UZASADNIENIE

wyroku Sądu Apelacyjnego w Krakowie

z dnia 8 lutego 2021 r.

Strona powodowa (...) Bank (...) S.A. w W. wniosła o zasądzenie solidarnie od pozwanych A. Ś. (1),K. Ś. i J. Ś. kwoty 162.366,82 CHF z odsetkami ustawowymi za opóźnienie i kosztami procesu.

W uzasadnieniu podała, że zawarła z pozwanym A. Ś. w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej w dniu 11 lipca 2008 r. umowę Kredytu Rozwojowego Indeksowanego kursem franka szwajcarskiego nr(...), na podstawie której udzieliła ww. pozwanemu kredytu indeksowanego do waluty obcej CHF. Integralną częścią umowy jest regulamin kredytowania przedsiębiorców w (...). W dacie podpisania umowy kredytowej strona powodowa zawarła z pozwanymi K. Ś. i J. Ś. umowy poręczenia za zobowiązania pozwanego A. Ś. wynikajace z ww. umowy. Ponieważ pozwany A. Ś. nie wywiązywał się z zobowiązań to strona powodowa przesłała pod jego ostatni znany adres wypowiedzenie umowy kredytowej datowane na dzień 31 marca 2014 r. z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia, w związku z czym umowa uległa rozwiązaniu, a całe roszczenie stało się wymagalne. W dniu 18 stycznia 2016 r. strona powodowa sporządziła wyciąg z ksiąg bankowych nr (...), wskazujący na wysokość zobowiązań pozwanych na kwotę 163.603,19 CHF, na którą składają się: 1. kwota 161.719,04 CHF z tytułu kapitału, 2. kwota 45 CHF tytułem niespłaconych opłat, prowizji i innych kosztów wynikających z umowy, 3. kwota 1.839,15 CHF z tytułu odsetek umownych, naliczonych od kwoty kapitału kredytu za okres od 30 kwietnia 2014 r. do dnia rozwiązania umowy, czyli do 22 maja 2014 r. Następnie w piśmie z 12 lutego 2012 r. pełnomocnik strony powodowej wysłał do pozwanego A. Ś. przedsądowe wezwanie do zapłaty wyznaczając mu dodatkowy termin na spełnienie świadczenia. Odrębne wezwania z 31 marca 2016 r. zostały skierowane także do pozwanych K. Ś. i J. Ś..Do chwili wnieisenia pozwu pozwani nie uregulowali całości dochodoznego roszczenia. W dniu 27 stycznia 2016 r. pozwani dokonali wpłaty w kwocie 627,30 CHF, a w dniu 22 lutego 2016 r. kwoty 609,07 zł, ktorą strona powodowa zaliczyła na poczet kwoty przysługującego jej roszczenia.

Pozwani A. Ś. K. Ś. i J. Ś. wnieśli sprzeciw od nakazu zapłaty domagając się oddalenia powództwa w całości oraz zasądzenia od strony powodowej kosztów procesu. Pozwani przyznali okoliczności dotyczące zawarcia umowy kredytu rozwojowego indeksowanego kursem franka szwajcarskiego oraz umów poręczenia. Zarzucili jednak, iż nie doszło do skutecznego jej wypowiedzenia. Pozwany A. Ś. nie otrzymał nigdy pisma strony powodowej datowanego na dzień 31 marca 2016 r. zawierającego oświadczenie o wypowiedzeniu, a w dokumentach dołączonych do pozwu brak jest dokumentów potwierdzających dokonanie ww. czynności (dowodu nadania, czy odbioru przesyłki). Oświadczenie to nie zostało też złożone przez osobę uprawioną do działania w imieniu i na rzecz strony powodowej. Nie zostało ono opatrzone podpisem członków zarządu banku, uprawnionych do reprezentacji, jak również nie przedłożono umocowania dla D. K. (1) w ww. zakresie. W ocenie pozwanych nie było także przyczyn uzasadniających wypowiedzenie umowy. Zgodnie z pkt V Regulaminu kredytowania przedsiębiorców podstawą do złożenia oświadczenia o wypowiedzeniu było niedotrzymanie przez pozwanego A. Ś. warunków udzielenia kredytu lub utrata przez niego zdolności kredytowej, które to okoliczności nie miały miejsca. Przesłanką uprawniającą wypowiedzenie kredytu nie jest przy tym opóźnienie w spłacanie poszczególnych rat, jak mylnie twierdzi strona powodowa, które nie zostało wykazane. Wedle pozwanych brak jest także podstaw do przyjęcia stanowiska strony powodowej,aby ewentualne oświadczenie o wypowiedzeniu umowy odczytywać z treści pozwu. Dlatego powództwo jako przedwczesne winno zostać oddalone. Niezależnie od tego, pozwani podali, iż wobec pozwanego A. Ś. były prowadzone działania windykacyjne przez stronę powodową w związku z opóźnieniem w spłacie kredytu. W tym zakresie ww. pozwany podjął negocjacje ze stroną powodową, które doprowadziły do zawarcia ugody, która pomimo stosownych deklaracji przedstawicieli strony powodowej nie została sformalizowana. Ustalone warunki ugody przewidywały, iż pozwany wpłaci najpierw jednorazowo kwotę 5000 zł, a następnie będzie płacił raty po 2500 zł miesięcznie. Naprowadzone okoliczności prowadzą do wniosku, że strony zawarły ugodę, na podstawie której zmieniły postanowienia umowy. Pozwani zarzucili też, iż postanowienia umowy kredytu w zakresie indeksowania do waluty franka szwajcarskiego winny zostać uznane za nieważne jako rażąco naruszające zasady współżycia społecznego, w tym zasadę uczciwości handlowej. Frank szwajcarski w wykonaniu ww. umowy kredytowej był wartością wirtualną, świadczenia stron nigdy nie były w niej spełniane, nadto ryzyko zmiany kursy tej waluty obcej spoczywało prawie w przeważającym zakresie tj. w 90% na kredytobiorcy – pozwanym. Pozwani zakwestionowali także wysokość dochodzonej kwoty i wyliczenie zaległości wynikające z wyciągu z ksiąg bankowych wskazując, iż dokument ten ma moc jedynie dokumentu prywatnego.

Pismem z 2 listopada 2017 r. strona powodowa ograniczyła żądanie pozwu domagając się ostatecznie zasadzenia solidarnie od pozwanych na swój rzecz kwoty 161.742,21 CHF wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie.

Sąd Okręgowyw Krakowie zasądził solidarnie od pozwanych na rzecz strony powodowej kwotę 161.742,21 CHF z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od 21 czerwca 2016 r., umorzył postępowania w części objętej cofnięciem pozwu i zasądził od pozwanych solidarnie na rzecz strony powodowej kwotę 42.894 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sąd Okręgowy ustalił, że w dniu 11 lipca 2008 r. prowadzący działalność gospodarczą pozwany A. Ś.zawarł z poprzednikiem prawnym strony powodowej - (...) S.A. Spółką Akcyjną Oddział w Polsce umowę kredytu rozwojowego indeksowanego kursem franka szwajcarskiego nr (...)na kwotę 385.700 zł. Kredyt ten miał zostać wykorzystany przez pozwanego A. Ś. na całkowitą spłatę kredytów z ich zamknięciem udzielonych przez: Bank w ramach referencyjnych nr umów (...) i (...), (...) Bank S.A. w ramach umowy kredytu nr (...), (...) Bank S.A. w ramach umowy kredytu nr (...) i na finansowanie działalności bieżącej oraz pokrycie prowizji za udzielenie kredytu. Zgodnie z § 1 ust. 2 kredyt jest indeksowany do waluty CHF. Saldo kredytu w walucie obcej zostanie obliczone według zasad opisanych w Regulaminie na podstawie kursu waluty obcej obowiązującego w dacie uruchomienia kredytu lub w przypadku kredytu wypłacanego w transzach – kursów waluty obcej obowiązujących w dacie uruchomienia poszczególnych transz kredytu. Informacja o kwocie kredytu w walucie obcej zostanie przesłana kredytobiorcy wraz z harmonogramem spłat w terminie do 14 dni od daty uruchomienia kredytu. Kredyt został udzielony na okres 240 miesięcy począwszy od daty postawienia kwoty kredytu do dyspozycji kredytobiorcy (§ 3 ust. 3). W związku zawarciem umowy kredytobiorca zobowiązał się ponieść następujące koszty z tym związane: prowizję za udzielenie kredytu liczoną od kwoty udzielonego kredytu, należną z dniem zawarcia umowy, którą Bank pobierze nie później niż w dniu uruchomienia kredytu w kwocie 5.700,00 zł, pozostałe prowizje i opłaty, których wysokość i tryb określa Tabela Opłat i Prowizji dla małych firm, odsetki od wykorzystanego kredytu (§ 4 ust. 1). W dniu zawarcia umowy oprocentowanie wynosiło 8.55% p.a. Zasady zmiany oprocentowania określa Regulamin (§ 4 ust. 3 i 4). Według § 5 kredytobiorca zobowiązał się zapewnić na rachunku rozliczeniowym środki wystarczające na pokrycie kolejnych rat kapitałowo – odsetkowych lub rat odsetkowych w terminach spłat. Stosownie do zapisu § 7 ust. 2 umowy kredytobiorca wyraził zgodę, aby przy pobieraniu środków pieniężnych z jego rachunku bankowego Bank stosował kurs/kursy zgodnie z obowiązującą w Banku Tabelą Kursów (...) w dniu pobrania środków pieniężnych z rachunku bankowego. W zakresie nieuregulowanym umową stosuje się postanowienia obowiązującego Regulaminu stanowiącego integralną część umowy, jak również postanowienia obowiązującego Regulaminu konta Małych firm oraz przepisy prawa polskiego (§ 10 umowy). Postanowienie § 13 umowy stanowi, iż z zastrzeżeniem zasad zmiany Regulaminu oraz tabeli Opłat i Prowizji dla małych firm wszelkie zmiany w umowie wymagają zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. Pozwany potwierdził, iż otrzymał Tabele Opłat i Prowizji dla małych firm, obowiązującą na dzień zawarcia umowy oraz oświadczył, że akceptuje określone w niej warunki cenowe. W myśl pkt V Regulaminu w przypadku niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu lub w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej Bank może wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia, a w przypadku zagrożenia upadłością kredytobiorcy – zachowaniem 7 – dniowego okresu wypowiedzenia. W takim przypadku kredytobiorca zobowiązany jest do spłaty całego niespłaconego kredytu wraz z odsetkami i kosztami wynikającymi z umowy najpóźniej w następnym w dniu po upływie okresu wypowiedzenia tej umowy. Na zabezpieczenie kredytu pozwani J. Ś. i K. Ś. udzielili poręczenia za zobowiązania kredytobiorcy wobec Banku potwierdzonego umową z dnia 11 lipca 2008 r.

Pismem z 31 marca 2014 r. strona powodowa oświadczyła pozwanemu A. Ś., iż w związku wystąpieniem niedotrzymania przez niego warunków udzielenia kredytu, to jest wystąpienia opóźnień w spłacie zobowiązań wynikających z regulaminu kredytowania przedsiębiorców, wypowiada umowę o kredyt rozwojowy (CHF) (...) z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia. Jednocześnie w piśmie tym strona powodowa wezwała pozwanego A. Ś. do zwrotu wykorzystanego kredytu z odsetkami, opłatami i prowizjami należnymi stronie powodowej, najpóźniej następnego dnia po upływie okresu wypowiedzenia. Pod pismem zawierającym oświadczenie o wypowiedzeniem umowy podpisała się D. K. (2) - pracownik strony powodowej, działająca jako pełnomocnik. Pismami z 1 kwietnia 2014 r. strona powodowa poinformowała pozwanych J. Ś. i K. Ś. jako poręczycieli kredytobiorcy pozwanego A. Ś., że umowa kredytowa z 11 lipca 2008 r. została wypowiedziana w dniu 31 marca 2014 r., a okres wypowiedzenia upłynie w dniu 22 maja 2014 r. Jednoczenie wskazano, iż kwota zadłużenia na dzień 1 kwietnia 2014 r. z tytułu wypowiedzianej umowy wynosi 167.664,52 CHF. Powyższe pisma pozwani J. Ś. i K. Ś. otrzymali w dniu 4 kwietnia 2014 r. W dniu 18 stycznia 2016 r. strona powodowa sporządziła wyciąg z ksiąg banku nr (...), w którym stwierdziła,że na dzień wystawienia wyciągu w księgach banku figuruje zobowiązanie dłużnika A. Ś. i poręczycieli J. Ś. i K. Ś. z umowy kredytu rozwojowego indeksowanego kursem franka szwajcarskiego nr (...) zawartej w dniu 11 lipca 2008r. w kwocie 163.603,19 CHF, na które składa się kapitał w kwocie 161.719,04 CHF, opłaty, prowizje i inne koszty wynikające z umowy w kwocie 45,00 CHF oraz odsetki umowne w kwocie 1.839,15 CHF naliczone od 30 kwietnia do 22 maja 2014 r. Wyciąg z ksiąg banku został opatrzony pieczęcią strony powodowej i podpisany przez K. K. - pracownika strony powodowej, działającą jako pełnomocnik. W piśmie z 12 lutego 2016r. strona powodowa skierowała do pozwanego A. Ś. przedsądowe wezwanie do zapłaty wzywając do natychmiastowej zapłaty należności w kwocie 162.975,89 CHF z odsetkami za opóźnienie w nieprzekraczalnym terminie do dnia 18 lutego 2016 r. Niezależnie od tego strona powodowa wezwał pozwanego A. Ś. do ugodowego rozwiązania sporu, w tym poprzez złożenie wniosku o rozłożenie zobowiązania na raty, oświadczenia o uznaniu długu albo przedstawienie w formie pisemnej własnych propozycji pozasądowego rozwiązania sporu. Wezwania o tożsamej treści zostały skierowane przez stronę powodową do pozwanych J. Ś. i K.Ś. w pismach z 31 marca 2016 r. Przed zawarciem umowy kredytowej ze stroną powodową pozwany A. Ś. wraz z matką K. Ś. poszukiwali banku, który udzieli mu kredytu. Ostatecznie pozwany wybrał powodowy Bank z uwagi najatrakcyjniejsze warunki umowy. Na spotkaniu analitycy strony powodowej przedstawili pozwanemu A. Ś. ofertę kredytu w złotówkach oraz indeksowanego we frankach szwajcarskich. Pozwany A. Ś. z uwagi na niższe koszty zdecydował się na zawarcie umowy o kredyt indeksowany we frankach szwajcarskich. Został poinformowany o tym, że kwota kredytu zostanie przeliczona na walutę obcą i od wysokości jej kursu będzie uzależniona wysokość rat, jakie będzie zobowiązany spłacać. Pozwany A. Ś. zaakceptował te warunki, gdyż od kilku lat kurs franka szwajcarskiego był stabilny, doradca zapewniał go, że jest to stabilna waluta. Umowa kredytowa była związana z prowadzoną przez pozwanego A. Ś. działalnością gospodarczą, środki miały być przeznaczone głównie na cele rozwojowe. Pozwany A. Ś. w ramach działalności gospodarczej zajmował się produkcją okien z drewna, tarcicy i materiałów budowlanych. W okresie zawarcia umowy kredytowej ze stroną powodową, jego sytuacja była dobra, osiągał dochody z działalności gospodarczej w kwocie około 40.000 zł miesięcznie. Zamierzał też poszerzyć działalność swojej firmy i otworzyć wspólnie z matką salon fryzjerski. W późniejszym okresie jego dochody znacznie spadły do kwot 4000 – 5000 zł miesięcznie. Od 2011 r. z uwagi na brak klientów była to już kwota około 1000 zł miesięcznie. Obecnie sytuacja pozwanego A. Ś. nie zmieniła się, jego średni miesięczny dochód wynosi około 1000 zł. W związku z pogorszeniem się sytuacji finansowej pozwany A. Ś. spłacał zadłużenie wobec strony powodowej w mniejszych kwotach niż było to ustalone harmonogramem spłat. Pozwany A. Ś. posiadał także zadłużenie w innym banku z tytułu kredytu na zakup nieruchomości zaciągniętego w 2010 r. w spłatacie którego pomagali mu rodzice. W 2014 r. pozwany A. Ś. trafił do aresztu na okres 3 miesięcy. Pozwany A. Ś. poza zadłużeniem wobec strony powodowej posiada także zadłużenie w stosunku do Urzędu Skarbowego podatku i ZUS z tytułu nieopłaconych składek łącznie na około 200.000 zł. W dniu 1 września 2016 r. pozwani wpłacili na rzecz strony powodowej kwotę 617,61 CHF. W 2015 r. pozwany A. Ś. podjął działania mające na celu renegocjowanie warunków umowy i załatwienie tej kwestii w sposób polubowny. Pismem z 10 lutego 2015 r. pozwany A. Ś., działając przez pełnomocnika, wystąpił z propozycją zawarcia ugody, na podstawie której część jego przeterminowanego zadłużenia miałaby być umorzona, a w pozostałym zakresie ustalony indywidualny harmonogram spłat. W odpowiedzi strona powodowa wskazała, iż jest skłonna zaproponować porozumienie w postaci planu spłat z miesięczną ratą w przybliżeniu 3448 zł. W mailach z pracownikiem strony powodowej - E. D. pozwany A. Ś. podał, iż według niego zawarcie ugody możliwe byłoby na innych warunkach, tj. jednorazowa wpłata 5000 zł, a następnie raty miesięcznie po 2500 zł.

Sąd Okręgowy stan faktyczny w sprawie ustalił na podstawie wymienionych w uzasadnieniu dowodów, zeznań pozwanego A. Ś. oraz zeznań powoda.

W ocenie Sądu Okręgowego dokumenty urzędowe jako sporządzone w przepisanej formie przez powołane do tego organy w zakresie ich działania stanowiły dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Brak było również przesłanek do kwestionowania autentyczności przedstawionych przez strony dokumentów prywatnych. Zeznania powoda uznane zostały za wiarygodne, gdyż w istotnym dla sprawy zakresie, były logiczne i zgodne z pozostałym materiałem dowodowym. Pozwany A. Ś. zeznawał w sposób spontaniczny i rzeczowy, jasno i czytelnie wyjaśnił okoliczności jakich doszło do zawarcia umowy kredytowej oraz przyczyn dla których zaprzestał spłaty zobowiązania.

Sąd Okręgowy oddalił wniosek pozwanego A. Ś. o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania ryzykiem finansowym i walut na okoliczność ustalenia stopnia ryzyka zmiany kursu waluty, którym była obciążona każda ze stron umowy kredytowej, w tym prawdopodobieństwa wzrostu kursu franka szwajcarskiego, ocenianego na chwilę zawarcia umowy, uznając go za nieprzydatny dla rozstrzygnięcia niniejszej spawy, albowiem pozwany A. Ś. został poinformowany o istniejącym ryzyku zmiany kursu franka szwajcarskiego i ryzyko to zaakceptował.

Sąd Okręgowy uznał powództwo za uzasadnione i stwierdził odnośnie zarzutów związanych z wypowiedzeniem umowy kredytowej, iż w świetle przedstawionego przez stronę powodową materiału dowodnego w postaci pism kierowanych do pozwanych, czyli wypowiedzenia z 31 marca 2014 r. i informacji o wypowiedzeniu umowy z 1 kwietnia 2014 r., potwierdzeń nadania i odbioru, okazały się częściowo trafne. W pkt V regulaminu postanowiono, że w razie niedotrzymania przez kredytobiorcę warunków udzielenia kredytu lub w razie utraty przez kredytobiorcę zdolności kredytowej, strona powodowa może wypowiedzieć umowę z zachowaniem 30 – dniowego okresu wypowiedzenia. W takim przypadku kredytobiorca zobowiązany jest do spłaty całego niespłaconego kredytu z odsetkami i kosztami wynikającymi z umowy najpóźniej w następnym w dniu po upływie okresu wypowiedzenia tej umowy. Wedle pkt VI ppkt 4 korespondencję uważa się za doręczoną po upływie 7 dni od daty wysłania na ostatni podany przez kredytobiorcę adres do korespondencji.

Wobec zaprzestania regulowania należności przez pozwanego A. Ś. strona powodowa złożyła w piśmie z 31 marca 2014 r. oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytowej, wzywając go do uregulowania zadłużenia w terminie 30 dni od daty jego otrzymania. Oświadczenie to, jako skierowane do drugiej strony, aby mogło odnieść skutek, musiało dotrzeć do pozwanego A. Ś. i to w taki sposób, aby mógł się on zapoznać z jego treścią. Warunek ten mógł zostać zrealizowany poprzez doręczenie mu przesyłki, zawierającej pismo, w miejscu wskazanym przez niego jako miejsce dokonywania doręczeń. Takim miejscem był niewątpliwie adres podany przez pozwanego A. Ś. w umowie jako miejsce zamieszkania, to jest lokal położony w R. przy ul. (...). Strona powodowa, pomimo, iż w tym zakresie na niej spoczywał obowiązek wykazania ww. okoliczności, nie dołączyła do pozwu, jak i na późniejszym etapie postępowania, potwierdzenia odbioru ww. przesyłki przez pozwanego A. Ś., który twierdził, że do skutecznego wypowiedzenia umowy nie doszło, gdyż nie otrzymał stosownego oświadczenia. Nie dołączyła też pełnomocnictwa dla osoby, której podpis widnieje pod oświadczeniem o wypowiedzeniu umowy to jest D. K., której umocowanie w tym zakresie pozwani kwestionowali. Wszystko to powoduje, że wypowiedzenie dokonane pismem z 31 marca 2014 r. nie mogło zostać uznane za skuteczne.

Jednakże Sąd Okręgowy podzielił stanowisko strony powodowej, iż wniesienie pozwu w sprawie, stanowi wypowiedzenie umowy kredytowej. Według dominującego poglądu w piśmiennictwie i judykaturze, jeżeli przesłanką osiągnięcia celu, do którego zmierza pismo procesowe, jest złożenie oznaczonego oświadczenia woli, które dotychczas nie zostało dokonane, to mając na względzie dyrektywy wykładni oświadczeń woli sformułowane w art.65 k.c. należy przyjąć, iż wyraża ono oświadczenie woli niezbędne do osiągnięcia tego celu. Zgodnie z tym poglądem, przejawu odpowiedniego oświadczenia woli można się dopatrywać nie tylko w pozwie, ale i innych pismach procesowych, także w dokumencie pełnomocnictwa procesowego. W rezultacie należało przyjąć, iż do wypowiedzenia przez stronę powodową umowy kredytu z 11 lipca 2008 r. skutecznie doszło z chwilą doręczenia pozwanemu A. Ś. pozwu w sprawie, co miało miejsce w dniu 21 czerwca 2016 r.

W ocenie Sądu Okręgowego za chybiony należy uznać zarzut pozwanych, iż kwota kredytu nie jest wymagalna z uwagi na zawarcie ugody dotyczącej spłaty kredytu. Sąd Okręgowy podkreślił, iż strona powodowa wykazała w stosunku do pozwanego A. Ś. dobrą wolę informując w piśmie z 16 stycznia 2015 r. o zamiarze sprzedaży długu i o możliwości ustalenia indywidualnego harmonogramu spłat, w tym umorzenia w części zobowiązania. Pozwany A. Ś. odpowiedział na ww. propozycję przedstawiając w tym zakresie własne oczekiwania polegające na przewalutowaniu kredytu na złotówki po kursie z dnia jego zaciągnięcia. Takie stanowisko nie uzyskało aprobaty strony powodowej, który zgodził się na zawarcie porozumienia, gdzie ustalona spłata wynosić miała 3.448 zł. Pozwany A. Ś. jednak nie przystał na to, proponując jednorazową wpłatę w kwocie 5000 zł i raty miesięcznie po 2500 zł. Wobec ww. rozbieżności finalnie do zawarcia ugody pomiędzy stronami nie doszło. Pozwany A. Ś. nie przedłożył na tę okoliczność stosownego dokumentu, zaś według umowy kredytowej zmiana postanowień umowy dla swej ważności wymagała zachowania formy pisemnej - § 13 umowy.

Zdaniem Sądu Okręgowego treść zawartej umowy, ani zachowanie strony powodowej nie zasługiwały na negatywną ocenę w świetle zasad współżycia społecznego w rozumieniu art. 58 § 2 k.c. W realiach sprawy nie miała miejsca taka sytuacja, by można było mówić o negatywnej ocenie czynności w świetle reguł lub wartości moralnych powszechnie w społeczeństwie akceptowanych, by czynność była krzywdząca dla jednej strony wskutek wykorzystania przez drugą stronę swojej silniejszej pozycji, by miała miejsce presja kontrahenta, zależność ekonomiczna, by złamano reguły przyzwoitego zachowania wobec powoda lub zasady uczciwości i rzetelności kupieckiej, których należy wymagać od przedsiębiorcy. W dacie zawarcia umowy była ona dla pozwanego A. Ś. korzystna - płacił on niższe raty w porównaniu do kredytu w złotówkach. Pozwany A. Ś. podjął decyzję o zawarciu umowy ze stroną powodową w celu refinansowania innych zobowiązań oraz prowadzenia działalności bieżącej w ramach działalności gospodarczej. Wybrał dla siebie korzystniejszą ofertę. Aby można było stwierdzić, że umowa jest nieważna, musi być ona nieważna od samego początku jej obowiązywania. Tymczasem w dacie zawierania nie istniały żadne obiektywne okoliczności pozwalające uznać, iż kurs franka szwajcarskiego gwałtownie wzrośnie. Wzrost kursu franka szwajcarskiego jest wynikiem oddziaływania zwykłych czynników ekonomicznych. Strona powodowa nie miała wpływu na ustalenie jego ostatecznej wartości. W dacie zawarcia umów pozwany A. Ś. nie znajdował się też w trudnym położeniu ekonomicznym, prowadził z powodzeniem działalność gospodarczą w zakresie produkcji okien, tarcicy i materiałów budowlanych, uzyskując z tego wysokie dochody. Podjęcie decyzji o zawarciu poprzednikiem prawnym powoda umów było zależne wyłącznie od jego woli. Strona powodowa dochowała wymaganej od niego staranności i poinformowała pozwanego A. Ś. o ryzyku związanym z udzieleniem kredytu w walucie obcej. Błędne założenie pozwanego A. Ś., że kurs franka szwajcarskiego nie wzrośnie w istotny sposób nie może obciążać stronę powodową, skoro w chwili zawarcia umowy żadna ze stron nie mogła tego faktu przewidzieć, a sama zasada indeksacji kredytu wiązała się z oczywistym ryzykiem, którego pozwany był świadomy i je akceptował.

Biorący kredyt, zwłaszcza długoterminowy, z przeliczeniem zobowiązań okresowych według umówionej waluty (klauzula walutowa) ponosi ryzyko polegające albo na płaceniu mniejszych rat w walucie kredytu, albo większych niż to wynika z obliczenia w tej walucie, gdyż na wysokość każdej raty miesięcznej wpływa wartość kursowa waluty kredytu w stosunku do waluty waloryzacji tego kredytu. Podobne ryzyko ponosi kredytodawca, który w wprawdzie ma osiągnąć tylko zwrot kwoty udzielonego kredytu z odsetkami, ale w razie zwarcia klauzuli walutowej może poszczególne raty mieć większe po przeliczeniu, albo mniejsze, w zależności od różnic kursowych. Okoliczności w jakich powód uzyskiwał informacje o kredycie, jego spłacie i warunkach wskazują na to, iż był on w pełni świadom przyjęcia takich warunków jakie zostały wpisane do umowy kredytowej. Pozwany A. Ś. jest osobą dorosłą, prowadzącą działalność gospodarczą i trudno przyjąć, aby nie posiadał elementarnej wiedzy na temat funkcjonowania gospodarki i nie dostrzegł tego, że dochodziło do licznych zmian kursów walut obcych, a zdarzają się sytuacje, w których na skutek koniunktury, czy dekoniunktury gospodarczej pojawiają się takie zjawiska gospodarcze jak inflacja czy deflacja.

W związku ze skutecznym odstąpieniem przez stronę powodową od umowy kredytowej z 11 lipca 2008 r. co nastąpiło poprzez doręczenie pozwanemu odpisu pozwu, zadłużenie z niej wynikające stało się wymagalne, a jego wysokość strona powodowa wykazała wyciągiem z ksiąg bankowych z 18 stycznia 2016 r., podpisanym osobę upoważnioną do jednoosobowego wystawiania i podpisywania wyciągów z ksiąg bankowych na podstawie pełnomocnictwa z 17 marca 2014 r. nr (...)

Sąd Okręgowy odwołał się do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 15 marca 2011 r. w sprawie P 7/09 (OTK-A 2011/2/12), w wyniku którego art. 95 ust. 1 został uznany za niekonstytucyjny w zakresie, w jakim nadaje moc prawną dokumentu urzędowego księgom rachunkowym i wyciągom z ksiąg rachunkowych banku w odniesieniu do praw i obowiązków wynikających z czynności bankowych w postępowaniu cywilnym prowadzonym wobec konsumenta, co znalazło następnie wyraz w nowelizacji tego przepisu poprzez dodanie do art.95 ust. 1a o treści: moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym ustawą z 19 kwietnia 2013 r. o zmianie ustawy o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2013 r. poz. 613), która weszła w życie w dniu 20 lipca 2013 r. i podkreślił, że mimo utraty przez wyciąg z ksiąg bankowych charakteru dokumentu urzędowego nadal spełnia on wymogi co najmniej dokumentu prywatnego. Zawiera bowiem pieczęć banku i treść określonego oświadczenia wiedzy, wynikającej z ksiąg bankowych, podpisaną przez wyraźnie określone osoby fizyczne – pracownika powodowego Banku.

Kwota wpłacona po wystawieniu ww. dokumentu została ujęta przez stronę powodową w ostatecznym rozrachunku, co spowodowało ograniczenie żądania do kwoty 161.742,21 CHF z odsetkami za opóźnienie.

Pozwany A. Ś. nie zdołał skutecznie zakwestionować przysługującej stronie powodowej wobec niego wierzytelności, nie wykazał bowiem, że faktycznie spłacił zaciągnięty kredyt w przewarzającej części, zarówno w odniesieniu do kapitału, jak i do odsetek, względnie że ustalone przez stronę powodową zadłużenie jest niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy.

Na kwotę zadłużenia pozwanych wobec strony powodowej złożyły się: kwota główna w wysokości 161.742,21 CHF z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 21 czerwca 2016r.

O odsetkach orzeczono na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c. od daty doręczenia pozwanemu A. Ś. odpisu pozwu, czyli od 21 czerwca 2016 r., jako że dopiero wówczas doszło do skutecznego złożenia oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy i wezwania do zapłaty.

Na podstawie art. 355 k.p.c. w związku z art. 203 k.p.c. Sąd Okręgowy umorzył postepowanie w części objętej cofnięciem pozwu co nastąpiło w związku z częściową wpłatą dokonaną przez pozwanego A. Ś..

O kosztach procesu Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w związku z art. 99 k.p.c. Na koszty procesu złożyły się kwoty: 10.800 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego ustalona w oparciu o § 1 ust. 1 i 2 i § 2 pkt 7 w zw. z § 3 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. 2015 poz. 1804), 32.077 zł tytułem wniesionej opłaty sądowej do pozwu i 17 zł tytułem opłaty skarbowej od udzielonego pełnomocnictwa.

Apelację od wyroku wnieśli pozwani A. Ś. K. Ś.i J. Ś.zaskarżając go w części, to jest w zakresie pkt I i III zarzucając wyrokowi naruszenie:

1. przepisów prawa materialnego, to jest art. 65 § 1 w związku z art. 61 k.c., poprzez ich niewłaściwe zastosowanie, polegające na bezzasadnym przyjęciu, że pełnomocnictwo udzielone pełnomocnikowi procesowemu strony powodowej, uprawniało do złożenia w pozwie materialnoprawnego oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy kredytowej, podczas gdy treść ww. pełnomocnictwa w sposób enumeratywny wymienia czynności o charakterze materialnoprawnym, do dokonania których pełnomocnik strony powodowej jest uprawniony, a wśród nich nie sposób doszukać się umocowania do wypowiadania umów kredytowych, co w efekcie doprowadziło Sąd Okręgowy do błędnego ustalenia, że umowa kredytowa została wypowiedziana w momencie doręczenia pozwanemu A. Ś. odpisu pozwu;

2. przepisu prawa materialnego, to jest art.6 kc, poprzez jego niewłaściwe zastosowanie, polegające na przyjęciu, że to na pozwanych spoczywał ciężar wykazania, że wskazane przez stronę powodową zadłużenie jest niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy, podczas gdy to na stronie powodowej spoczywa ciężar wykazania roszczenia tak co do zasady, jak i co do wysokości, czemu nie sprostała;

3. przepisu prawa materialnego, to jest art.95 ust. 1 ustawy Prawo bankowe, poprzez jego błędne zastosowanie, polegające na przyjęciu, że dokument załączony do pozwu nazwany wyciąg z ksiąg banku nr (...) z dnia 18 stycznia 2016 r. stanowi wyciąg z ksiąg rachunkowych banku w rozumieniu tego przepisu, w sytuacji gdy został on podpisany przez osobę, która nie była umocowana do jednoosobowego składania oświadczeń i podpisywania dokumentów w zakresie praw i obowiązków majątkowych strony powodowej, co mogło mieć istotne znaczenie dla oceny wiarygodności tego dowodu jako dokumentu prywatnego, a w efekcie również na kwestię związaną z wykazaniem przez stronę powodową roszczenia co do wysokości;

4. przepisów postępowania, to jest art.233 § 1 w związku z art.245 k.p.c., polegające na dowolnej i sprzecznej z zasadami logicznego rozumowania ocenie dokumentu załączonego do pozwu, nazwanego wyciągiem z ksiąg banku nr (...) z 18 stycznia 2016r., poprzez ustalenie w oparciu o jego treść wysokości zgłoszonego roszczenia, podczas gdy jest to dokument prywatny stanowiący dowód tego, że K. K., która go podpisała, złożyła oświadczenie o treści zawartej w tym dokumencie, a w sytuacji zaprzeczenia treści i wiarygodności tego dokumentu przez pozwanych, nie można było na jego podstawie czynić wiążących ustaleń dotyczących wysokości niespłaconego przez pozwanych kredytu, a w konsekwencji należało powództwo oddalić jako nieudowodnione co do wysokości;

5. przepisu prawa materialnego, to jest art. 75 ust. 1 i 2 ustawy Prawo bankowe, poprzez ich niezastosowanie, polegające na przyjęciu, że do rozwiązania umowy doszło w dacie doręczenia pozwu pozwanemu A. Ś. (21 czerwca 2016 r.), podczas gdy zdarzenie takie co najwyżej zapoczątkowało bieg 30-dniowego terminu wypowiedzenia, który upłynąłby i skutkował rozwiązaniem umowy dopiero w dniu 21 lipca 2016 r., a kwestia ta ma wpływ na ustalenie daty wymagalności kredytu, który to stan powstał ewentualnie dopiero z dniem 22 lipca 2016 r.

W rezultacie pozwani wnieśli o zmianę wyroku w zaskarżonej części poprzez oddalenie powództwa i zasądzenie solidarnie na rzecz pozwanych zwrotu kosztów procesu w kwocie 10.817 zł i zasądzenie od strony powodowej na rzecz pozwanych zwrotu kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa prawnego, według norm przepisanych.

Strona powodowa wniosła odpowiedź na apelację, w której domagała się oddalenia apelacji i zasądzenie od pozwanych kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna, aczkolwiek zasadniczo z innych przyczyn niż w niej wskazane.

Rudymentarną przyczyną, dla której Sąd Apelacyjny zmienił wyrok i oddalił powództwo jest fakt, że powodowy bank domagał się spełnienia przez pozwanych świadczenia, do którego nie byli oni zobowiązani. Wbrew twierdzeniom strony powodowej ma bowiem istotne znaczenie w jakiej walucie został udzielony kredyt, a w jakiej walucie bank domaga się obecnie zapłaty. Art. 353 § 1 k.c. stanowi, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien je spełnić. Natomiast w myśl art. 354 § 1 k.c. który określa sposób wykonania zobowiązania, dłużnik powinien wykonać zobowiązanie zgodnie z jego treścią, czyli wierzyciel może żądać spełnienia jedynie takiego świadczenia, do którego dłużnik zobowiązał się zgodnie z treścią łączącego stosunku prawnego – w sprawie - umowy kredytu, z której wynika, że bank udzielił pozwanemu A. Ś. kredytu w kwocie 385.700 zł wobec czego brak jest podstaw do domagania się zapłaty we frankach szwajcarskich. Nie wpływa na powyższą konkluzję fakt, że udzielony kredyt był indeksowy do waluty obcej CHF. Ww. stanowisko znajduje potwierdzenie w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W postanowieniu z 19 października 2018 r., IV CSK 200/18 Sąd Najwyższy wskazał, że kredyt indeksowany do kursu waluty obcej jest w rezultacie kredytem w walucie polskiej a wobec czego brak jest podstaw do dochodzenia zapłaty we frankach szwajcarskich. Tożsamy pogląd wyraził Sąd Najwyższy w postanowieniu z 7 marca 2018 r., V CSK 472/17.

Co do pozostałych okoliczności związanych z kredytem, których w znacznej części dotyczyły już zarzuty podniesione przez pozwanych w apelacji, to co najmniej za wątpliwą należy uznać konstrukcję przedstawioną przez stronę powodową, a dotyczącą prawidłowości wypowiedzenia umowy kredytu przed wniesieniem pozwu. O ile można jeszcze w konkretnych okolicznościach związanych z postępowaniem sądowym zrozumieć i zaakceptować podejmowanie przez strony czynności procesowych z ostrożności procesowej, to nie do przyjęcia jest taka sytuacja, w której strona powodowa konsekwentnie twierdzi, że do wypowiedzenia umowy doszło przed wniesieniem pozwu, a jednocześnie podnosi, iż jeżeli do takiego wypowiedzenia nie doszło, to należy przyjąć, że wniesiony przez nią pozew zawiera takie wypowiedzenie. Rzeczą strony powodowej było się zdecydować, czy wypowiedziała umowę przed wniesieniem pozwu – wówczas nie można uznać, że pozew zawiera oświadczenie woli w przedmiocie wypowiedzenia umowy, czy też strona powodowa w pozwie składa oświadczenie woli o wypowiedzeniu umowy, ale oznacza to potwierdzenie, że wcześniej nie doszło do wypowiedzenia umowy.

W ocenie Sądu Apelacyjnego trafnie Sąd Okręgowy uznał, że powodowy bank nie wykazał faktu wypowiedzenia umowy kredytowej przed wniesieniem pozwu. Co więcej, postępowanie strony powodowej wywołuje ogromne wątpliwości, bo jeżeli poziom staranności jej postępowania, był taki jak w przypadku pozwu, to można w sposób uprawniony rozważać, czy pisma zawierające wypowiedzenie umowy kredytu zostały rzeczywiście do pozwanych wysłane. Powodowy bank załączył bowiem do pozwu szereg dokumentów – w tym pism dotyczących informacji o wypowiedzeniu umów skierowanych do osób fizycznych, które nie są stronami postępowania. Takie zachowanie może potwierdzać wątpliwości, czy ostatecznie do pozwanego została wysłana korespondencja z wypowiedzeniem umowy kredytu, a jeżeli została wysłana taka korespondencja to co w istocie zawierała.

W ocenie Sądu Apelacyjnego co najmniej wątpliwe jest też stanowisko, aby pozwem można było wypowiedzieć umowę kredytu. Poglądy kwestionujące taką możliwość dominują w ostatnich orzeczeniach sądów powszechnych (por. wyroki Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 21 marca 2019 r. V ACa 609/18 i Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z 17 stycznia 2020 r.
I ACa 205/19). Wskazuje się bowiem, że charakter prawny wypowiedzenia umowy kredytu, jego skutki oraz termin wypowiedzenia umowy sprzeciwiają się uznaniu powództwa za pismo, które może zastąpić wypowiedzenie umowy. Nie wdając się w szczegółowe rozważania w tym względzie, zauważyć należy, że oświadczenie o wypowiedzeniu umowy kredytu wywołuje skutek po upływie określonego terminu. Gdyby bank wywodził skuteczność wypowiedzenia umowy z treści oświadczenia o wypowiedzeniu umowy kredytu zawartego w uzasadnieniu pozwu, to w momencie wniesienia pozwu powództwo podstawą którego jest twierdzenie, że umowa kredytu została wypowiedziana należałoby z istoty rzeczy uznać za bezzasadne.

Nawet gdyby jednak uznać, że wypowiedzenie jest dopuszczalne, to jak trafnie zarzucili pozwani, pełnomocnictwo procesowe udzielone pełnomocnikowi banku nie uprawniało go do składania materialnoprawnych oświadczeń woli.

Analizując ww. pełnomocnictwo należy wskazać, że aczkolwiek jest one szerokie, to trudno w nim dostrzec upoważnienie do składania materialnoprawnych oświadczeń tego typu jak wypowiedzenie umowy. Natomiast niewątpliwie w sytuacji, w której zamiarem strony powodowej jest objęciem pozwem także czynności prawnej o charakterze materialnym dokument pełnomocnictwa powinien zawierać jednoznaczne umocowanie do dokonania także i tej czynności o skutku materialnoprawnym (tak Sąd Najwyższy w wyroku z 25 września 2019r. sygn. III CSK 189/17).

Niemniej jednak, nawet gdyby przyjąć, że pełnomocnictwo dla pełnomocnika strony powodowej umożliwia wypowiedzenie umowy kredytu, to należy zwrócić uwagę, że pomiędzy datą w której rzekomo strona powodowa wysłała pozwanemu A. Ś. pismo zawierające oświadczenie o wypowiedzeniu umowy i datą wniesienia pozwu doszło do zmiany przepisów ustawy Prawo bankowe.

Mianowicie ustawą z dnia 25 września 2015r. o zmianie ustawy- Prawo bankowe oraz niektórych ustaw (Dz.U. 2015r., poz. 1854) wprowadzony został art. 75c, który to przepis nałożył na banki obowiązek wdrożenia odpowiedniej procedury przed wypowiedzeniem kredytu. Kredytodawca powinien bowiem doręczyć kredytobiorcy wezwanie do dokonania spłaty, wyznaczając termin nie krótszy niż 14 dni roboczych. Ponadto w wezwaniu musi znaleźć się informacja o możliwości złożenia, w terminie 14 dni roboczych od dnia otrzymania wezwania, wniosku o restrukturyzację zadłużenia. Dopiero po upływie tego terminu na spłatę zadłużenia można złożyć wobec kredytobiorcy oświadczenie woli w sprawie wypowiedzenia umowy kredytowej. Tymczasem w pozwie brak jest informacji dla pozwanych o możliwości restrukturyzacji. Zresztą w uzasadnieniu pozwu brak jest jakiegokolwiek fragmentu, o którym można powiedzieć, że jest to oświadczenie woli powodowego banku dotyczące wypowiedzenia umowy kredytu. Nie ulega też żadnej wątpliwości, że jeżeli by nawet przyjąć korzystną dla strony powodowej wykładnię o złożeniu w pozwie oświadczenia woli o wypowiedzeniu umowy kredytu, to w żadnym wypadku nie sposób przyjąć, aby takie wypowiedzenie zawierało informację o restrukturyzacji wraz z terminem 14 dni na złożenie wniosku o restrukturyzację.

Następnie należy zwrócić uwagę, że Sąd Okręgowy uznał, iż strona powodowa wykazała fakt wysokości zadłużenia dokumentami prywatnymi w postaci dokumentów bankowych, podkreślając, że wyciąg z ksiąg bankowych mimo utraty charakteru dokumentu urzędowego spełnia wymogi dokumentu prywatnego a zatem stanowi dowód sporządzenia dokumentu tej treści przez osoby pod nim podpisane.

Należy zgodzić się co do zasady, że moc dowodowa takiego dokumentu nie jest ograniczona i dokument taki stanowi samodzielny środek dowodowy, który podlega ocenie w myśl zasad określonych w art. 233 § 1 k.p.c. a przypomnieć należy, że jedną z podstaw zasady swobodnej oceny dowodów jest brak formalnej hierarchii środków dowodowych. Zatem bez wątpienia wyciąg z ksiąg banku może stanowić postawę ustaleń faktycznych i rozstrzygnięcia sprawy. Brak jest zatem podstaw, aby deprecjonować moc dowodową wyciągu z ksiąg banku. W przypadku, w którym kredytobiorca nie dokonuje wpłat, co skutkuje wystąpieniem zaległości, bank ma możliwość przedłożenia takiego wyciągu ze wskazaną kwotą zaległości, a kredytobiorca kwestionujący wysokość zaległości nie może ograniczyć się do zaprzeczeniu prawidłowości wyliczenia, tylko powinien uzasadnić z czego wywodzi swój pogląd o wadliwości wyliczenia.

Niemniej jednak taka modelowa sytuacja nie występuje w tej sprawie. Podkreślić raz jeszcze należy, że pozwany A. Ś. otrzymał kredyt w polskich złotych i w takiej walucie dokonywana była spłata kredytu. Natomiast strona powodowa przedstawiła dokument, z którego wynika, że zadłużenie wynosi 161.719,04 CHF. Pomijając nawet, że zdaniem Sądu Apelacyjnego w przypadku kredytu w polskich złotych nie może powstać zaległość w walucie obcej, to brak jest informacji w jaki sposób wyliczona została zaległość. Tym samym w żadnym wypadku nie można akceptować poglądu Sądu Okręgowego, że wysokość zaległości została wykazana przez stronę powodową.

Na marginesie jedynie należy podnieść, że nie jest uzasadniony zarzut pozwanych, co do braku pełnomocnictwa osoby podpisującej ww. wyciąg. W ocenie Sądu Apelacyjnego wskazanie w pełnomocnictwie, że osoba podpisująca pełnomocnictwo (K. K.) posiada upoważnienie do jednoosobowego podpisywania wyciągów z ksiąg bankowych jest jednoznaczne i pozwała jej na skuteczne podpisanie wyciągu z ksiąg banku. Argumentacja dotycząca kwestii braku tożsamości ksiąg bankowych i ksiąg rachunkowych banku nie zasługuje na uwzględnienie. Co więcej, wytknąć należy pozwanym w tym zakresie znaczną niekonsekwencję. Z jednej strony podnoszą oni, że K. K. nie miała upoważnienia do podpisania ksiąg rachunkowych banku a jedynie do ksiąg bankowych, a z drugiej zaś strony podnoszą, że tytuł wyciągu wskazuje, że został on sporządzony na podstawie ksiąg bankowych, a nie ksiąg rachunkowych banku.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Apelacyjny, uznając apelację za uzasadnioną, zmienił zaskarżony wyrok w całości, w ten sposób, że powództwo oddalił na zasadzie art. 386 § 1 k.p.c.

W konsekwencji zmiany wyroku Sąd Apelacyjny dokonał zmiany rozstrzygnięcia o kosztach postępowania w pierwszej instancji, o których orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 2 pkt 7 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015, poz. 1800).

O kosztach postępowania apelacyjnego orzeczono na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 108 § 1 k.p.c. i w zw. z § 2 pkt 7 w zw. z § 10 ust. 1 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. 2015, poz. 1800 ze zm.).

Ponadto w punkcie 3 wyroku nakazano ściągnięcie od strony powodowej, na podstawie art. 113 ust. 1 u.k.s.c. opłaty od apelacji, od uiszczenia której pozwani zostali zwolnieni.

SSA Marek Boniecki SSA Józef Wąsik SSA Paweł Czepiel

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE