Sygn. akt III Ca 23/20

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 12 sierpnia 2021 r.

Sąd Okręgowy w Gliwicach III Wydział Cywilny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący – Sędzia Sądu Okręgowego Leszek Dąbek

po rozpoznaniu w dniu 12 sierpnia 2021 r. w Gliwicach

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa (...) Spółce Akcyjnej w B.

przeciwko P. R.

o zapłatę

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego w Gliwicach

z dnia 12 września 2019 r., sygn. akt I C 143/19

uchyla zaskarżony wyrok w punkcie 2. i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Rejonowemu w Gliwicach do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania odwoławczego.

SSO Leszek Dąbek

Sygn. akt III Ca 23/20

UZASADNIENIE

Powódka (...) S.A. w B. zażądała zasądzenie

na jej rzecz od pozwanego P. R. kwoty 10 641,14 zł z ostatkami umownymi

za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie

od dnia 5 12 2018r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów postępowania według norm przypisanych.

Twierdziła, że pozwany zobowiązał się do zapłaty na rzecz powódki kwoty wynikającej z weksla tj. 10 641,14 zł, wskazując, że pozwany zapłacił jedynie kwotę 30 zł.

Pozwany P. R. wniósł o oddalenie powództwa.

Zarzucił, że powódka nie miała podstaw do wypełnienia weksla, został on wypełniony niezgodnie z porozumieniem, powódka nieskutecznie wypowiedziała pozwanemu umowę, w której zawarte były klauzule abuzywne. Podniósł, że koszty udzielenia pożyczki i inne opłaty dodatkowe przewyższają wartość udzielonej pożyczki, w konsekwencji czego miała zostać naruszona zasada ekwiwalentności świadczeń.

Dnia 12 06 2019r. powódka wniosła o zasądzenie na swoja rzecz od pozwanego kwoty 7 041,41 z ostatkami umownymi za opóźnienie w wysokości dwukrotności odsetek ustawowych za opóźnienie od dnia 5 12 2018r. do dnia zapłaty, cofając powództwo ze zrzeczeniem się roszczenia do kwoty 3 600 zł, podając że pozwany w tej części żądania zaspokoił roszczenie w toku postępowania. Podała, że zarzuty pozwanego są bezpodstawne.

Dnia 16 07 2019r. pozwany wniósł o oddalenie powództwa, wskazując że uiścił około 4 800zł tytułem spłaty pożyczki.

Sąd Rejonowy w Gliwicach w wyroku z dnia 12 09 2019r. umorzył postępowanie co do kwoty 3 600 zł (pkt 1) oddalając powództwo w pozostałym zakresie (pkt 2).

W ustalonym stanie faktycznym w motywach wyroku przywołał regulację art. 720 § 1 k.c., 22 1 k.c. oraz art. 385 i n. k.c., a także art. 3, 33 i 36 ustawy z dnia 12 05 2011r. o kredycie konsumenckim (Dz.U. 2018 poz. 993). Wskazał, że powództwo podlegało oddaleniu albowiem powódka nie wypowiedziała skutecznie umowy pożyczki zawartej dnia 24 05 2018r... Sąd I instancji ocenił, że prowizja (5 000 zł), w koszt której wchodziła także opłata przygotowawcza oraz opłata za opcję Twój Pakiet „ trudno uznać” za rzeczywisty koszt kredytu, nawet jeśli kwota ta nie została ustalona z naruszeniem art. 36 lit. a) ust. 2 ustawy o kredycie konsumenckim, wyjaśniając, że chociaż stanowi ona kwotę maksymalną, nie oznacza to, że automatycznie, można domagać się kwoty w ww. wysokości, jako maksymalne poza odsetkowych kosztów kredytu. Ocenił, że uwzględnienie kwoty prowizji w harmonogramie spłat ma charakter zobowiązania odsetkowego, a powodowie powinni na żądanie Sądu przedstawić źródła tych kosztów celem ich zweryfikowania. Wyjaśnił, że zamierzeniem ustawodawcy było określenie nieprzekraczalnej granicy powstałych kosztów poza odsetkowych, co nie znaczy automatycznie, że pożyczkodawca może a priori bez podania źródła kosztów i czynników kosztotwórczych przyjąć wartości maksymalne. Ocenił, że postanowienia umowy przewidujące pobranie od pozwanego prowizji (3 971 zł), opłaty przygotowawczej (129 zł) oraz opłaty za Twój Pakiet (900 zł) nawet wobec ich akceptacji przez niego, że naliczona prowizja jako pozakodeksowe koszty, nie wykazane przez powódkę, jest obejściem prawa celem podwyższenia wynagrodzenia za udzieloną pożyczkę. Co więcej wskazał, że ww. świadczenia naruszają zasadę ekwiwalentności. W ocenie Sądu Rejonowego działania powódki w ww. zakresie noszą znamiona niedozwolonych praktyk rynkowych oraz naruszają zasady współżycia społecznego polegające na wzajemnym zaufaniu kontrahentów i przestrzeganiu zasady ekwiwalentności wzajemnych świadczeń, jak również wykorzystaniu sytuacji przymusowej strony umowy oraz jej nieporadności. W tej części wskazał także, że powódka naliczyła pozwanemu opłaty i prowizje w wysokości 100% kwoty pożyczki, wobec czego stanowią one w istocie zakamuflowana postać lichwy. Wskazując, że powódka nie wykazała, jakie koszty poniosła w związku z zawarciem umowy pożyczki z pozwanym uznał, iż wystarczającą „ceną za obsługę pożyczki”, która pokryje poniesione przez niego koszty będzie wynagrodzenie jako odsetki umowne liczone od udzielonej pozwanemu pożyczki.Przytoczył, że pozwany na dzień wypowiedzenia umowy pożyczki nie zalegał z zapłatą kwoty równej jednej raty i by zadłużenie to przekroczyło 30 dni, wskazując że na dzień wypowiedzenia umowy pożyczki, pozwany uiścił kwotę (łącznie 670 zł), która stanowiła spłatę pełnych 5 rat pożyczki oraz szóstej części raty. Wyjaśnił, że mając na uwadze datę wymagalności szóstej raty (tj. 3 12 2018r.) oraz wypowiedzenia pożyczki, uznał, że wypowiedzenie było bezskuteczne wobec treści pkt. 8 ppkt 8.1 lit. a umowy pożyczki.

Wobec cofnięcia przez powódkę części roszczenia, na mocy regulacji art. 355 § 1 k.p.c. w zw. z art. 203 § 1 k.p.c. umorzył postępowanie do kwoty 3 600 zł. W konkluzji biorąc powyższe pod uwagę z danych przyczyn oddalił powództwo w pozostałej części.

Orzeczenie w części oddalającej powództwo zaskarżyła powódka (...) S.A. w B. , która wniosła o jego zmianę poprzez zasądzenie

na jej rzecz od pozwanego „dodatkowo” kwoty 7 041,14 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 5 12 2018r. do dnia zapłaty oraz zwrotu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Ewentualnie wniosła o jego uchylenie i przekazanie sprawy

do ponownego rozpoznania. Ponadto wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanego zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

Zarzucała, że przy ferowaniu zaskarżonego wyroku naruszono przepisy prawa materialnego i procesowego, tj. regulacje:

1)  art. 385 1 §1 k.c. w zw. z art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim poprzez przyjęcie, że wysokość opłaty przygotowawczej, prowizji oraz wynagrodzenia za usługę (...) zawarte w umowie pożyczki łączącej strony jest rażąco wygórowana oraz kształtuje prawa i obowiązki strony pozwanej w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami rażąco naruszając jego interesy, podczas gdy powyższe zapisy nie przekraczają limitu kosztów pozaodsetkowych określonego w art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim i są zgodne z obowiązującym stanem prawnym;

2)  art. 321 §1 k.p.c. w zw. z art. 328 k.p.c. §2 k.p.c. tj. nierozpoznanie

przez sąd istoty sprawy i niewskazanie w uzasadnieniu pełnej podstawy faktycznej i prawnej rozstrzygnięcia odnośnie odsetek umownych (pkt 1.2 umowy) oraz odsetek za opóźnienie (pkt 4.1 umowy) stanowiących składowe przedmiotowej umowy pożyczki, a w konsekwencji brak zasądzenia ich na rzecz powódki;

3)  art. 359 §1 k.c. w zw. z pkt 1.2 i 4.1 umowy pożyczki poprzez przyjęcie, że powódce nie należą się odsetki umowne oraz odsetki za opóźnienie

w płatności rat, podczas gdy odsetki umowne wynikają z czynności prawnej tj. zawartej umowy pożyczki, która została wypowiedziana z winy strony pozwanej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd pierwszej instancji trafnie zakwalifikował roszczenie powódki przyjmując, że mają one źródło w zawartej przez strony umowie pożyczki, lecz wadliwie rozpoznał sprawę.

Zasadniczy spór pomiędzy stronami dotyczył skuteczności wypowiedzenia przez powódkę umowy pożyczki oraz żądania powódki uwzględnienia w ostatecznych rozliczeniach umowy ustalonych w niej kosztów prowizji.

Zgodnie z postanowieniami art. 8 ust 1a powódka jako „pożyczkodawca” była uprawniona do wypowiedzenia umowy „w przypadku, gdy opóźnienie w płatności równej jednej Racie przekroczy 30 dni po uprzednim wezwaniu Pożyczkobiorcy do zapłaty zaległości w terminie 7 dni od daty otrzymania wezwania” (k. 39 akt).

Równocześnie jednak w postanowieniach art. 4 ust. 1 umowy postanowiono, że „Jeśli Pożyczkodawca nie spłaci w terminie poszczególnych Rat lub ich części lub innej kwoty związanej z umową, niespłacona kwota staje się zadłużeniem przeterminowanym, od którego Pożyczkodawca nalicza odsetki za opóźnienie w wysokości rocznej stopy oprocentowania zadłużenia przeterminowanego równej stopie odsetek maksymalnych za opóźnienie, o których mowa w art. 481 § 2(1) Kodeksu cywilnego”.

Oznacza to – co umknęło uwadze Sądu Rejonowego – iż pod pojęciem „ opóźnienie w płatności równej jednej Racie należy rozumieć nie tylko opóźnienie w płatności rat ale także w płatności „naliczanych odsetek za opóźnienie” w płatności wcześniejszych rat.

Ze znajdującej się w aktach sprawy „Karty klienta” (k. 44akt ) wynika , że pozwany w sposób istotny opóźnił się ze zapłatą niemal wszystkich rat wymagalnych przed dniem wypowiedzenia mu przez powódkę umowy.

Obligowało to Sąd pierwszej instancji do podjęcia działań w celu ustalenia tej należności, czego nie uczyniono (nie zobowiązano powódki do przedłożenia stosownych wyliczeń, orzekając nie obliczono ich samodzielnie, uwzględniając jedynie łączną wysokość należnych powódce rat w chwili sporządzenia wypowiedzenia oraz łączną wysokość kwot uiszczonych jej do tego czasu przez pozwanego).

Niezależnie od tego, jakkolwiek słusznie powziął on wątpliwości dotyczące zasadności naliczenia przez powódkę prowizji i opłaty przygotowawczej, to również

nie wyjaśnił jakich konkretnych czynności one dotyczą.

Uniemożliwia to zweryfikowanie ich pod kątem ich zasadności (w szczególności czy nie dotyczą one tych samych czynności).

Zaniechania te powodują, iż istota sprawy nie została w sposób prawidłowy rozpoznana, co już tylko z tego powodu czyni apelację uzasadnioną i z mocy regulacji art. 386 § 4 k.p.c. co prowadziło do uchylenia zaskarżonego orzeczenia i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Reasumując zaskarżony wyrok jest wadliwy i dlatego apelację powódki jako uzasadnioną uwzględniono orzekając jak sentencji w oparciu o regulację art. 386 § 4 k.p.c.

Sąd Rejonowy rozpoznając ponownie sprawę uwzględni zawartą powyżej ocenę prawną i podejmie czynności mające na celu ustaleni wskazanych okoliczności,

W tym celu zakreśli powódce stosowny termin w celu: przedłożenia wskazanych powyżej wyliczeń oraz umożliwienia jej zgłoszenie na te okoliczności dowodów, które następnie rozpoznana a dopuszczone dowody przeprowadzi.

Orzekając w sprawie dokonana ponownej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i poczyni szczegółowe ustalenia na wskazane okoliczności,

w tym zamieści w uzasadnieniu wyroku stosowne wyliczenia dotyczące wysokości należnych powódce od pozwanego świadczeń na dzień sporządzenia wypo-wiedzenia oraz ich wysokości na dzień upływu terminu do ich zapłaty.

Następnie w oparciu o nie ponownie dokona oceny skuteczności wypowie-dzenia umowny, abuzywności zakwestionowanych postanowień umowy, a swojej ocenie da jednoznaczny wyraz w uzasadnieniu wyroku.

SSO Leszek Dąbek