II AKa 395/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 13 lipca 2021 r.

Sąd Apelacyjny w Warszawie, II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSA Marzanna A. Piekarska-Drążek

Sędziowie: SA Zbigniew Kapiński

SO (del.) Paweł Dobosz (spr.)

protokolant sekr. sąd. Adriana Hyjek

przy udziale prokuratora Tomasza Stelmasiaka

po rozpoznaniu w dniu 7 lipca 2021 r.

sprawy:

1.  K. C. (1), syna Z. i S. z d. G., ur. (...) w W.,

2.  D. J., syna A. i M. z d. W., ur. (...) w W.,

oskarżonych o czyny

z art. 258§1 k.k., z art. 54 § 1 k.k.s. w zb. z art. 69 § 1 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt. 5 k.k.s. w zw. z art. 38 § 2 pkt 1 k.k.s. oraz z art. 12a ust. 2 w zw. z art. 12a ust. 1 w zw. z art. 14 ustawy z 2.03.2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 2018 r., poz. 2352 t.j.) i art. 12 pkt 8 ustawy z 27.07.2018 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz.U. z 2018 r., poz. 1446) w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 65 § 1 k.k..

3.  M. P. (1), syna T. i H. z d. B., ur. (...) w W.,

4.  W. K., syna J. i C. z d. K., ur. (...) w M.

oskarżonych o czyny

z art. 258§1 k.k. oraz z art. 54 § 1 k.k.s. w zb. z art. 69 § 1 k.k.s. w zw. z art. 7 § 1 k.k.s. w zw. z art. 37 § 1 pkt. 5 k.k.s. w zw. z art. 38 § 2 pkt 1 k.k.s.

na skutek apelacji wniesionych przez obrońców oskarżonych oraz prokuratora

od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie

z dnia 30 września 2020 r. w sprawie VIII K 220/19

1.  zmienia zaskarżony wyrok wobec oskarżonych K. C. (1), D. J. i M. P. (1) w ten sposób, że:

1.1.  uchyla orzeczenia o karze łącznej pozbawienia wolności i grzywny wobec oskarżonych K. C. (1), D. J., a wobec M. P. (1) orzeczenie o karze łącznej pozbawienia wolności,

1.2.  w ramach czynu przypisanego oskarżonym K. C. (1) i D. J. w pkt II wyroku eliminuje ustalenia, że z popełnienia czynu oskarżeni uczynili sobie stałe źródło dochodu oraz, że będąc podatnikami podatku VAT uchylili się od opodatkowania tym podatkiem, a w miejsce ustalenia, że spowodowali uszczuplanie należności publicznoprawnych wielkiej wartości z tytułu akcyzy i podatku VAT w łącznej kwocie 17 935 766 zł, w tym z tytułu akcyzy w kwocie 14 037 750 zł oraz z tytułu podatku VAT w kwocie 3 898 016 zł, ustala, iż spowodowali uszczuplenie należności publicznoprawnej wielkiej wartości z tytułu akcyzy w kwocie 14 037 750 zł oraz obniża wymiar kary pozbawienia wolności i grzywny do roku i 9 (dziewięć) miesięcy pozbawienia wolności i 250 (dwieście pięćdziesiąt) stawek dziennych grzywny ustalając wartość jednej stawki na 100 (sto) zł,

1.3.  w ramach czynu przypisanego oskarżonym K. C. (1) i D. J. w pkt IV wyroku eliminuje ustalenie, że z popełnienia czynu oskarżeni uczynili sobie stałe źródło dochodu i za to na podstawie art. 12a ust. 2 ustawy z 2.03.2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych w zb. z art. 12 pkt 8 ustawy z 27.07.2018 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych w zw. z art. 11 § 2 k.k. skazuje oskarżonych K. C. (1) i D. J., a na podstawie art. 12a ust. 2 ustawy z 2.03.2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych w zw. z art. 11 § 3 k.k. i 33§1, 2 i 3 k.k. wymierza im kary po 9 (dziewięć) miesięcy pozbawienia wolności i 70 (siedemdziesiąt) stawek dziennych grzywny ustalając wartość jednej stawki na 100 (sto) zł,

1.4.  uchyla orzeczenie z pkt III wyroku dotyczące częściowego uiszczenia należności publicznoprawnej wobec K. C. (1) i D. J.,

1.5.  w ramach czynu przypisanego oskarżonemu M. P. (1) w pkt VIII wyroku eliminuje ustalenia, że z popełnienia czynu uczynił sobie stałe źródło dochodu oraz, że będąc podatnikiem podatku VAT uchylił się od opodatkowania tym podatkiem, a w miejsce ustalenia, że spowodował uszczuplanie należności publicznoprawnych wielkiej wartości z tytułu akcyzy i podatku VAT w łącznej kwocie 14 456 302 zł, w tym z tytułu akcyzy w kwocie 11 325 264 zł oraz z tytułu podatku VAT w kwocie 3 131 038 zł, ustala, iż spowodował uszczuplenie należności publicznoprawnej wielkiej wartości z tytułu akcyzy w kwocie 11 325 264 zł oraz obniża wymiar kary pozbawienia wolności i grzywny do 7 (siedem) miesięcy pozbawienia wolności i 70 (siedemdziesiąt) stawek dziennych grzywny ustalając wartość jednej stawki na 100 (sto) zł,

1.6.  w zakresie rozstrzygnięcia dotyczącego przepadku przedmiotów z pkt XII wyroku na podstawie 29§ 1, 2 i 3 k.k.s. orzeka wobec K. C. (1) i D. J. przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych opisanych w wykazie dowodów rzeczowych I/30/19/P/CBŚP pod poz. 1-54, 56-61 (k. 2325-2327) oraz w wykazie VI/35/19/P/CBŚP pod poz. 197-205 (k. 2329),

1.7.  na podstawie art. 39§1 i 2 k.k.s. orzeczone wobec oskarżonych K. C. (1), D. J. kary pozbawienia wolności i kary grzywny, a wobec M. P. (1) kary pozbawienia wolności łączy i wymierza K. C. (1) i D. J. kary łączne po 2 (dwa) lata i 3 (trzy) miesięce pozbawienia wolności oraz kary łączne grzywny po 280 (dwieście osiemdziesiąt) stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na 100 (sto) zł, a wobec M. P. (1) karę łączną 11 (jedenaście) miesięcy pozbawienia wolności;

2.  utrzymuje w mocy wyrok w pozostałej części w stosunku do K. C. (1), D. J., M. P. (1) i W. K.;

3.  na podst. art. 63 § 1 k.k. w zw. z art. 20 § 1 k.k.s. na poczet orzeczonych kar łącznych pozbawienia wolności zalicza oskarżonym okresy tymczasowego aresztowania K. C. (1) od dnia 22 stycznia 2019 r. g. 7.45 do dnia 24 lutego 2020r., g. 14.05, D. J. od 22 stycznia 2019r., g. 7.45 do dnia 14 lutego 2019r., g. 7.45, a M. P. (1) od dnia 22 stycznia 2019 r. g. 7.45. do 8 lutego 2019 r. g. 7.45 i od dnia 21 maja 2019 r. g. 7.45 do 24 lutego 2020 r. g. 14.05;

4.  zasądza na rzecz Skarbu Państwa od oskarżonych K. C. (1) i D. J. po kwocie 6 000 (sześć tysięcy) zł, od M. P. (1) kwotę 1580 (tysiąc pięćset osiemdziesiąt) zł z tytułu opłat za obie instancje oraz od każdego z tych oskarżonych po 5 (pięć) zł z tytułu wydatków za postępowanie odwoławcze;

5.  wydatkami w sprawie w zakresie apelacji prokuratora dotyczącej W. K. obciąża Skarb Państwa.

UZASADNIENIE

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 395/20

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

4

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Warszawie z 30.09.2020 r.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Apelacja obrońcy oskarżonego K. C. (1).

Obraza przepisów postępowania art. 7 k.p.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Nie można podzielić wywodów obrońcy oskarżonego o obrazie przepisu art. 7 k.p.k. przy ocenie dowodu z wyjaśnień podejrzanych, a świadków w toku postępowania sądowego A. A., A. F. i D. P.. Obrońca odwołuje się do zmiany treści ich wyjaśnień, która jego zdaniem wynikała z przyjęcia przez tych podejrzanych korzystnych warunków dobrowolnego poddania karze. Obrońca wywodził, że takie propozycje skłoniły do złożenia przez te osoby obciążających i fałszywych wyjaśnień wobec K. C. (1). Stwierdzić należy, że nie jest szczególną sytuacją, że podejrzani w toku postępowania przygotowawczego zmieniają swoje depozycje i decydują się na złożenie niekorzystnych dla innych osób wyjaśnień, ale również samosię oskarżając. Cel takiej zmiany postawy procesowej jest oczywisty, bo podejrzani w takim zachowaniu upatrują poprawy swojej sytuacji procesowej i również perspektywy łagodnego wymiaru kary. Takie postępowanie nie jest jednak sprzeczne z obowiązującym porządkiem prawnym, a przeciwnie jest wynagradzane przez ustawodawcę, bo instytucja nadzwyczajnego złagodzenia kary ma skłaniać sprawców do ujawnienia informacji o innych osobach współdziałających w popełnieniu przestępstwa. Niewątpliwie również nawet przy braku warunków z art. 60§3 k.k. złożenie w sprawie prawdziwych wyjaśnień i przyznanie się do popełnienia zarzucanego czynu jest okolicznością łagodzącą, wpływającą na wymiar orzekanej kar. Nie należy zatem czynić zarzutu świadkowi, że zmienia swoje depozycje jeżeli w konsekwencji ujawnia zgodne z rzeczywistością okoliczności przestępstwa. Same zatem różnice w depozycjach powyższych świadków, na jakie zwrócił także uwagę sąd pierwszej instancji, nie podważają wiarygodności tych z nich, które w efekcie okazały się obciążające dla oskarżonego K. C. (1). Ocena natomiast, które z wyjaśnień tych świadków są prawdziwe czy te pierwsze w ramach, których kwestionowali udział w zarzucanych im czynach, czy te drugie dla oskarżonego niekorzystne, zależna jest od prawidłowego zastosowania art. 7 k.p.k., a w tym zakresie zdaniem sądu odwoławczego, sąd okręgowy nie uchybił dyspozycji tego przepisu. Jak zasadnie wskazał sąd pierwszej instancji relacje powyższych świadków po zmianie postawy procesowej były ze sobą zbieżne, a dodać należy, że w szczególności w odniesieniu do K. C. (1).

Jak wynika z wyjaśnień tych świadków to K. C. (1) przywiózł ich Dworca (...) w W. w miejsce, gdzie mieli naprawić maszynę do produkcji papierosów, i na której te papierosy w rezultacie produkowali (wyjaśniania A. A. 367/2, 842/5, 1843/10 , A. F. – 354/2, 848/5, 1846/10 i D. P. 343/2, 519v-520/3, 853/5, 1849/10). Wbrew twierdzeniom obrońcy oskarżony bywał w magazynie częściej niż w dniu zatrzymania (wyjaśniania A. A. 842/8, A. F., i D. P. 853/5, 1849/10). Z relacji tych wyraźnie wynikało, że K. C. (1) sprowadził świadków do magazynu, gdzie naprawić mieli maszynę do produkcji papierosów i taka produkcja się odbywała.

Obrońca dla zanegowania wiarygodności świadków odwołuje się do wyjaśnień oskarżonego z rozprawy głównej, ale czyni to w sposób wybiórczy, bo z tych relacji nie wynika nic innego co z przytaczanych wyjaśnień. K. C. (1) przyznał bowiem, że przywiózł do magazynu ww. świadków, którzy mieli naprawić znajdującą się tam maszynę i do tej maszyny przywoził narzędzia, a mężczyznom jedzenie (2773/14). Wiedział także, że maszyna służy do produkcji papierosów i że takie papierosy po naprawie produkowała (2774/10). Faktycznie zatem oskarżony przyznał okoliczności z relacji świadków, a które stanowiły podstawę ustaleń sądu pierwszej instancji dotycząca sprawstwa oskarżonego. Sąd okręgowy nie miał zatem żadnych powodów, by odmówić świadkom wiary w tym zakresie, w jakim złożyli obciążające oskarżonego wyjaśniania, bo kluczowe fakty on sam przyznał. Nadto weryfikacja wiarygodności relacji ww. świadków odbywać się również powinna w oparciu o inne dowody, a tych było szereg świadczących o sprawstwie K. C. (1). Stanowiły one także podstawę ustaleń faktycznych sądu okręgowego. W tym zakresie należy odwołać się do zeznań funkcjonariusza Policji M. C., który potwierdził, że w czasie interwencji w magazynie w L. odbywała się produkcja papierosów, co musiał przecież zauważyć sam K. C. (1), a co przecież potwierdził. Z istotnych w tej sprawie relacji świadka P. N., których nawet obrońca nie próbował podważyć, wynikało zaś, że ilość zabezpieczonego organicznego pyłu tytoniowego świadczyła o wyprodukowaniu niemniej niż 6 000 000 papierosów (282/2), a więc ilości większej niż zabezpieczona w czasie dokonanych 22.01.2019 r. przeszukań. Dowodzi to oczywiście, że taka produkcja odbywała się i przed tą datą, a co potwierdza wyjaśniania A. A., A. F., D. P.. Przytoczone zeznania świadków w powiązaniu z wyjaśnianiami A. A., A. F. i D. P. znajdują także odzwierciedlenie w rezultatach przeszukań i oględzin dokonanych w związku z czynnościami Policji przeprowadzonymi 22.01.2019 r. (87-88, 129-132, 139-145). W tym kontekście dla oceny prawidłowości ustaleń sądu pierwszej instancji wskazać należy, że K. C. (1) zatrzymany został z D. J. w (...) o nr. rej (...), w którego przestrzeni ładunkowej ujawniono 2 304 000 sztuk papierosów, wyjeżdżających z magazynu, w jakim odbywała się produkcja papierosów prowadzona przez A. A., A. F. i D. P.. Relacje A. A., A. F., D. P. znajdują zatem potwierdzenie w innych dowodach i stąd sąd pierwszej instancji nie dopuścił się obrazy art. 7 k.p.k. uznając je za wiarygodne w tym zakresie, w jakim stanowiły podstawę ustaleń faktycznych sądu. Wywody obrońcy okazały się zatem nietrafne, bo właśnie te z wypowiedzi ww. świadków, którymi samych siebie obciążyli i inne osoby biorcę udział w popełnionych przez nich przestępstwach w tym K. C. (1) były wiarygodne. Taka ocena znajdowała poparcie w innych wiarygodnych dowodach, które zresztą nie były kwestionowane przez obrońcę.

Nie ma racji obrońca również i w tej części swoich wywodów, gdy walor wiarygodności przypisuje wyjaśnieniom K. C. (1). Kwestionował on udział w popełnieniu zarzucanych mu przestępstw, choć przyznawał, jak przytoczono, fakty, które jasno świadczyły o ich przez niego dokonaniu. Stąd ocena tych wyjaśnień przedstawiona przez sąd pierwszej instancji jako pozbawionych logiki i sprzecznych z zasadami doświadczenia życiowego jest prawidłowa. Niepodobna bowiem w świetle wskazań doświadczenia życiowego przyjąć, że oskarżony sprowadzając osoby do naprawy maszyny do produkcji papierosów, dostarczając narzędzi do jej naprawy, wiedząc o tej produkcji nie wiedział, że w samochodzie, którym z magazynu wyjeżdża ze współoskarżonym, znajdują się nielegalnie wyprodukowane papierosy. Z relacji A. A., A. F. i D. P. nie wynika, by to oni, którzy musieli obsługiwać maszynę do produkcji papierosów pakowali te papierosy do samochodu I.. Jeżeli nie byli to ci świadkowie to jedynymi osobami, które mogły to uczynić byli pozostali zatrzymani mężczyźni, a w tym K. C. (1). W tym kontekście odwołać się też należy do wypowiedzi A. A. (1843/10), z której wynikało właśnie, ze to K. C. (1) zabierał papierosy z magazynu. To ze wskazań doświadczenia życiowego wynika, że dla takich czynności jak przewóz nielegalnie wytworzonych rzeczy angażuje się osoby, które mają wiedzę o przewożonym ładunku, by w trakcie jazdy mogły zachować ostrożność, unikać kontroli drogowych i przygotować się w razie zatrzymania na podanie zgodnie uprzednio ustalonego między współoskarżonymi alibi. Czynnościami takimi nie zajmują się osoby niewprowadzone w charakter takiej działalności, bo stwarzałyby wówczas ryzyko przypadkowego ujawniania przewożonego towaru przed organami ścigania oraz wyjawienia okoliczności dotyczących organizatorów przestępstwa. Z tej perspektywy wskazań doświadczenia życiowego oczywiście wyjaśniania K. C. (1) słusznie zostały potraktowane przez sąd pierwszej instancji za niewiarygodne i w zakresie jego braku świadomości udziału w przestępstwie odrzucone przez sąd jako podstawa ustaleń faktycznych. W zakresie oceny wyjaśnień K. C. (1) sąd okręgowy również zatem nie dopuścił się obrazy przepisu art. 7 k.p.k. formułując swoje twierdzenia swobodnie zgodnie z dyspozycją tego unormowania.

3.2.

Obraza przepisów postępowania art. 170§1 w zw. z art. 391§1 k.p.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Sąd okręgowy nie dopuścił się obrazy art. 391§1 k.p.k. Teza zarzutu obrońcy o tym, że wyjaśnienia świadków A. A., A. F. i D. P. stanowią jedyny dowód obciążający oskarżonych jest oczywiście nieprawdziwa. W odniesieniu do K. C. (1) takim dowodem jak wskazano przy omówieniu pierwszego z zarzutów apelacji są także wypowiedzi samego oskarżonego, ale również inne przytaczane dowody z zeznań świadków P. N., M. C. oraz rezultaty przeszukań i oględzin w miejscu zatrzymania oskarżonych. Dowody te stanowiły oczywiście wsparcie dla tych depozycji świadków obcokrajowców, które obciążały oskarżonego. Uwagi te są istotne nie tylko, by podważyć rzetelność prowadzonego przez obrońcę wywodu, ale również dla oceny celowości podjęcia przez sąd pierwszej instancji czynności zmierzających do przesłuchania świadków obcokrajowców na odległość. Sąd apelacyjny podziela bowiem stanowisko wyrażone przez Sad Najwyższy w postanowieniu z 23.08.2018 r., V KK 243/18, OSNKW 2018, nr 12, poz. 79. wedle, którego „Zakres czynności poprzedzających skorzystanie przez sąd z możliwości, jakie stwarza art. 391 § 1 k.p.k. zależy od wpływu, jaki zaniechanie przesłuchania w toku postępowania jurysdykcyjnego świadka przebywającego za granicą może mieć na urzeczywistnienie zasady prawdy materialnej oraz przysługujące oskarżonemu prawo do obrony. Podejmując decyzję o odczytaniu zeznań, sąd powinien mieć na uwadze nie tylko to, jakie znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy mają depozycje świadka złożone w postępowaniu przygotowawczym, ale i to, jak wysoki jest stopień prawdopodobieństwa, że zeznania świadka złożone w toku postępowania jurysdykcyjnego będą istotnie odmienne od depozycji złożonych na wcześniejszych etapach procesu i jaki jest stopień prawdopodobieństwa, że na ich odmienną, a przy tym istotną dla rozstrzygnięcia sprawy treść, mogą mieć wpływ w szczególności pytania obrońcy i oskarżonego.”

Nie ulega w niniejszej sprawie wątpliwości, że nie było możliwe przesłuchanie świadków A. A., A. F. i D. P. bezpośrednio na rozprawie głównej z uwagi na przytaczany przez obrońcę fakt zakazu wjazdu tych osób na teren Polski. Sąd zatem był uprawniony do zastosowania art. 391§1 k.p.k. i jedynie konieczność ponownego przesłuchania tych świadków z uwagi na charakter składanych depozycji i ich wpływ na realizację zasady prawdy materialnej mógł nakładać jednak na ten sąd obowiązek podjęcia czynności zmierzających do ich przesłuchania na odległość. Wskazać więc należy, w kontekście przywołanego orzeczenia Sądu Najwyższego, że w przypadku ponownego przesłuchania świadków w trakcie postępowania sądowego należałoby zakładać, że świadkowie złożyliby zeznania potwierdzające jedną z wersji przedstawianych na etapie postępowania przygotowawczego. Jak bowiem wskazuje doświadczenie życiowe osoby, które złożyły na etapie śledztwa wyjaśniania i poddały się karze nie zawsze w taki sam otwarty sposób są gotowe do złożenia dodatkowych zeznań. Po pierwsze upływ czasu i prawomocne zakończenie ich sprawy powoduje, że nie są w takim samym stopniu zdeterminowani by przypominać sobie okoliczności sprawy, o jakich chcieliby często już zapomnieć. Po drugie motywacja dla ponownego odtwarzania z pamięci tych okoliczności jest oczywiście niższa. Nadto wskazać też należy, że świadkowie kilkakrotnie byli przesłuchiwani na etapie śledztwa, na co zasadnie zwrócił uwagę sąd pierwszej instancji, a prokurator stwarzał również obrońcom oskarżonych możliwość udziału w tych przesłuchaniach (808, 810/5 – zawiadomienia obrońcy oskarżonego K. C. (1) o terminie przesłuchań świadków), z czego chociażby obrońca oskarżonego D. J. skorzystał (840, 846, 851/5). Z pewnością uwzględnienie w ten sposób przez prowadzącego postępowanie przygotowawcze interesów oskarżonych zapewniało, by w trakcie przesłuchań uzyskać informacje na temat wszystkich istotnych okoliczności sprawy. Nie ma zatem poważnego powodu, by uważać, że świadkowie ci mogliby podać inne nieznane wiadomości na temat zdarzeń będących przedmiotem procesu. Weryfikacja tych zeznań odbywałyby się natomiast w oparciu o inne przywołane dowody, które mają, jak wskazywano przy ocenie poprzedniego zarzutu apelacji, jednoznacznie obciążający oskarżonego K. C. (1) wymiar. Należy, więc stwierdzić, że ponowne przesłuchanie ww. świadków na odległość w toku postępowania sądowego nie spowodowałoby ujawnienia nowych okoliczności, które zmieniłyby obraz sprawy. Relacje A. A., A. F. i D. P. nie były bowiem jedynymi dowodami stanowiącymi podstawę ustalenia sprawstwa K. C. (1) zarzucanych mu czynów. Niezależnie zatem jakiej treści świadkowie złożyliby zeznania kluczowa dla ich oceny byłaby treść ich poprzednich wyjaśnień, które zbieżne były w zakresie obciążającym oskarżonych oraz inne dowody, które miały tożsame znaczenie dla odpowiedzialności karnej K. C. (1).

Istotne dla oceny stawianego przez obrońcę zarzutu apelacji była też treść wniosku obrońcy o przesłuchanie ww. świadków. Dowód z przesłuchania tych osób miał bowiem potwierdzić, że świadkowie ci nie uczestniczyli wprost w produkcji, a uczestniczyli jedynie w przygotowaniach do takiej produkcji papierosów (2961v/15). Odwołując się do przywołanego judykatu Sądu Najwyższego stwierdzić w odniesieniu do tego wniosku obrońcy należy, że nie tyle prawdopodobieństwo uzyskania w tym zakresie odmiennych wiarygodnych depozycji świadków wskutek pytań obrońcy było nikłe, co w ogóle takie nie występowało, bo przecież z wyjaśnień samego K. C. (1) wynikało, że taka produkcja papierosów była prowadzona. Zestawiając to z już przytaczaną okolicznością zatrzymania oskarżonego w samochodzie załadowanym wyprodukowanymi papierosami, który wyjeżdżał z miejsca, gdzie taka produkcja w tym czasie była prowadzona wniosek dowodowy obrońcy jawił się jako niedorzeczny.

Rzeczywiście sąd okręgowy przy oddaleniu wniosku obrońcy o bezpośrednie przesłuchanie świadków nie podał podstawy prawnej, ale dla ujawniania wyjaśnień świadków złożonych w charakterze podejrzanych wskazał na przepis art. 391§1 k.p.k., który stanowił uprawnienie dla takiego rozstrzygnięcia, bo osoby te przebywały zagranicą. Sąd nie musiał opierać postanowienia odmawiającego przesłuchania świadków na odległość na treści art. 170 k.p.k., ponieważ sąd dopuścił dowód z wyjaśnień tych osób składanych w toku śledztwa na podstawie art. 391§1 k.p.k. Zastosowanie tego przepisu stanowiło jednocześnie podstawę do nieuwzględniania wniosku o przesłuchanie świadków w trybie art. 177§1a k.p.k. jeżeli sąd pierwszej instancji zdecydował się wyłącznie na ujawnienie tych depozycji bez ich bezpośredniego przesłuchania. Sąd okręgowy nie poruszał się zatem w przestrzeni określonej przez przepis art. 170§1 k.p.k., bo dowód z depozycji świadków dopuścił, a jedynie w odmienny od wniosku obrońcy sposób dowód ten przeprowadził. Nie mogło zatem dojść do obrazy przepisu art. 170 k.p.k. jeżeli dowód został przeprowadzony. W pkt 2 postanowienia sądu z 11.09.2020 r. (2962/15) podane zostało natomiast uzasadnienie rozstrzygnięcia zapadłego w oparciu o art. 391§1 k.p.k. a zawarte w pkt 3 tego orzeczenia, które jak wykazano w prowadzonych rozważaniach znajdowało ochronę w dyspozycji tego przepisu. Zarzut obrazy tego przepisu jest zatem nietrafny.

3.3.

Błąd w ustaleniach faktycznych.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych wedle obrońcy miał być rezultatem obrazy przepisu art. 7 k.p.k. przy ocenie dowodu z wyjaśnień A. A., A. F. i D. P.. Faktycznie zatem obrońca powiela pierwszy z postawionych zarzutów, a uznawszy ten zarzut za niezasadny zwalniać to powinno sąd odwoławczy od dalszych rozważań. Jeżeli bowiem błąd w ustaleniach faktycznych miał być skutkiem obrazy przepisów postępowania, a do takiej nie doszło to w konsekwencji, stosując zasady prawidłowego rozumowania, nie mogło dojść do błędu w ustaleniach faktycznych, bo nie wystąpiła przyczyna, która skutek taki miała wywołać. W rzeczywistości zatem zarzut obrońcy jest w większej mierze powieleniem argumentów podniesionych przy uzasadnieniu zarzutu obrazy przepisów postępowania i w tym zakresie odwołać się należy jedynie do wywodów sądu odwoławczego czyniących ten zarzut niezasadnym. Z dodatkowych tez, jakie obrońca dla wykazania tego zarzutu przedstawił jedynie odnieść się należy do twierdzenia podjęcia przez świadków i oskarżonego czynności przygotowawczych do produkcji papierosów. Oczywiście przeprowadzone dowody dla takich twierdzeń nie znajdują żadnego wsparcia. Prawidłowo ocenione przez sąd depozycje świadków A. A., A. F. i D. P. w tym zakresie, w jakim za wiarygodne sąd pierwszej instancji je uznał, w powiązaniu z niekwestionowanymi przez obrońcę zeznaniami P. N. i M. C. oraz rezultatami przeszukań i oględzin oczywiście świadczyły o tym, że produkcja papierosów była prowadzona nie tylko w dniu zatrzymania ale w okresie wcześniejszym. Wskazywała na to chociażby ilość zabezpieczonego pyłu organicznego świadcząca o wyprodukowaniu większej liczby papierosów niż zatrzymana. Mając na uwadze, że do interwencji Policji doszło w godzinach rannych 22.01.2019 r. dowodziło to wykonywania takich czynności w dniach poprzednich. Jeżeli zatem, jak twierdzi obrońca, oskarżony zajmował się dostarczaniem części do maszyny produkującej papierosy oraz aprowizacją osób, które ją naprawiały i przy niej pracowały, to oczywiście wiedział o takiej produkcji papierosów tym bardziej, że jak wynika z relacji funkcjonariusza Policji M. C. była to działalność, która z uwagi na wytwarzany hałas i zapach, znajdujące się w magazynie półprodukty i surowce (liście tytoniu, krajankę tytoniową) nie mogła ujść niczyjej uwadze, jeżeli osoba taka przebywał w magazynie, gdzie była ona prowadzona, a taką właśnie osobą był K. C. (1). Nie ma zatem żadnej wątpliwości, że miał świadomość udziału w przygotowaniach do zorganizowanej produkcji papierosów, ale również w samej produkcji o czym świadczył m.in. wywóz papierosów z magazynu, gdzie była ona prowadzona. Obrońca dla zanegowania ustaleń sądu pierwszej instancji odwołuje się natomiast do twierdzeń wywodzonych z tych dowodów, które za wiarygodne nie zostały uznane (pierwsze relacje świadków A. A., A. F. i D. P.), więc nie mogły one skutecznie tych ustaleń sądu okręgowego podważyć. Nie mogły one jednocześnie stanowić wiarygodnej podstawy dla uznania, że w magazynie w L. doszło jedynie do przygotowań do popełniania przestępstwa i stąd zarzut obrońcy błędu w ustaleniach faktycznych również uznać należało za nietrafny.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku i uniewinnienie K. C. (1) od popełnienia zarzucanych mu czynów względnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uznając zarzuty apelacji za niezasadne, niezasadne okazały się w konsekwencji wnioski apelacji.

3.4.

Apelacja obrońcy oskarżonego D. J..

Obraza przepisów postępowania art. 7 i 410 k.p.k. mająca wpływ na wynik sprawy oraz błąd w ustaleniach faktycznych - pkt I. a), b) i d).

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Obrońca dla wykazania zarzutu obrazy art. 7 i 410 k.p.k. odwołuje się w sposób wybiórczy do przeprowadzonych dowodów, co oczywiście nie może spowodować, by uznać go za zasadny. W szczególności przeczą wywodom obrońcy opartym na relacjach K. C. (1) wyjaśniania A. A., A. F. i D. P., z których wynika, że D. J. przebywał w magazynie gdzie odbywała się produkcja papierosów i przynosił części zapasowe do urządzenia, używanego do ich produkcji i narzędzia do jego naprawy a nadto jedzenie dla tych osób (wyjaśniania A. A. 842/8, 1843/10, A. F. 847/5, 1846/10 i D. P. 852/5, 1849/10). Obrońca nie kwestionuje natomiast oceny dowodów z depozycji tych świadków dokonanej przez sąd pierwszej instancji, a które właśnie posłużyły do dokonania ustaleń faktycznych w sprawie. Jeżeli natomiast obrońca nie wykazał, by w tym zakresie wypowiedzi świadków były niewiarygodne nie było podstaw, by depozycji tych nie uwzględnić przy ustaleniach dotyczących D. J.. Osoby te nadto były dla oskarżonego obce, więc nie miały żadnego interesu by fałszywie go pomawiać. Relacje te złożyli niezależnie od siebie, bez wzajemnych uzgodnień, co przemawiało za ich wiarygodnością. Z tych relacji wynikało zaś współdziałanie między K. C. (1) i D. J. przy naprawie urządzenia do produkcji papierosów, a co w konsekwencji oznaczało, że osoby te pozostawały w porozumieniu dotyczącym naprawy maszyny celem jej przystosowania do takiej działalności. Jeżeli zatem A. A., A. F. i D. P. nie mieli powodu fałszywie pomawiać D. jakubowskiego to z uwagi na takie porozumienie K. C. (1) miał interes w tym, by korzystnie, a wbrew prawdziwym okolicznościom, przedstawiać udział tego oskarżonego w przestępstwie. Z wypowiedzi ww. świadków wyprowadzić należało dalej wniosek, że D. J. oczywiście wiedział o produkcji papierosów w magazynie, jeżeli podejmował celowe czynności, które miały taką produkcję uruchomić. Nie pracował przy maszynie, ale dostarczył części i narzędzi do jej uruchomienia, a dostarczając jedzenie osobom, które ją obsługiwały zapewniał stałą jej przez nich obsługę, umożliwiającą produkcję. Z tej perspektywy zatrzymanie oskarżonego 22.01.2019 r. nie było przypadkowym zdarzeniem, ale konsekwencją omawianych czynności, które podjęte zostały po to, by po wyprodukowaniu papierosów, wywieźć je z magazynu, dokonać ich sprzedaży i uzyskać z takiej transakcji bezprawne korzyści majątkowe. W tym kontekście, by ich nie powielać, odwołać się też należy do rozważań sądu odwoławczego dotyczących pierwszego zarzutu stawianego w apelacji obrońcy oskarżonego K. C. (1), zeznań M. C. i P. N., a także rezultatów przeszukań i oględzin dokonanych w związku z czynnościami Policji przeprowadzonymi 22.01.2019 r. (87-88, 129-132, 139-145). Dla oceny prawidłowości ustaleń sądu pierwszej instancji wskazać należy, że D. J. zatrzymany został z K. C. (1) w (...) o nr. rej (...), w którego przestrzeni ładunkowej ujawniono 2 304 000 sztuk papierosów, wyjeżdżających z magazynu, w jakim odbywała się produkcja papierosów prowadzona przez A. A., A. F. i D. P.. Powtórzyć jedynie należy dla prowadzonego wywodu, że niepodobna w świetle wskazań doświadczenia życiowego przyjąć, że oskarżony dostarczając części i narzędzi do naprawy urządzenia wykorzystywanego do produkcji papierosów, wiedząc o tej produkcji nie wiedział, że w samochodzie, którym z magazynu wyjeżdża ze współoskarżonym, znajdują się nielegalnie wyprodukowane papierosy. Z relacji A. A., A. F. i D. P. nie wynika, by to oni, którzy musieli obsługiwać maszynę do produkcji papierosów pakowali te papierosy do samochodu I.. Jeżeli nie byli to ci świadkowie to jedynymi osobami, które mogły to uczynić byli pozostali zatrzymani mężczyźni, a w tym D. J.. To ze wskazań doświadczenia życiowego wynika, że dla takich czynności jak przewóz nielegalnie wytworzonych rzeczy angażuje się osoby, które mają wiedzę o przewożonym ładunku, by w trakcie jazdy mogły zachować ostrożność, unikać kontroli drogowych i przygotować się w razie zatrzymania na podanie zgodnie uprzednio ustalonego między współoskarżonymi alibi. Czynnościami takimi nie zajmują się osoby niewprowadzone w charakter takiej działalności, bo stwarzałyby wówczas ryzyko przypadkowego ujawniania przewożonego towaru przed organami ścigania oraz wyjawienia okoliczności dotyczących organizatorów przestępstwa. Dlatego sąd pierwszej instancji z zachowaniem wymogów art. 7 k.p.k. zasadnie odmówił wiary K. C. (1) w zakresie, w jakim negował swój i D. J. udział w przestępstwie. W tym zakresie przeczyły tym relacjom inne wiarygodne dowody, których wiarygodność nie została zanegowana w apelacji obrońcy i w zakresie, których obrońca nie wykazał naruszenia swobodnej oceny dowodów.

Nie można podzielić także tych wywodów obrońcy, które kontestują ustalenia sądu dotyczące udziału oskarżonego w zorganizowanej grupie przestępczej. Dla jej istnienia nie ma konieczności ustalenia wewnętrznej hierarchii między członkami grupy, a istotne jest ustalenie stałego podziału zadań między jej uczestnikami dla realizacji wspólnego celu, jakim jest popełnianie przestępstw. Niewątpliwie D. J. można uznać w podziale tych zadań za osobę, która zapewniała ciągłość przestępczej działalności dostarczając części i narzędzi umożliwiających produkcję papierosów na maszynie pozostającej w dyspozycji oskarżonych oraz żywności dla osób, które ją obsługiwały. Nadto jego działania miały na celu wprowadzenie papierosów do obrotu. Czynności takie oczywiście opierały się na porozumieniu miedzy innymi osobami, które wykonywały przydzielone im zadania. W tym zakresie ustalenia sądu okręgowego wynikają wprost z dowodów, które stanowiły podstawę jego ustaleń.

Wbrew twierdzeniom obrońcy sąd okręgowy nie dopuścił się, więc obrazy art. 7 i 410 k.p.k., a w konsekwencji i błędu w ustaleniach faktycznych, które miało być następstwem obrazy przepisów postępowania.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uznając zarzuty apelacji za niezasadne, niezasadne okazały się w konsekwencji wnioski apelacji.

3.5.

Obraza przepisów postępowania art. 410 k.p.k. mająca wpływ na wynik sprawy oraz błąd w ustaleniach faktycznych - pkt I. c)

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Podzielić należało zaś zarzut obrazy art. 410 k.p.k. w zakresie dotyczącym uczynienia sobie przez oskarżonego z popełnionego przestępstwa stałego źródła dochodu. Rzeczywiście z przeprowadzonych dowodów nie wynika, by oskarżony uzyskał jakąkolwiek korzyść z dokonanego występku, a zatem nie zdążył sobie jeszcze uczynić z przestępstwa stałego źródła dochodu. Ma rację zatem obrońca wskazując, że sąd pierwszej instancji nie przytoczył żadnego dowodu, który za takim ustaleniem mógł przemawiać, bo po prostu taki dowód nie istniał. Charakterystyczne zresztą, że sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu wyroku powołał się na swoje przekonanie o tym, że dochody uzyskane z przestępstwa miały stanowić stałe źródło. Jeżeli miały dopiero stanowić stałe źródło to znaczy, że jeszcze oskarżony nie zdążył z nich stałego źródła uczynić. Zdaniem sądu odwoławczego sprawca czyni sobie z przestępstwa stałe źródło dochodu w rozumieniu art. 65§1 k.p.k. wówczas gdy takie dochody już uzyskuje. Jeżeli skala tych dochodów nie ma najistotniejszego znaczenia dla przypisania sprawcy popełniania przestępstwa w takich warunkach, to jednak czas przeszły dla czasownika „uczynić” użytego w treści ww. przepisu wskazuje na to, że sprawca już takie dochody musi osiągać. Ich stałość natomiast może być oceniana także w perspektywie przyszłej planowanej działalności, ale kluczowe jest jednak uzyskanie takiego bezprawnego dochodu, któremu towarzyszy zamiar osiągania dalszych korzyści z przestępstwa.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Zarzut apelacji okazał się zasadny, ale jednak niewystarczający do uwzględniania w całości wniosku obrońcy. Spowodował on zmianę w opisie przypisanego oskarżonemu czynu i w kwalifikacji prawnej, a w zestawieniu z innymi dokonanymi zmianami wpłynął na niższy wymiar kary za przypisane przestępstwo.

3.6.

Apelacja obrońcy oskarżonego M. P. (1).

Obraza przepisu postępowania art. 7 k.p.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

W odniesieniu do M. P. (1) podzielić należało zaprezentowaną przez sąd pierwszej instancji ocenę dowodów. Rzeczywiście odwołując się do treści apelacji obrońcy potwierdzić należało, że oskarżony w czasie zatrzymania ukrywał się przed odbyciem kary pozbawienia wolności. Fakt taki jednak nie wyklucza, by uzyskując schronienie, nie mógł w tym samym czasie popełnić innego przestępstwa. Przyznać również należy, że z wyjaśnień A. A., A. F. i D. P. nie wynikają żadne konkretne czynności oskarżonego polegające na produkcji papierosów, co tłumaczy brak ubioru roboczego. Podobnie jednak pozostali oskarżeni nie wykonywali bezpośrednich czynności przy produkcji papierosów, a ich rola w popełnieniu przestępstwa w ramach zorganizowanej grupy przestępczej miała sprawczy charakter i była nawet bardziej istotna niż obywateli Białorusi. Nie należy w tym kontekście znaczenia przypisywać faktowi, że jak wynika z relacji ww. osób, oskarżony nie wydawał im żadnych poleceń, ponieważ mężczyźni, którzy obsługiwali urządzenie do produkcji papierosów znali z pewnością lepiej od oskarżonego zasady działania tej maszyny i stąd nie było konieczności przekazywania im w tym zakresie żadnych instrukcji. Rola oskarżonego wykraczała poza bezpośredni nadzór nad produkcją. Nie ma również znaczenia fakt krótkiego pobytu oskarżonego na terenie magazynu jeżeli jego zadania na miejscu produkcji papierosów określone zostały przed jego przybyciem, a przystąpił do nich gdy znalazł się na miejscu.

Kluczowy dla oceny zarzutów obrońcy jest fakt, który M. P. (1) pomija w swoich wyjaśnieniach, a dotyczący porozumienia zawartego z K. C. (1). Obrońca zarzuty apelacji opiera na przyznaniu waloru wiarygodności wyjaśnieniom A. A., A. F. i D. P.. Z relacji D. P. wynika natomiast, że do magazynu oskarżony przyszedł z innymi zatrzymanymi osobami czyli z K. C. (1) i D. J. (1425/8). Z relacji A. A. wynikało natomiast, że z zachowania K. C. (1) i M. P. (1) wynikało, iż się znają (1430/8). M. P. (2) takie okoliczności jednak kwestionował, bo nic nie mówił na temat jego znajomości z K. C. (1) i D. jakubowskim (1413-1414/8). Negował, by te osoby przed zatrzymaniem w ogóle spotkał w magazynie. W tym zakresie wyjaśniania oskarżonego są przeciwne relacjom ww. świadków, których wiarygodności obrońca nie kwestionuje, a co czyni wywód obrońcy sprzeczny z zasadami prawidłowego rozumowania. W konsekwencji takie rozumowanie jako dowolne nie mogłoby stanowić podstawy ustaleń faktycznych sądu.

Z przytaczanymi wypowiedziami świadków obywateli Białorusi sprzeczne są również wyjaśniania K. C. (1), z których wynikało, że D. J. i M. P. (1) zna dopiero od momentu ich zatrzymania (2774v/14). Kontakty tego oskarżonego z M. P. (1) były natomiast dla świadków całkowicie bez znaczenia dla ich odpowiedzialności i dlatego brak powodu, by w tym zakresie omawiać im wiary. Negowanie jednak przez obu oskarżonych takich relacji świadczy wyraźnie o zmowie między oskarżonymi, która ma na celu ukrycie rzeczywistych przyczyn przyjazdu M. P. (1) do magazynu w L..

Nie ulega bowiem wątpliwości w świetle wskazań doświadczenia życiowego, że przyjazd M. P. (1) do magazynu gdzie już odbywała się produkcja papierosów poprzedzało porozumienie między nim a pozostałymi oskarżonymi jak zasadnie wskazał sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu wyroku. Z dotychczasowych rozważań sądu apelacyjnego wynikało, że prawidłowe były ustalenia sądu okręgowego dotyczące sprawstwa pozostałych oskarżonych. Oznacza to jednak, że K. C. (1) i D. J. organizujący bezprawną produkcję papierosów sprowadzili do miejsca tej działalności inną osobę przed którą nie byliby w stanie ukryć rodzaju prowadzonej działalności z uwagi na hałas i zapach jaki ona wywoływała oraz czynności, jakie były na miejscu prowadzone, a które poza samą produkcją polegały również na wywozie gotowych papierosów i ich załadunku na samochody dostawcze. Nie ulega też wątpliwości, że przebywając w pomieszczeniach magazynu (...) musiałby także natknąć się na surowce i półprodukty niezbędne do prowadzenia takiej produkcji, które przecież musiały także w przyszłości być dostarczane do magazynu. Odwołując się do wskazań doświadczenia życiowego stwierdzić, więc należało, że nieprawdziwe były te wyjaśnienia oskarżonego, z których wynikało, iż nie wiedział o działalności, jaka była prowadzona w miejscu, gdzie miał przebywać. Pozostali oskarżeni w ramach zawartego z M. P. (1) porozumienia dotyczącego jego pobytu w miejscu popełniania przestępstwa musieli mu przekazać informacje na temat charakteru bezprawnych czynności jakie tam są podejmowane. Nie mogli przecież liczyć na to, że je przed nim ukryją, bo w okolicznościach ujawnionych w toku rozprawy nie było to w ogóle możliwe. Jeżeli natomiast K. C. (1) i D. J. przyjęli M. P. (1), bez takiego uprzedniego założenia ukrywania przed nim rodzaju prowadzonej, w miejscu jego przyszłego pobytu, działalności przestępczej, to oznacza, że wcześniej przed jego przyjazdem takie informacje mu przekazali. Wbrew zatem temu co mówił oskarżony wiedział o nielegalnej produkcji papierosów, a jeśli to ukrywał to po to by zataić swój w takiej działalności udział.

Dalej oceniając przeprowadzone dowody z perspektywy wskazań doświadczenia życiowego stwierdzić należy, że sprowadzenie w miejsce nielegalnej produkcji papierosów osoby, która poszukiwana jest listem gończym stwarzało dodatkowe ryzyko dla prowadzonej bezprawnej działalności. Mając na uwadze, że Policja dla zatrzymania osób ukrywających się podejmuje działania operacyjne, wzrastało ryzyko ujawnienia takiej działalności. Założenie, że oskarżony miał się wyłącznie ukrywać w miejscu produkcji papierosów jest sprzeczne ze wskazaniami doświadczenia życiowego, ponieważ sytuacja taka tylko zwiększała zagrożenie dla dokonywanego przestępstwa. Dlatego akceptacja takiego ryzyka mogła wiązać się wyłącznie z potrzebą wykorzystania M. P. (1) do innych czynności koniecznych przy prowadzeniu nielegalnej produkcji papierosów. Pobyt takiej osoby uzasadniony mógł być tylko przydzieleniem jej dodatkowych zadań w ramach prowadzonej zorganizowanej działalności przestępczej. Zwrócić w tym kontekście należy uwagę na fakt, że w podobnym czasie w miejsce produkcji papierosów, przyjechał inny Białorusin D. S., a co świadczyło o rozwijaniu działalności przestępczej. Obsługa maszyny do wytwarzania papierosów wymagała trzech osób i M. P. (1) nie musiał się tym zajmować. Produkcja papierosów powodowała jednak, że pozostali oskarżeni musieli się zaangażować w ich wywóz, w związku z czym zostali zatrzymani i ich sprzedaż, co wiązało się z czasowym opuszczeniem miejsca produkcji. Wówczas rzeczywiście obiekt i Białorusini pozostawali bez nadzoru, a w takiej sytuacji, działalność ta była narażona na wejście do magazynu osób trzecich, które mogłyby ujawnić prowadzoną w magazynie nielegalną działalność. Również Białorusini pozostawali bez kontroli i mimo zakazu mogli opuścić magazyn. Jak bowiem powiedział D. P. mówiono im, że „przyjechaliśmy robić, a nie chodzić” (1849/10). Przestrzeganie takiego zakazu wymagało przecież kontroli. Z relacji A. A. wynikało natomiast, że D. J. był z nimi cały czas (1843/10), a co oznaczało, że w tym czasie takie funkcje kontrolne wykonywał. Nie ulega więc wątpliwości, że wraz z rozwijaniem produkcji i częstszymi wyjazdami D. J. i K. C. (1) z magazynu coraz częściej miejsce to mogło pozostać bez nadzoru. Istniała zatem rzeczywista potrzeba zapewniania dodatkowego nadzoru ze strony zaufanej osoby w miejscu nielegalnej działalności, chociażby polegająca na kontroli dostępu osób trzecich do magazynu oraz kontroli przemieszczania się Białorusinów. Z pewnością taką zaufaną osobą był M. P. (1) jeżeli oskarżeni ujawnili mu miejsce i rodzaj prowadzonej działalności przestępczej.

Podzielić też należy pogląd, że brak legalnych dochodów oskarżonego mógł go skłonić do podjęcia bezprawnej działalności celem uzyskania bezprawnych korzyści niezbędnych do własnego utrzymania. Nie wytrzymują konfrontacji ze wskazaniami doświadczenia życiowego wywody obrońcy, że ukrywanie się przed Policją i poszukiwanie listem gończym nie jest przeszkodą w podjęciu prac dorywczych czy też pracy na czarno. Przede wszystkim przy takim zatrudnieniu oskarżony musiałby ukrywać fakt jego poszukiwań, bo każdy pracodawca unikałby kontaktu z przestępcą, który mógłby stwarzać zagrożenie dla jego mienia. Ukrywając takie okoliczności, a jednocześnie decydując się na ujawnienie swojego wizerunku osobom trzecim i w miejscach publicznych przy wykonywaniu pracy, oskarżony narażałby się na przypadkowe nawet ujęcie. Te prace dorywcze zwiększałyby ryzyko ujęcia i dlatego dla bezpieczeństwa oskarżonego z pewnością intratniejszą propozycją było podjęcie dalszej przestępczej działalności z osobami, które żywiły do niego zaufanie.

Zdaniem sądu odwoławczego podzielając w tym zakresie ustalenia sądu okręgowego o zaangażowaniu M. P. (1) w działalność przestępczą wskazać należy, że właśnie zachowanie tego oskarżonego opisane przez M. C. potwierdza przydzielenie mu opisanych zadań nadzorczych. Jak wynikało z jego zeznań po wejściu do magazynu użyte zostały granaty hukowe, które sprowadziły do tej części hali w pierwszej kolejności M. P. (1) (2960/15). Nie było to zachowanie charakterystyczne dla osoby poszukiwanej, która w świetle wskazań doświadczenia życiowego, w razie niebezpieczeństwa stara się ukryć niż wychodzić naprzeciw zagrożeniu. Hałas granatów hukowych z pewnością mógł sygnalizować takie niebezpieczeństwo i stąd dla osoby, która ma za zadanie rozpoznawać i odpierać zagrożenie, naturalną była reakcja przybycia w miejsce skąd pochodziły niepokojące odgłosy, by sprawnie podjąć działania zaradcze. Takie zachowanie i brak ubioru roboczego wskazywał, że nie było zadaniem M. P. (1) asystowanie przy produkcji papierosów, ale reagowanie na sytuacje, które mogą zagrozić prowadzonej działalności przestępczej.

Sąd apelacyjne podziela zatem ocenę dowodu z wyjaśnień M. P. (1) przedstawioną przez sąd pierwszej instancji. Sąd ten stosując się do wymogu zwięzłości uzasadnienia wyroku dokonał jej w swobodny sposób, bez obrazy art. 7 k.p.k. a rozważania sądu odwoławczego odwołujące się do wskazań doświadczenia życiowego oraz przeprowadzonych dowodów, bez zmiany ustaleń faktycznych, jedynie argumentację tą uzupełniły wspierając jej kierunek i wyprowadzone wnioski.

Wniosek

Wniosek o uniewinnienie oskarżonego od zarzucanych mu czynów ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uznając zarzut apelacji za niezasadny, niezasadne okazały się w konsekwencji wnioski apelacji.

3.7.

Apelacja prokuratora.

Zarzut błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, który miał wpływ na treść orzeczenia co do W. K..

Obraza przepisów prawa karnego procesowego mająca wpływ na treść wyroku co do W. K., a mianowicie art. 4 k.p.k., 5§2 k.p.k., art. 7 k.p.k. 92 k.p.k., 366§1 k.p.k. i 410 k.p.k.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Pomimo, że prokurator formułuje jako pierwszy zarzut błędu w ustaleniach faktycznych podnosi w tym zakresie racje dotyczące oceny dowodu z wyjaśnień W. K.. Wedle bowiem prokuratora sąd pierwszej instancji nadmiernie obdarzył walorem wiarygodności depozycje tego oskarżonego. Nie jest w tym kontekście zrozumiałe co oznacza określenie nadmierne obdarzenie dowodu walorem wiarygodności, bo dowód uznaje się za wiarygodny, albo odmawia mu się wiary w części, albo w całości. Następnie jako drugi prokurator formułuje zarzut obrazy przepisów prawa procesowego, które w jego treści sprowadzają się do zarzutu niewłaściwej oceny dowodów. Przechodząc do uzasadnienia obu zarzutów, bo w tym zakresie odwołujący nie wydziela odpowiednich części na odrębne ich umotywowanie uznać należy, że celem wywodów odwołującego było przedstawienie odmiennej oceny przedstawionych dowodów, co miało prowadzić do zakwestionowania jednak istoty wyjaśnień W. K. wedle, którego nie wiedział on o prowadzonej nielegalnej produkcji papierosów w magazynie, który wynajął. Dla zanegowania oceny dowodu dokonanej przez sąd okręgowy z wyjaśnień oskarżonego nie jest jednak wystarczające przedstawienie alternatywnego spojrzenia na rzeczywistość, ale wskazanie jakich błędów w swoim rozumowaniu dopuścił się sad pierwszej instancji. Na takie błędy natomiast prokurator nie wskazuje, a jedynie odwołuje się do własnych przemyśleń, które nie mogą prowadzić do żadnych kategorycznych wniosków, które mogłyby podważyć zasadność wyprowadzonych przez sąd okręgowych wniosków z oceny wyjaśnień oskarżonego.

Nie można uznać, by podawane przez prokuratora racje odwoływały się do wskazań doświadczenia życiowego, bo te dotyczą pewnych społecznych prawidłowości, a okoliczności podnoszone przez odwołującego stanowią jedynie zawodne komentarze, które nie mogą rościć sobie waloru wyłączności przy interpretacji określonych faktów.

Pierwszym argumentem prokuratora jest przyjęcie założenia, że osoby wynajmujące magazyn na nielegalną produkcję papierosów musieli poinformować właściciela magazynu o prowadzonej działalności, ponieważ ukrycie takich okoliczności narażałoby ich na ujawnienie takiej działalności. Założenie takie sprzeczne jest ze wskazaniami doświadczenia życiowego, ponieważ praktyka sądowa dostarcza szeregu przykładów na to, że nielegalna działalność polegająca chociażby na wytwarzaniu narkotyków prowadzona jest w wynajmowanych pomieszczeniach bez jej ujawniania ich właścicielom. Działalność przestępcza zawsze związana jest z ryzykiem jej wykrycia, a informacje na jej temat przekazywane są między uczestnikami takiej działalności wyłącznie wówczas gdy mają oni do siebie odpowiednie zaufanie. Taka relacja lojalności jest kluczowa dla wymiany informacji na temat popełnianego przestępstwa. Rozumowanie prokuratora w tym zakresie jest oczywiście błędne, ponieważ nie ma żadnego dowodu, z którego by wynikało, że między W. K. a pozostałymi oskarżonymi istniało porozumienie oparte na takiej relacji zaufania, które mogłoby skłaniać sprawców przestępstwa do przekazania wiadomości oskarżonemu o planowanej w wynajmowanym od niego magazynie bezprawnej działalności. Nie zawsze zatem takie informacje są przekazywane, a wyłącznie wówczas kiedy między poszczególnymi osobami występują relacje zapewniające zachowanie ich w poufności. Nie ma dowodu, że takie relacje między W. K. a pozostałymi oskarżonymi istniały. Nie jest w konsekwencji prawdą, że osoby prowadzące przestępczą działalność zawsze informują o tym tego, który udostępnia im miejsce do jej prowadzenia. Przed ujawnieniem bowiem takiej kryminalnej aktywności można bowiem podjąć czynności, które będą zmniejszały ryzyko dostępu właściciela do miejsca przestępstwa. Może to być wymiana zamków, albo wprowadzenie systemu kontroli, który zapobiegał będzie niezapowiedzianemu wejściu do pomieszczeń, gdzie przestępcza działalność się odbywa, osoby je wynajmującej. W niniejszej sprawie zarówno takie zamki do magazynu zostały wymienione jak i w magazynie przebywały osoby (D. jakubowski, M. P. (1)), które bezpośrednio produkcją papierosów się nie zajmowały, ale mogły mieć nadzór nad tym co w magazynie i wokół niego się działo.

Kolejne argumenty prokuratora są przykładem na to w jaki sposób okoliczności, które świadczą o braku udziału oskarżonego w przestępstwie mogą zostać zinterpretowane przeciwko niemu. Zawarcie umowy na wynajem magazynu nie świadczy o tym, że oskarżony prowadzi nielegalną działalność, ale o tym, że w dobrej wierze udostępnia drugiej stronie umowy własne pomieszczenia. Brak informacji o wizytowaniu magazynu przez wynajmującego nie świadczy o tym, że w ten sposób stwarza pozory braku świadomości tego co się w magazynie dzieje, ale dowodzi tego, że nie miał on wiedzy o tym, jaka działalność w magazynie była prowadzona. Przedstawione przez prokuratora rozumowanie jest świadectwem rażącego obniżenia standardów oceny dowodów, które polega nie tyle na rozstrzyganiu wątpliwości na niekorzyść oskarżonego, ale na przyjęciu, że brak dowodów świadczy o ich ukryciu i skutecznych w tym zakresie matactwach sprawcy. Takie rozumowanie jest oczywiście błędne, a nawet szkodliwe, bo podważa zaufanie do oskarżyciela publicznego, jako organu państwa, którego obowiązkiem jest realizacja interesu publicznego, z jakim nie można pogodzić istotnego obniżenia standardów procesu karnego w demokratycznym państwie prawnym.

Nie można podzielić dalszych racji prokuratora dotyczących oceny wyjaśnień W. K.. Rzeczywiście z jego wypowiedzi wynikało, że miał wiedzę o wymianie zamków w magazynie, który wynajął, ale w toku postępowania nie zostało ustalone kiedy taką wiedzę uzyskał, bo mogło to być zanim w magazynie rozpoczęta została produkcja papierosów. Magazyn przecież wynajęty został na podstawie umowy z 1.12.2018 r. (563/3 – umowa), a jak wynika z przeprowadzonych dowodów urządzenie do produkcji papierosów musiało zostać naprawione do czego sprowadzeni zostali obywatele Białorusi, którzy na teren Polski przyjechali 7.01.2019 r. Produkcja nie mogła się więc odbywać wcześniej. W. K. mógł zatem tego rodzaju spostrzeżenia powziąć zanim taka produkcja została uruchomiona, a inne w tym zakresie ustalenia wobec braku odpowiednich zarzutów w tym zakresie na niekorzyść oskarżonego, nie byłyby dopuszczalne. W konsekwencji uwagi prokuratora na temat hałasu urządzenia produkującego papierosy i zapachu tytoniu są nieprzekonywujące, bo oskarżony żadnych spostrzeżeń w tym zakresie mógł w ogóle nie powziąć. Jasno z zeznań M. C. wynikało, że przed bramą do wynajętego magazynu ani nie było słychać maszyny do produkcji papierosów, ani nie dało się jeszcze odczuć zapachu tytoniu (2960v, 2961/15). Oskarżyciel nie wykazał natomiast, by w czasie produkcji papierosów W. K. na tyle zbliżył się do wynajmowanego magazynu, by takich wrażeń słuchowo – zapachowych doświadczyć.

Uznać zatem należy, że przeprowadzona przez sąd pierwszej instancji ocena dowodów była prawidłowa, a w konsekwencji sąd uniewinniając W. K. nie dopuścił się błędu w ustaleniach faktycznych. Prokurator nie dostarczył żadnych racji, które w świetle wskazań doświadczenia życiowego mogłyby podważyć zaprezentowane przez sąd okręgowy rozumowanie, które doprowadziło do uniewinnienia oskarżonego. Pomimo natomiast wskazania przez prokuratora szeregu przepisów, jakie miał naruszyć sąd okręgowy, oskarżyciel nie przedstawił żadnych argumentów (poza obrazą art. 7 k.p.k.) na wykazanie, że doszło do ich naruszenia i w jaki sposób. Sąd odwoławczy nie jest od tego, by domyślać się za prokuratora na czym obraza wskazywanych przepisów polegała i stąd zarzut obrazy prawa procesowego w pozostałym zakresie również uznano za niezasadny, bo odwołujący żadnej w tym zakresie argumentacji nie przedstawił.

Wniosek

Uchylenie wyroku w zakresie czynów zarzucanych W. K. i przekazanie w tej części sprawy Sądowi Okręgowemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uznając zarzuty apelacji za niezasadne, niezasadne okazały się w konsekwencji wnioski apelacji.

3.8.

Obraza prawa karnego materialnego art. 14 k.k.s. poprzez jego niezasadne zastosowanie i nałożenie obowiązku częściowego uiszczenia należności publicznoprawnej poprzez zapłatę kwot po 4 483 941,50 zł przez D. J. i K. C. (1) oraz obraza prawa materialnego art. 22§2 pkt 4a k.k.s. poprzez niezasadne niezastosowanie środka karnego co do D. J. i K. C. (1) w postaci ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej 1/4 z kwoty 17 935 766 zł uszczuplonej należności publicznoprawnej tj. w wysokości 4 483 941,50 zł.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut prokuratora dotyczący art. 14 k.k.s. uznać należy za zasadny. Przepis art. 14 k.k.s. nie jest podstawą do orzekania obowiązku uiszczenia uszczuplonej należności publicznoprawnej, a jedynie określa warunki jakie należy uwzględnić przy orzekaniu również obowiązku uiszczenia należności publicznoprawnej. Orzeczenie uiszczenia należności publicznoprawnej nie było jednak w ogóle dopuszczalne w okolicznościach niniejszej sprawy. W tym zakresie bowiem sąd okręgowy nie uwzględnił treści art. 15§2 k.k.s. wedle, którego w razie orzeczenia przepadku przedmiotów, ściągnięcia ich równowartości pieniężnej lub obowiązku uiszczenia ich równowartości pieniężnej wygasa obowiązek uiszczenia należności publicznoprawnej dotyczącej tych przedmiotów. Z uwagi na to, że sąd pierwszej instancji taki przepadek przedmiotów orzekł, a należności publicznoprawne były związane z tymi przedmiotami wygasł obowiązek uiszczenia należności publicznoprawnej. Jak wynika z wyroku Sądu Najwyższego z 24.05.2012 r., V KK 84/12, LEX nr 1165296 „Ratio legis regulacji zawartej w art. 15 § 2 k.k.s. jest następstwem zasady, że przepadek przedmiotu przestępstwa skarbowego i wykroczenia skarbowego, prowadząc do pozbawienia sprawcy jego własności, stanowi najdalej idącą dolegliwość majątkową i pochłania tym samym wszelką inną należność ciążącą na tym przedmiocie w związku z popełnieniem przestępstwa.”

W ocenie sądu odwoławczego te konstatacje czynią jednak bezzasadnym kolejny zarzut prokuratora dotyczący obowiązku orzeczenia środka karnego w postaci ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej w miejsce obowiązku zapłaty uszczuplonej należności publicznoprawnej. Niewątpliwie z uwagi na zatrzymanie wszystkich wyprodukowanych papierosów, krajanki papierosowej i liści tytoniu oraz brak informacji o sprzedaży przez oskarżonych wyprodukowanych papierosów nie ma podstawy do uznania, że osiągnęli oni bezprawne korzyści majątkowe ze sprzedaży nielegalnie wyprodukowanych papierosów. W orzecznictwie i piśmiennictwie wyrażany jest jednak pogląd, który zapewne był podstawą dla wniosków prokuratora o orzeczeniu środka karnego w postaci ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej w wysokości ¼ z kwoty uszczuplonej należności publicznoprawnej, że korzyścią majątkową uzyskaną z przestępstwa skarbowego jest także nieuiszczenie przez sprawcę podatku VAT oraz akcyzowego i spowodowanie w ten sposób uszczuplenia należności publicznoprawnych (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 24.06.2015 r., I KZP 5/15, OSNKW 2015 nr 7, poz. 55, str. 1, www.sn.pl, GP, Prok. i Pr. 2015 nr 7-8, poz. 8, Biul. SN 2015 nr 6, Biul. SN Pr. Kar. 2015 nr 6, Prok. i Pr. 2015 nr 10, poz. 6, KSAG 2015 nr 3, str. 147, OSG 2015 nr 9, poz. 72, str. 28, Rad.Pr. 2016 nr 1, str. 220, OSP 2017 nr 1, poz. 3, str. 58). Wyrazicielem takiego poglądu w piśmiennictwie jest Grzegorz Łabuda wedle, którego „Dla praktyki stosowania prawa istotne znaczenie ma ustalenie, czy desygnatem korzyści majątkowej jest uszczuplona czynem zabronionym należność publicznoprawna. Uznać należy, że należność taka spełnia wszystkie kryteria, wedle których ocenia się w piśmiennictwie i orzecznictwie sytuację jako korzyść majątkową. Jest to zwłaszcza przysporzenie niegodziwe, nienależne i bezprawne.” (G. Łabuda [w:] P. Kardas, T. Razowski, G. Łabuda, Kodeks karny skarbowy. Komentarz, wyd. III, Warszawa 2017, art. 33). Zauważyć należy jednak, że pogląd ten spotyka się również i z krytyką (A. Jezusek, Należność publicznoprawna uszczuplona przestępstwem skarbowym jako korzyść majątkowa podlegająca przepadkowi, Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych, Rok XXI: 2017, z. 1).

Niezależnie jednak od tych rozbieżnych poglądów na temat uznania uszczuplenia należności publicznoprawnej za korzyść majątkową wskazać należy również w odniesieniu do już przytaczanego przepisu art. 15 § 2 k.k.s., że wobec przepadku przedmiotów bezpośrednio pochodzących z przestępstwa oraz służących do jego popełnienia wygasł obowiązek uiszczenia należności publicznoprawnej. Jeżeli taki obowiązek wygasł to sprawca nie mógł osiągnąć żadnej korzyści z tego tytułu, że takiej należności nie zapłacił, bo takiego obowiązku nie ma. Nie wzbogacił się zatem na uchyleniu się od zapłaty należności publicznoprawnej jeżeli taki obowiązek wygasł. Nadto stwierdzić też należy, że zastępowanie obowiązku uiszczenia należności publicznoprawnej, w sytuacji gdy prawnie jest to niedopuszczalne, środkiem karnym w postaci ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej równej uszczuplonej należności publicznoprawnej, byłoby obejściem przepisu art. 15 § 2 k.k.s. Jak wynika z już przytoczonego orzeczenia Sądu Najwyższego przepadek przedmiotu przestępstwa skarbowego, prowadząc do pozbawienia sprawcy jego własności, stanowi najdalej idącą dolegliwość majątkową i pochłania tym samym wszelką inną należność ciążącą na tym przedmiocie w związku z popełnieniem przestępstwa. Jeżeli zatem przepadek przedmiotów pochłania obowiązek uiszczenia należności publicznoprawnych z nimi związanych to również uzasadnienie traci orzekanie przepadku korzyści uzyskanych z przestępstwa, jeżeli ograniczać się one miały do uszczuplonej należności publicznoprawnej związanej z przedmiotami, których przepadek orzeczono.

Wniosek

Zmiana zaskarżonego wyroku co do D. J. i K. C. (1) poprzez orzeczenie w miejsce nałożonego obowiazku z art. 14 k.k.s., środka karnego z art. 22§2 pkt 4a k.k.s. w postaci ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej w wysokości po 4 483 941,50 zł

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

W związku z tym, że jak wywiedziono wobec przepadku przedmiotów nie było dopuszczalne orzekanie ani Obowiązku uiszczenia należności publicznoprawnej, ani środka karnego w postaci ściągnięcia równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej wniosek prokuratora był niezasadny.

3.9.

Obraza prawa karnego procesowego, która miała wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie art. 413§2 pkt 2 k.p.k. poprzez orzeczenie przepadku przedmiotów na podstawie art. 29 pkt 1 – 3 k.k.s. bez wskazania, kogo dotyczy ów środek.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut prokuratora z uwzględnieniem treści uzasadniania apelacji okazał się częściowo zasadny. Przede wszystkim trafnie odwołujący podniósł, że przedmiotem przepadku powinny być tylko te dowody rzeczowe, które przekazane zostały do dyspozycji sądu okręgowego. Rzeczywiście sąd pierwszej instancji orzekł o takim przepadku w szerszym zakresie, co wymagało odpowiedniej zmiany.

W ocenie sądu odwoławczego rozstrzygnięcie sądu okręgowego z pkt XII wyroku powiązać należało z jego uzasadnieniem, z którego niewątpliwie wynikało, że środek karny przepadku przedmiotów dotyczył i D. J. i K. C. (1). Nie było powodu, by środek ten wyłącznie orzekać wobec D. J.. Z ustaleń sądu pierwszej instancji nie wynikało, że D. J., jak to stwierdził odwołujący, miał największy wkład w ujawniony fragment działalności zorganizowanej grupy przestępczej, a stąd nie było podstawy do ograniczenia tego przepadku wyłącznie tylko do niego. Zarzut prokuratora w tym zakresie nie był, więc trafny.

Sąd odwoławczy uznał z uwagi na rozważania dotyczące obowiązku zapłaty uszczuplonej należności publicznoprawnej, że przepadek przedmiotów należy powiązać z tymi osobami wobec, których został przez sąd okręgowy orzeczony obowiązek uiszczenia takiej należności. Orzeczenie takiego przepadku powodowało bowiem wygaśnięcie obowiązku zapłaty takiej należności, a w konsekwencji uchylenie takiego obowiązku. Uściślenie zatem, że przepadek przedmiotów dotyczył D. J. i K. C. (1) nie był rozstrzygnięciem wobec nich niekorzystnym w zestawieniu z treścią wyroku sądu pierwszej instancji, bo jak wynikało z uzasadniania wyroku tego sądu środek ten tych dwóch oskarżonych dotyczył, a ponadto tylko wobec nich orzeczony został pierwotnie obowiązek uiszczenia należności publicznoprawnej i wobec nich mogły wyłącznie oddziaływać pozytywne konsekwencje przepadku przedmiotów w zakresie dotyczącym obowiązku uiszczenia należności publicznoprawnej.

Wniosek

Orzeczenie wobec D. J. środka karnego przepadku przedmiotów z art. 29 pkt 1 - 3 k.k.s. w postaci dowodów rzeczowych z wykazu nr I/30/19/P/CBŚP (k. 2325-2327) poz. 1-54, 56-61 oraz z wykazu nr VI/35/19/P/CBŚP (k. 2329) poz. 197-205.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wniosek był częściowo zasadny, bo sąd okręgowy orzekł o dowodach rzeczowy i w części, w jakiej nie zostały one przekazane do dyspozycji tego sądu. Nie był natomiast zasadny gdy ograniczał orzeczenie przepadku przedmiotów wyłącznie do oskarżonego D. J. w sytuacji gdy jak wynikało z uzasadniania wyroku dotyczył on także K. C. (1), a pozytywne skutki orzeczenia tego przepadku mogły wówczas rozciągać się na obu tych oskarżonych wobec, których orzeczono obowiązek uiszczenia uszczuplonej należności publicznoprawnej. Orzeczenie tego przepadku wobec obu oskarżonych powodowało, że obowiązek ten w stosunku do nich wygasł, a w konsekwencji możliwe było uchylenie wobec ich obu rozstrzygnięcia o obowiązku uiszczenia takiej należności.

3.10.

Rażąca niewspółmierność orzeczonej wobec oskarżonych D. J. i K. C. (1) kary grzywny za czyn II z aktu oskarżenia oraz kary łącznej pozbawienia wolności i grzywny.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut niewspółmierności kary podniesiony przez prokuratora stracił rację bytu wobec istotnej ingerencji sądu odwoławczego w treść przypisanych oskarżonym czynów. Zmiana opisu czynów spowodowała, że ocena społecznej ich szkodliwości nie odpowiadała już tej pierwotnej, jaką można było formułować w odniesieniu do przypisanych im wyrokiem sądu okręgowego występków. Motywy wymiaru kary orzeczonej wobec oskarżonych za czyn z pkt II aktu oskarżenia oraz kary łącznej znajdą się w tej części uzasadnia wyroku sądu apelacyjnego, która dotyczyć będzie zmian w orzeczeniu sądu pierwszej instancji, które polegały również na zmianie rozstrzygnięć dotyczących kary. Wobec jednak tych zmian zarzut prokuratora rażącej niewspółmierności kary ocenić należało za niezasadny, ponieważ odnosił się do tego stopnia społecznej szkodliwości zarzucanych oskarżonym czynów, który ukształtowany został ustaleniami faktycznymi sądu okręgowego, jakie w części uznane zostały za nieprawidłowe. W związku z tym nie mogły one być podstawą wywodzenia zarzutu rażącej niewspółmierności kary, a przez co zarzut ten nie mógł zostać uwzględniony.

Wniosek

Orzeczenie wobec D. J. i K. C. (2) za czyn z pkt II obok wymierzonej kary pozbawienia wolności, kary grzywny w rozmiarze 450 stawek dziennych określając wysokość stawki na 100 zł. Orzeczenie wobec D. J. i K. C. (1) kary łącznej 3 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz kary łącznej grzywny w rozmiarze 500 stawek dziennych określając wysokość stawki na 100 zł.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Uznając zarzuty apelacji za niezasadne, niezasadne okazały się w konsekwencji wnioski apelacji.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Rażąca niesprawiedliwość orzeczenia w zakresie przypisania K. C. (1), D. J. i M. P. (1) czynów w pkt II, IV, VIII wyroku poprzez błędne ustalenie mające wpływ na treść orzeczenia, że z popełnienia tych czynów oskarżeni uczynili sobie stałe źródło dochodu.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Bezsporne w niniejszej sprawie jest, że sprawcy nie osiągnęli żadnego dochodu z tytułu prowadzonej nielegalnej działalności w postaci produkcji papierosów. Z żadnego dowodu nie wynika, że wyprodukowane papierosy zostały komukolwiek sprzedane i została z tego uzyskana jakakolwiek korzyść przez któregokolwiek z nich. Jak wskazał sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu wyroku dochody uzyskane z nielegalnej produkcji papierosów miały stanowić stał źródło dochodu, a więc podstawą takiego ustalenia był zamiar osiągania w przyszłości bezprawnych korzyści z przestępstwa, a nie faktycznie uzyskany z przestępstwa dochód.

Rzeczywiście w piśmiennictwie wyrażony został pogląd wedle, którego „Zwrot "sprawca, który z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu" charakteryzuje nie tylko sposób oraz skutek działania sprawcy, lecz także jego zamysł (cel) (trafnie zaakcentował to SN w postanowieniu z dnia 8 stycznia 2015 r., V KK 165/14, OSNKW 2015, nr 6, poz. 49); rzec by nawet można - przede wszystkim ten ostatni czynnik. Chodzi nie tyle o sytuacje, w których prowadzenie procederu przestępnego faktycznie przynosi sprawcy w miarę regularne dochody przez relatywnie długi czas, ile o sytuacje, w których sprawca, popełniając przestępstwo lub przestępstwa, zakłada (przyjmuje), że proceder przestępny będzie dla niego źródłem tego rodzaju dochodu. Jeżeli sprawca, popełniając przestępstwo lub przestępstwa, zakłada (przyjmuje), że prowadzenie procederu przestępnego będzie dla niego odpowiednio trwałym źródłem w miarę regularnych dochodów, to jest "sprawcą, który z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu" w rozumieniu art. 65 § 1, chociażby nawet ostatecznie ów zamysł sprawcy nie został urzeczywistniony z takich czy innych powodów (np. wskutek przerwania przestępnego procederu przez organy ścigania). Kiedy wolno uważać, że popełnienie przestępstwa lub przestępstw jest dla sprawcy odpowiednio trwałym źródłem dochodu? Wtedy gdy sprawca bądź to w ogóle nie zakłada żadnej cezury czasowej, do której będzie czerpał dochód z procederu przestępnego (zamierza czerpać te dochody przez cały czas, bezterminowo), bądź to wprawdzie taką cezurę zakłada, ale jest ona odpowiednio odległa.” (J. Majewski [w:] Kodeks karny. Część ogólna. Tom I. Część II. Komentarz do art. 53-116, wyd. V, red. W. Wróbel, A. Zoll, Warszawa 2016, art. 65). Podstawą dla takiego stanowiska miało być powołane postanowienie Sądu Najwyższego, który zawarł w nim pogląd, że „Przepis art. 65 § 1 k.k. nie uzależnia stosowania nadzwyczajnego obostrzenia kary wobec sprawcy, który z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu, od czasu jego trwania; decydujące znaczenie ma w tym względzie sposób działania sprawcy, który zgodnie z jego zamierzeniem przysparza mu stałego dochodu.” Orzeczenie Sądu Najwyższego co warto zaznaczyć odnosiło się do przestępstwa popełnionego na przestrzeni 8 dni, z którego jednak sprawca osiągnął realną korzyść. W przytoczonym orzeczeniu Sąd Najwyższy stwierdził także, że „Dążąc do pogłębienia wykładni art. 65 § 1 k.k. w realiach niniejszej sprawy, należy zauważyć, że określenie "stałe źródło dochodu", zamieszczone w tym przepisie, jest poprzedzone słowami " (...) do sprawcy, który z popełnienia przestępstwa uczynił sobie (...)". Jest oczywiste, że oba sformułowania charakteryzują zarówno zamiar, jak i sposób oraz skutek działania sprawcy. Oznaczają, że sprawca uruchomił takie przestępcze działanie, którego modus operandi zapewnia powtarzalność osiągania bezprawnego dochodu. Przestępstwo jest wtedy dla sprawcy źródłem korzyści majątkowych, funkcjonującym permanentnie i w zasadzie przez czas nieokreślony. Ta właściwość przestępstwa, wyrażająca się w osiąganiu dochodu przez sprawcę, przejawia się w całym okresie jego dokonywania i stanowi realizację celu sprawcy. Jako taka wypełnia od początku ustawowy warunek nadzwyczajnego obostrzenia kary. Dlatego też przerwanie procederu z przyczyn niezależnych od sprawcy, np. przez organy ścigania, nie odbiera przestępstwu omawianej cechy.”

Odwołując się do tych rozważań stwierdzić zatem należy, że oczywiście istotny jest zamysł uczynienia sobie z przestępstwa stałego źródła dochodu dla uznania takiej cechy przestępstwa i stąd dla jego stałości nie jest konieczne ustalenie, że przez określony czas stanowiło ono takie źródło. W ocenie jednak sądu odwoławczego nie ulega wątpliwości, że dla przyjęcia takiej cechy czynu zabronionego dochód taki w ogóle powinien zostać osiągnięty. W innym przypadku o wyższej społecznej szkodliwości przestępstwa wynikającej z uczynienia sobie z niego stałego źródła dochodu decydował będzie wyłącznie zamiar sprawcy. W takich warunkach samo usiłowanie popełniania czynu zabronionego mogłoby być kwalifikowane również w takich kategoriach, jeżeli sprawca miał zamiar, by z przestępstwa, które jedynie usiłował popełnić chciał taki stały dochód osiągać. Przy takiej jednak interpretacji pojęcia stałego źródła dochodu odrywamy się od literalnej treści art. 65§1 k.p.k. oraz innych przepisów wprowadzających surowszą odpowiedzialność dla przestępców zawodowych. Jak bowiem zasadnie wskazuje Sąd Najwyższy w cytowanym orzeczeniu określenie „stałe źródło dochodu” z art. 65§1 k.k. poprzedzone jest słowami " (...) do sprawcy, który z popełnienia przestępstwa uczynił sobie (...)" i zgodzić się należy z wyrażoną po tej uwadze tezą, że oba sformułowania charakteryzują zarówno zamiar, jak i sposób oraz skutek działania sprawcy. Ten skutek polega na osiągnięciu dochodu, bez którego zdaniem sądu apelacyjnego nie ma mowy o uczynieniu sobie z przestępstwa stałego źródła dochodu. Za taką wykładnią tego pojęcia przemawia użycie w przepisie czasownika „uczynić” w czasie przeszłym i formie dokonanej „uczynił”. Zdaniem sądu odwoławczego nie można przypisać sprawcy, że uczynił sobie z przestępstwa stałe źródło dochodu jeżeli takiego dochodu wcale nie osiągnął. Ustaleniu takiemu przeczy literalna treść przepisu art. 65§1 k.k. oraz innych przepisów, które uzależniają surowszą odpowiedzialność karną sprawcy od zawodowego charakteru jego działalności przestępczej.

Zdaniem sądu odwoławczego tego rodzaju błędne ustalenie faktyczne prowadziło do rażącej niesprawiedliwości orzeczenia i wymagało ingerencji w treść wyroku sądu okręgowego. W przypadku czynów przypisanych w pkt II i VIII wyroku takie ustalenie sądu pierwszej instancji nie przekładało się na kwalifikację prawną czynu, ale było z pewnością okolicznością obciążającą oskarżonych, bowiem tzw. profesjonalizm działania, który wiązać należy z uczynieniem sobie z przestępstwa stałego źródła dochodu, zgodnie z uzasadnieniem wyroku sądu pierwszej instancji, miał wpływ na wymiar orzeczonej kary wobec oskarżonych. Podobnie z treści apelacji prokuratora wynikało, że okoliczność ta wskazywana była jako przemawiająca za wyższym wymiarem kary grzywny wobec K. C. (1) i D. J..

W przypadku natomiast czynu z pkt IV przypisanego K. C. (1) i D. J. uczynienie z przestępstwa stałego źródła dochodu poza tym, że zostało uwzględnione w opisie czynu to również miało wpływ na przyjęcie kwalifikowanego typu przestępstwa opisanego w art. 14 ustawy z 2.03.2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych. Z uwagi na wyższy wymiar kary przewidziany za taki czyn oraz uwzględnienie tego przepisu w podstawie wymiaru kary takie błędne ustalenie miało oczywiście wpływ na orzeczoną karę pozbawienia wolności i grzywny.

W obu przypadkach należało zatem uznać, że utrzymanie wyroku w mocy w opisywanym zakresie byłoby rażąco niesprawiedliwe, ponieważ sąd okręgowy nie miał podstaw faktycznych dla takich ustaleń, a błędy, jakich w tym zakresie się dopuścił miały wpływ na wymiar orzeczonej kary i kwalifikację prawną jednego z przypisanych oskarżonym czynów.

4.2.

Rażąca niesprawiedliwość orzeczenia w zakresie przypisania K. C. (1), D. J. i M. P. (1) czynów w pkt II i VIII wyroku poprzez błędne ustalenie mające wpływ na treść orzeczenia, że swoimi zachowaniami doprowadzili oni również do uszczuplenia należności publicznoprawnej z tytułu podatku VAT.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Druga przyczyna ingerencji sądu odwoławczego z urzędu w treść orzeczenia sądu okręgowego związana była z określeniem wysokości uszczuplonej należności publicznoprawnej. W okolicznościach sprawy nie ma wątpliwości, że istniały podstawy prawne i faktyczne do ustalenia, że swoim zachowaniem trzej oskarżeni spowodowali uszczuplenie należności publicznoprawnej wielkiej wartości z tytułu akcyzy. Zgodnie bowiem z art. 8 ust. 1 pkt 1) ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym przedmiotem opodatkowania akcyzą jest produkcja wyrobów akcyzowych, a nadto zgodnie z art. 9b ust. 1 pkt 6 ww. ustawy przedmiotem opodatkowania jest również nabycie lub posiadanie suszu tytoniowego przez inny podmiot niż podmiot prowadzący skład podatkowy, który zużywa susz tytoniowy do produkcji wyrobów tytoniowych lub wyrobów nowatorskich, pośredniczący podmiot tytoniowy lub producenta surowca tytoniowego, który wyprodukował susz tytoniowy, jeżeli nie została od niego zapłacona akcyza w należnej wysokości i nie można ustalić podmiotu, który dokonał jego sprzedaży. Wedle art. 11a pkt 4) przytaczanej ustawy w przypadku suszu tytoniowego obowiązek podatkowy powstaje z dniem nabycia lub wejścia w posiadanie suszu tytoniowego przez inny podmiot niż podmiot prowadzący skład podatkowy, pośredniczący podmiot tytoniowy, grupa producentów, organizacja producentów lub producent surowca tytoniowego, który wyprodukował susz tytoniowy, jeżeli nie została od niego zapłacona akcyza w należnej wysokości i nie można ustalić podmiotu, który dokonał sprzedaży suszu tytoniowego.

Wedle legalnej definicji wyrobów akcyzowych zawartej w art. 2 ust. 1 pkt 1) ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym wyrobem takim są również wyroby tytoniowe i susz tytoniowy, za który jak wynika z art. 99a. ust. 1 ww. ustawy uznaje się, bez względu na wilgotność, tytoń, który nie jest połączony z żywą rośliną i nie jest jeszcze wyrobem tytoniowym czyli także liście tytoniu. Przepisy te były zatem podstawą do naliczenia akcyzy od zatrzymanych oskarżonym papierosów, krajanki tytoniowej i liści tytoniu.

Jeżeli jednak podstawą naliczenia akcyzy był sam fakt produkcji papierosów oraz posiadanie suszu tytoniowego to jednak podatkowi VAT czyli podatkowi od towarów i usług podlegają określone czynności wskazane zasadniczo w art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, a w szczególności odpłatna dostawa towarów definiowana w art. 7 tej ustawy, która w przypadku papierosów w niniejszej sprawie mogła sprowadzać się do ich sprzedaży. Do takiej sprzedaży oczywiście nie doszło, bo papierosy i susz tytoniowy zostały zatrzymane. Nie było zatem przedmiotu opodatkowania i stąd ustalenie, że oskarżeni dopuścili się uszczuplenia należności publicznoprawnej z tytułu VATu oczywiście nie odpowiada prawdzie. W związku z tym, że nie zostały sprzedane ani papierosy, ani susz tytoniowy nie powstał w ogóle obowiązek podatkowy określony w art. 19a ust. 1 ww. ustawy i dlatego opis przypisanych oskarżonym w tym zakresie czynów opierał się na błędnych ustaleniach faktycznych sądu, które oczywiście miały wpływ na treść orzeczenia, ponieważ zawyżona została wartość uszczuplonej należności publicznoprawnej o podatek od towarów i usług. Należało zatem uznać, że utrzymanie wyroku w mocy w opisywanym zakresie byłoby rażąco niesprawiedliwe, ponieważ sąd okręgowy nie miał podstaw faktycznych dla takich ustaleń, a błędy, jakich w tym zakresie się dopuścił miały wpływ na wymiar orzeczonej wobec oskarżonych kary. Warto zwrócić uwagę, że wartość podatku VAT w całkowitej wartości uszczuplonej należności publicznoprawnej przypisanej oskarżonym była większa niż piąta jej część, a więc miała istotne znaczenie dla wymiaru orzeczonych kar pozbawienia wolności i grzywny.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok został utrzymany w mocy w tym zakresie, w jakim nie doszło do ingerencji w jego treść na skutek uwzględnionych zarzutów i uwzględnienia z urzędu rażącej niesprawiedliwości orzeczenia.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Zasadniczo podniesione przez obrońców i prokuratora zarzuty okazały się niezasadne i stąd nie mogły mieć wpływu na zmianę orzeczenia. W tym zakresie, w jakim sąd apelacyjny utrzymał wyrok w części dotyczącej orzeczonych kar uznano, że nie niosą one cech rażącej niewspółmierności i odpowiadają społecznej szkodliwości przypisanych oskarżonym czynów i stopniowi ich winy.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 1.1. wyroku sądu odwoławczego uchylono orzeczenie o karze łącznej pozbawienia wolności i grzywny wobec oskarżonych K. C. (1), D. J., a wobec M. P. (1) orzeczenie o karze łącznej pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Z uwagi na to, że doszło do ingerencji sądu odwoławczego w wymiar tych kar za niektóre z przypisanych oskarżonym czynów wymuszało to zmianę wyroku poprzez uchylenie rozstrzygnięcia o karze łącznej i orzeczenie jej na nowo.

5.2.2.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 1.2. wyroku sądu odwoławczego w ramach czynu przypisanego oskarżonym K. C. (1) i D. J. w pkt II wyroku wyeliminowano ustalenie, że z popełnienia czynu oskarżeni uczynili sobie stałe źródło dochodu oraz, że będąc podatnikami podatku VAT uchylili się od opodatkowania tym podatkiem, a w miejsce ustalenia, że spowodowali uszczuplanie należności publicznoprawnych wielkiej wartości z tytułu akcyzy i podatku VAT w łącznej kwocie 17 935 766 zł, w tym z tytułu akcyzy w kwocie 14 037 750 zł oraz z tytułu podatku VAT w kwocie 3 898 016 zł, ustalono, iż spowodowali uszczuplenie należności publicznoprawnej wielkiej wartości z tytułu akcyzy w kwocie 14 037 750 zł. Z uwagi na taką zmianę ustaleń faktycznych obniżono wymiar kary pozbawienia wolności i grzywny wobec obu oskarżonych do roku i 9 miesięcy pozbawienia wolności oraz 250 stawek dziennych grzywny ustalając wartość jednej stawki na 100 zł.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyną zmiany wyroku w tym zakresie były uwzględnione z urzędu opisane w sekcji 4.1. i 4.2. okoliczności świadczące o rażącej niesprawiedliwości orzeczenia oraz uwzględnienie zarzutu z pkt I. c) apelacji obrońcy oskarżonego D. J.. Konsekwencją takiej oceny sądu apelacyjnego było wyeliminowanie z opisu przypisanego czynu tych ustaleń w zakresie których sąd okręgowy dopuścił się błędów. W związku z taką zmianą uznać należało, że społeczna szkodliwość przypisanego oskarżonym czynu była niższa od ustalonej przez sąd pierwszej instancji. Ich zachowania nie były nacechowane istotnie negatywną cechą zawodowego charakteru działalności przestępczej. Istotnie niższa okazała się także wartość uszczuplonej należności publicznoprawnej oraz spodziewana przez oskarżonych korzyść. Proporcjonalnie kary pozbawienia wolności i grzywny zostały obniżone. W odniesieniu do wskazywanych przez prokuratora argumentów dotyczących rozmiarów orzeczonej kary grzywny stwierdzić także należało, że oskarżeni nie uzyskali żadnej korzyści z popełnionego przestępstwa, a wskutek przepadku przedmiotów, ponieśli też realną stratę. Nie jest to oczywiście okoliczność łagodząca, bo oskarżeni powinni się liczyć z takimi konsekwencjami bezprawnej działalności, ale z pewnością przy wymiarze kary grzywny, która ma oddziaływać finansową dolegliwością na sprawców należy uwzględnić również i fakt, że taki właśnie charakter ma też wskazany środek karny, którego uciążliwość majątkowa uwzględniona powinna zostać przy wymiarze kary grzywny. Dlatego też sąd odwoławczy obniżył wymiar tej kary, a nie utrzymał na tym samym poziomie lub go podwyższył zgodnie z wnioskiem prokuratora. Wobec tego, że wysokość stawki dziennej określona przez sąd pierwszej instancji nie była kwestionowana przez strony, a sąd odwoławczy uznał, że odpowiada ona zdolnościom majątkowym sprawców, pozostawiono ją w tym samym wymiarze jak w wyroku sądu okręgowego.

5.2.3.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 1.3. wyroku sądu odwoławczego w ramach czynu przypisanego oskarżonym K. C. (1) i D. J. w pkt IV wyroku wyeliminowano ustalenie, że z popełnienia czynu oskarżeni uczynili sobie stałe źródło dochodu i za to na podstawie art. 12a ust. 2 ustawy z 2.03.2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych w zb. z art. 12 pkt 8 ustawy z 27.07.2018 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych w zw. z art. 11 § 2 k.k. skazano oskarżonych K. C. (1) i D. J., a na podstawie art. 12a ust. 2 ustawy z 2.03.2001 r. o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych w zw. z art. 11 § 3 k.k. i 33§1, 2 i 3 k.k. wymierzono im kary po 9 miesięcy pozbawienia wolności i 70 stawek dziennych grzywny ustalając wartość jednej stawki na 100 zł.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyną zmiany wyroku w tym zakresie była uwzględniona z urzędu opisana w sekcji 4.1. okoliczność świadcząca o rażącej niesprawiedliwości orzeczenia oraz uwzględnienie zarzutu z pkt I. c) apelacji obrońcy oskarżonego D. J.. Konsekwencją takiej oceny sądu apelacyjnego było wyeliminowanie z opisu przypisanego czynu tego ustalenia w zakresie którego sąd okręgowy dopuścił się błędu oraz zmienił podstawę skazania i wymiaru kary. W związku z taką zmianą uznać należało, że społeczna szkodliwość przypisanego oskarżonym czynu była niższa od ustalonej przez sąd pierwszej instancji. Ich zachowania nie były nacechowane istotnie negatywną cechą zawodowego charakteru działalności przestępczej. Proporcjonalnie kary pozbawienia wolności i grzywny zostały obniżone, by uwzględnić podstawowy typ przestępstwa oraz brak opisanych negatywnych następstw ich działalności. Wobec tego, że wysokość stawki dziennej określona przez sąd pierwszej instancji nie była kwestionowana przez strony, a sąd odwoławczy uznał, że odpowiada ona zdolnościom majątkowym sprawców, pozostawiono ją w tym samym wymiarze jak w wyroku sądu okręgowego.

5.2.4.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt. 1.4. wyroku sądu odwoławczego uchylone zostało orzeczenie z pkt III wyroku sądu pierwszej instancji dotyczące częściowego uiszczenia należności publicznoprawnej wobec K. C. (1) i D. J..

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyny takiego rozstrzygnięcia sądu apelacyjnego przedstawione zostały w sekcji 3.8. uzasadniania wyroku.

5.2.5.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 1.5. wyroku sądu odwoławczego w ramach czynu przypisanego oskarżonemu M. P. (1) w pkt VIII wyroku sądu okręgowego wyeliminowano ustalenie, że z popełnienia czynu uczynił sobie stałe źródło dochodu oraz, że będąc podatnikiem podatku VAT uchylił się od opodatkowania tym podatkiem, a w miejsce ustalenia, że spowodował uszczuplanie należności publicznoprawnych wielkiej wartości z tytułu akcyzy i podatku VAT w łącznej kwocie 14 456 302 zł, w tym z tytułu akcyzy w kwocie 11 325 264 zł oraz z tytułu podatku VAT w kwocie 3 131 038 zł, ustalono, iż spowodował uszczuplenie należności publicznoprawnej wielkiej wartości z tytułu akcyzy w kwocie 11 325 264 zł. Z uwagi na taką zmianę ustaleń faktycznych obniżono oskarżonemu wymiar kary pozbawienia wolności i grzywny do 7 miesięcy pozbawienia wolności i 70 stawek dziennych grzywny ustalając wartość jednej stawki na 100 zł.

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyną zmiany wyroku w tym zakresie były uwzględnione z urzędu opisane w sekcji 4.1. i 4.2. okoliczności świadczące o rażącej niesprawiedliwości orzeczenia. Konsekwencją takiej oceny sądu apelacyjnego było wyeliminowanie z opisu przypisanego czynu tych ustaleń w zakresie których sąd okręgowy dopuścił się błędów. W związku z taką zmianą uznać należało, że społeczna szkodliwość przypisanego oskarżonemu czynu była niższa od ustalonej przez sąd pierwszej instancji. Istotnie niższa okazała się wartość uszczuplonej należności publicznoprawnej oraz spodziewana przez oskarżonego korzyść. Proporcjonalnie kary pozbawienia wolności i grzywny zostały obniżone. Uwzględniono przy wymiarze kary poza okolicznościami wskazanymi przez sąd pierwszej instancji z wyłączeniem profesjonalizmu działania, że oskarżony nie uzyskał żadnej korzyści z popełnionego przestępstwa, a okres jego działalności trwał krótko. Wobec tego, że wysokość stawki dziennej określona przez sąd pierwszej instancji nie była kwestionowana przez strony, a sąd odwoławczy uznał, że odpowiada ona zdolnościom majątkowym sprawcy, pozostawiono ją w tym samym wymiarze jak w wyroku sądu okręgowego.

5.2.6.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt. 1.6. wyroku sądu odwoławczego w zakresie rozstrzygnięcia dotyczącego przepadku przedmiotów z pkt XII wyroku sądu okręgowego na podstawie 29§ 1, 2 i 3 k.k.s. orzeczono wobec K. C. (1) i D. J. przepadek na rzecz Skarbu Państwa dowodów rzeczowych opisanych w wykazie dowodów rzeczowych I/30/19/P/CBŚP pod poz. 1-54, 56-61 (k. 2325-2327) oraz w wykazie VI/35/19/P/CBŚP pod poz. 197-205 (k. 2329).

Zwięźle o powodach zmiany

Przyczyny takiego rozstrzygnięcia sądu apelacyjnego przedstawione zostały w sekcji 3.9. uzasadniania wyroku.

5.2.7.

Przedmiot i zakres zmiany

W pkt 1.7. wyroku sądu odwoławczego na podstawie art. 39§1 i 2 k.k.s. orzeczone wobec oskarżonych K. C. (1), D. J. kary pozbawienia wolności i kary grzywny, a wobec M. P. (1) kary pozbawienia wolności połączono i wymierzono K. C. (1) i D. J. kary łączne po 2 lata i 3 miesiące pozbawienia wolności oraz kary łączne grzywny po 280 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na 100 zł, a wobec M. P. (1) karę łączną 11 miesięcy pozbawienia wolności.

Zwięźle o powodach zmiany

Przy wymiarze kar łącznych w stosunku do K. C. (1), D. J. i M. P. (1) uwzględniono, że wszystkie przestępstwa, za jakie zostali skazani oskarżeni były związane z tą samą działalnością i dotyczyły tego samego czasu. Okoliczności te uzasadniały przy łączeniu kar uwzględniać zasadę asperacji. Wymierzeniu kar zbliżonych do kary najsurowszej sprzeciwiała się okoliczność naruszenia zachowaniami oskarżonych różnych dóbr prawnych. W odniesieniu natomiast do argumentów prokuratora dotyczących rażącej niewspółmierności kar łącznych orzeczonych wobec K. C. (1) i D. J. przez sąd pierwszej instancji wskazać należy, że oskarżyciel odwoływał się do tych okoliczności przy kształtowaniu kary łącznej, które wpływ powinny mieć na wymiar kar jednostkowych, a związanych ze społeczną szkodliwością przypisanych im czynów oraz właściwościami i warunkami osobistymi sprawców. Okoliczności te nie powinny oddziaływać ponownie przy wymiarze kary łącznej i niejako podwójnie stanowić okoliczności obciążające. Z pewnością kara łączna powinna spełniać funkcję zapobiegawczą i wychowawczą wobec oskarżonych, ale powinna na ich postawę wpływać w powiązaniu z innymi rozstrzygnięciami. Zdaniem sądu odwoławczego szczególnie dolegliwym środkiem jest przepadek przedmiotów, który stanowi dla oskarżonych z pewnością realną stratę, bo nie wynika z przeprowadzonych dowodów, by została ona zrekompensowana uprzednio uzyskanymi korzyściami z przestępstwa. Uprzednia karalność oskarżonych wpłynęła na wyższą wysokość kar wobec nich orzekanych, ale nie powinna ona przeważać tych okoliczności, które istotnie wpłynęły na wymiar kar jednostkowych, a związanych z faktem udaremnienia przestępczej działalności sprawców, która co prawda prowadzona była w zorganizowany sposób, ale jednak w krótkim okresie. Mając na uwadze obostrzenia związane z warunkowym zwolnieniem z odbycia reszty kary dla sprawców czynów z art. 258§1 k.k. ta uprzednia karalność z pewnością we właściwy sposób została uwzględniona przy orzeczonym wymiarze kary łącznej, która nie czyni dolegliwości dla oskarżonych pozornej, ale przekłada się na rzeczywisty ich okres pozbawienia wolności także jeszcze w przyszłości, pomimo uprzedniego tymczasowego ich aresztowania.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

3

Na podst. art. 63 § 1 k.k. w zw. z art. 20 § 1 k.k.s. na poczet orzeczonych kar łącznych pozbawienia wolności zaliczono oskarżonym okresy tymczasowego aresztowania K. C. (1) od dnia 22 stycznia 2019 r. g. 7.45 do dnia 24 lutego 2020r., g. 14.05, D. J. od 22 stycznia 2019r., g. 7.45 do dnia 14 lutego 2019r., g. 7.45, a M. P. (1) od dnia 22 stycznia 2019 r. g. 7.45. do 8 lutego 2019 r. g. 7.45 i od dnia 21 maja 2019 r. g. 7.45 do 24 lutego 2020 r. g. 14.05.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

4 i 5

Na podstawie art. 636§2 k.p.k. 633 k.p.k.i art. 2 ust. 1 pkt 3) i 5), art,. 3 ust. 1, art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych zasądzono na rzecz Skarbu Państwa od oskarżonych K. C. (1) i D. J. po kwocie 6 000 zł, a od M. P. (1) kwotę 1580 zł z tytułu opłat za obie instancje. Na podstawie art. 633 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. i § 1 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 18.06.2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym zasądzono na rzecz Skarbu Państwa od oskarżonych K. C. (1), D. J. i M. P. (1) po 5 zł z tytułu wydatków za postępowanie odwoławcze. Na podstawie art. 632 pkt 2 k.p.k. w zw. z art. 634 k.p.k. kosztami procesu w części uniewinniającej obciążono Skarb Państwa.

7.  PODPIS

Zbigniew Kapiński Marzanna A. Piekarska-Drążek Paweł Dobosz

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego K. C. (1).

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Rozstrzygnięcia związane z uznaniem oskarżonego za winnego.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego D. J..

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Rozstrzygnięcia związane z uznaniem oskarżonego za winnego.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

1.13.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

3

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca oskarżonego M. P. (1).

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Rozstrzygnięcia związane z uznaniem oskarżonego za winnego.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

1.14.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

4

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Rozstrzygnięcia z pkt II, III, V, XI, XII. Brak rozstrzygnięcia o ściągnięciu równowartości pieniężnej przepadku korzyści majątkowej.

1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana