – Rentowego MSWiA z 8 września 2006 r. posiada uprawnienia do emerytury policyjnej od 1 września 2006 r. Kwota emerytury policyjnej wynosi dla wnioskodawcy 75 % podstawy wymiaru z tytułu 34 lat wysługi emerytalnej.
Emerytura ta została przyznana ubezpieczonemu za okres pełnienia służby policyjnej w okresie od 16 kwietnia 1988 r. do 31 sierpnia 2006 r., odbywania zasadniczej służby wojskowej od 23 kwietnia 1975 r. do 7 kwietnia 1977 r., okres pełnienia służby wojskowej od 3. Lutego 1986 r. do 3 lutego 1988 r., tj. łącznie 22 lata, 4 miesiące i 1 dzień, a także za okresy składkowe przed służbą (okresy ubezpieczenia w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), tj. od 15 września 1971 r. do 22 kwietnia 1975 r., od 8 kwietnia 1977 r. do 2 lutego 1986 r., od 3 marca 1988 r. do 15 kwietnia 1988 r., tj. łącznie 12 lat, 6 miesięcy i 16 dni. (bezsporne, wniosek k. 11-12, decyzje k. 22-22v, k. 28-28v, wykazy k. 21, k. 27 akt MSWiA załączonych do pisma procesowego z 10.05.2021 r. – k. 22, decyzja o waloryzacji k. 13-13v)
Wnioskodawca na mocy decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno – Rentowego MSWiA z 13 października 2006 r. posiada uprawnienia do renty inwalidzkiej policyjnej. Kwota renty inwalidzkiej policyjnej wynosi dla wnioskodawcy 40 % podstawy wymiaru. Wypłata renty została zawieszona wobec korzystniejszej emerytury policyjnej. (bezsporne, decyzja k. 30-30v akt MSWiA załączonych do pisma procesowego z 10.05.2021 r. – k. 22)
Na mocy decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno – Rentowego MSWiA z 13 października 2006 r. o zmianie emerytury policyjnej ubezpieczonego, kwota emerytury policyjnej wynosi dla wnioskodawcy 80 % podstawy wymiaru. Na wymiar świadczenia składa się 75 % z tytułu wysługi emerytalnej oraz 15 % zwiększenia z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą. (bezsporne, decyzja k. 31-31v akt MSWiA załączonych do pisma procesowego z 10.05.2021 r. – k. 22)
Decyzją z 4 grudnia 2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. po rozpatrzeniu wniosku z 17 listopada 2020 r. odmówił wnioskodawcy ustalenia kapitału początkowego wobec nie udowodnienia okresów składkowych wymienionych w art. 6 ustawy emerytalnej przebytych przed 1.01.1999 r., tj. przed dniem wejścia w życie tej ustawy. Okresy składkowe przebyte po 31.12.1998 r. nie dają podstaw do ustalenia kapitału początkowego. (decyzja k. 2 akt ZUS plik I)
Powyższy stan faktyczny jest bezsporny między stronami. Istotne w sprawie okoliczności zostały ustalone na podstawie ww. dowodów z dokumentów, których treści strony nie kwestionowały.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołanie wnioskodawcy nie zasługuje na uwzględnienie.
Na wstępie należy podnieść, że w niniejszym postępowaniu Sąd rozpoznał sprawę na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 148 1 § 1 i 3 k.p.c., zgodnie z którym Sąd może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, między innymi w sytuacji, gdy po złożeniu przez strony pism procesowych i dokumentów, sąd uzna - mając na względzie całokształt przytoczonych twierdzeń i zgłoszonych wniosków dowodowych - że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w pierwszym piśmie procesowym złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy. W rozpoznawanej sprawie strony nie wnosiły o rozpoznanie sprawy na rozprawie w pierwszym piśmie procesowym. Analizując treść złożonych przez strony i zgromadzonych w aktach rentowych dokumentów Sąd uznał, że materiał dowodowy jest kompletny i pozwala na ustalenie wszystkich istotnych okoliczności, nie wymaga uzupełnienia, a stanowiska stron zostały już jasno sformułowane w toku postępowania. W tym stanie rzeczy Sąd na podstawie art. 148 1 § 1 k.p.c. uznał, że przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne, co w konsekwencji pozwoliło na rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym.
Przechodząc do meritum wskazać należy, że zgodnie z art. 24 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2021 r., poz. 291, ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn, z zastrzeżeniem art. 46, 47, 50, 50a, 50e i 184.
Na podstawie powyższego przepisu ZUS przyznał skarżącemu emeryturę. Wypłatę świadczenia jednocześnie zawiesił, z uwagi na pobieranie przez wnioskodawcę emerytury policyjnej.
Spór między stronami sprowadzał się do ustalenia czy ubezpieczony ma prawo do dwóch świadczeń emerytalnych – emerytury z powszechnego systemu emerytalnego oraz do emerytury policyjnej.
Stosownie do treści art. 95 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w razie zbiegu u jednej osoby prawa do kilku świadczeń przewidzianych w ustawie wypłaca się jedno z tych świadczeń - wyższe lub wybrane przez zainteresowanego. Przepis ust. 1 stosuje się również, z uwzględnieniem art. 96, w razie zbiegu prawa do emerytury lub renty określonych w ustawie z prawem do świadczeń przewidzianych w przepisach o zaopatrzeniu emerytalnym osób, o których mowa w art. 2 ust. 2, z wyjątkiem przypadku, gdy emerytura wojskowa lub policyjna została obliczona według zasad określonych w art. 15a albo art. 18e ustawy z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin (dalej ustawy o z.e.ż.z.) lub w art. 15a lub art. 15d lub art. 18e ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, (...) Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, (...)Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (dalej ustawy o z.e.f.) (art.95 ust.2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS).
Zgodnie z aktualną linią orzeczniczą Sądu Najwyższego o zastosowaniu wyjątku od zasady wypłacania jednego świadczenia decyduje brak możliwości obliczenia emerytury wojskowej przy uwzględnieniu "cywilnego" stażu emerytalnego, a nie data przyjęcia żołnierza zawodowego do służby wojskowej (art. 95 ust. 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych). Przy czym ten "brak możliwości" nie występuje wtedy, gdy emeryt wojskowy nie decyduje się na złożenie wniosku o doliczenie po zwolnieniu ze służby wojskowej okresów składkowych i nieskładkowych, choć mogą one zwiększyć podstawę wymiaru emerytury do 75%. Wspólnym bowiem mianownikiem uzasadniającym prawo do dwóch świadczeń są uwarunkowania wynikające z przepisów prawa niepozwalające na wykorzystanie stażu "cywilnego" w emeryturze wojskowej, a nie wybór emeryta wojskowego. /por. wyrok SN z dnia 24 stycznia 2019 r, I UK 426/17, L./.
Zasada ta ma również zastosowanie do przypadku nabycia prawa do emerytury policyjnej, albowiem art. 95 ust. 2 określający wyjątek od zasady pobierania jednego świadczenia emerytalnego odnosi się zarówno do emerytur wojskowych jak i policyjnych.
Należy przypomnieć, że do wysługi emerytalnej żołnierza i funkcjonariusza, który pozostawał w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., zalicza się (z urzędu) posiadane przed powołaniem/przyjęciem do służby okresy składkowe i nieskładkowe w rozumieniu ustawy o emerytalnej (art. 16 ust. 1 ustawy o z.e.ż.z. i art. 16 ust. 1 ustawy o z.e.f. w zw. z art. 15 tych ustaw). Okresy te uwzględnia się w ten sposób, że emerytura wojskowa i policyjna wzrasta o 2,6% podstawy wymiaru za nie więcej niż 3 lata okresów składkowych poprzedzających służbę (a o 1,3% za każdy następny rok i 0,7% za każdy rok okresów nieskładkowych poprzedzających służbę). Tak podlega ustalona emerytura podlega (na wiosek) zwiększeniu - w wyniku doliczenia okresów przypadających po zwolnieniu ze służby - o 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok zatrudnienia przed dniem 1 stycznia 1999 roku w wymiarze czasu pracy nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy oraz za każdy rok okresów opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe po dniu 31 grudnia 1998 r. lub za okres nieopłacania składek z powodu przekroczenia w trakcie roku kalendarzowego kwoty rocznej podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia - pod warunkiem że emerytura ta wynosi mniej niż 75% podstawy jej wymiaru i emeryt ukończył 50/55 lat życia albo stał się inwalidą (art. 14 ust. 1-4 ustawy o z.e.ż.z. i art. 14 ust. 1-4 ustawy o z.e.f. w zw. z art. 15 tych ustaw).
Skoro emeryt korzysta ze wzrostu emerytury wojskowej z tytułu „cywilnej” wysługi emerytalnej, to oznacza, że zostaje zachowana zasada wzajemności składki i świadczeń w rozumieniu funkcjonującym w polskim systemie ubezpieczenia społecznego nawet wtedy, gdy włożony wkład nie jest wprost proporcjonalny do korzyści, jaką przynosi zwiększenie emerytury.” /por. uzasadnienie cytowanego wyroku SN z dnia 24.01.2019 r, I UK 426/17, L. /.
Przenosząc powyższe rozważania na grunt rozpoznawanej sprawy wskazać trzeba, że ubezpieczony pobiera emeryturę policyjną. Kwota emerytury policyjnej wynosi dla wnioskodawcy 80 % podstawy wymiaru. Na wymiar świadczenia składa się 75 % z tytułu wysługi emerytalnej oraz 15 % zwiększenia z tytułu inwalidztwa pozostającego w związku ze służbą, przy czym do wysługi emerytalnej zaliczono wnioskodawcy przebyte okresy składkowe przed służbą (okresy ubezpieczenia w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), aż do osiągnięcia maksymalnego poziomu 75 % podstawy wymiaru.
Z powyższego wynika zatem, że skarżący miał możliwość włączenia okresów "cywilnego" stażu emerytalnego do algorytmu obliczenia wysokości emerytury policyjnej. Tym samym nie ma on prawa do wypłaty dwóch świadczeń.
Mając na uwadze powyższe, w świetle art. 95 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach wnioskodawcy może zostać wypłacone tylko jedno świadczenie – wyższe lub wybrane przez niego. Nie ulega zatem wątpliwości, że zaskarżona decyzja ZUS jest zgodna z przepisami prawa powszechnie obowiązującego.
Dodatkowo wskazać należy, że zgodnie z art. 98 ust. 1 ustawy emerytalnej wstrzymanie wypłaty jednego ze świadczeń, o których mowa w art. 95, następuje od dnia, od którego przysługuje prawo do wypłaty świadczenia wyższego lub wybranego przez zainteresowanego.
Analizując obecny stan prawny Sąd nie znalazł podstaw do przyznania wypłaty wnioskodawcy dochodzonego świadczenia.
Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.
K.W.