UZASADNIENIE

Powodowie J. M. i H. M. wnieśli pozew przeciwko M. R. o zapłatę kwoty 11.200 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia złożenia pozwu do dnia zapłaty.

W uzasadnieniu pozwu powodowie podnieśli, że są właścicielami nieruchomości położonej w G. przy ul. (...), przy czym powodowie zajmują pomieszczenia na pierwszej kondygnacji, a pozwany całe drugie piętro wraz z poddaszem. Pozwany korzystał z ww. części nieruchomości na podstawie umowy użyczenia do końca stycznia 2018r. jako zięć powodów. Aktualnie przed Sądem Okręgowym w Gdańsku pomiędzy pozwanym a E. R. (córką powodów) toczy się postępowanie rozwodowe. Córka powodów opuściła nieruchomość na początku grudnia 2017r. W dniu 23 stycznia 2018r. powodowie skierowali do pozwanego oświadczenie o wypowiedzeniu umowy użyczenia wraz z wezwaniem do opuszczenia zajmowanej części nieruchomości do dnia 31 stycznia 2018r., wskazując, że po tej dacie będzie zobowiązany do zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystania w kwocie 2.500 zł miesięcznie. Pozwany nie opuścił lokalu i w dalszym ciągu z niego korzysta. Wyrokiem z dnia 30 maja 2018r. Sąd Rejonowy w Gdyni orzekł eksmisję pozwanego. Pozwany zajmuje piętro budynku o łącznej powierzchni 87 m2. Powodowie domagają się zapłaty za okres od lutego do sierpnia 2018r., przyjmując stawkę w wysokości 1.600 zł. Pismem z dnia 14 marca 2018r. powodowie bezskutecznie wezwali pozwanego do zapłaty kwoty 2.500 zł. Jako podstawę prawną roszczenia powodowie wskazali przepisy art. 224 § 2 kc i art. 225 kc w zw. z art. 230 kc.

(pozew k. 2-3a)

Pozwany wniósł o oddalenie powództwa w całości, a także wytoczył powództwo wzajemne o zapłatę kwoty 17.625,91 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Zdaniem pozwanego wypowiedzenie umowy użyczenia jest bezskuteczne, gdyż zastrzeżono niewłaściwy okres wypowiedzenia. Zdaniem pozwanego zastosowanie winien mieć w drodze analogii do najmu termin trzech miesięcy naprzód na koniec miesiąca kalendarzowego, tymczasem pozwany miał opuścić nieruchomość do dnia 31 stycznia 2018r. Pozew o eksmisję należy traktować na równi z wypowiedzeniem umowy użyczenia, zatem okres wypowiedzenia najpóźniej upłynie z ostatnim dniem sierpnia 2018r. Stąd, za okres do sierpnia 2018r. powodom nie przysługuje roszczenie z tytułu bezumownego korzystania. Pozwany zarzucił także, że powodowie nie udowodnili wysokości swojego żądania. Uzasadniając powództwo wzajemne, pozwany podniósł, że nadbudowa budynku mieszkalnego została sfinansowana z kredytu hipotecznego na podstawie umowy z dnia 13 maja 2013r. zawartej przez strony i E. R. z Bankiem (...) S.A. w W. na kwotę 122.400 zł. Dotychczas przez pozwanego została spłacona kwota 35.259,82 zł, jednak zważywszy, iż w dalszym ciągu pozwany pozostaje w ustroju wspólności ustawowej, dochodzi od powodów zapłaty połowy tej kwoty.

(odpowied ź na pozew k. 22-23v)

Powodowie wnieśli o oddalenie powództwa wzajemnego, wskazując, że legitymację czynną w zakresie domagania się od powodów spłaty rat kredytu ma jedynie bank. Nadto, wpłaty pochodziły z majątku wspólnego E. R. i pozwanego, więc zwrot przysporzenia winien trafić także do majątku wspólnego. Nadto, żądanie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, albowiem pozwany wraz z E. R. czynili nakłady, mając świadomość, że nieruchomość nie jest ich, bez zastrzeżenia zwrotu, a tym samym pozwani nie mogą być traktowani jak osoby bezpodstawnie wzbogacone. Zgoda na remont i adaptację II kondygnacji stanowiła chęć niesienia pomocy córce i zięciowi, gdyż ci zyskali możliwość nieodpłatnego mieszkania.

(odpowied ź na pozew wzajemny k. 57-59)

W toku postępowania powodowie rozszerzyli powództwo do kwoty 23.672 zł tytułem wynagrodzenia za bezumowne korzystanie za okres od 1 lutego 2018r. do 24 października 2018r. wraz z odsetkami ustawowymi od kwot: 11.200 zł od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty oraz od 12.472 zł od dnia złożenia pisma modyfikującego powództwo do dnia zapłaty.

(pismo procesowe powod ów z dnia 17 grudnia 2019r. k. 131-131v)

Natomiast, pozwany ograniczył powództwo wzajemne do kwoty 5.280,12 zł, domagając się zwrotu rat spłaconych w okresie od lutego do października 2018r.

(pismo procesowe pozwanego z dnia 4 maja 2021r. k. 252)

S ąd ustalił następujący stan faktyczny:

Powodowie J. M. i H. M. są współwłaścicielami na prawach wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej stanowiącego odrębną nieruchomość lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w G. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w Gdyni prowadzi księgę wieczystą nr (...).

(dow ód: odpis z księgi wieczystej nr (...) k. 5-6)

W budynku przy ul. (...) zamieszkiwali również córka powodów E. R. z mężem M. R.. Po nadbudowie budynku zajmowali oni drugie piętro wraz z poddaszem.

(okoliczno ści bezsporne)

W celu sfinansowania nadbudowy budynku przy ul. (...) w G. w dniu 13 maja 2013r. M. R., E. R. oraz J. M. i H. M. – jako współkredytobiorcy – zawarli z Bankiem (...) S.A. z siedzibą w W. umowę kredytu hipotecznego na kwotę 122.400 zł, który miał zostać spłacony w ratach do dnia 12 listopada 2038r. Zabezpieczeniem spłaty kredytu była hipoteka umowna do kwoty 244.800 zł ustanowiona na nieruchomości powodów.

(dow ód: umowa złotowego kredytu budowlano – hipotecznego z dnia 13 maja 2013r. k. 28-40, oświadczenie wnioskodawców k. 27, zeznania świadka E. R. płyta CD k. 69)

Pozwany oraz E. R. pozostają w ustroju wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. Środki z kredytu hipotecznego zostały przelane na wspólne konto pozwanego i jego małżonki. W trakcie wspólnego zamieszkiwania stron, kredyt był spłacany z majątku wspólnego, m.in. ze środków pochodzących z wynagrodzenia za pracę pozwanego. Powodowie nigdy nie uczestniczyli w spłacie kredytu.

(dow ód: zeznania świadka E. R. płyta CD k. 69)

W czasie zamieszkiwania na nieruchomości przy ul. (...) pozwany i E. R. nie ponosili żadnych opłat za możliwość korzystania z niej.

(dow ód: zeznania świadka E. R. płyta CD k. 69)

Powodowie udzielili pozwanemu i E. R. pożyczki w kwocie około 20.000 zł na zakup stołu z krzesłami, kanapy, mebli kuchennych.

(dow ód: wydruk wiadomości e – mail z dnia 2 stycznia 2018r. k. 144, cz ęściowo przes łuchanie pozwanego płyta CD k. 183, przesłuchanie powódki płyta CD k. 183)

W 2015r. pozwany wraz z ówczesną małżonką na raty zakupili lodówkę, okap, zmywarkę, piekarnik i płytę indukcyjną. Nadto, za własne środki zakupili także telewizor, kino domowe, meblościankę do małego pokoju, a także urządzili sypialnię.

(dow ód: przesłuchanie pozwanego płyta CD k. 183, przesłuchanie powódki płyta CD k. 183, dokumenty ubezpieczenia sprzętu – lodówki i zmywarki k. 188-189, zamówienie k. 190-191)

W grudniu 2013r. M. R. wraz z małżonką nabyli prysznic, muszlę klozetową oraz meble łazienkowe.

(dow ód: faktury VAT k. 197-198)

E. R. wyprowadziła się w dniu 16 grudnia 2017r. Po opuszczeniu lokalu przez żonę pozwany M. R. sam spłacał raty kredytu, zgodnie z ustaleniami z żoną.

(dow ód: zeznania świadka E. R. płyta CD k. 69, historia operacji na rachunku bankowym k. 41-44)

Pismem z dnia 23 stycznia 2018r. powodowie wypowiedzieli M. R. umowę użyczenia części powierzchni nieruchomości tj. pomieszczeń znajdujących się na II kondygnacji i poddaszu i wezwali go do opuszczenia i opróżnienia nieruchomości w terminie do dnia 31 stycznia 2018r. Jednocześnie powodowie wskazali, że w przypadku nieuczynienia zadość powyższemu żądaniu w terminie obciążą pozwanego obowiązkiem zapłaty odszkodowania w kwocie 2.500 zł.

(dow ód: wypowiedzenie umowy użyczenia z dnia 23 stycznia 2018r. k. 7)

Wyrokiem z dnia 30 maja 2018r. wydanym w sprawie o sygnaturze akt I C 265/18 Sąd Rejonowy w Gdyni nakazał M. R., aby opuścił, opróżnił z rzeczy i wydał J. M. i H. M. część ww. nieruchomości w zakresie dwóch pokoi, łazienki i przedsionka na drugiej kondygnacji oraz pomieszczeń gospodarczych na poddaszu, a także orzekł, że nie przysługuje mu prawo do lokalu socjalnego.

Wyrokiem z dnia 25 października 2018r. wydanym w sprawie o sygnaturze III Ca 605/18 Sąd Okręgowy w Gdańsku oddalił apelację M. R..

(dow ód: wyrok Sądu Rejonowego w Gdyni z dnia 30 maja 2018r. k. 8, wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku z dnia 25 października 2018r. k. 60)

Pismem z dnia 14 marca 2018r. powodowie wezwali pozwanego M. R. do zapłaty kwoty 2.500 zł w terminie 3 dni od daty otrzymania pisma z tytułu wynagrodzenia za bezumowne korzystanie z nieruchomości. Wezwanie zostało pozwanemu doręczone w dniu 19 marca 2018r.

(dow ód: wezwanie do zapłaty z dnia 14 marca 2018r. wraz z dowodem nadania i potwierdzeniem doręczenia k. 9-11)

W dniu 25 października 2018r. M. R. wyprowadził się z przedmiotowej nieruchomości.

(okoliczno ść bezsporna)

E. R. nie wyraziła zgody na wytoczenie powództwa przeciwko powodom o zwrot równowartości spłaconych rat kredytu.

(dow ód: oświadczenie z dnia 12 czerwca 2019 r. k. 77)

Wysokość wolnorynkowego czynszu możliwego do uzyskania z tytułu najmu lokalu mieszkalnego znajdującego się na drugiej kondygnacji oraz na poddaszu budynku przy ul. (...) w G. w okresie od lutego do sierpnia 2018r. – bez uwzględnienia mebli i sprzętów AGD w kuchni, umeblowania sypialni i małego pokoju, a także mebli, umywalki i muszli klozetowej w łazience - wynosi 12.173 zł. Miesięczna stawka czynszu wynosi 1.739 zł.

(dow ód: pisemna opinia biegłej sądowej z zakresu szacowania czynszów A. B. k. 91-115 wraz z pisemnymi opiniami uzupełniającymi k. 138 i 230-233 oraz ustną opinią uzupełniającą płyta CD k. 141)

S ąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów przedłożonych przez strony, dowodu z zeznań świadka E. R., dowodu z przesłuchania stron, a także dowodu z opinii biegłej sądowej z zakresu szacowania czynszów A. B..

Oceniając zebrany w niniejszej sprawie materiał dowodowy Sąd nie dopatrzył się żadnych podstaw do kwestionowania prawdziwości i wiarygodności dokumentów powołanych w ustaleniach stanu faktycznego. Podkreślić bowiem należy, iż dowody w postaci wyroku eksmisyjnego czy odpisu z księgi wieczystej mają charakter dokumentów urzędowych w rozumieniu art. 244 kpc i w związku z tym korzystają z domniemania autentyczności i zgodności z prawdą wyrażonych w nich oświadczeń, czemu żadna ze stron nie zaprzeczyła w trybie art. 252 kpc. Ponadto, za w pełni wiarygodne Sąd uznał także wymienione powyżej dokumenty prywatne w postaci wypowiedzenia umowy użyczenia, wezwania do zapłaty, a także faktur VAT. Zważyć należy, iż dokumenty te nie były kwestionowane przez strony, a ich forma nie budzi żadnych zastrzeżeń co do autentyczności i pochodzenia wyrażonych w nich oświadczeń.

Sąd dał wiarę zeznaniom E. R. na okoliczność bezumownego zajmowania przez pozwanego części lokalu mieszkalnego przy ul. (...) w G., a także spłaty kredytu zaciągniętego na rozbudowę budynku posadowionego na tej nieruchomości. Zdaniem Sądu zeznania świadka były szczere, logiczne, wewnętrznie spójne i nie pozostawały w sprzeczności z żadnymi innymi dowodami.

Natomiast, dokonując ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie Sąd jedynie częściowo oparł się na zeznaniach stron. Zważyć bowiem należy, iż w zakresie dotyczącym ustalenia tego, do której ze stron należało wyposażenie i umeblowanie spornego lokalu pomiędzy zeznaniami powódki a zeznaniami pozwanego istniały rozbieżności. J. M. bowiem zeznała, że powodowie wyposażyli całą łazienkę w części budynku zajmowanego przez pozwanego (kafle, toaleta, prysznic), zakupili szafę do przedpokoju, piec, a także udzielili pożyczki pozwanemu i jego małżonce kwotę 20.000 zł na zakup mebli kuchennych, kanapy, stołu, krzeseł i garderoby. Pozwany natomiast przyznał, że powodowie zapłacili jedynie za szafę do przedpokoju, kafelki, kuchnię, kanapę i stół. Natomiast, zdaniem pozwanego, wyposażenie łazienki (muszla klozetowa, prysznic) zostały zakupione przez małżonków R. z ich własnych środków. Zważyć należy, iż na potwierdzenie swoich zeznań pozwany przedłożył trzy faktury VAT wystawione w okresie 22-30 grudnia 2013r., a także wyciąg z rachunku bankowego. Z zestawienia dat sprzedaży ww. elementów wyposażenia łazienki oraz dat transakcji płatniczych dokonanych za pomocą kary debetowej wynika, że zakup spornych ruchomości został rzeczywiście sfinansowany ze środków pozwanego i jego małżonki znajdujących się na wspólnym rachunku bankowym.

Ostatecznie, za wiarygodny i przydatny do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy dowód Sąd uznał opinię sporządzoną przez biegłą sądową z zakresu szacowania czynszów A. B.. Zdaniem Sądu przedmiotowa opinia została sporządzona przez biegłą w sposób rzetelny, profesjonalny, zgodnie z zakreśloną przez Sąd tezą dowodową i w kilku wariantach, z uwzględnieniem i bez uwzględnienia elementów wyposażenia lokalu zakupionego przez pozwanego i jego małżonkę, co pozwoliło Sądowi wybrać odpowiedni wariant w zależności od wyników postępowania dowodowego. Odnosząc się do natomiast do pozostałych zarzutów pozwanego dotyczących wyboru nieruchomości podobnych, biegła B. wyjaśniła na rozprawie, że wszystkie uwzględnione przez nią nieruchomości są położone w obrębie tej samej dzielnicy (C.), mają charakter mieszkalny i podobną powierzchnię (wyeliminowano kawalerki poniżej 30 m2 oraz nowsze budownictwo), a tym samym spełniają przesłanki nieruchomości podobnych w rozumieniu ustawy o gospodarce nieruchomościami. W świetle wyjaśnień biegłej nie ma również podstaw do kwestionowania cechy położenie, gdyż biegła przyjęła wagę średnią, mając na względzie, że wyceniany lokal położony jest w pobliżu przystanków, przedszkoli, szkoły, kilka minut od centrum i dworca (...). Biegła uwzględniła również położenie lokalu na wyższej kondygnacji i skorygowała swoje wcześniejsze ustalenia, a także fakt, iż lokal ma wspólną klatkę schodową. Zdaniem Sądu wybrane przez biegłą nieruchomości spełniają przesłanki określone w art. 4 pkt 16 ustawy o gospodarce nieruchomościami. Jak bowiem wskazuje się w orzecznictwie porównywalność w rozumieniu przepisu art. 4 pkt 16 ustawy o gospodarce nieruchomościami nie oznacza identyczności powyższych parametrów. Oznacza natomiast wspólność istotnych cech rynkowych, mających zasadniczy wpływ na wartość nieruchomości. Jest to zatem więź polegająca na podobieństwie, a nie na tożsamości. Ustalenie zaś, które z cech nieruchomości mają najistotniejsze znaczenie w konkretnym przypadku zależy od oceny rzeczoznawcy wyposażonego nie tylko w szczególne kompetencje ustawowe, ale także posiadającego profesjonalną wiedzę na temat czynników oddziaływujących na wartość nieruchomości (por. wyrok NSA (N) z dnia 28 maja 2013r., I OSK (...), L.). Przez nieruchomości podobne, porównywalne należy rozumieć takie, których stan prawny, fizyczny i funkcjonalny jest najbardziej do siebie zbliżony. W przypadku wystąpienia odmienności, wycena określająca wartość podlega stosownej korekcie opartej na wychwyceniu istotnych różnic, tj. takich, które mogą wpływać na wartość (por. wyrok WSA w Warszawie z dnia 2 grudnia 2010r., (...) SA/Wa (...), L.). Reasumując, wnioski wynikające z ostatniej opinii uzupełniającej nie budzą żadnych zastrzeżeń w świetle zasad doświadczenia życiowego oraz wiedzy powszechnej, a także nie były kwestionowane przez żadną ze stron, stąd opinię należało uznać za w pełni przydatny dowód do rozstrzygnięcia sprawy.

Podstawę prawną powództwa głównego stanowiły przepisy art. 224 kc w zw. z art. 225 kc i art. 230 kc. Zgodnie z art. 224 § 1 kc samoistny posiadacz w dobrej wierze nie jest obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i nie jest odpowiedzialny ani za jej zużycie, ani za jej pogorszenie lub utratę. Nabywa własność pożytków naturalnych, które zostały od rzeczy odłączone w czasie jego posiadania oraz zachowuje pobrane pożytki cywilne, jeżeli stały się w tym czasie wymagalne. W myśl natomiast § 2 jednakże od chwili, w której samoistny posiadacz w dobrej wierze dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa o wydanie rzeczy, jest on obowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z rzeczy i jest odpowiedzialny za jej zużycie, pogorszenie lub utratę, chyba ze pogorszenie lub utrata nastąpiła bez jego winy. Obowiązany jest także zwrócić pobrane od powyższej chwili pożytki, których nie zużył, jak również uiścić wartość tych, które zużył. Natomiast stosownie do treści art. 225 kc obowiązki samoistnego posiadacza w złej wierze względem właściciela są takie same jak obowiązki samoistnego posiadacza w dobrej wierze od chwili, gdy dowiedział się o wytoczeniu przeciwko niemu powództwa. W myśl art. 230 kc przepisy dotyczące roszczeń właściciela przeciwko samoistnemu posiadaczowi o wynagrodzenie za korzystanie z rzeczy, o zwrot pożytków lub o zapłatę ich wartości oraz o naprawienie szkody z powodu pogorszenia lub utraty rzeczy, jak również przepisy dotyczące roszczeń samoistnego posiadacza o zwrot nakładów na rzecz, stosuje się odpowiednio do stosunku między właścicielem rzeczy a posiadaczem zależnym, o ile z przepisów regulujących ten stosunek nie wynika nic innego.

Analizując poszczególne przesłanki roszczenia, w pierwszej kolejności należy wskazać, że bezsporne pozostawało, że pozwany M. R. jako zięć powodów na podstawie umowy użyczenia zajmował w lokalu stanowiącym własność powodów, pomieszczenia znajdujące się na drugim piętrze i poddaszu. Natomiast, sporna pomiędzy stronami pozostawała data rozwiązania umowy użyczenia w drodze wypowiedzenia, a tym samym okres w jakim pozwany bezumownie korzystał z części nieruchomości. Powodowie powoływali się w tym przedmiocie na oświadczenie złożone przez nich w dniu 23 stycznia 2018r., na mocy którego wypowiedzieli pozwanemu umowę użyczenia i wezwali go do opuszczenia i wydania zajmowanej części nieruchomości do dnia 31 stycznia 2018r. Pozwany kwestionował skuteczność powyższego oświadczenia, wskazując, że w drodze analogii powinny znaleźć zastosowanie przepisy o wypowiedzeniu umowy najmu, w szczególności trzymiesięczny termin wypowiedzenia liczony na koniec miesiąca kalendarzowego. Pozwany wskazywał, że termin wypowiedzenia upłynął dopiero z dniem 31 sierpnia 2018 roku, a tym samym roszczenie za okres wcześniejszy jest nieuzasadnione. Sąd nie podzielił argumentacji pozwanego. Przede wszystkim należy wskazać, że w odniesieniu do umowy użyczenia, która ma nieodpłatny charakter nie znajdują zastosowania zasady określone w art. 11 ustawy z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (tekst jednolity Dz.U. z 2020 r. poz. 611). Zgodnie natomiast z art. 715 kc jeżeli umowa użyczenia została zawarta na czas nieoznaczony, użyczenie kończy się, gdy biorący uczynił z rzeczy użytek odpowiadający umowie albo gdy upłynął czas, w którym mógł ten użytek uczynić. Zgodnie natomiast z art. 716 kc umowa użyczenia może być wypowiedziana, m.in. gdy rzecz stanie się potrzebna użyczającemu z powodów, których nie przewidywał przy zawarciu umowy. W rozpatrywanym przypadku użyczenie zmierzało do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych pozwanego i jego małżonki E. R. (córki powodów). W związku z powyższym po ostatecznym ustaniu wspólnego pożycia i wyprowadzeniu się córki powodów od pozwanego, cel ten odpadł. Tym samym odpadł cel użyczenia. Jak podnosi się w doktrynie w braku oznaczenia w sposób wyraźny lub dorozumiały czasu trwania umowy użyczenia uznać należy, że umowa ta, z uwagi na ciągły charakter zobowiązania, wygasa, ilekroć stosunek ten zostanie wypowiedziany przez użyczającego (por. E. Gniewek, P. Machnikowski (red.), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 9, Warszawa 2019). W tym stanie rzeczy umowa użyczenia została rozwiązana z upływem terminu wskazanego w wypowiedzeniu tj. z dniem 31 stycznia 2018 roku. Stąd też, począwszy od 1 lutego 2018r. do dnia opuszczenia nieruchomości pozwany zajmował część nieruchomości powodów bez tytułu prawnego. Nie ulega przy tym wątpliwości, że pozwany pozostawał w złej wierze, albowiem miał wiedzę i świadomość, że nie przysługuje mu żaden tytuł prawny do nieruchomości, a także wiedział, że właścicielami nieruchomości są jego teściowie.

Kwestią sporną była wysokość wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z zajmowanej przez pozwanego części nieruchomości. Jak podkreśla się w doktrynie posiadacz jest zobowiązany do wynagrodzenia za korzystanie z cudzej rzeczy bez względu na to, czy właściciel rzeczy, nie korzystając z niej, poniósł jakąkolwiek stratę i niezależnie od tego, czy posiadacz faktycznie korzystał z rzeczy - odnosząc korzyść wymierną (por.: T. Dybowski, Ochrona własności w polskim prawie cywilnym. Rei vindicatio - actio negatoria, Warszawa 1969, s. 188). W orzecznictwie wskazuje się, iż wynagrodzenie z tytułu bezumownego korzystania powinno odpowiadać kwocie, jaką posiadacz w normalnym toku rzeczy musiałby zapłacić właścicielowi, gdyby jego posiadanie opierało się na prawie (por.: wyrok SN z dnia 23 maja 1975r. II CR 208/75 LEX 7707). O wysokości należnego właścicielowi wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania z nieruchomości decydują stawki rynkowe za korzystanie z danego rodzaju rzeczy w określonych warunkach i czas posiadania rzeczy przez adresata roszczenia (por. wyrok SN z 7 kwietnia 2000r., IV CKN 5/00, L.).

W przedmiotowej sprawie nie było sporu co do tego, jaką część nieruchomości zajmował bezumownie pozwany, natomiast sporne pozostawało, czyją własnością były meble i wyposażenie lokalu, co miało wpływ na ustalenie standardu lokalu, a tym samym na wycenę możliwego do uzyskania czynszu najmu. Jak już wskazano powyżej, przy ocenie dowodów, stanowiska stron były rozbieżne w kwestii sfinansowania zakupu wyposażenia łazienki. W swoich zeznaniach powódka wskazywała, że to ona wraz z mężem zapłacili za wyposażenie łazienki, w tym za muszlę klozetową, prysznic oraz inne meble i elementy wyposażenia. Powódka wskazywała, także, że dała córce i zięciowi kwotę 5.000 zł na wyposażenie łazienki. Natomiast, zdaniem pozwanego wymienione powyżej wyposażenie zostało sfinansowane z majątku wspólnego małżonków R.. Na potwierdzenie pozwany przedłożył trzy faktury VAT wystawione w okresie 22-30 grudnia 2013r., a także wyciąg z rachunku bankowego. Jak już wskazano powyżej z porównania dat wystawienia faktur oraz dat transakcji płatniczych za pomocą karty wynika, że zakup spornych ruchomości został sfinansowany rzeczywiście ze środków pozwanego i jego małżonki. Zdaniem Sądu, nawet gdyby powodowie faktycznie dali kwotę 5.000 zł na wyposażenie łazienkę, to kwota ta stanowiła przedmiot darowizny na rzecz obojga małżonków R. i weszła do majątku wspólnego. W związku z powyższym należało uznać, że elementy wyposażenia łazienki stanowiły własność pozwanych, co oznacza, że nie powinny one zostać uwzględnione przy wycenie czynszu. Ponadto, należało pominąć również elementy wyposażenia kuchni w postaci sprzętu AGD tj. lodówki, piekarnika, okapu, zmywarki, płyty indukcyjnej, umeblowania sypialni, a także małego pokoju, albowiem stanowiły one bezspornie własność małżonków R.. Natomiast, meble kuchenne, kanapa, stół wraz z krzesłami zostały zakupione za środki z pożyczki udzielonej przez powodów w kwocie 20.000 zł i w tym zakresie powodom przysługuje roszczenie o zwrot pożyczki. W związku z powyższym Sąd uznał, że przy określeniu wysokości wynagrodzenia z tytułu bezumownego korzystania należy przyjąć wariant opinii bez uwzględnienia mebli i sprzętów AGD w kuchni, umeblowania sypialni i małego pokoju, a także mebli, umywalki i muszli klozetowej w łazience. Zgodnie z przyjętym wariantem miesięczna stawka czynszu wynosi 1.739 zł. Zważywszy, iż roszczenie obejmowało okres od 1 lutego do 24 października 2018r. to powodom należy się kwota 15.258,32 zł (8 x 1.739 zł oraz kwota 1.346,32 zł za 24 dni października). W związku z powyższym, na mocy art. 481 kc i art. 455 kc, Sąd zasądził odsetki ustawowe za opóźnienie od kwoty 12.173 zł od dnia 14 września 2018 r. do dnia zapłaty, a także od kwoty 3.085,32 zł od dnia 20 grudnia 2019 r. do dnia zapłaty. Zważyć należy, iż na dzień wniesienia pozwu (14 września 2018r.) wymagalne było roszczenie obejmujące okres od 1 lutego do 31 sierpnia 2018r. (7 miesięcy) w łącznej kwocie 12.173 zł (wcześniej, pismem z dnia 23 stycznia 2018r. pozwany był wzywany do zapłaty co miesiąc kwoty 2.500 zł), natomiast w dacie wniesienia pisma zawierającego rozszerzenie powództwa (20 grudnia 2019r.) wymagalne było roszczenie za okres od 1 września do 25 października 2018r. w wysokości 3.085,32 zł

W pozostałym zakresie Sąd powództwo główne oddalił na mocy art. 224 kc w zw. z art. 225 kc i art. 230 kc a contrario.

O kosztach procesu w zakresie powództwa głównego Sąd orzekł na mocy art. 100 kpc. Zważywszy, iż powodowie wygrali niniejszy spór w 64 %, zaś pozwany w 36 %. Na poniesione przez powódkę koszty składały się: opłata sądowa od pozwu w kwocie 560 zł + 624 zł, zaliczka w kwocie 1000 zł opłata za czynności fachowego pełnomocnika powódki będącego radcą prawnym w stawce minimalnej (3.600 zł), a także opłata skarbowa od pełnomocnictwa w kwocie 17 zł. Łącznie zatem poniesione przez powódkę koszty stanowiły kwotę 5818 zł, z czego przy uwzględnieniu stosunku, w jakim wygrali spór należy im się zwrot kwoty 3723,12 zł. Z kolei, pozwany poniósł koszty zastępstwa procesowego w kwocie 3.617 zł, przy czym może od przeciwnika domagać się zwrotu kwoty 1.302,12 zł. Po skompensowaniu powodom należała się od pozwanego kwota 2.421,40 zł.

Zważyć należy, iż w odpowiedzi na pozew pozwany wytoczył powództwo wzajemne i po częściowym cofnięciu pozwu ostatecznie domagał się od powodów zapłaty kwoty 5.280,12 zł tytułem zwrotu rat kredytu zaciągniętego na nadbudowę nieruchomości spłaconych przez niego w okresie od lutego do października 2018r. W ocenie Sądu powództwo wzajemne nie zasługiwało na uwzględnienie. Nie ulega wątpliwości, że w okresie objętym powództwem wzajemnym M. R. pozostawał wciąż w związku małżeńskim z E. R., w którym obowiązywał ustrój wspólności ustawowej majątkowej małżeńskiej. Nadto, należało mieć na uwadze, że kredyt został wypłacony na rachunek bankowy należący do małżonków R., a nadto był spłacany ze środków pochodzących z majątku wspólnego. Zwrócić należy uwagę, że po ustaniu wspólnego pożycia, pozwany i jego małżonka nie ustanowili rozdzielności majątkowej. Zatem, również w okresie od lutego do października 2018r. kredyt był spłacany z majątku wspólnego. Zgodnie z art. 36 § 2 kro każdy z małżonków może samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym, chyba że przepisy poniższe stanowią inaczej. Wykonywanie zarządu obejmuje czynności, które dotyczą przedmiotów majątkowych należących do majątku wspólnego, w tym czynności zmierzające do zachowania tego majątku. Jak jednak wskazuje się w orzecznictwie do zarządu majątkiem wspólnym zalicza się czynności zachowawcze, a mianowicie czynności procesowe zmierzające do zachowania majątku wspólnego. Jednak wszczęty przez jedno z małżonków proces z osobą trzecią nie spełnia celu ochronnego, gdy zmierza do uzyskania rozstrzygnięcia sprzecznego z wolą i interesem drugiego z małżonków, pozostających w separacji. Wobec braku zgody między małżonkami co do istnienia wspólnego prawa wymagającego ochrony, samodzielne działanie jednego z nich musi już być uznane za przekraczające zakres zwykłego zarządu majątkiem wspólnym (por. uchwała SN z dnia 2 lipca 1985 r., III CZP 37/85, OSN 1986, Nr 5, poz. 67). W rozpatrywanym przypadku E. R. oświadczyła, że nie wyraża zgody na dochodzenie jakichkolwiek roszczeń wobec powodów z tytułu wspólnie zaciągniętego kredytu (vide: oświadczenie z dnia 12 czerwca 2019r. k. 77). W tym stanie rzeczy pozwany (powód wzajemny) nie mógł skutecznie występować z powództwem przeciwko powodom. Nadto, nie można abstrahować od tego, że zgodnie z ustaleniami stron to małżonkowie R. mieli spłacać kredyt, który został zaciągnięty na sfinansowanie nadbudowy lokalu, który miał służyć do zaspokajania ich potrzeb mieszkaniowych. Pozwany miał przy tym świadomość, że własność nieruchomości przysługuje powodom. Jak wynika z zeznań świadka E. R. zgodnie z ustaleniami poczynionymi pomiędzy małżonkami M. a małżonkami R., to pozwany i jego małżonka mieli spłacać raty kredytu. Zważyć należy, iż po opuszczeniu przez pozwanego nieruchomości, raty kredytu – stosownie do ustaleń – spłaca jego małżonka. Co prawda strony wraz z E. R. zawarły umowę kredytu hipotecznego jako współkredytodawcy, niemniej stosunek wewnętrzy pomiędzy nimi nie uzasadnia zwrotu połowy spłaconych rat na rzecz pozwanego (art. 376 § 1 kc). W związku z powyższym powództwo wzajemne należało uznać za nieuzasadnione.

O kosztach procesu w zakresie powództwa wzajemnego Sąd orzekł na mocy art. 98 kpc i zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik sprawy zasądził od przegrywającego pozwanego na rzecz powodów kwotę 3.600 zł, co stanowiła opłata za czynności fachowego pełnomocnika powodów w stawce minimalnej obliczonej od wskazanej pierwotnie wartości przedmiotu sporu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE