UZASADNIENIE

Decyzją z 15 grudnia 2020 r. znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił wnioskodawcy S. M. prawa do emerytury z rekompensatą wskazując, że nie udowodnił on co najmniej 15 lat okresu pracy w szczególnych warunkach do dnia 1 stycznia 2009r.

Organ rentowy nie uznał jako pracy w warunkach szczególnych zatrudnienia od:

- od 2 stycznia 1975 r. do 11 lutego 1975 r. w (...) na oddziale (...)

- od 12 stycznia 1977 r. do 31 maja 1989 r. w (...) na oddziale (...)

- od 1 czerwca 1989 r. do 31 sierpnia 1998 r. w (...) na oddziale (...) .

Podniósł, iż w świadectwie pracy w warunkach szczególnych pracodawca wpisał, iż ubezpieczony w spornych okresach pracował jako ślusarz w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych co nie mieści się w określeniu „prace przy spawaniu „ wymienionych w wykazach A i B.

Do stażu pracy ZUS uwzględnił okres 10 lat , 2 miesięcy i 19 dni od 1` września 1998 r. kiedy to wnioskodawca pracował w (...) wykonując prace oczyszczacza przemysłowych kotłów parowych

Z tych też względów ZUS zaskarżoną decyzją przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury bez rekompensaty z tytułu pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył wnioskodawca wnosząc o zaliczenie do stażu pracy w warunkach szczególnych powyższych okresów zatrudnienia w (...) twierdząc, że spornych okresach wykonywał on prace wstępnego spawania stale i w pełnym wymiarze czasu pracy .

Wniósł on o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie mu spornego świadczenia .

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

ustalił następujący stan faktyczny:

Wnioskodawca S. M. urodził się dnia (...)

W dniu 26 października 2020 r. złożył wniosek o przyznanie mu emerytury wraz z rekompensatą.

4 września 1974 r. rozpoczął on pracę w (...) najpierw jako uczeń , a od 2 stycznia 1975 r. jako ślusarz na wydziale (...), gdzie pracował do 31 maja 1989 r. Był to oddział montażu urządzeń górniczych o dużych gabarytach do 20 metrów długości. Były to urządzenia szybowe i wyciągowe stosowane w górnictwie , takie jak : klatki, skipy , odmulacze . Klatki służyły górnikom do zjeżdżania pod ziemię, a skipy do wywożenia urobku. Na ten oddział przywożono z wydziału przygotowawczego blachy, celówki, płaskowniki . do obowiązków wnioskodawcy należało składanie tych elementów i wstępne ich spawanie. Wnioskodawca ciał blachy , kątowniki palnikiem acetylotlenowym , następnie szlifował pocięte elementy szlifierką , polerował przy użyciu młota pneumatycznego , a potem wstępnie je szczepiał spawając elektrycznie elektrodą . Po powrocie ze stanowisk spawalniczych wnioskodawca przy pomocy palnika acetylenowo-tlenowego prostował odkształcone podczas spawania metalowe elementy urządzenia aby każdy z nich do siebie pasował. Gotowy wyrób wnioskodawca następnie szlifował przy pomocy szlifierki pneumatycznej.

Wnioskodawca swoje obowiązki wykonywał stale, w pełnym wymiarze czasu pracy. Na hali, na której wnioskodawca pracował występowało duże zapylenie, zadymienie (dymy spawalnicze) oraz hałas. Ponadto wnioskodawca był narażony na podwyższoną temperaturę środowiska pracy, promieniowanie łuku elektrycznego, drgania mechaniczne przekazywane przez szlifierki pneumatyczne. W bezpośrednim sąsiedztwie pracowali spawacze, których stanowiska pracy były oddzielone od stanowiska wnioskodawcy cienkim parawanem. Wnioskodawca otrzymywał zupy regeneracyjne.

Spawanie, szlifowanie i polerowanie zajmowało mu 90 % czasu pracy . Pracował na hali obok stanowisk spawalniczych , na których spawacze spawali już na gotowo wstępnie zespawane elementy przez ślusarzy. Na hali było dużo zapylenie, hałas. Nie byli niczym oddzieleni od spawaczy .

Razem z nim w powyższym okresie pracowali na stanowiskach ślusarzy L. G. (1) oraz J. R. (1) , którzy są na emeryturach i mają te okresy prace zaliczone do pracy w warunkach szczególnych .

Od 1 czerwca 1989 r. wnioskodawca przeszedł do wydziału (...) , na (...) jako ślusarz spawacz , gdzie wycinał rury w piecach kotłowych i spawał je oraz usuwał awarie kotłów.

( dowód: zeznania świadków: L. G. (1) – k. 35 oraz J. R. (1) – 36 akt sprawy oraz zeznania wnioskodawcy – k. 37 akt )

S. M. posiadał uprawnienia spawalnicze.

( dowód: książeczka spawacza – k. 13 akt sprawy )

Sąd Okręgowy Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

zważył, co następuje :

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie gdyż jest w pełni uzasadnione.

Zgodnie z art. 2 pkt 5 ustawy z 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych ( Dz.U. nr 237, poz. 1656 ze zm.), rekompensata oznacza odszkodowanie za utratę możliwości nabycia prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze dla osób, które nie nabędą prawa do emerytury pomostowej.

Zgodnie natomiast z art. 21 ustawy, rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma on okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Rekompensata nie przysługuje osobie, która nabyła prawo do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Celem rekompensaty, jak i emerytury pomostowej, jest łagodzenie skutków utraty możliwości przejścia na emeryturę przed osiągnięciem wieku emerytalnego przez pracowników urodzonych po 31 grudnia 1948r., zatrudnionych przy pracach w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

W przypadku rekompensaty realizacja tego celu polega na odpowiednim zwiększeniu podstawy wymiaru emerytury z FUS, do której osoba uprawniona nabyła prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Art. 2 pkt 5 i art. 21 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych formułują 2 zasadnicze przesłanki nabycia prawa do rekompensaty: 1) nienabycie prawa do emerytury pomostowej, 2) osiągnięcie okresu pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w rozumieniu ustawy o emeryturach i rentach z FUS wynoszącego co najmniej 15 lat. Przesłanka negatywna zawarta została w art. 21 ust. 2 ustawy pomostowej, tj. nabycie prawa do emerytury na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, obliczonej wg formuły zdefiniowanego świadczenia.

W świetle powyższego rekompensata przysługuje tym pracownikom, którzy osiągnęli co najmniej 15-letni okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 32 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale nie nabyli prawa do emerytury pomostowej z powodu nie uznania ich pracy za wykonywaną szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Przy czym, zgodnie z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy, o których mowa powyżej, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia lub w świadectwie pracy.

W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych, wnioskodawca może udowadniać okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego (por. wyrok SN z 2.02.1996 r., II URN 3/95).

Istota niniejszego sporu sprowadza się do pytania, czy w powyższych okresach ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w szczególnych warunkach wymienioną w załączniku A dziale XIV, poz. 12 punkt 1 rozporządzenia w sprawie wieku emerytalnego. Pod pozycją tą wymienione są zaś prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym .

Poza sporem jest, iż w przedmiotowej sprawie wnioskodawca dysponował świadectwem wykonywania prac w szczególnych warunkach wystawionym przez (...) potwierdzającym, że w okresie od 2 stycznia 1975 r. do 31 maja 1989 r. r. pracował jako ślusarz w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych w wydziałach spawalniczych, wykonując stale i w pełnym wymiarze czasu pracy prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodowrowym.

Nie mniej dysponowanie przez wnioskodawcę świadectwem pracy z dnia 19 sierpnia 1998 roku, potwierdzającym jego charakter pracy w szczególnych warunkach, nie wyklucza możliwości jego zakwestionowania przez organ rentowy.

Świadectwo pracy nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 KPC, nie korzysta zatem z domniemania prawdziwości i autentyczności, a li tylko dokumentem prywatnym i jako taki stanowi jedynie dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie w nim zawarte (art. 245 KPC). Świadectwo pracy samo przez się nie tworzy zatem praw podmiotowych, ani ich nie pozbawia.

Ponieważ organ rentowy zaprzeczał prawdziwości świadectwa wykonywania prac w szczególnych warunkach (spór dotyczył dokumentu prywatnego pochodzącego od innej osoby niż strona zaprzeczająca), ciężar wykazania prawdziwości tego dokumentu prywatnego w myśl art. 253 zd. 2 KPC spoczywał na wnioskodawcy jako osobie, która chce z tego dokumentu skorzystać.

Charakter wykonywanej przez wnioskodawcę pracy w spornym okresie na wydziale (...) Sąd Okręgowy ustalił na podstawie zeznań świadków L. G. i J. R., którzy potwierdzili, iż w okresie pracy na wydziale (...) pracowali razem z wnioskodawcą na tym samym wydziale , a zatem dysponują bezpośrednią i co za tym idzie szczegółową wiedzą co do codziennych obowiązków pracowniczych wnioskodawcy na tym wydziale w okresie od 2 stycznia 1975 r. do 31 maja 1989 r. Świadkowie Ci potwierdzili, iż wnioskodawca pracując na wydziale maszyn i urządzeń górniczych (...) cały czas pracował przy montażu urządzeń wyciągowych tj. skipów i klatek oraz urządzeń służących do przeróbki węgla tj. zwałowarki, odmulniki.

Do stałych obowiązków wnioskodawcy na tych wydziałach należało przecinanie blach, dopasowywanie i wyrównywanie elementów składowych, punktowe łączenie (szczepianie) składanych elementów stalowych przy pomocy spawarki elektrycznej tzw. spawanie wstępne, ich szlifowanie przy użyciu szlifierki pneumatycznej i palnika acetylenowo-tlenowego oraz nitowanie przy użyciu młota pneumatycznego. Prace te wykonywał on w pełnym wymiarze czasu pracy, do innych prac nie był kierowany.

Zeznania świadków Sąd uznał za spójne, logiczne i korespondujące z zeznaniami wnioskodawcy. Organ rentowy w toku postępowania nie przedstawił natomiast jakichkolwiek dowodów, które podważałyby wiarygodność złożonych zeznań.

Ma rację skarżący, iż okoliczność, że wnioskodawca na wydziale (...) pracował na stanowisku ślusarza, nie wyklucza uznania, że pracował on w szczególnych warunkach. O szczególnych warunkach pracy nie decyduje bowiem nazwa zajmowanego stanowiska pracy, ale faktycznie stale wykonywane obowiązki pracownicze. A te w świetle zeznań świadków, wnioskodawcy polegały na:

- przecinaniu blach, dopasowywaniu i wyrównywaniu elementów składowych palnikiem acetylenotlenowym,

- punktowym łączeniu (sczepianiu) składanych elementów stalowych przy pomocy spawarki elektrycznej tzw. spawanie wstępne,

- szlifowaniu i polerowaniu mechanicznym powierzchni montowanych elementów oraz szlifowanie połączeń spawalniczych przy pomocy szlifierki,

- nitowaniu przy użyciu młotów pneumatycznych oraz nawiercaniu otworów pod nitowanie wiertarkami pneumatycznymi.

Prace te były wykonywane w hali, w bezpośrednim sąsiedztwie stanowisk spawalniczych, gdzie występowało duże zapylenie, zadymienie i hałas, znacznie przekraczające dopuszczalne normy.

Prace w takim charakterze (spawalnicze oraz ślusarskie polegające na szlifowaniu i polerowaniu mechanicznym powierzchni metalowych oraz nitowaniu przy użyciu wiertarki pneumatycznej) były niewątpliwie pracami wykonywanymi w uciążliwych dla zdrowia warunkach i jako takie są wymienione w wykazie A będącego załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.), a mianowicie w:

- dziale XIV (prace różne) poz. 12 - prace polegające na wycinaniu (tzw. upalanie - dopalanie) gazowym i spawaniu elektrycznym (zgrzewanie punktowe składanych elementów stalowych - spawanie wstępne;

- dziale III (w hutnictwie i przemyśle metalowym) poz. 78 - prace polegające na szlifowaniu wyrobów metalowych;

- dział XIV (prace różne) poz. 18 - prace polegające na obsłudze urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych (praca przy obsłudze młota pneumatycznego);

W konkluzji należało uznać, iż mimo, że wnioskodawca w spornym okresie pracował formalnie na stanowisku ślusarza - jak przedstawia świadectwo pracy to charakter wykonywanej przez niego pracy w tym okresie polegał na wykonywaniu stale i w pełnym wymiarze czasu pracy przy wycinaniu i spawaniu elektrycznym, szlifowaniu i obsłudze młota pneumatycznego, co wynika z zeznań wnioskodawcy oraz świadków. Ponieważ wszystkie wykonywane przez wnioskodawcę prace, w ramach obowiązującego go ośmiogodzinnego czasu pracy, były pracami w szczególnych warunkach, należało uznać, że S. M. wykonując je, pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w warunkach szczególnych. Mimo zatem, że świadectwo pracy w szczególnych warunkach nie wskazywało precyzyjnie wszystkich prac wykonywanych przez wnioskodawcę, ograniczając się li tylko do prac przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, pomijając takie prace jak szlifowanie wyrobów metalowych czy prace przy użyciu narzędzi wibracyjnych, to nie zmienia to faktu, że ostatecznie odpowiada ono prawu, gdyż potwierdza, iż skarżący faktycznie wykonywał prace w szczególnych warunkach.

Reasumując Sąd Okręgowy uznał, iż wnioskodawca wykazał, że w okresie od 2 stycznia 1975 r. do 31 maja 1989 r. ( z przerwą na służbę wojskową) w okresie pracy na wydziale (...), będąc zatrudniony w (...) na stanowisku ślusarza, faktycznie wykonywał - stale i w pełnym wymiarze czasu pracy - prace zaliczone do prac w szczególnych warunkach, zgodnie z wykazem A będącym załącznikiem do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), wymienione w dziale XIV pod poz. 12 (prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym) dziale III pod poz. 78 (prace przy szlifowaniu lub ostrzeniu wyrobów i narzędzi metalowych oraz polerowaniu mechanicznym) oraz w dziale XIV poz. 18 (prace przy obsłudze urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych).

Warto w tym miejscu podkreślić, iż sprawy pracowników P. z wydziału (...) zatrudnionych na stanowiskach ślusarzy z zakresem obowiązków takich jak wnioskodawca były już rozstrzygane w przeszłości przez sądy ( vide : wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi - III AUa 328/15 ) i prace ślusarzy na tym wydziale były ostatecznie zaliczane do pracy w warunkach szczególnych.

W świetle powyższego, Sąd I instancji uznał, iż wnioskodawca udowodnił ponad 15 lat pracy w szczególnych warunkach, gdyż do tego wymiaru brakowało mu jedynie 4 lat i 10 miesięcy.

Badanie zatem okresu pracy w (...) na oddziale (...) okazało się zbędne, albowiem okres pracy na wydziale (...) był w ocenie Sądu Okręgowego wystarczający i łącznie z okresem niespornym przekracza on wymagane 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Mając zatem na uwadze powyższe ustalenia i rozważania uznać należy, że wnioskodawca spełnia warunki do przyznania mu rekompensaty. Tym samym Sąd na podstawie art. 477 .14 § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i orzekł zgodnie z żądaniem odwołania.

WYROK

UZASADNIENIE