UZASADNIENIE

W pozwie z dnia 22 lutego 2019 r. powód W. B. wniósł o zasądzenie od pozwanego Miasta K. na rzecz powoda kwoty 128.566,59 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie za okres od dnia 20 lutego 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami za opóźnienie w wysokości odsetek ustawowych za okres od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu podniesiono, iż powód jest następcą prawnym R. B., który prowadził działalność gospodarczą pod firmą (...). Poprzednika prawnego powoda (wykonawcę) łączyła z pozwanym Miastem K. (zamawiającym) umowa nr (...) zawarta w dniu 18 czerwca 2013 r. w K.. Przedmiotem umowy były roboty budowlane pod nazwą „Budowa kanalizacji sanitarnej w Sołectwach: S. i S. w K. (część 4) — budowa kanalizacji sanitarnej w ul. (...), ul. (...), ul. (...)”. Zakres robót określony został m.in. poprzez odwołanie do dokumentacji projektowej, która stanowiła integralną część umowy. Termin wykonania robót określony został na dzień 30 września 2013 r. Prace zostały ostatecznie odebrane w dniu 24 stycznia 2014 r. W związku z przyczynami leżącymi po stronie pozwanego poprzednik prawny powoda był zmuszony do wykonania szeregu robót nieobjętych umową (o czym pozwany był informowany). Wartość robót dodatkowych wynosi w sumie: 128.566,59 złotych, w tym 69.028,69 złotych - roboty związane z koniecznością ponownego ułożenia sieci oraz 59.537,90 złotych - dodatkowe koszty związane z pracami odwodnieniowymi. ( k. 4-12 )

W odpowiedzi na pozew pozwany Miasto K. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu swego stanowiska pozwany podniósł, iż umowa z wykonawcą zawarta została w wyniku jego wyłonienia w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. W toku tego postępowania wykonawca, nie zgłaszał zastrzeżeń ani co do dokumentacji projektowej, ani co do zapisów projektu umowy. Nie zadawał także pytań w tym zakresie, a składając ofertę oświadczył m.in., że zobowiązuje się do wykonania przedmiotu umowy zgodnie z dokumentacją, zapoznał się z treścią SIWZ i załącznikami — w tym projektem umowy i akceptuje ich treść.

Pozwany nie negował, że roboty objęte przedmiotem umowy wykonane zostały prawidłowo, co potwierdza protokół odbioru robót bez uwag. Po zawarciu umowy wykonawca nie sygnalizował pozwanemu braku możliwości realizacji robót. Ponad dwumiesięczna zwłoka wykonawcy w rozpoczęciu robót budowlanych spowodowała, że termin realizacji inwestycji został przekroczony. Pierwsze pismo informujące o jakichkolwiek problemach na placu budowy, wykonawca złożył dopiero na koniec sierpnia 2013 r. Nie przedstawił jednak żadnych dokumentów potwierdzających niemożliwość prowadzenia prac w pasie drogowym, ani potwierdzenia, że jakakolwiek osoba nie wyraziła zgody na prowadzenie prac do czasu żniw — Miasto nie wydzierżawiło pasa drogowego żadnemu podmiotowi, w związku z tym jakiekolwiek próby wstrzymania robót przez osoby trzecie byłyby bezpodstawne. Gdyby wykonawca we właściwym momencie zgłosił zaistnienie takiego problemu, kwestia ta byłaby niezwłocznie przez pozwanego rozwiązana. Jeżeli zatem wykonawca bez porozumienia się z pozwanym, prowadził jakiekolwiek rozmowy dotyczące wejścia na teren budowy z osobami trzecimi, robił to na własne ryzyko. ( k. 94-102 )

Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą I C 280/19.

Pozwem z dnia 22 lutego 2019 r. powód W. B. wniósł o orzeczeniem nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, że pozwany Miasto K. ma zapłacić na rzecz powoda kwotę 76.560,91 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie za okres od dnia 19 marca 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami za opóźnienie w wysokości odsetek ustawowych za okres od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego. Ponadto w przypadku uznania przez Sąd, że brak jest podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, powód wniósł o zasądzenie od pozwanego Miasta K. na rzecz powoda W. B. kwoty 76.560,91 złotych z odsetkami ustawowymi za opóźnienie w zapłacie za okres od dnia 19 marca 2014 r. do dnia 31 grudnia 2015 r. oraz odsetkami za opóźnienie w wysokości odsetek ustawowych za okres od dnia 1 stycznia 2016 r. do dnia zapłaty, a także zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego.

W uzasadnieniu pozwu podniesiono, iż poprzednika prawnego powoda (wykonawcę) łączyła z pozwanym Miastem K. (zamawiającym) umowa nr (...) zawarta w dniu 18 czerwca 2013 r. w K.. Przedmiotem umowy były roboty budowlane pod nazwą „Budowa kanalizacji sanitarnej w Sołectwach: S. i S. w K. (część 4) — budowa kanalizacji sanitarnej w ul. (...), ul. (...), ul. (...)”. Zakres robót określony został m.in. poprzez odwołanie do dokumentacji projektowej, która stanowiła integralną część umowy. Termin wykonania robót określony został na dzień 30 września 2013 r. Prace zostały ostatecznie odebrane w dniu 24 stycznia 2014 r. Wykonawca już w czasie „wakacji” 2013 r. wskazywał, że z uwagi na okres żniw, nie miał możliwości realizacji przedmiotu umowy, gdyż prace miały być wykonywane na terenach obsianych zbożem, w trakcie zbiorów. Wykonawca przywołał także, że brak możliwości dotrzymania umownego terminu zakończenia prac wynikał z występowania w obszarze prowadzenia prac silnych cieków wodnych oraz tzw. „kurzawki”, które zostały pominięte w przedłożonej przez zamawiającego dokumentacji, która nie uwzględniała rzeczywistych warunków gruntowo-wodnych. Powód po zakończeniu robót wystawił pozwanemu fakturę nr (...) z dnia 25 lutego 2014 r. na kwotę 122.510,50 złotych. Pozwany dokonał częściowej płatności z tytułu ww. faktury - w kwocie 45.949,59 złotych i złożył oświadczenie z dnia 6 marca 2014 r. o potrąceniu pozostałej części należności wynikającej z ww. faktury z roszczeniem o zapłatę, bezpodstawnie naliczonej zdaniem powoda, kary umownej. Oświadczenie o potrąceniu zawiera w sobie uznanie długu. W ocenie powoda całkowicie niezasadne jest naliczenie przez Miasto K. kary umownej, o wysokość o którą pomniejszona została zapłata z tytułu faktury nr (...). Opóźnienie realizacji przedmiotu umowy wynikło li tylko z przyczyn niezawinionych przez wykonawcę. Przyczyny oddania robót po terminie wynikają z okoliczności leżących po stronie zamawiającego. ( k. 4-12 z akt I C 1761/19 )

Sprawa została zarejestrowana pod sygnaturą I Nc 30/19, a następnie pod sygnaturą I C 1761/19 z uwagi na skierowanie sprawy do rozpoznania w postępowaniu zwykłym. ( k. 92 z akt I C 1761/19)

W uzasadnieniu swego stanowiska pozwany podniósł, iż w wyniku przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego, R. B. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...), został wyłoniony jako wykonawca zadania pod nazwą: „Budowa kanalizacji sanitarnej w sołectwach: S. i S. w K. (część IV) — budowa kanalizacji sanitarnej w ul. (...), ul. (...) i ul. (...)”. Składając ofertę w przedmiotowym postępowaniu wykonawca oświadczył, że zapoznał się z Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia oraz załącznikami do niej, w tym m.in. projektem umowy oraz dokumentacją projektową, nie zgłasza do niej zastrzeżeń i zobowiązuje się wykonać przedmiot umowy zgodnie z tymi dokumentami. W toku postępowania o udzielenie zamówienia wykonawca nie zadawał pytań, ani nie zgłaszał zastrzeżeń. W dniu 18 czerwca 2013 r. pozwany zawarł z wykonawcą umowę, której przedmiotem była realizacja wyżej wymienionego zadania, a termin realizacji przedmiotu umowy ustalono do dnia 30 września 2013 r. Zawiadomienie o rozpoczęciu robót budowlanych zostało złożone do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w dniu 25.06.2013 r., a termin rozpoczęcia robót budowlanych wskazano na dzień 2.07.2013 r. Plac budowy został przekazany powodowi w dniu 24.06.2013 r. Czynność przekazania placu budowy została udokumentowana protokołem podpisanym przez pozwanego i wykonawcę, a załącznikiem do tego protokołu był wykaz dokumentów przekazanych wykonawcy razem z placem budowy, w tym m.in. projektem budowlanym w wersji papierowej. Po zawarciu umowy wykonawca nie sygnalizował pozwanemu braku możliwości realizacji robót. Ponad dwumiesięczna zwłoka wykonawcy w rozpoczęciu robót budowlanych spowodowała, że termin realizacji inwestycji został przekroczony. ( k. 104-116 z akt I C 1761/19)

Postanowieniem z dnia 8 października 2020 r. Sąd Okręgowy w Kaliszu połączył sprawę I C 1761/19 ze sprawą I C 280/19 do łącznego rozpoznania i rozstrzygnięcia i prowadził ją dalej pod sygnaturą I C 280/19. ( k. 270 z akt I C 1761/19)

Na rozprawie w dniu 28 stycznia 2021 r. strony podtrzymały swoje dotychczasowe stanowiska. ( k. 288 )

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powód jest następcą prawnym R. B., który prowadził działalność gospodarczą pod firmą (...). W wyniku przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego, R. B. prowadzący działalność gospodarczą pod nazwą (...) został wyłoniony jako Wykonawca zadania pod nazwą: „Budowa kanalizacji sanitarnej w sołectwach: S. i S. w K. (część IV) — budowa kanalizacji sanitarnej w ul. (...), ul. (...) i ul. (...)”.

Składając ofertę w przedmiotowym postępowaniu wykonawca oświadczył, że zapoznał się z Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia oraz załącznikami do niej, w tym m.in. projektem umowy oraz dokumentacją projektową, nie zgłasza do niej zastrzeżeń i zobowiązuje się wykonać przedmiot umowy zgodnie z tymi dokumentami.

(dowód : akt poświadczenia dziedziczenia k. 20- 21, informacja k. 22, SIWZ k. 111-143, projekt budowy k. 144-172, zeznania świadka A. D. nagranie 00:12:21 – 00:53:00 płyta k. 276, zeznania świadka S. B. nagranie 00:53:00 – 01:13:09 płyta k. 276, zeznania świadka W. G. nagranie 00:02:28 – 00:12:21 płyta k. 294, zeznania świadka J. K. nagranie 00:12:21 – 00:33:28 płyta k. 294, zeznania świadka M. H. nagranie 00:33:28 – 01:00:01 płyta k. 294, zeznania świadka A. M. nagranie 01:49:07 – 02:18:56 płyta k. 294 )

W dniu 18 czerwca 2013 r. pozwany zawarł z wykonawcą umowę, której przedmiotem była realizacja wyżej wymienionego zadania, a termin realizacji przedmiotu umowy ustalono do dnia 30 września 2013 r. Zawiadomienie o rozpoczęciu robót budowlanych zostało złożone do Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego w dniu 25.06.2013 r., a termin rozpoczęcia robót budowlanych wskazano na dzień 2.07.2013 r. Plac budowy został przekazany powodowi w dniu 24.06.2013 r. Czynność przekazania placu budowy została udokumentowana protokołem podpisanym przez pozwanego i wykonawcę, a załącznikiem do tego protokołu był wykaz dokumentów przekazanych wykonawcy razem z placem budowy, w tym m.in. projektem budowlanym w wersji papierowej.

(dowód : umowa k. 23-29, dziennik budowy k. 30-42, dokumenty przetargowe k. 173-192, zeznania świadka A. D. nagranie 00:12:21 – 00:53:00 płyta k. 276, zeznania świadka M. H. nagranie 00:33:28 – 01:00:01 płyta k. 294, zeznania świadka A. M. nagranie 01:49:07 – 02:18:56 płyta k. 294 )

Umowa z wykonawcą zawarta została w wyniku jego wyłonienia w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego. W toku tego postępowania wykonawca, jak wskazano wyżej nie zgłaszał zastrzeżeń ani co do dokumentacji projektowej, ani co do zapisów projektu umowy. Nie zadawał także pytań w tym zakresie, a składając ofertę oświadczył m.in., że zobowiązuje się do wykonania przedmiotu umowy zgodnie z dokumentacją, zapoznał się z treścią SIWZ i załącznikami, w tym projektem umowy i akceptuje ich treść. Pozwany nie neguje, że roboty objęte przedmiotem umowy wykonane zostały prawidłowo, co potwierdza protokół odbioru robót bez uwag.

(dowód : zeznania świadka A. D. nagranie 00:12:21 – 00:53:00 płyta k. 276, zeznania świadka M. H. nagranie 00:33:28 – 01:00:01 płyta k. 294, zeznania świadka A. M. nagranie 01:49:07 – 02:18:56 płyta k. 294 )

Po zawarciu umowy wykonawca nie sygnalizował pozwanemu braku możliwości realizacji robót. Ponad dwumiesięczna zwłoka wykonawcy w rozpoczęciu robót budowlanych spowodowała, że termin realizacji inwestycji został przekroczony. Pierwsze pismo informujące o jakichkolwiek ,problemach na placu budowy, wykonawca złożył dopiero na koniec sierpnia 2013 r. Nie przedstawił jednak żadnych dokumentów potwierdzających niemożliwość prowadzenia prac w pasie drogowym, ani potwierdzenia, że jakakolwiek osoba nie wyraziła zgody na prowadzenie prac do czasu żniw Miasto nie wydzierżawiło pasa drogowego żadnemu podmiotowi, w związku z tym jakiekolwiek próby wstrzymania robót przez osoby trzecie byłyby bezpodstawne. Gdyby wykonawca we właściwym momencie zgłosił zaistnienie takiego problemu, kwestia ta byłaby niezwłocznie przez pozwanego rozwiązana.

W piśmie z dnia 28.08.2013 r. wykonawca wystąpił do pozwanego o przedłużenie terminu zakończenia realizacji przedmiotu umowy, argumentując, że nie miał możliwości realizacji prac przed zakończeniem okresu żniw.

Pismem z dnia 3.09.2013 r. pozwany poinformował wykonawcę, że nie zachodzą żadne okoliczności uzasadniające zmianę terminu wykonania umowy, bowiem inwestycja prowadzona jest w pasie drogowym, który należy do Miasta, a roboty nie kolidowałyby z niczyim interesem prawnym i faktycznym.

W piśmie z dnia 17.09.2013 r., które nawiązywało do wcześniejszej korespondencji oraz spotkania z przedstawicielem wykonawcy, Miasto podtrzymało swoje stanowisko co do braku podstaw zmiany terminu wykonania umowy. W piśmie tym pozwany podkreśla również brak rozpoczęcia robót i wskazał na realne zagrożenie terminowego zakończenia prac. Pozwany wezwał wykonawcę do niezwłocznego rozpoczęcia robót i uprzedził o skutkach niedotrzymania terminu wykonania umowy z dniem 30.09.2013 r. w postaci naliczania odsetek przewidzianych w umowie.

( dowód : pismo k. 43, pismo k. 44, zeznania świadka A. D. nagranie 00:12:21 – 00:53:00 płyta k. 276, zeznania świadka S. B. nagranie 00:53:00 – 01:13:09 płyta k. 276, zeznania świadka M. H. nagranie 00:33:28 – 01:00:01 płyta k. 294, zeznania świadka A. M. nagranie 01:49:07 – 02:18:56 płyta k. 294 )

Z informacji uzyskanej od inspektora nadzoru A. M. oraz na podstawie wpisów w dzienniku budowy, stwierdzono, że wykonawca przystąpił do rozpoczęcia robót budowlanych dopiero w dniu 25.09.2013 r., a więc na 5 dni przed umownym terminem ich zakończenia.

W terminie pomiędzy 21 a 23 października 2013 r. na terenie budowy odbyło się spotkanie przedstawicieli pozwanego z wykonawcą, podczas którego strony postanowiły o konieczności ponownego wytyczenia i ułożenia już wykonanego odcinka.

Pismem z dnia 28.10.2013 r. wykonawca ponownie zwrócił się do pozwanego o zawarcie aneksu, w którym przedłużony zostałby termin realizacji umowy. W odpowiedzi na ten wniosek pozwany pismem z dnia 12.11.2013 r., poinformował wykonawcę o tym, że podtrzymuje swoje dotychczasowe stanowisko o braku przesłanek do zawarcia aneksu zmieniającego termin zakończenia umowy, podkreślając, że termin realizacji umowy w istocie upłynął, a przedmiotowy wniosek wpłynął już po upływie umownego terminu. Ponadto pozwany wskazał, że projektowana sieć kanalizacji sanitarnej przebiega w pasie drogowym, będącym własnością pozwanego. W przypadku braku możliwości wejścia na plac budowy, wykonawca winien niezwłocznie powiadomić inspektora nadzoru oraz pozwanego, celem podjęcia działań zmierzających do rozwiązania problemu.

Wykonawca podpisał protokół przejęcia placu budowy nie zgłaszając pozwanemu żadnych zastrzeżeń co do jego stanu i możliwości rozpoczęcia robót.

( dowód : pismo k. 45, zeznania świadka A. D. nagranie 00:12:21 – 00:53:00 płyta k. 276, zeznania świadka S. B. nagranie 00:53:00 – 01:13:09 płyta k. 276, zeznania świadka M. H. nagranie 00:33:28 – 01:00:01 płyta k. 294, zeznania świadka A. M. nagranie 01:49:07 – 02:18:56 płyta k. 294 )

Wykonawca zgłosił zakończenie robót budowlanych pismem z dnia 14.01.2014 r. Protokół ostatecznego odbioru robót bez uwag spisany został dnia 24.01.2014 r.

Pismem z dnia 21.01.2014 r. wykonawca ponownie zwrócił się o udzielenie mu dodatkowego czasu na wykonanie przedmiotu umowy, motywując to m.in. koniecznością wykonania, w jego ocenie, dodatkowych robót związanych z odwodnieniem terenu, koniecznością — jak to określił wykonawca "ponownego wykonania odcinka kanalizacji sanitarnej z uwagi na niezgodność namiarów wykonanych już odcinków sieci z projektowanymi”.

( dowód : pismo k. 46, pismo k. 47, pismo k. 48-49, pismo k. 218, protokół k. 219-220, pismo k. 221-222, zeznania świadka A. D. nagranie 00:12:21 – 00:53:00 płyta k. 276, zeznania świadka S. B. nagranie 00:53:00 – 01:13:09 płyta k. 276, zeznania świadka A. M. nagranie 01:49:07 – 02:18:56 płyta k. 294 )

Pozwany pismem z dnia 19.02.2014 r. podał, że wynagrodzenie ryczałtowe na jakie strony się umówiły, obejmuje wszelkie koszty związane z realizacją przedmiotu umowy, zaś ryczałt w określonych warunkach może podwyższyć jedynie Sąd, w kwestii zaś aneksu do umowy przesuwającego termin jej wykonania zwrócono uwagę, że kolejny wniosek wykonawcy o aneks terminowy wpłynął 29.10.2013 r., a więc już po umownym terminie zakończenia umowy, który upłynął 30.09.2013 r.

(dowód : kosztorys k. 50-53, fotografie k. 54-61, pismo k. 65, kosztorys k. 223-226, fotografie k. 227-234, kosztorys k. 237-240, zeznania świadka S. B. nagranie 00:53:00 – 01:13:09 płyta k. 276, zeznania świadka M. H. nagranie 00:33:28 – 01:00:01 płyta k. 294, zeznania świadka A. M. nagranie 01:49:07 – 02:18:56 płyta k. 294 )

Pozwany zwrócił się do inspektora nadzoru A. M. o zweryfikowanie złożonych przez wykonawcę kosztorysów — inspektor nadzoru uznał te koszty za zawyżone. Po wystawieniu faktury końcowej przez wykonawcę, pozwany dokonał naliczania kar umownych za opóźnienie w realizacji umowy i potrącił tę należność z wynagrodzenia, a pozostała część wynagrodzenia została wykonawcy wypłacona.

(dowód : faktura k. 62, protokół odbiory k. 63-64, notatka służbowa k. 209, zeznania świadka M. H. nagranie 00:33:28 – 01:00:01 płyta k. 294, zeznania świadka A. M. nagranie 01:49:07 – 02:18:56 płyta k. 294

Decyzją nr (...) z 24.03.2014 r. Powiatowy Inspektorat Nadzoru Budowlanego dla Miasta K. udzielił pozwolenia na użytkowanie w części dotyczącej budowy sieci kanalizacji sanitarnej wraz z odgałęzieniami bocznymi, na terenie objętym inwestycją będąca przedmiotem umowy.

( dowód : decyzja k. 242, zeznania świadka M. H. nagranie 00:33:28 – 01:00:01 płyta k. 294 )

Jeżeli wykonawca bez porozumienia się z pozwanym, prowadził jakiekolwiek rozmowy dotyczące wejścia na teren budowy z osobami trzecimi, robił to na własne ryzyko, przy czym wykonawca przejął teren budowy bez uwag. Żaden z zapisów w dzienniku budowy nie wskazuje na występowanie tzw. „kurzawki”, na którą powoływał się wykonawca, nie ma również w dzienniku budowy wzmianek o problemach w realizacji prac z powodu wystąpienia tejże „kurzawki”. Zapisy w dzienniku budowy wskazują na wysoki poziom wód gruntowych. Wykonywanie prac w okresie jesienno-zimowym, a nie jak planowano w okresie letnim, mogło znacząco wpłynąć na warunki gruntowe; przedłużenie terminu realizacji robót wynikało wyłącznie z winy wykonawcy. Wyższy poziom wód gruntowych, nawet jeśli utrudniał wykonawcy realizację prac, to nie czynił ich niemożliwymi, skoro prace te zostały w rezultacie wykonane przez wykonawcę.

(dowód : fotografie k. 211-215, zeznania świadka A. D. nagranie 00:12:21 – 00:53:00 płyta k. 276, zeznania świadka S. B. nagranie 00:53:00 – 01:13:09 płyta k. 276, zeznania świadka M. H. nagranie 00:33:28 – 01:00:01 płyta k. 294, zeznania świadka A. M. nagranie 01:49:07 – 02:18:56 płyta k. 294 )

„Opinia uzgodnienia dokumentacji projektowej” wydawana jest na podstawie „geodezyjnego opracowania projektu inwestycji”. Opracowanie to, zawierające punkty geodezyjne, składane jest przez projektanta do Wydziału Geodezji i Kartografii Urzędu Miasta. Na tej podstawie, projektant uzyskuje „Opinię uzgodnienia dokumentacji projektowej”, która nie zawiera punktów geodezyjnych, a która stanowi załącznik do dokumentacji projektowej. W przedmiotowej sprawie obowiązywała taka sama procedura - do projektu projektant załączył „opinię uzgodnienia dokumentacji projektowej z 25.04.2012 r.". Punkty geodezyjne wskazane były w projekcie w części graficznej, a z wpisów w dzienniku budowy jednoznacznie wynika, że punkty geodezyjne wskazane przez projektanta w dokumentacji projektowej były prawidłowe.

Kierownik budowy w dniu 29.10.2013 r., dokonał wpisu, że „stwierdzono niezgodność namiaru geodezyjnego z projektem”. Potwierdza to również wpis geodety z dnia 5.11.2013 r. „ponowne wytyczenie … zgodnie z załącznikiem graficznym projektu budowlanego”, jak również wpis inspektora nadzoru z dnia 05.11.2013 r. Roboty polegające na ponownym ułożeniu odcinka przyłącza nie są robotami dodatkowymi, za które należne byłoby wykonawcy wynagrodzenie; konieczność ich wykonania bowiem była zawiniona przez wykonawcę.

( dowód : zeznania świadka A. D. nagranie 00:12:21 – 00:53:00 płyta k. 276, zeznania świadka S. B. nagranie 00:53:00 – 01:13:09 płyta k. 276, zeznania świadka M. H. nagranie 00:33:28 – 01:00:01 płyta k. 294, zeznania świadka M. Ż. nagranie 01:00:01 – 01:19:24 płyta k. 294, zeznania świadka A. B. nagranie 01:19:24 – 01:49:07 płyta k. 294, zeznania świadka A. M. nagranie 01:49:07 – 02:18:56 płyta k. 294 )

Z zapisów w dzienniku budowy, jak i notatki sporządzonej przez inspektora nadzoru inwestorskiego wynika, że rzędne wskazane w dokumentacji projektowej były prawidłowe, a geodeta wytyczający przebieg sieci został zatrudniony i działał na zlecenie wykonawcy. Pozwany w trakcie przekazania placu budowy, przekazał również wykonawcy prawidłowo sporządzoną dokumentację projektową, na podstawie, której wcześniej uzyskał pozwolenie na budowę .

( dowód : zeznania świadka A. D. nagranie 00:12:21 – 00:53:00 płyta k. 276, zeznania świadka M. H. nagranie 00:33:28 – 01:00:01 płyta k. 294, zeznania świadka A. B. nagranie 01:19:24 – 01:49:07 płyta k. 294, zeznania świadka A. M. nagranie 01:49:07 – 02:18:56 płyta k. 294 )

Pozwany, w celu ograniczenia kosztów wykonawcy, wyraził zgodę na pozostawienie nieprawidłowo ułożonej instalacji bez konieczności jej usunięcia. Ułożone wcześniej elementy sieci pozostały w ziemi, a wykonawca nie poniósł dodatkowych kosztów związanych z ich demontażem. Z zakresu ponad 1,2 km sieci, wykonawca nieprawidłowo ułożył jedynie niewielki odcinek tej sieci. Pozwany nie ponosi odpowiedzialności za nieprawidłowe wytyczenie fragmentu sieci. Wykonawca przedstawił kosztorysy już po upływie terminu umownego.

Podejmowane przez wykonawcę czynności, były niezbędne do prawidłowej realizacji zamówienia podstawowego, nie kwalifikowały się zatem do zawarcia z nim umowy o roboty dodatkowe, nawet gdyby zgłoszenie takie dokonane zostało przez wykonawcę we właściwym terminie tj. przed przystąpieniem do prac.

Pozwany potrącił naliczone kary umowne z przysługującego wykonawcy wynagrodzenia, zgodnie z §12 ust. 4 umowy z dnia 18.06.2013 r. Pozwany złożył oświadczenie o potrąceniu kar umownych z tytułu opóźnienia w wykonaniu robót, a wykonawca przedmiotowego wyliczenia nie zakwestionował.

( dowód : pismo k. 66, faktura k. 67, potwierdzenie przelewu k. 68 )

Dokumentacja przetargowa nie zawierała błędów, pomiary geodezyjne dokonywane były przez przedstawiciela wykonawcy. Konieczność wykonania ewentualnych dodatkowych prac nie nastąpiła z przyczyn leżących po stronie pozwanego. Umowa przewidywała okoliczności uzasadniające zmianę jej postanowień, jednak żadna z tych okoliczności nie zaistniała w przedmiotowej sprawie.

Pismem z dnia 6 marca 2014 r. pozwany w wyniku opóźnienia realizacji umowy o 105 dni naliczył kary umowne :

- wynagrodzenie umowne 243.050,50 zł

- kara umowna za 1 dzień opóźnienia w wysokości 0,3% wynagrodzenia umownego 729,15 zł

- łączna kwota kary umownej 76.560,91 zł.

(dowód : pismo k. 241, zeznania świadka M. H. nagranie 00:33:28 – 01:00:01 płyta k. 294 )

Pismem z dnia 15 kwietnia 2015 r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 205.127,50 zł wraz z ustawowymi odsetkami liczonymi od :

- kwoty 76.560,91 zł od dnia 19 marca 2014 r. do dnia zapłaty

- kwoty 128.566,59 zł od dnia 20 lutego 2014 r. do dnia zapłaty.

( dowód :ostateczne przedsądowe wezwanie do zapłaty k. 69-77 )

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie powołanych powyżej dowodów z dokumentów i zeznań świadków, które sąd uznał za wiarygodne.

Sąd pominął wnioski dowodowe zgłoszone przez powoda (wniosek zgłoszony w punkcie 6 pozwu, wniosek o przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego sądowego i wniosek o zwrócenie się do stacji meteorologicznej) jako nieistotne dla rozstrzygnięcia sprawi i zmierzający do przedłożenia postępowania. (art.235² kpc) . Strony przedłożyły umowę wraz z projektem, zatem zwracanie się o dokumentację do Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego było zbędne; przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego było zbędne w okolicznościach niniejszej sprawy, a zwracanie się do stacji meteorologicznej o tyle był zbędny, że nie miałby wpływu na ustalenia, skoro wykonywanie prac w okresie jesienno-zimowym, a nie jak planowano w okresie letnim, mogło znacząco wpłynąć na warunki gruntowe.

Sąd zważył, co następuje:

Powództwa podlegały oddaleniu jako niezasadne.

Powód dochodził roszczenia zgłoszonego w pozwie w oparciu o łączącą poprzednika prawnego powoda (wykonawcę) z pozwanym Miastem K. (zamawiającym) umowę nr (...) zawartą w dniu 18 czerwca 2013 r. w K.. Przedmiotem umowy były roboty budowlane pod nazwą „Budowa kanalizacji sanitarnej w Sołectwach: S. i S. w K. (część 4) — budowa kanalizacji sanitarnej w ul. (...), ul. (...), ul. (...)”. Zakres robót określony został m.in. poprzez odwołanie do dokumentacji projektowej, która stanowiła integralną część umowy.

Stosownie do treści art. 647 k.p.c. przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia.

Do przedmiotowej umowy stosuje się przy tym przepisy ogólne. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 grudnia 2006 r., II CSK 327/06, Legalis, orzekł bowiem, że umowa o roboty budowlane, zawarta przez jednostkę sektora publicznego, po przeprowadzeniu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, pozostaje umową, o której mowa w art. 647 i n. k.c.

Powód dochodzi roszczenia w związku z koniecznością robót dodatkowych oraz kary umownej, która została - zdaniem powoda nienależnie. Powód wskazywał na okoliczności, które jego zdaniem wskazywały, że termin wykonania umowy nie został zachowany z przyczyn leżących po stronie pozwanego, a mianowicie powód podał, że:

- nie było możliwości realizacji przedmiotu umowy na terenach obsianych zbożem i w trakcie żniw

-występowały cieki wodne oraz tzw.kurzawka, co wiązało się z koniecznością robót dodatkowych

-występowała niezgodność „namiarów geodezyjnych” ujawniona już po zakończeniu robót na odcinkach , a to wiązało się z koniecznością zdemontowania wykonanej sieci i ponownego jej ułożenia.

Przeprowadzone postępowanie nie wykazało, że zachodziły zdarzenia skutkujące nie wykonaniem umowy w terminie, leżące po stronie pozwanego. Wskazać należy, że nie zostało udowodnione, aby rozpoczęcie i zakończenie robót po terminie nastąpiło z przyczyn leżących po stronie pozwanego. Plac budowy został przekazany wykonawcy w dniu 24.06.2013 r., wykonawca nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń co do jego stanu i możliwości rozpoczęcia robót. W chwili zawarcia umowy oraz w chwili przekazania wykonawcy placu budowy nie było żadnych przeszkód do prowadzenia robót, a powód nie przedstawił żadnych dowodów na fakt, że zachodziła niemożność prowadzenia robót z przyczyn leżących po stronie pozwanego. Jak wynika z ustalonego stanu faktycznego niesporne było, że wykonawca dopiero w dniu 25.09.2013 r. przystąpił do rozpoczęcia robót. Odnosząc się do twierdzeń powoda dotyczących cieków wodnych i tzw.kurzawki – w pierwszej kolejności podkreślić należy, że umowa zawarta została w wyniku postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. W ramach tego poprzednik prawny powoda winien zapoznać się z Specyfikacją Istotnych Warunków Zamówienia zatwierdzoną 9 maja 2013 r., projektem budowlanym i opisem technicznym projektu budowlano-wykonawczego sieci wodociągowej i sieci kanalizacji sanitarnej z odgałęzieniami bocznymi. W punkcie VI.2 „odwodnienie wykopów” wskazano, że przewiduje się, że na odcinkach, gdzie w wykopach może pojawić się woda gruntowa należy je odwodnić przez zastosowanie igłofiltrów, a na odcinkach gdzie występuje wysoko poziom wody gruntowej należy stosować odwodnienie przy pomocy igłofiltrów. Zalecono także wykonawcy wykazywanie prac ziemnych, gdy poziom wody gruntowej jest niższy. Powyższe wskazuje, że już na etapie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego osoby biorące udział w przetargu miały wiedzę o tym, że może pojawić się woda gruntowa, w tym także wysoki stan wód gruntowych, a w takim przypadku wykonawca winien zastosować się do projektu budowlanego i opisu technicznego projektu budowlanego. Brak jest podstaw do przyjęcia, że odwodnienie wykopów było robotami dodatkowym, skoro już na etapie projektu i postępowania przetargowego uwidocznione prace jakie winny być wykonane w przypadku wysokiego poziomu wód gruntowych. Niezasadne jest twierdzenie powoda, że wykonał roboty, które nie były przewidziane w umowie. Pozwany już na etapie ogłoszenia o przetargu zawarł w nim dane dotyczące rzeczywistych i koniecznych robót.

Powód nie udowodnił, że dokumentacja projektowa zawierała błędy, których skutkiem było wykonanie robót niezgodnie z umową. Podkreślić należy, że zarówno z dziennika budowy jak i notatki inspektora wynika, że rzędne wskazane w dokumentacji projektowej były prawidłowe. Zapis w dzienniku budowy przez kierownika budowy ze „stwierdzono niezgodność namiaru geodezyjnego z projektem” nie świadczy o tym ,że dokumentacja projektowa była nieprawidłowa, a o tym, że namiar geodezyjny jest niezgodny z projektem, przy czym podkreślić należy, że geodeta wytyczający przebieg sieci działał na zlecenie wykonawcy, a nie pozwanego.

Wykonawca jako doświadczony profesjonalista, miał świadomość, że przed złożeniem oferty winien sprawdzić obiekt, dokumentację projektową, przedmiar oraz Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia. Wykonawca nie miał zastrzeżeń na żadnym etapie postepowania przetargowego. Ewentualne zastrzeżenia do projektu wykonawca powinien zgłosić w trybie pytań przed złożeniem oferty zgodnie z prawem zamówień publicznych. Jeśli nie zgłosił inwestorowi pytań i uwag co do zakresu, kompletności dokumentacji inwestycji, obowiązany jest wykonać przedmiot umowy w terminie zgodnie z umową. Wykonawca, jako profesjonalista, winien działać z należytym rozeznaniem zarówno co do przedmiotu umowy, jak i realiów wykonywania tego typu prac.

Ostatecznie wobec nieterminowego zrealizowania prac pozwany zgodnie z umową naliczył wykonawcy karę umowną za okres 105 dni opóźnienia przez wykonawcę wykonania robót. Kara została naliczona w wysokości zgodnej z umową, nie kwestionowanej przez stronę powodową.

Pozwany nie ponosi odpowiedzialność za ewentualną szkodę powodów, bowiem nie naruszył postanowień umowy, bezwzględnie obowiązujących przepisów prawa zamówień publicznych jak i Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (t.j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1129), a także ogólnie istniejącego wymogu lojalnego zachowania się stron wobec siebie na etapie zawierania i realizacji umowy.

Mając na względzie powyższe rozważania powództwo podlegało oddaleniu w całości, o czym orzeczono w punkcie 1 sentencji wyroku.

Zgodnie z art. 102 k.p.c. nie obciążono powoda kosztami procesu. W myśl tego przepisu w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami.

Sposób skorzystania z art. 102 KPC jest suwerennym uprawnieniem sądu orzekającego i od oceny tego sądu należy przesądzenie, że taki szczególnie uzasadniony wypadek nastąpił w rozpoznawanej sprawie oraz usprawiedliwia odstąpienie od obowiązku ponoszenia kosztów procesu. Zakwalifikowanie przypadku jako szczególnie uzasadnionego wymaga rozważenia całokształtu okoliczności faktycznych sprawy.

Ingerencja w to uprawnienie, w ramach rozpoznawania środka zaskarżenia od rozstrzygnięcia o kosztach procesu, następuje jedynie w sytuacji stwierdzenia, że dokonana ocena jest dowolna, oczywiście pozbawiona uzasadnionych podstaw (post. SN z 15.6.2011 r., V CZ 23/11, Legalis, post. SN z 9.8.2012 r., V CZ 26/12, Legalis).

O tym, czy w konkretnej sprawie zachodzi "szczególnie uzasadniony przypadek" w rozumieniu art. 102 KPC, decyduje m.in. sposób prowadzenia procesu przez stronę przegrywającą sprawę. Jeżeli prowadzi ona proces w sposób nielojalny, np. przez usiłowanie wprowadzenia sądu w błąd, albo celowo dąży do przewleczenia procesu lub zwiększenia jego kosztów, to taka strona nie zasługuje na potraktowanie jej w uprzywilejowany sposób i na zwolnienie jej od zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi (zob. post. SN z 20.12.1973 r., II CZ 210/73, Legalis).

Z kolei trudna sytuacja życiowa, majątkowa, zdrowotna, osobista, która uniemożliwia pokrycie przez stronę kosztów procesu należnych przeciwnikowi, należy do okoliczności uzasadniających odstąpienie od zasady wyrażonej w art. 98 § 1 KPC. Dokonując tej oceny sąd orzekający powinien kierować się własnym poczuciem sprawiedliwości, a podważenie oceny tego sądu wymaga wykazania, że jest ona wadliwa (post. SN z 22.2.2011 r., II PZ 1/11, Legalis).

W przedmiotowej sprawie zostały spełnione przesłanki do zastosowania powołanej powyżej normy prawnej. Powód nie ma dochodów, jest studentem.

Charakter żądania zawartego w pozwie, jego znaczenie dla powoda oraz fakt, iż działał on w subiektywnym przekonaniu o zasadności swojego żądania, stanowią zdaniem Sądu, szczególne okoliczności, które umożliwiają nie obciążanie go kosztami, pomimo przegranej. Na powyższe zwrócił także uwagę Sąd Najwyższy w postanowieniu z 19 października 2012 roku (sygn. akt V CZ 43/12, Lex nr 1243106), który stwierdził iż do wypadków szczególnie uzasadnionych w rozumieniu art. 102 k.p.c. można zaliczyć także sytuacje wynikające z charakteru żądania poddanego rozstrzygnięciu sądu.

Sędzia Bogumiła Bilewicz

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE