Sygn. akt II AKa 49/21

1.

2.WYROK

2.1.W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 lipca 2021 r.

3.Sąd Apelacyjny w Szczecinie II Wydział Karny w składzie:

4. Przewodniczący: SSA Maciej Żelazowski

5. Sędziowie: SA Stanisław Kucharczyk (spr.)

6. SO del. do SA Maciej Kawałko

7. Protokolant: st. sekr. sądowy Karolina Pajewska

8.przy udziale prokuratora Prokuratury Rejonowej w Gorzowie Wielkopolskim Macieja Ostałowskiego

po rozpoznaniu w dniu 24 czerwca 2021 r. sprawy

M. K., G. S., Ł. S. i K. K. (1)

oskarżonych z art. 119 § 1 kk w zb. z art. 257 kk w zb. z art. 157 § 2 kk w zw. z art. 57a § 1 kk i inne

9.na skutek apelacji wniesionych przez prokuratora i obrońcę oskarżonych

10.od wyroku Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp.

11.z dnia 4 grudnia 2020 r. sygn. akt II K 212/19

I.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

1.  prostuje oczywistą omyłkę pisarską w ten sposób, że w punkcie I części wstępnej wyroku po sformułowaniu „z oczywiście błahego powodu” dodaje stwierdzenie „okazując w ten sposób rażące lekceważenie porządku prawnego”,

2.  uchyla orzeczenie o karze łącznej wymierzonej K. K. (1) (pkt III),

3.  odnośnie czynu I uznaje oskarżonych M. K., G. S., Ł. S. i K. K. (1) za winnych popełnienia czynu w opisie jak w punkcie I części wstępnej wyroku, z powyższą zmianą, z tym że ustala, że popełnili go w dniu 13 sierpnia 2019 r., kwalifikuje go z art. 119 § 1 kk w zb. z art. 257 kk i z art. 157 § 2 kk przy zast. art. 11 § 2 kk i art. 57a § 1 kk i za to na podstawie art. 119 § 1 kk przy zast. art. 11 § 3 kk oraz art. 57a § 1 kk wymierza im kary:

a) M. K. 8 (ośmiu) miesięcy pozbawienia wolności,

b) G. S. 7 (siedmiu) miesięcy pozbawienia wolności,

c) Ł. S. 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności,

d) K. K. (1) 9 (dziewięciu) miesięcy pozbawienia wolności,

4.  na podstawie art. 57a § 2 kk orzeka nawiązki:

a) od M. K. po 500 (pięćset) złotych na rzecz pokrzywdzonych A. H., O. G. i A. S.,

b) od G. S. po 500 (pięćset) złotych na rzecz pokrzywdzonych A. H., O. G. i A. S.,

c) od Ł. S. po 500 (pięćset) złotych na rzecz pokrzywdzonych A. H., O. G. i A. S.,

d) od K. K. (1) po 500 (pięćset) złotych na rzecz pokrzywdzonych A. H., O. G. i A. S.,

5.  ustala, iż czyn przypisany K. K. (1) w punkcie II części dyspozytywnej wyroku popełniony został 13 sierpnia 2019 r.,

6.  na podstawie art. 85 § 1 i 86 § 1 kk orzeka wobec K. K. (1) karę łączną 10 (dziesięciu) miesięcy pozbawienia wolności,

II. w pozostałej części zaskarżony wyrok utrzymuje w mocy;

III. zasądza od oskarżonych zwrot wydatków za postępowanie odwoławcze w częściach ich dotyczących i wymierza opłaty za obie instancje: M. K., G. S. oraz K. K. (1) po 180 (sto osiemdziesiąt) złotych, a Ł. S. 120 (sto dwadzieścia) złotych.

SSO (del.) Maciej Kawałko SSA Maciej Żelazowski SSA Stanisław Kucharczyk

UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 49/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Okręgowego w Gorzowie Wlkp. z dnia 4 grudnia 2020 roku w sprawie II K 212/19.

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Prokurator zaskarżył wyrok na niekorzyść oskarżonych w części dotyczącej przyjętej kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonym w punkcie I wyroku i orzeczonych wobec nich kar. Wyrokowi zarzucił:

- błąd w ustaleniach faktycznych, mający wpływ na treść wyroku, poprzez niezasadne przyjęcie, iż fakt, że oskarżeni działali z powodu przynależności narodowej pokrzywdzonych, wyklucza możliwość uznania, iż działali oni z oczywiście błahego powodu i możliwość zakwalifikowania ich działania jako występku o charakterze chuligańskim.

☒ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzut prokuratora należało uznać za zasadny. Chociaż rzeczywiście w orzecznictwie, a i piśmiennictwie istnieją rozbieżności zauważone także przez prokuratora, to jednak Sąd Apelacyjny w Szczecinie w przywołanym przez skarżącego oraz innych wyrokach, w tym ostatnio w sprawie II AKa 252/20 w wyroku z dnia 1 czerwca 2021 roku czy w wcześniejszych np. w wyroku z dnia 4 października 2018 r. II AKa 166/18 czy w wyroku z dnia 7 marca 2019 r. II AKa 231/18 stwierdzał m.in., iż „trafnie przyjmuje się w judykaturze, że kwalifikacja czynu z art. 257 k.k. nie wyklucza zastosowania przepisu art. 57a § 1 k.k.. Używanie przemocy, groźby bezprawnej lub znieważanie wyłącznie z powodu czyjej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej albo wyznaniowej nie może znajdować żadnego racjonalnego i powszechnie akceptowanego wytłumaczenia i jest to w rozumieniu art. 115 § 21 k.k. działanie bez powodu względnie z oczywiście błahego powodu (zob. wyrok SA w Krakowie z dnia 7 listopada 2014 r., II AKa 189/14, LEX nr 1623860; wyrok SA w Białymstoku z 20 października 2014 r., II AKa 221/14, KZS 2015/2/49). W uzasadnieniu wyroku z dnia 1 czerwca 2021 roku w sprawie II AKa 252/20 Sąd Apelacyjny na tle podobnego stanu faktycznego stwierdził m.in., że „zgodnie z treścią art. 115 § 21 k.k. występkiem o charakterze chuligańskim jest występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu niezdatną do użytku cudzej rzeczy, jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego. Jednym zatem z warunków możliwości uznania danego czynu za występek o charakterze chuligańskim jest ustalenie, że sprawca działał bez powodu albo z oczywiście błahego powodu. Tymczasem przepis art. 119 § 1 k.k. wprost stanowi, że penalizowanego w nim przestępstwa dopuszcza się ten, kto stosuje przemoc lub groźbę bezprawną wobec grupy osób lub poszczególnej osoby z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej lub z powodu jej bezwyznaniowości. Wskazuje zatem niejako na powód działania sprawcy. Jedynie jednak pozornie nie jest możliwe jednoczesne przyjęcie, że oskarżeni działali z powodu przynależności narodowej pokrzywdzonych i jednocześnie działali bez powodu w rozumieniu przepisu art. 115 § 21 k.k. Zauważyć bowiem należy, że to czy sprawca działa bez powodu lub z oczywiście błahego powodu oceniać należy z punktu widzenia postronnego i obiektywnego obserwatora, a nie z punktu widzenia tego czy sprawca w swoim przekonaniu jakiś powód do swojego działania posiada, czy nie. Działanie bez powodu to działanie, dla którego w świetle przyjmowanych powszechnie ocen, nie można znaleźć żadnego racjonalnego wytłumaczenia, któremu brak wszelkich racji. O braku powodu do działania mówimy zatem jedynie wówczas, gdy nie występuje obiektywnie racjonalny jego motyw, gdy działaniu sprawcy brak wszelkich racji. O powodzie zupełnie błahym mówimy natomiast jedynie wówczas, gdy zachodzi oczywista nieadekwatność reakcji sprawcy do przyczyny zewnętrznej powodującej działanie, gdy cel, w jakim sprawca działa, nie usprawiedliwia – w rozumieniu powszechnym – w jakimś istotniejszym stopniu drastyczności środków podjętych przez sprawcę dla jego osiągnięcia. W realiach zatem przedmiotowej sprawy niedorzecznością byłoby przyjęcie, przy uwzględnieniu oczywiście obiektywnej oceny powszechnie akceptowalnych wartości, że za obiektywnie racjonalny powód działania sprawcy uchodzi jego uprzedzenie narodowościowe. Taka sytuacja prowadziłaby do racjonalizowania zachowań ksenofobicznych, powszechnie potępianych, wręcz patologicznych.” Należało zatem uwzględnić apelację prokuratora tym bardziej, że działanie oskarżonych niewątpliwie nosiło cechy działania publicznego i w miejscu publicznym. Miało one miejsce w godzinach 20.00-22.00, ale jednocześnie w miejscu ogólnie dostępnym, w którym, bądź w pobliżu którego przebywało sporo osób, co znalazło wyraz w ich tam obecności. Oczywistym jest, że zachowanie oskarżonych nosiło też cechy umyślnego występku opisanego w art. 115 § 21 k.k., co wynika z samego opisu czynów i ich kwalifikacji prawnej, a nadto było ewidentnym wyrazem lekceważenia porządku prawnego, gdyż przecież oskarżeni atakując inne osoby i to tylko z powodu ich przynależności narodowej, nie liczyli się z ich dobrem, lekceważyli wizerunek Polski, nie baczyli jakie szkody, chociażby na zdrowiu czy w psychice pokrzywdzonych może wywołać ich działanie, nie liczyli się nawet z tym, że obserwatorami i świadkami ich działania może być wiele osób.

Argumentując zmianę zaskarżonego wyroku warto odwołać się także do podobnego stanowiska wyrażonego w uzasadnieniu wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 4 maja 2017 r. II AKa 88/17 OSAW 2017/2/361, który stwierdził m.in., iż: „czyn z art. 119 § 1 k.k. charakteryzuje się szczególną stroną podmiotową, opartą na motywach dyskryminacyjnych. Art. 119 § 1 k.k. penalizuje stosowanie przemocy lub groźby bezprawnej wobec grupy osób lub poszczególnej osoby z powodu jej przynależności narodowej, rasowej, etnicznej, politycznej, wyznaniowej lub z powodu jej bezwyznaniowości. Dla bytu przestępstwa z art. 119 § 1 k.k., inaczej niż w art. 191 § 1 k.k., nie jest konieczne działanie w celu zmuszenia pokrzywdzonego do określonego działania, zaniechania lub znoszenia. Surowa sankcja przewidziana w art. 119 § 1 k.k., zdecydowanie wyższa od sankcji przewidzianych w przepisach typizujących czyny o tożsamej stronie przedmiotowej, popełnionych bez motywacji dyskryminacyjnych (por. art. 216 § 1, 217 § 1, 191 § 1 k.k.), wynika niewątpliwie ze szczególnie nagannego powodu, określonego w art. 119 § 1 k.k., jaki wyzwala działanie sprawcze polegające na stosowaniu wobec pokrzywdzonego (lub grupy osób pokrzywdzonych) przemocy lub groźby użycia przemocy. Penalizacja zachowań mających postać prześladowania w postaci stosowania przemocy lub groźby bezprawnej motywowanych dyskryminacją z powodu przynależności narodowej, etnicznej rasowej, politycznej, wyznaniowej lub bezwyznaniowości pokrzywdzonego ma związek z Konwencją z 1966 r. w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji rasowej, ratyfikowanej przez Polskę w 1968 r. (Dz.U. z 1969 r. Nr 25, poz. 187). Zakaz dyskryminacji reguluje również Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności sporządzona w Rzymie dnia 4 listopada 1950 r.(Dz. U. z 1993 r., Nr 61, poz. 284 z późn. zm.). W sposób zdecydowany na temat dyskryminacji wypowiedziano się także w Międzynarodowym Pakcie Praw Obywatelskich i Politycznych, otwartym do podpisu w Nowym Jorku dnia 16 grudnia 1966 r. (Dz. U. z 1977 r., Nr 38, poz. 167.). Wobec występujących zjawisk rasizmu i ksenofobii zajęła również swoje stanowisko Unia Europejska. W dniu 28 listopada 2008 r. Rada Unii Europejskiej wydała Decyzję ramową 2008)913/WSiSW w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu i ksenofobii za pomocą środków prawnokarnych (Dz. Urz. UE. L. z 2008 r., Nr 328, poz. 55.). Wymieniona Decyzja ramowa odnosi się do zachowań popełnianych z nienawiści, okazywanej ze względu na rasę, kolor skóry, religię, pochodzenie lub przynależność narodową lub etniczną.

Oczywistym zatem staje się, że ustawodawca w art. 119 § 1 k.k., poprzez stosunkowo wąski zakres kryminalizacji opisanych w tym przepisie zachowań sprawczych i wielkość sankcji, wyraża szczególnie negatywną ocenę zachowania sprawczego, powodowanego względami rasistowskimi. Powód działania sprawcy w zasadniczym więc stopniu decyduje o zakresie odpowiedzialności i grożącej, surowej karze. Zestawiając to ze znamionami czynu chuligańskiego, który od strony podmiotowej charakteryzuje się, że jest podejmowany "bez powodu albo z oczywiście błahego powodu", można bez wątpienia stwierdzić, że powód z jakim sprawca popełnia czyn z art. 119 § 1 k.k. jest w ocenie ustawodawcy czymś bardziej nagannym (pejoratywnym), aniżeli zastosowanie wobec innej osoby lub grupy osób przemocy lub groźby bezprawnej "bez powodu albo z oczywiście błahego powodu". Tego zdaje się nie dostrzegać Sąd Apelacyjny w Białymstoku, kiedy w wyroku z dnia z 2014-10-30, II AKa 221/14, odnosząc się do zarzutu apelacji, że jest "(...) nielogiczne i wewnętrznie sprzeczne, gdy z jednej strony oskarżonemu zarzuca się popełnienie przestępstwa pobicia na tle rasistowskim z drugiej zaś ustala się, że jest to czyn chuligański, a więc w świetle przepisu art. 115 § 21 KK popełniony przez sprawcę publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego, które to przesłanki wzajemnie się wykluczają", podniósł, że pogląd taki "(...) jest wręcz zatrważający i powinien spotkać się ze zdecydowanym sprzeciwem". Zdaniem bowiem obrońcy - konkluduje Sąd Apelacyjny - "jeżeli objęte aktem oskarżenia zajście miało tło rasistowskie, to oskarżeni działali z >poważnego powodu<. W ocenie skarżącego zatem oskarżeni mieli >poważny powód< do bicia i wyzywania pokrzywdzonych, bo mieli oni ciemniejszy kolor skóry. Taki pogląd jest nie do pogodzenia z powszechnie wyznawaną hierarchią wartości. Może on liczyć jedynie na akceptacje skrajnie nacjonalistycznych i szowinistycznych środowisk, stanowiących margines społeczeństwa. Bić kogoś tylko z tego powodu, że ma inny kolor skóry lub jest innej narodowości, to to samo, co bić z tej tylko przyczyny, że ktoś ma inną fryzurę, kolor oczu lub duży nos. Wszystkie te powody są równie oczywiście błahe, jeżeli w ogóle w takich przypadkach można mówić o jakimkolwiek powodzie" (LEX nr 1602865).

Zakwalifikowanie czynu z art. 119 § 1 k.k. jako występku o charakterze chuligańskim, przyjmując, że stosowanie przemocy lub groźby bezprawnej wobec grupy osób lub poszczególnej osoby "z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, politycznej, wyznaniowej, lub z powodu jej bezwyznaniowości" to, to samo co popełniać czyn "bez powodu lub z oczywiście błahego powodu", może prowadzić do wniosku, że przez taką kwalifikację czynu dochodzi do podwójnego obostrzenia odpowiedzialności. Z jednej strony - co wskazano na wstępie - rasistowski czy ksenofobiczny powód czynu jest znamieniem kwalifikującym surowszą sankcją z art. 119 § 1 k.k., a następnie ten sam powód, uznany już za "powód błahy albo żaden powód", powodowałby obostrzenia wynikające z chuligańskiego charakteru czynu. Zależność tę prawidłowo dostrzegł Sąd Okręgowy w Białymstoku, podkreślając w wyroku z dnia 12.11.2013 r., VIII Ka 651/13, że rasistowskie czy ksenofobiczne pobudki czynu są na tyle poważne i naganne, że nie sposób uznać ich błahe (Lex, nr 1715640). Zarysowanego problemu nie rozwiązuje stanowisko zajęte przez Sąd Apelacyjny w Krakowie, który w wyroku z dnia 7.11.2014 r., II Aka 189)14, utrzymując w mocy skazanie oskarżonych z art. 119 § 1 k.k. i 158 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. jako występku o charakterze chuligańskim stwierdził, że "działanie bez powodu jako jednej z przesłanek chuligańskiego charakteru przestępstwa nie wyklucza popełnienie przestępstwa z powodu przynależności rasowej pokrzywdzonego, gdyż znamię >bez powodu< jako przesłankę chuligaństwa należy ocenić obiektywnie, a nie subiektywnie z punktu widzenia oskarżonego" (Lex nr 1623860). Jest przecież tak, że również w obiektywnej ocenie rasistowskie pobudki czynu pozostają poważne i wyjątkowo naganne, a nie jako powody "błahe". (…..).

W sytuacji więc, gdy oskarżeni działali publicznie, wręcz manifestacyjnie brutalnie atakowali pokrzywdzonych, zadając im ciosy pięścią i kopnięcia, czym w sposób rażący okazali lekceważenie dla podstawowych zasad porządku prawnego, zakwalifikowanie ich czynu jako mającego charakter chuligański (co jest przyjmowane w orzecznictwie - patrz cytowane wyżej wyroki Sądów Apelacyjnych w Krakowie i Białymstoku) nie razi niesprawiedliwością. Rasistowska (czy narodowościowa – uwaga SA) motywacja tak przedstawiającego się czynu nie powinna wykluczyć możliwości zakwalifikowania go jako mającego charakter chuligański. Nie każdy przecież czyn o znamionach z art. 119 § 1 k.k. charakteryzuje się takim, chuligańskim sposobem jego wykonania, jak to miało miejsce w przypadku oskarżonych, co usprawiedliwia "podwójne obostrzenie" ich odpowiedzialności. Rasistowski motyw czynu jest zdecydowanie bardziej naganny, niż charakteryzujący czyn chuligański "błahy" powód bądź w ogóle "brak powodu", co przy porównywalnych sankcjach przestępstw przeciwko zdrowiu z sankcją art. 119 § 1 k.k., których znamiona oskarżeni także wyczerpali, powinno tym bardziej skutkować zakwalifikowaniem czynu, jako mającego charakter chuligański. Odrzucenie takiej kwalifikacji oznaczałoby w tym wypadku przyznanie oskarżonym nieuzasadnionej "premii" za ich czyn wymierzony w zdrowie pokrzywdzonych.”

Podkreślić też należy, iż stanowisko Sądu Apelacyjnego zaprezentowane w niniejszej sprawie znajduje poparcie także w piśmiennictwie. I tak Arkadiusz Lach, w: Komentarz do art. 257 Kodeksu karnego Stan prawny: 2020.10.01 LEX el. stwierdza – „Motywacja sprawcy przestępstwa z art. 257 k.k. dobrze wpisuje się w działanie bez powodu lub z błahego powodu w rozumieniu art. 115 § 21 k.k., co powinno skłaniać do rozważenia zastosowania art. 57a.” Marek Mozgawa, w : Komentarz aktualizowany do art.257 Kodeksu karnego Stan prawny: 2021.01.01 LEX el. pisze: Zwykło przyjmować się w judykaturze, że kwalifikacja czynu z art. 257 k.k. nie wyklucza zastosowania przepisu art. 57a § 1 k.k. (charakter chuligański). Podobnie w Komentarzu do art. 257 KK T. II red. Królikowski 2017, wyd. 4/Michalska-Warias Legalis el. jego autorzy podają – „W przypadku czynu stypizowanego w art. 257 KK możliwe jest ustalenie, że miał on charakter chuligański. W takiej sytuacji wymierzenie kary następuje na zasadach określonych w art. 57a KK.”

Wobec powyższych stwierdzeń Sąd Odwoławczy zmienił zaskarżony wyrok ustalając, że oskarżeni dopuścili się czynu w opisie i kwalifikacji jakie prokurator przedstawił w oskarżeniu z modyfikacjami, które zawarł w punktach I.1 i I.3 wyroku, bowiem prokurator w zarzucie aktu oskarżenia przyjął błędną datę – rok popełnienia czynu 2016 zamiast 2019, natomiast Sąd Okręgowy, wpisując zarzut z aktu oskarżenia do części wstępnej wyroku, pominął sformułowanie „okazując w ten sposób rażące lekceważenie porządku prawnego”. Dla jasności i zupełności opisu czynu przypisanego oskarżonym w punkcie I części rozstrzygającej wyroku.

Wniosek

Podnosząc powyższy zarzut oskarżyciel wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku, poprzez ustalenie, w zakresie czynu opisanego w punkcie I. wyroku, iż oskarżeni działali publicznie i z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego, a ich czyn wypełnił znamiona przestępstwa z art. 119 § 1 kk w zb. z art. 257 kk w zb. z art. 157 § 2 kk w zw. z art. 57 a § 1 kk i jednocześnie zaostrzenie wymierzonych im za to przestępstwo kar:

- M. K. do ośmiu miesięcy pozbawienia wolności, G. S. i Ł. S. do sześciu miesięcy pozbawienia wolności, natomiast K. K. (1) do 10 miesięcy pozbawienia wolności, a także wymierzenie K. K. (1) kary łącznej 1 roku pozbawienia wolności.

Ponadto, na podstawie art. 105 § 2 kpk, wniósł o sprostowanie oczywistej omyłki pisarskiej w dacie czynu dot. uszkodzenia samochodu (...) przez K. K. (1) w akcie oskarżenia i następnie wyroku, gdyż błędnie wpisano datę 13 sierpnia 2016 r. zamiast prawidłowej - 13 sierpnia 2019 r.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wobec uwzględnienia zarzutu apelacji prokuratora dotyczącego nieuzasadnionego wyeliminowania z opisu czynu i kwalifikacji prawnej (a wcześniej nieustalenie przesłanek) chuligańskiego charakteru czynu konieczna stała się zmiana kar wymierzonych oskarżonym, wobec których niemożliwe stało się zastosowanie art. 37 b. kk, ze względu na treść 57a1 kk w zw. z art. 119§1 kk. Sąd Apelacyjny musiał wymierzyć oskarżonym kary co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności. Z uwagi na charakter czynu I wykluczyć należało zastosowanie wobec oskarżonych art. 37a kk i wymierzenie tylko kary grzywny, albo tylko kary ograniczenia wolności. Dlatego też, podzielając w znacznej części argumentację i wnioski prokuratora w zakresie kary za czyn I, Sąd Apelacyjny wymierzył oskarżonym kary pozbawienia wolności. W minimalnej wysokości wobec oskarżonego Ł. S., który dotychczas nie był karany i jego rola nie była pierwszorzędna. Wobec sprawców, którzy mieli wiodącą rolę i byli najbardziej agresywni – K. K. (1), czy też sprowokowali zdarzenie i byli karani - M. K., G. S. - Sąd odwoławczy wymierzył kary nieco surowsze, a mianowicie 9, 8 i 7 miesięcy pozbawienia wolności. Przy wymiarze kary Sąd Apelacyjny miał też na uwadze te okoliczności, jakie przywołał i szeroko omówił Sąd pierwszej instancji w swoim uzasadnieniu, jednakże z tą zmianą, że przypisanie oskarżonym chuligańskiego charakteru czynu zwiększa stopień winy i społecznej szkodliwości ich czynu (I) i przemawia za wymierzeniem surowszych kar niż orzekł je Sąd Okręgowy.

Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do zastosowania środka probacyjnego i zawieszenia wobec oskarżonych wymierzonych im kar pozbawienia wolności. Odwołując się do treści art. 69§4 k.k. sytuacji żadnego z oskarżonych nie można potraktować jako szczególnie uzasadniony wypadek. Czyn oskarżonych nie miał charakteru przypadkowego, a tryb życia oskarżonych, stan zdrowia, sytuacja osobista, w tym rodzinna każdego z nich nie należą do nietypowych, nadzwyczajnych, rzadko spotykanych, aby pozwalały na sięgniecie w wyroku po tę instytucję. Na marginesie zauważyć należy, iż takich rygorystycznych warunków nie stawia inna instytucja o charakterze probacyjnym, a mianowicie system dozoru elektronicznego, zatem skazani będą mogli, po uprawomocnieniu się wyroku, ubiegać się o udzielenie im zgody na odbywanie kary w tym systemie.

Na uwzględnienie zasługiwał także, chociaż w innym trybie niż proponował prokurator, wniosek o zmianę daty (roku) popełnienia drugiego czynu przypisanego oskarżonej. Nie można potraktować tego uchybienia jako oczywistej omyłki pisarskiej, skoro tak w zarzucie aktu oskarżenia, jak i części wstępnej wyroku prokurator i sąd wpisywały błędną datę i Sąd pierwszej instancji tego błędu w części rozstrzygającej nie skorygował, tak, jak to uczynił w odniesieniu do daty pierwszego czynu orzekając o tym merytorycznie w ramach zmiany ustaleń faktycznych.

Sąd Apelacyjny na podstawie art. 85§1 kk i 86§1 kk orzekł wobec oskarżonej K. K. (1) karę łączną 10 miesięcy pozbawienia wolności, mając na względzie bliski związek czasowy czynów oraz cele ogólnie i szczególnie prewencyjne. Popełnienie dwóch czynów w podobnych warunkach przemawiało za zastosowaniem zasady asperacji, a nie kumulacji czy absorpcji, gdyż zastosowanie jednej bądź drugiej ze skrajnych reguł spowodowałoby zbyt surowe lub za łagodne ukaranie.

3.2.

Obrońca oskarżonych M. K., G. S., Ł. S. i K. K. (1) zaskarżył wyrok w części dotyczącej kwalifikacji prawnej z art. 57a kk wobec K. K. (1) oraz w części dotyczącej orzeczenia o karze odnośnie wszystkich oskarżonych - na ich korzyść.

Wyrokowi temu, na podstawie art. 438 pkt 1, la, 2 i 4 k.p.k. zarzucił:

1) błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku, w części dotyczącej popełnienia przez K. K. (1) czynu z art. 288 §1 kk, polegający na przyjęciu, iż dopuściła się tego czynu w warunkach art. 57a kk, podczas gdy odnośnie pozostałych czynów zarzucanych wszystkim współoskarżonym Sąd wyeliminował z opisu czynu działanie w warunkach art. 57a kk, a żadne okoliczności nie przemawiały za przyjęciem odmiennej oceny odnośnie czynu z art. 288 § 1 kk zarzucanego K. K. (1),

2) rażącą surowość orzeczonych wobec oskarżonych kar polegającą na:

a) wymierzeniu M. K. kary 6 miesięcy pozbawienia wolności, podczas gdy karę ta uznać należy za rażąco surową, a z uwagi na udział tego oskarżonego w zdarzeniu, jego sytuację osobistą oraz fakt, że od poprzedniej karalności minął znaczny okres czasu, zasadnym byłoby wymierzenie mu, na zasadzie art. 37a kk, kary 5 miesięcy ograniczenia wolności oraz nawiązki na rzecz pokrzywdzonych, lub ewentualnie kary mieszanej, na zasadzie art. 37b kk, w wymiarze 1 miesiąca pozbawienia wolności i 3 miesięcy ograniczenia wolności;

b) wymierzeniu G. S., przy zastosowaniu art. 37b kk, kary mieszanej 3 miesięcy pozbawienia wolności oraz 6 miesięcy ograniczenia wolności, podczas gdy karę tą uznać należy za rażąco surową, a z uwagi na charakter czynu, sytuację osobistą oskarżonego, zasadne byłoby wymierzenie, na zasadzie art. 37a kk, kary 3 miesięcy ograniczenia wolności oraz nawiązki na rzecz pokrzywdzonych, lub ewentualnie wymierzenie kary pozbawienia wolności w dolnych granicach zagrożenia ustawowego z warunkowym zawieszeniem jej wykonania;

c) wymierzeniu Ł. S., przy zastosowaniu art. 37b kk, kary mieszanej 2 miesięcy pozbawienia wolności oraz 5 miesięcy ograniczenia wolności, podczas gdy karę tą uznać należy za rażąco surową, a z uwagi na charakter czynu, sytuację osobistą oskarżonego, brak jego uprzedniej karalności, zasadne byłoby wymierzenie, na zasadzie art. 37a kk kary 3 miesięcy ograniczenia wolności oraz nawiązki na rzecz pokrzywdzonych, lub ewentualnie kary pozbawienia wolności w dolnych granicach zagrożenia ustawowego z warunkowym zawieszeniem jej wykonania;

d) wymierzeniu K. K. (1), za czyny opisane punkcie I wyroku kary 3 miesięcy pozbawienia wolności i 8 miesięcy ograniczenia wolności, podczas gdy karę tą uznać należy za rażąco surową, a z uwagi na charakter czynu, sytuację osobistą oskarżonej, jej dotychczasową niekaralność, zasadne byłoby wymierzenie oskarżonej, przy zastosowaniu art. 37a kk, kary 3 miesięcy ograniczenia wolności, przy uwzględnieniu nawiązki wymierzonej w punkcie IV wyroku, lub ewentualnie, na podstawie art. 37b kk, kary mieszanej 1 miesiąca pozbawienia wolności oraz 3 miesięcy ograniczenia wolności, lub ewentualnie kary pozbawienia wolności w dolnych granicach zagrożenia ustawowego z warunkowym zawieszeniem jej wykonania,

e) wymierzeniu K. K. (1) kary 5 miesięcy pozbawienia wolności za czy opisany w punkcie II wyroku podczas gdy, karę ta uznać należy za rażąco surową, a przy wyeliminowaniu kwalifikacji prawnej z art. 57a kk, z uwagi na sytuację osobistą oskarżonej, jej dotychczasową niekaralność, zasadne byłoby wymierzenie, na zasadzie art. 37a kk kary 1 miesiąca pozbawienia wolności, przy uwzględnieniu nawiązki wymierzonej w punkcie IV wyroku, lub ewentualnie kary pozbawienia wolności w dolnych granicach zagrożenia ustawowego z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Zarzuty apelacji obrońcy nie zasługiwały na uwzględnienie. Uwzględnienie apelacji prokuratora co do chuligańskiego charakteru I czynu przypisanego oskarżonym i argumentacja za tym przemawiająca przywołana wyżej sprawiają, iż nie sposób uznać, iż czyn II przypisany oskarżonej K. K. (1) nie posiadał cech o jakich stanowi art. 115 § 21 kk, gdyż niewątpliwie był przestępstwem umyślnym polegającym na uszkodzeniu cudzej rzeczy, przy działaniu publicznym i bez powodu z okazaniem przez to rażącego lekceważenia dla porządku prawnego.

Przypisanie wszystkim oskarżonym chuligańskiego charakteru czynu I sprawiło, iż bardziej nagannie należy oceniać stopień ich winy i społecznej szkodliwości tego przestępstwa. Zatem z tego powodu kary im wymierzone należało nie złagodzić a zaostrzyć. Obrońca wskazuje w stosunku do każdego z oskarżonych szereg okoliczności łagodzących. Jednakże po pierwsze nie mają one wyjątkowego charakteru, nie są nadzwyczajne, aby dawały podstawę do orzeczenia wobec oskarżonych kar proponowanych przez obrońcę, jak też zawieszenia wymierzonych im kar. Niekaralność, dobra opinia, wykonywanie pracy zarobkowej zajmowanie się dziećmi, rodziną to przecież normalna postawa przeciętnego obywatela. Nie można więc takich okoliczności potraktować jako wyjątkowych, niespotykanych, a zostały one uwzględnione przy kształtowaniu wysokości kar, skoro Sąd Apelacyjny orzekł je w minimalnej wysokości lub w rozmiarze niewiele odbiegającym od dolnej granicy zagrożenia. Przy wymiarze kary nie można zapominać przecież o innych przesłankach do których ma być dostosowana kara, a mianowicie tych sprawiedliwościowych: o stopniu winy i społecznej szkodliwości czynów. Czyn (czyny K. K. (1)) nie był przypadkowy, działanie przestępne krótkotrwałe czy sprowokowane. Oskarżeni działali umyślnie z dużym natężeniem złej woli, wyrządzili krzywdę wielu pokrzywdzonym i spowodowali ich obrażenia ciała. Grozili, znieważali pokrzywdzonych z motywacji wysoce nagannej, o czym Sąd Apelacyjny pisał wyżej. Działali na oczach wielu osób, a na dodatek oskarżona K. K. (1), a i pozostali (agresja werbalna), nie przestała być agresywna nawet po przyjeździe policjantów na miejsce zdarzenia i to nie tylko wobec osób, ale i rzeczy (samochód P. R.). Wszyscy sprawcy byli pod wpływem alkoholu. Wprawdzie nie kwestionują sprawstwa, ale przy wymowie dowodów obciążających i jedynie deklaratywnym charakterze przyznania się do czynu, niepoczynieniu starań o naprawienie wyrządzonej krzywdy, nie pozwalają na zastosowanie art. 69§4 kk czy też wymierzenia im innych kar nieizolacyjnych, na co zwrócił trafnie uwagę także Sąd Okręgowy. Dlatego też zarzuty apelacji obrońcy nie zasługiwały na uwzględnienie.

Wniosek

Wskazując na powyższe obrońca wniósł o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku odnośnie M. K., w części dotyczącej orzeczenia o karze, i wymierzenie mu, za zarzucany mu czyn, na zasadzie art. 37h kk, kary 1 miesiąca pozbawienia wolności i 3 miesięcy ograniczenia wolności,

2. zmianę zaskarżonego wyroku odnośnie G. S., w części dotyczącej orzeczenia o karze i wymierzenie mu, na zasadzie art. 37a kk, kary 3 miesięcy ograniczenia wolności i nawiązki na rzecz pokrzywdzonych w kwocie 500 zł, lub ewentualnie wymierzenie mu kary pozbawienia wolności w dolnych granicach zagrożenia ustawowego z warunkowym zawieszeniem jej wykonania,

3. zmianę zaskarżonego wyroku odnośnie Ł. S., w części dotyczącej orzeczenia o karze, i wymierzenie mu, na zasadzie art. 37a kk, kary 3 miesięcy ograniczenia wolności i nawiązki na rzecz pokrzywdzonych w łącznej kwocie 500 zł, lub ewentualnie wymierzenie mu kary pozbawienia wolności w dolnych granicach zagrożenia ustawowego z warunkowym zawieszeniem jej wykonania,

4. zmianę zaskarżonego wyroku odnośnie K. K. (1):

a) w części dotyczącej orzeczenia o karze za czyn opisany w punkcie 1 i wymierzenie jej, na zasadzie art. 37a. kk, przy uwzględnieniu nawiązki orzeczonej w punkcie IV wyroku, kary 3 miesięcy ograniczenia wolności, lub ewentualnie wymierzenie jej kary pozbawienia wolności w dolnych granicach zagrożenia ustawowego z warunkowym zawieszeniem jej wykonania,

b) w punkcie II poprzez wyeliminowanie z kwalifikacji prawnej czynu art. 57a

kk i wymierzenie oskarżonej, na zasadzie art. 37a kk, przy uwzględnieniu nawiązki orzeczonej w punkcie IV wyroku, kary 3 miesięcy ograniczenia wolności, lub ewentualnie wymierzenie jej kary pozbawienia wolności w dolnych granicach zagrożenia ustawowego z warunkowym zawieszeniem jej wykonania,

c) w punkcie lII poprzez wymierzenie oskarżonej kary łącznej 4 miesięcy ograniczenia wolności, przy uwzględnieniu nawiązki orzeczonej w punkcie IV, lub wymierzenie kary łącznej pozbawienia wolności w dolnych granicach zagrożenia ustawowego z warunkowym zawieszeniem jej wykonania.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Przytoczone wyżej uwagi, a w szczególności uwzględnienie apelacji prokuratora i zmiana oceny prawnej czynu I na bardziej naganny, o większym ładunku ujemności, prowadzą do konstatacji, iż żądania obrońcy zawarte we wnioskach o orzeczenie łagodniejszych kar innego rodzaju bądź zastosowanie środka probacyjnego, przy wymierzeniu kilkumiesięcznych kar pozbawienia wolności i środka kompensacyjnego w postaci nawiązki, nie zasługiwały na uwzględnienie.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Sąd odwoławczy z urzędu zmienił treść części wstępnej wyroku, gdyż Sąd pierwszej instancji pominął w opisie czynu I fragment: "okazując w ten sposób rażące lekceważenie porządku prawnego".

Sąd Apelacyjny orzekł również o nawiązkach na rzecz pokrzywdzonych, które, zgodnie z treścią art. 57a §2 k.k., jest obowiązkowe. Sąd określając wysokość nawiązek miał na uwadze ich funkcję kompensacyjną, a także rozmiar krzywd wyrządzonych pokrzywdzonym. Celem zasądzenia tego roszczenia było przede wszystkim zadośćuczynienie pokrzywdzonym z powodu poniesienia przez nich szkody niemajątkowej wynikłej z naruszenia ich dóbr osobistych przez oskarżonych.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Dostosowanie treści części wstępnej wyroku do brzmienia zarzutów aktu oskarżenia i zawarcie w wyroku obligatoryjnych rozstrzygnięć.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Co do winy odnośnie czynu II.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Wyrok w zakresie winy co do czynu II nie budzi wątpliwości.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Opisy czynów, kwalifikacja prawna i wymiar kary oraz rozstrzygnięcia co do środków karnych. Kara łączna orzeczona wobec K. K. (1).

Zwięźle o powodach zmiany

Wskazane przy omawianiu apelacji prokuratora i obrońcy oraz wyżej w pkt 4.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

Nie dotyczy.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy.

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy.

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie dotyczy.

5.3.1.4.1.

Nie dotyczy.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie dotyczy.

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie było.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie dotyczy.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

Nie wystąpiły po stronie wszystkich oskarżonych w postępowaniu odwoławczym okoliczności wskazane w art. 624 § 1 k.p.k., uzasadniające zwolnienie ich od kosztów sądowych, dlatego, na podstawie art. 636 § 1 k.p.k. w zw. z art. 633 k.p.k., należało obciążyć ich wydatkami za to postępowanie w częściach ich dotyczących, a przy uwzględnionej apelacji prokuratora i nieuwzględnionej apelacji obrońcy oraz wymierzonych karach przez Sąd Apelacyjny należało zasądzić od nich na rzecz Skarbu Państwa także opłaty, stosownie do treści art. 8 i 10 ust 1 oraz art. 2 ust. 1 pkt 2 i 3 ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. (Dz.U. Nr 49 poz. 223 ze zm.).

7.  PODPIS

SSO del. Maciej Kawałko SSA Maciej Żelazowski SSA Stanisław Kucharczyk

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Zmiana opisu czynu, kwalifikacja prawna, kara.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Opis i kwalifikacja prawna II czynu, kara.

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana