UZASADNIENIE

wyroku z dnia 29 września 2021 r.

Powódka E. Z. pozwem z dnia 19 grudnia 2017 r. wniosła o zasądzenie solidarnie od pozwanych M. Z., (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. i J. P. (1) kwoty 300.000 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę, wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia
20 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty.

Na uzasadnienie powyższego żądania powódka podała, że jej ojciec P. Z. zgłosił się do kliniki J. P. (1) (...) Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej w związku
z urazem nogi i został skierowany przez lekarza M. Z. do leczenia operacyjnego. W dniu 21 lutego 2017 r. M. Z. przeprowadził u ojca powódki zabieg operacyjny artroskopii kolana prawego. W dniu 27 lutego 2017 r. P. Z. źle się czuł, dwa razy zasłabł z utratą przytomności, został zabrany do szpitala, gdzie rozpoznano u niego ostry zator tętnicy płucnej jako przyczynę wstrząsu kardiogennego i asystolii, w dniu 28 lutego 2017 r. zmarł. Jako przyczynę zgonu lekarze podali zator płucny. Zdaniem powódki, w związku z zabiegiem operacyjnym w pozwanej klinice u P. Z. zastosowano nieprawidłową profilaktykę przeciwzakrzepową, bowiem zastosowano jedynie enoksaparynę 40 mg, co było niewystarczające, gdyż u P. Z. występował szereg czynników ryzyka. Wobec tego pozwani ponoszą odpowiedzialność za śmierć P. Z. oraz zobowiązani są do zapłaty zadośćuczynienia za krzywdę doznaną przez powódkę na skutek śmierci ojca .

W piśmie procesowym z dnia 4 lipca 2018 r. powódka cofnęła pozew w części, co do kwoty 150.000 zł wraz z odsetkami za opóźnienie od tej kwoty liczonymi od dnia 20 czerwca 2017 r. do dnia zapłaty. Wobec tego Sąd postanowieniem z dnia 31 sierpnia 2018 r. umorzył postępowanie w części co do kwoty 150.000 złotych i odsetek ustawowych za opóźnienie od tej kwoty .

(...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W.
w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa.

W uzasadnieniu pozwany podniósł, że powódka zarówno na etapie postępowania likwidacyjnego, jak również na etapie postępowania sądowego, nie przedłożyła żadnej dokumentacji medycznej związanej z leczeniem P. Z., co czyni niemożliwym odniesienie się do stawianych przez powódkę zarzutów popełnienia przez lekarza błędu medycznego i przyjęcia winy za śmierć ojca powódki .

J. P. (1) w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa względem siebie
w całości.

Pozwany podniósł, że operacja wykonana w dniu 21 lutego 2017 r. przez M. Z. nie została przeprowadzona w ramach świadczenia usług medycznych przez J. P. (1) w ramach działalności kliniki (...), która tylko udostępniła swoje zasoby osobowo - rzeczowe na podstawie umowy ramowej o współpracę z dnia 3 stycznia 2011 r.
M. Z. nie był podporządkowany i nie podlegał kierownictwu J. P. (1) ani w zakresie metod leczenia, ani w zakresie organizacyjnym. M. Z. sam dobierał sobie pacjentów i sam ustalał z nimi własne wynagrodzenie. Wobec tego nie zostały spełnione przesłanki zastosowania art. 430 k.c. w zw. z art. 441 k.c. przewidujące solidarną odpowiedzialność lekarza i podmiotu leczniczego. Pozwany wskazał również, że nie jest winien zaniedbania poprzez niedochowanie zasad profilaktyki przeciwzakrzepowej.

M. Z. w odpowiedzi na pozew wniósł o oddalenie powództwa w całości.

Pozwany wskazał, że stosowana wobec P. Z. profilaktyka przeciwzakrzepowa była prawidłowa. Pacjent otrzymał heparynę (C.), w tym również lek ten został mu przepisany na okres rehabilitacji domowej. Wobec pacjenta zastosowano wczesną pionizację, zalecono ćwiczenia wymuszające pompę mięśniową stymulującą krążenie. Pacjenta przeszkolono również w zakresie posługiwania się ortezą i zalecono zestaw ćwiczeń. Żadne wyniki badań u P. Z. nie uzasadniały podjęcia dodatkowych działań przeciwzakrzepowych oprócz tych, które zostały wdrożone. Wobec tego nie występuje w niniejszej sprawie błąd lekarski na etapie diagnozy i leczenia, co skutkuje koniecznością oddalenia powództwa. Niezależnie od tego pozwany podniósł, że powódka nie udowodniła faktu powstania krzywdy w wyniku śmieci ojca ani jej wysokości

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 5 lutego 2017 r. P. Z. zgłosił do poradni chirurgii urazowo-ortopedycznej (...) z powodu dolegliwości bólowych kolana prawego, po urazie skrętnym prawego kolana doznanego podczas jazdy na łyżwach. Rozpoznano u niego uraz skrętny prawego kolana z podejrzeniem uszkodzenia więzadła pobocznego piszczelowego i więzadła krzyżowego przedniego. Staw kolanowy był nieco obrzęknięty, w RTG nie uwidoczniono zmian. Zalecono P. Z. unieruchomienie stawu kolanowego poprzez założenie ortezy, chłodzenie miejsca urazu, chodzenie za pomocą kul łokciowych bez obciążania kończyny, zastosowano profilaktykę przeciwzakrzepową poprzez podanie heparyny drobnocząsteczkowej w postaci leku C.
w dawce 40mg. Zalecono wykonanie rezonansu magnetycznego stawu kolanowego
i zgłoszenie się z jego wynikiem za 30 dni. P. Z. wykonał badanie rezonansu magnetycznego w dniu 15 lutego 2017 r., które ujawniło m.in. zerwanie więzadła krzyżowego przedniego, zerwanie więzadła pobocznego piszczelowego, cechy umiarkowanego obrzęku, stłuczenia rogu tylnej łąkotki przyśrodkowej, cechy niewielkiego naderwania bocznego brzuśca mięśnia brzuchatego łydki i pogrubienie / obrzęk błony maziowej niewielkiego stopnia (karta informacyjna leczenia ambulatoryjnego z (...) –
k. 214, opinia (...) Uniwersytetu Medycznego w L.
w sprawie postępowania medycznego wobec P. Z. sporządzona
w postępowaniu przygotowawczym Prokuratury Regionalnej w W. sygn. RP VII Ds. (...) – k. 510-526).

W dniu 21 lutego 2017 r. P. Z. zgłosił do prywatnej kliniki J. P. (1) – (...) Niepublicznego Zakładu Opieki Zdrowotnej w celu przeprowadzenia planowanego zabiegu operacyjnego artroskopii kolana prawego, po wcześniejszej konsultacji w dniu
20 lutego 2017 r. u lekarza ortopedy-traumataloga dr. n. med. M. Z., na którą przyniósł wynik rezonansu magnetycznego na płycie CD potwierdzający uraz kolana prawego. M. Z., który był lekarzem prowadzącym P. Z., specjalizował się w operacjach rekonstrukcji więzadeł, wykonywał takie zabiegi od 12 lat. P. Z. miał wówczas 44 lata, ważył 104 kg, jego wzrost wynosił 178 cm, był atletycznej budowy ciała z bardzo rozwiniętą tkanką mięśniową, ze względu na fakt, że
w przeszłości uprawiał judo, a w czasia zgłoszenie do kliniki był trenerem judo. Podczas wywiadu lekarskiego P. Z. negował leczenie choroby żylakowej, inne choroby
i problemy zdrowotne, przyjmowanie leków. Przed zabiegiem operacyjnym P. Z. rozmawiał z lekarzem anestezjologiem, wyraził zgodę na zabieg operacyjny w znieczuleniu ogólnym, ryzyko zostało określone na drugi stopień według skali (...) Towarzystwa Anestezjologii ((...)). Przed zabiegiem zaordynowano P. Z.: C. 40 mg, B. 1,5, K.. Wobec P. Z. wykonano morfologię krwi, która nie uwidoczniła odchyleń poziomu krwinek, płytek krwi. Wyniki badań glukozy były nieznacznie powyżej normy, ale taki wynik nie dyskwalifikował pacjenta do operacji, wynik ten nie miał też wpływu na leczenie przeciwzakrzepowe (ankieta przedoperacyjna – k. 170-172v., karta wywiadu lekarskiego – k. 173, karta badania przedmiotowego – k. 174-174v., okołooperacyjna karta kontrolna – k. 175, indywidualna karta zleceń lekarskich – k. 177-178, karta informacyjna leczenia szpitalnego – k. 179-179v, indywidualny plan opieki – k. 180-180v, zgoda na zabieg operacyjny – k. 181, protokół przekazania pacjenta – k. 276, indywidualna karta pielęgnowania pacjenta – k. 278-279, historia pielęgnowania – k. 280-283, sprawozdanie z badań laboratoryjnych – k. 284-285, zeznania świadka R. B. – k. 300v.-302, przesłuchanie pozwanego M. Z. – k. 319v-321).

W dniu 21 lutego 2017 r., między godziną 14:45 a 16:40, lekarz M. Z. wykonał u P. Z. zabieg operacyjny artroskopii stawu kolanowego z plastyką więzadeł krzyżowych i założeniem implantów mocujących. Operacja została przeprowadzona w znieczuleniu ogólnym i przy użyciu typowych leków anestezjologicznych. Zastosowano opaskę uciskową, która zahamowała dopływ krwi do kończyny. Operacja przebiegała bez powikłań i zakłóceń zarówno ze strony anestezjologicznej, jak i chirurgicznej. Sama artoskopia trwała 55 minut. Pacjent wybudził się o godzinie 16:45. Po operacji podano P. B. w 3 dawkach po 750 mg, C. 40 mg, P., P., T. i O.. Został założony opatrunek kompresyjny od stopy do uda, żeby nie było dużego obrzęku i przekrwienia. Kończyna uruchomiona została w ortezie
z możliwością ruchu w stawie kolanowym (karta badania przedmiotowego – k. 174-174v., okołooperacyjna karta kontrolna – k. 175, indywidualna karta zleceń lekarskich – k. 177-178, karta informacyjna leczenia szpitalnego – k. 179-179v, indywidualny plan opieki – k. 180-180v, protokół przekazania pacjenta – k. 276, zeznania świadka M. S. (1) –
k. 302, zeznania świadka R. B. – k. 300v.-302, przesłuchanie pozwanego M. Z. – k. 319v.-321).

Około 3,5 godziny po dokonanym zabiegu operacyjnym artroskopii kolana prawego, wdrożono u P. Z. pionizację oraz zaprezentowano instruktaż rehabilitacyjny. Pionizacja była przeprowadzana przez fizjoterapeutę. Fizjoterapeuta zademonstrował też P. Z. ćwiczenia do wykonania w domu. W dniu 22 lutego 2017 r., dzień po operacji, P. Z. nie zgłaszał żadnych dolegliwości, jego ruchy czynne były prawidłowe. Otrzymał zalecenia rehabilitacji pooperacyjnej i zaopatrzenia ortopedycznego. W stanie ogólnym i miejscowym dobrym został w dniu 22 lutego 2017 r. wypisany do domu z zaleceniem dalszego leczenia i rehabilitacji. Przy wypisie zalecono C. 40 mg przez 10 dni po jednej iniekcji podskórnie, O. 75 mg dwa razy po jednej tabletce, P. przez 30 dni po jednej tabletce (w razie bólu dwie tabletki co sześć godzin). P. Z. otrzymał także następujące zalecenia: ograniczenie obciążania operowanej kończyny do 50% masy ciała, chodzenie przy pomocy kul łokciowych maksymalnie do 3 godzin dziennie przez pierwsze 3 tygodnie po operacji, chłodzenie operowanego kolana co dwie godziny przez 15 minut, ortezę stawu kolanowego do spania i chodzenia, ćwiczenia izometryczne mięśnia czworogłowego, zmianę opatrunku co 2 dni we własnym zakresie, rehabilitację w trybie ambulatoryjnym. P. Z. został poinstruowany przez pielęgniarkę jak wykonywać samodzielnie zastrzyki, wyznaczono mu termin kontroli ambulatoryjnej i zdjęcie szwów
w kliniec (...) na dzień 2 marca 2017 r. (karta zabiegów fizjoterapeutycznych – k. 182, karta badania przedmiotowego – k. 174-174v., karta wypisowa – k. 176-176v,, karta informacyjna leczenia szpitalnego – k. 179-179v., historia choroby – k. 289, zeznania świadka H. K. – k. 302v.-303, przesłuchanie pozwanego M. Z. –
k. 319v.-321).

M. Z. jest lekarzem kontraktowym kliniki (...), prowadzonej przez J. P. (1). Z kliniką tą współpracuje na podstawie umowy ramowej o współpracy
z dnia 3 stycznia 2011 r., która przewiduje, że lekarz będzie wykorzystywał odpłatnie udostępnione przez (...) zasoby osobowo-rzeczowe (...), w szczególności personel, sale operacyjne, gabinety, sprzęt, aparaturę medyczną, leki i materiały opatrunkowe, w celu świadczenia usług medycznych wobec swoich pacjentów. W umowie postanowiono, że lekarz będzie świadczył usługi medyczne w imieniu własnym i na swoje ryzyko oraz że (...) nie ponosi odpowiedzialności wobec pacjentów lekarza za świadczenia medyczne wykonane wobec nich przez lekarza. P. Z. był indywidualnym pacjentem M. Z., wykonany zabieg operacyjny był odpłatny, a należność za zabieg pobrał
i rozliczył M. Z. (umowa ramowa o współpracy z 03.01.2011 r. – k. 153-155, przesłuchanie pozwanego M. Z. – k. 319v.-321, przesłuchanie pozwanego J. P. (1) – k. 321).

Przed zabiegiem operacyjnym P. Z. był osobą aktywną i sprawną fizycznie, biegał, trenował judo, co roku przechodził testy sprawnościowe jako żołnierz zawodowy, nie skarżył się na żadne dolegliwości zdrowotne, utykał tylko na jedną nogę
w związku z przedmiotowym urazem kolana. Po operacji P. Z. przebywał
w N. w domu swojej matki, wykonywał sobie samodzielnie zastrzyki, poruszał się po domu z wykorzystaniem kul (przesłuchanie powódki E. Z. – k. 318v.-319v.).

W dniu 27 lutego 2017 r. P. Z. poczuł się źle, wystąpiły u niego objawy nagłej duszności. Został przewieziony karetką do (...) Szpitala (...), gdzie o godzinie 23:42 został przyjęty na Oddział Anestezjologii i Intensywnej Terapii, wystąpiły u niego objawy kilkukrotnego zatrzymania krążenia, wstrząs kardiogenny oraz ostry zator tętnicy płucnej. Podjęte resuscytacje krążeniowo-oddechowe okazały się nieskuteczne i P. Z. zmarł w dniu 28 lutego 2017 r. o godzinie 00:40 (dokumentacja medyczna z (...) Szpitala (...) – k. 14 i 210-213, 217-240, karta zgonu – k. 15-17, odpis skrócony aktu zgonu P. Z. – k. 13,, dokumentacja medyczna – k. 217-235v).

Na podstawie dokonanego w dniu 2 marca 2017 r. badania autopsyjnego ustalono, że wstępną przyczyną śmierci P. Z. był zator tętnicy płucnej. Na podstawie sekcji zwłok stwierdzono u P. Z. świeży zator obu gałęzi tętnicy płucnej, silne przekrwienie i ogniskową martwicę krwotoczną oraz obrzęk płuc, drobne zawały obu nerek, stłuszczenie stref centralnych wątroby, odtłuszczenie mięśnia serca (protokół badania autopsyjnego – k. 237-238v, protokół sekcji mózgu – k. 240).

Zastosowane przez lekarza M. Z. wobec P. Z. leczenie operacyjne artroskopii kolana prawego było właściwe. Operacja, polegająca na pobraniu ścięgna mięśnia półścięgnistego oraz wykonania przy jego pomocy rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego, została przeprowadzona prawidłowo. Przebieg pooperacyjny był bez powikłań. Operacja artroskopii nie spowodowała zgonu P. Z. (opinia biegłego sądowego lekarza z zakresu ortopedii-traumatologii M. G. wraz z opinią uzupełniającą – k. 359-361, 405).

Ryzyko powstania żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej u P. Z. było niskie. Jednak wykonany zabieg artroskopowy, jak i konieczność unieruchomienia prawego kolana w ortezie, były wskazaniem do wdrożenia profilaktyki przeciwzakrzepowej. Wdrożenie profilaktyki przeciwzakrzepowej obniża możliwość pojawienia się zakrzepicy żylnej kończyny dolnej, jednakże nie jest równoznaczne z jej uniknięciem. Wśród metod postępowania w profilaktyce zakrzepicy, poza wczesnym uruchamianiem, wyróżnia się metody mechanicznie oraz postępowania farmakologiczne. Obie te metody zostały wdrożone
u P. Z.. Po zabiegu artroskopii z następczym założeniem ortezy kolanowej P. Z. powinien mieć wdrożoną profilaktykę przeciwzakrzepową na pełny okres założonej ortezy kolanowej oraz dodatkowo na okres 7-10 dni po jej zdjęciu. Ten dodatkowy okres profilaktyki przeciwzakrzepowej powinien być wdrożony jako stopniowe wycofywanie się z zastosowanej profilaktyki przeciwzakrzepowej. Pacjentom, u których wykonano zabieg artroskopowy trwający powyżej 60 minut w znieczuleniu ogólnym lub podpajęczynkówkowym zaleca się stosowanie profilaktyki farmakologicznej
z wykorzystaniem drobnocząsteczkowych pochodnych heparyny w dawkach rekomendowanych przez producenta. Według zaleceń producenta leku C., powinien być on zastosowany w przypadku zabiegu przeprowadzonego u P. Z. w dawce
20 mg raz dziennie. Zaordynowanie u P. Z. zwiększonej dawki C. 40 mg raz dziennie przez 7 do 10 dni nie było postępowaniem nieprawidłowym. Nie doszło do popełnienia błędu medycznego lub wadliwego postępowania w zakresie profilaktyki przeciwzakrzepowej w związku z zabiegiem artroskopii wykonanym u P. Z.. Profilaktyka przeciwzakrzepowa zmniejsza ryzyko powikłań, ale nie jest gwarancją braku takich powikłań. Bezpośrednia przyczyna zgonu P. Z., czyli masywny zator tętnicy płucnej, nie wynikała z prowadzonej profilaktyki żylnej choroby zatorowo-zakrzepowwej po operacji kolana (opinia biegłego sądowego lekarza z zakresu chirurgii
i chirurgii naczyniowej J. P. (2) wraz z opiniami uzupełniającymi – k. 439-445, 529-534, 566-568, opinia (...) Uniwersytetu Medycznego w L. w sprawie postępowania medycznego wobec P. Z. sporządzona w postępowaniu przygotowawczym Prokuratury Regionalnej w W. sygn. RP VII Ds. (...) – k. 510-526, Zasady profilaktyki żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej
w ortopedii i traumatologii narządu ruchu (...) Towarzystwa (...)
(...) – k. 161-169).

E. Z. jest córką zmarłego P. Z.. Rodzice powódki rozwiedli się gdy ta miała 10 lat. Powódka zamieszkała z matką, ale z ojcem miała z roku na rok coraz lepsze relacje. Mieli częsty kontakt telefoniczny, widywali się raz na jakiś czas. Powódka konsultowała z ojcem wybór zawodu, chciała pójść w ślady ojca i wybrała Szkołę Wojskową w D.. Powódka bardzo przeżyła stratę ojca. Rekrutacja na studia wojskowe trwające w okresie, kiedy zmarł ojciec powódki, utrzymywała powódkę w dobrej kondycji psychicznej, pozwoliła skupić się na tym, na czym zależało też jej ojcu – dostaniu się powódki na studia wojskowe (wykaz połączeń telefonicznych powódki – k. 55-77v., zeznania świadków: D. D. – k. 299v-300, M. S. (2) – k. 300-300v, B. S. – k. 318-318v., przesłuchanie powódki E. Z. – k. 318v.-319v.).

Pismem z dnia 30 maja 2017 r. pełnomocnik E. Z. skierowała do J. P. (1), prowadzącego działalność gospodarczą pod nazwą J. M. Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej, wezwanie do zapłaty kwoty 300.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną przez powódkę krzywdę na skutek śmierci P. Z., w terminie 14 dni. Wezwanie zostało doręczone w dniu 5 czerwca 2017 r.
W odpowiedzi J. P. (1) w piśmie z dnia 16 czerwca 2017 r. wskazał, że wszelkie roszczenia powinny być kierowane do M. Z., gdyż to z nim P. Z. zawarł umowę oraz opłacił koszty leczenia a (...) jedynie świadczył usługi najmu dla placówki medycznej praktyka lekarska dr n. med. M. Z. (wezwanie do zapłaty
z dnia 30.05.2017 r. – k. 25-29, potwierdzenie odbioru wezwania – k. 30, pismo J. P. (1) z dnia 16.06.2017 r. – k. 31).

Pismem z dnia 10 lipca 2017 r. pełnomocnik E. Z. wezwał M. Z. do zapłaty kwoty 300.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną przez powódkę krzywdę na skutek śmierci P. Z., w terminie 14 dni. Wezwanie to zostało doręczone w dniu 17 sierpnia 2017 r. (wezwanie do zapłaty z dnia 10.07.2017 r. –
k. 32-36, potwierdzenie odbioru wezwania – k. 37).

W okresie wykonywania zabiegu operacyjnego u P. Z. M. Z. posiadał ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej w (...) S.A. Po zgłoszeniu szkody przez E. Z. w związku ze śmiercią ojca, ubezpieczyciel pismem z dnia 17 października 2017 r. odmówił przyjęcia odpowiedzialności za przedmiotowe zdarzenie i wypłaty świadczenia z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczonego wskazując, że brak jest podstaw do przyjęcia odpowiedzialności deliktowej ubezpieczonego (pismo (...) S.A. z dnia 17.10.2017 r. – k. 86-87).

Postanowieniem z dnia 30 lipca 2018 r. Prokuratura Regionalna w W. umorzyła śledztwo w sprawie:

1. narażenia P. Z. w okresie od 21 do 22 lutego 2017 r. w L. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia, poprzez niewłaściwe sprawowanie opieki medycznej nad nim przez lekarza Kliniki (...) w L. przy ulicy (...), co doprowadziło do nieumyślnego spowodowania śmierci ww. w dniu 28 lutego 2017 r. w Szpitalu (...) w W., to jest
o przestępstwo z art. 160 § 1 i 2 k.k. w zbiegu z art. 155 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. wobec braku znamion czynu zabronionego,

2. poświadczenia nieprawdy w dniu 21 lutego 2017 r. w L. przez osobę uprawnioną do wystawienia dokumentów w Klinice (...), co do okoliczności mającej znaczenie prawne, poprzez wpisanie niezgodnej z rzeczywistą godziny przyjęcia P. Z. do tej Kliniki w dniu 21 lutego 2017 r.. tj. o czyn z art. 271 § 1 k.k. na podstawie art. 17 § 1 pkt 2 k.p.k. z uwagi na to, że czyn nie zawiera znamion czynu zabronionego (postanowienie o umorzeniu wraz z uzasadnieniem wydane w sprawie o sygn. RP VII Ds. (...) – k. 341-349).

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny na podstawie powołanych wyżej dowodów.

Sąd uznał za wiarygodne obiektywne dowody z dokumentów stanowiących materiał dowodowy sprawy, które nie budziły wątpliwości co do ich autentyczności i zgodności stwierdzonych nimi faktów z rzeczywistym stanem rzeczy.

Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków R. B., M. S. (1)
i H. K., a także zeznania pozwanego M. Z. w charakterze strony postepowania, w których osoby te przekazały informacje (o różnym stopniu szczegółowości) dotyczące okoliczności przeprowadzenia przedmiotowego zabiegu operacyjnego u P. Z.. Zeznania tych osób korespondowały wzajemnie ze sobą i z dowodami z dokumentów, składając się na spójną i logiczną całość.

Sąd nie dokonał ustaleń faktycznych we wskazanym wyżej zakresie na podstawie zeznań świadka A. R., która nie była w stanie sobie przypomnieć P. Z. ani żadnych szczegółów jego leczenia w klinice (...).

Sąd dał wiarę zeznaniom świadków B. S., D. D.
i M. S. (2) oraz zeznaniom powódki E. Z. złożonych
w charakterze strony postępowania, które przedstawiały relacje łączące powódkę z ojcem, bowiem zeznania te były spójne i wzajemnie zgodne, zatem brak było podstaw do kwestionowania ich wiarygodności.

Nie budziły też wątpliwości zeznania pozwanego J. P. (1), który przedstawił zasady, na jakich pozwany M. Z. współpracował z kliniką (...) przy korzystaniu z zasobów kliniki oraz wskazał na samodzielność i brak podporządkowania M. Z. podczas zabiegów medycznych podejmowanych w stosunku do jego pacjentów. Zeznania ta korespondowały bowiem z dowodem z dokumentu w postaci umowy ramowej o współpracy z dnia 3 stycznia 2011 r. zawartej przez J. P. (1) z M. Z..

Sąd uznał za w pełni wiarygodną opinię biegłego sądowego lekarza z zakresu chirurgii i chirurgii naczyniowej J. P. (2). Biegły sporządził opinię w sposób charakterystyczny dla tego rodzaju dokumentów, z odwołaniem do dokumentacji medycznej dotyczącej P. Z., stanowiącej materiał dowodowy sprawy, swojego doświadczenia i fachowej wiedzy medycznej, a także w sposób przekonujący uzasadnił swoje wnioski, że zastosowane leczenie w związku z zabiegiem operacyjnym u P. Z. było prawidłowe, że właściwa była zastosowana profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej oraz że nie miał miejsce żaden błąd personelu medycznego
w procesie leczenia P. Z.. Opinia biegłego jest rzetelna, kompletna, udzielająca jednoznacznych odpowiedzi na pytania postawione biegłemu. W tej sytuacji nie było żadnych wątpliwości co do wiedzy i fachowości autora opinii, a sama opinia nie budziła zastrzeżeń z punktu widzenia zasad logiki czy zasad prawidłowego rozumowania i mogła być podstawą ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Sąd uznał również za stanowiącą w pełni wartościowy materiał dowodowy opinię biegłego sądowego lekarza ortopedy-traumatologa M. G.. Biegły ten również w sposób przekonujący uzasadnił wnioski opinii, co do prawidłowości przeprowadzonego zabiegu operacyjnego artroskopii stawu kolanowego u P. Z.. Wywody biegłego są spójne i logiczne, nie zawierają wewnętrznych sprzeczności, co pozwala uznać opinię za rzetelną i wiarygodną.

Wnioski opinii obydwu biegłych korespondowały ze sobą i pozwalały na ustalenie, że leczenie operacyjne zastosowane wobec P. Z. było prawidłowe, zastosowana profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej była właściwa, nie występowały żadne błędy po stronie lekarza.

Sąd zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 446 § 4 k.c. w zw. z art. 446 § 1 k.c., jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Zadośćuczynienie przewidziane w art. 446 § 4 k.c. pełni funkcję kompensacyjną i powinno wynagradzać osobie pokrzywdzonej cierpienia, utratę radości życia oraz ułatwiać przezwyciężanie ujemnych przeżyć psychicznych związanych z utratą osoby bliskiej.

W rozpatrywanej sprawie, kwestię odpowiedzialności pozwanych J. P. (1)
i M. Z. wobec powódki za następstwa śmierci jej ojca P. Z., w tym za zapłatę zadośćuczynienia, o którym mowa w przywołanym wyżej art. 446 § 4 k.c., oceniać należy na gruncie ogólnego przepisu art. 415 k.c. określającego przesłanki odpowiedzialności z tytułu czynu niedozwolonego. W myśl tego przepisu, kto
z winy swej wyrządził szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia. Przesłankami odpowiedzialności deliktowej są zatem: powstanie szkody, zdarzenie, z którym ustawa łączy obowiązek odszkodowawczy oznaczonego podmiotu (czyn niedozwolony) oraz związek przyczynowy między owym zdarzeniem a szkodą. Przepis ten statuuje zasadę winy jako naczelną zasadę odpowiedzialności odszkodowawczej.

Z kolei ewentualna odpowiedzialności pozwanego (...) S.A. wynika z łączącej go z pozwanym M. Z. umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej i warunkowa jest możliwością przypisania odpowiedzialności ubezpieczonemu lekarzowi. Zgodnie z art. 822 § 1 k.c. przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Świadczenie ubezpieczyciela polega w szczególności na zapłacie określonego odszkodowania za szkodę powstałą wskutek przewidzianego w umowie wypadku.

Zawiniony czyn sprawcy, pociągający za sobą odpowiedzialność cywilną, musi wykazywać znamiona niewłaściwości postępowania zarówno od strony przedmiotowej, co określa się mianem bezprawności czynu, jak i od strony podmiotowej, co określa się jako winę w znaczeniu subiektywnym. Bezprawność – jako przedmiotowa cecha sprawcy czynu – jest ujmowana jako sprzeczność z obowiązującym porządkiem prawnym, przez który rozumie się nakazy i zakazy wynikające nie tylko z norm prawnych, lecz także wynikające z norm moralnych i obyczajowych określanych jako „zasady współżycia społecznego” lub „dobre obyczaje”. Bezprawność zaniechania następuje wówczas, gdy istniał nakaz działania, zakaz zaniechania, czy też zakaz sprowadzenia skutku, jaki przez zaniechanie może nastąpić. ( por. Gerard Bieniek, w: Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, tom 2, Warszawa 2005, s. 235-236; orz. SN z dnia 19.07.2003 r., V CKN 1681/00, LEX nr 121742). Wina w znaczeniu subiektywnym odnosi się natomiast do sfery zjawisk psychicznych człowieka i rozumie się ją jako naganną decyzję odnoszącą się do podjętego przez niego bezprawnego czynu, z tym że w przypadku osób prawnych kwalifikacja ta odnosić będzie się do członków organu uprawnionego do reprezentacji osoby prawnej. Zatem na gruncie prawa cywilnego winę można przypisać podmiotowi prawa, kiedy istnieją podstawy do negatywnej oceny jego zachowania zarówno z punktu widzenia obiektywnego, jak i subiektywnego – tzw. zarzucalność postępowania ( tak SN w orz. z dnia 26.09.2003 r., IV CK 32/02, LEX nr 146462).

W dziedzinie odpowiedzialności cywilnej za wyrządzoną szkodę szczególnie istotne jest zagadnienie miernika staranności, gdyż zgodnie z art. 355 § 1 k.c. dłużnik jest zobowiązany do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność). W myśl art. 355 § 2 k.c. należytą staranność dłużnika w zakresie prowadzonej przez niego działalności gospodarczej określa się przy uwzględnieniu zawodowego charakteru tej działalności. Model starannego działania kształtowany jest przez przepisy prawa, zasady współżycia społecznego, zwyczaje, zasady wykonywania zawodu, itp. Wzorzec należytej staranności ma przy tym charakter obiektywny oraz abstrakcyjny.
W praktyce jego zastosowanie polega na wyznaczeniu stosownego modelu, ustalającego optymalny w danych warunkach sposób postępowania, odpowiednio skonkretyzowanego
i aprobowanego społecznie, a następnie na porównaniu zachowania danego podmiotu z tak określonym wzorcem. O tym, czy na tle konkretnych okoliczności można danej osobie postawić zarzut braku należytej staranności w dopełnieniu obowiązków decyduje jednak nie tylko niezgodność jej postępowania z wyznaczonym modelem, lecz także empirycznie uwarunkowana możliwość oraz powinność przewidywania odpowiednich następstw zachowania. Miernik postępowania odnoszący się do miary należytej staranności nie powinien być formułowany na poziomie obowiązków niedających się wyegzekwować, oderwanych od doświadczeń oraz uwzględniających reguły zawodowe i konkretne okoliczności a także – jak tego wymaga art. 355 § 2 k.c. – typ stosunków ( tak również SN
w orz. z dnia 08.07.1998r., III CKN 574/97, Legalis). W przypadku staranności lekarzy
i innego personelu placówek medycznych poziom wymagań w sferze diagnozy i terapii musi wyznaczać stan wiedzy medycznej, który należy pojmować szeroko. Obejmuje on nie tylko metody leczenia, ale również stosowanie leków i wyposażenie medyczne placówek zdrowia ( tak SN w orz. z dnia 28.10.1983 r., II CR 358/83, LEX nr 1286409).

Wobec tego, gdy przedmiotem oceny jest przeprowadzenie jakiejś procedury medycznej, za bezprawne należy uznać dokonanie jej niezgodnie ze sztuką lekarską, bez zachowania najwyższej staranności wymaganej od profesjonalistów w zakresie medycyny. Do obowiązków lekarzy oraz personelu medycznego należy podjęcie takiego sposobu postępowania (leczenia), które gwarantować powinno, przy zachowaniu aktualnego stanu wiedzy i zasad staranności, przewidywalny efekt w postaci wyleczenia, a przede wszystkim nienarażanie pacjentów na pogorszenie stanu zdrowia ( por. orz. SN z 10.02.2010 r., V CSK 287/09, LEX nr 786561). Za wadliwe i bezprawne należy uznać także stosowanie metod
i środków starych, nie rokujących (czy gorzej rokujących) skuteczności, jeśli są one powszechnie zastępowane innymi metodami leczenia ( tak SN w orz. z 01.12.1998 r., III CKN 741/98, LEX nr 35751). Jeżeli więc działanie personelu medycznego w danym przypadku było prawidłowe i zgodne ze sztuką lekarską, to ani ten personel, ani zatrudniający go szpital nie ponoszą odpowiedzialności odszkodowawczej za powikłania wynikłe z zabiegu, choćby istniał związek przyczynowo-skutkowy pomiędzy zachowaniem personelu a wystąpieniem powikłań. Szczególnie w dziedzinie medycyny nawet zachowanie najwyższej staranności nie wykluczy nigdy ze stuprocentową pewnością wystąpienia pewnych negatywnych skutków zabiegu, wynikających już z samej ingerencji w organizm człowieka czy też indywidualnych cech organizmu.

Na gruncie powyższych reguł, w rozpatrywanej sprawie nie istnieją podstawy do przypisania pozwanemu M. Z. – lekarzowi, który wykonywał zabieg operacyjny u P. Z. – bezprawności postępowania w opisanym wyżej znaczeniu, a w konsekwencji i odpowiedzialności cywilnej względem powódki w związku ze śmiercią jej ojca. Z materiału dowodowego sprawy nie wynikało bowiem, by pozwany
w związku z zastosowanym wobec P. Z. zabiegiem operacyjnym nie dochował należytej staranności, postąpił w sposób sprzeczny z aktualną wiedzą medyczną czy zasadami sztuki lekarskiej. Przeciwnie, przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe, a zwłaszcza wydane opinie przez biegłych lekarzy z dziedziny chirurgii i chirurgii naczyniowej oraz ortopedii-traumatologii, a także sporządzona w karnym postępowaniu przygotowawczym i złożona do akt niniejszej sprawy opinia (...) Uniwersytetu Medycznego w L., wskazują, że wszelkie czynności podejmowane przez M. Z. przy przeprowadzonym u P. Z. zabiegu operacyjnym arstoskopii stawu kolanowego były prawidłowe. Zgodna z aktualną wiedzę medyczną była też zastosowana u pacjenta w związku z tym zabiegiem profilaktyka żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej. Działania lekarza zatem na żadnym etapie leczenia nie nosiły znamion błędu medycznego. Brak było wobec tego podstaw do stwierdzenia, by zachodził związek przyczynowy pomiędzy śmiercią P. Z. a działaniem bądź zaniechaniem lekarza, które mogłyby być zakwalifikowane jako błąd medyczny.

W szczególności przeprowadzone postępowanie dowodowe nie potwierdziło zarzutów powódki co do niewłaściwości zastosowanej u P. Z. profilaktyki przeciwzakrzepowej. Zwrócić należy w tym zakresie uwagę na akcentowaną przez biegłych sądowych okoliczność, że profilaktyka taka obniża możliwość pojawienia się zakrzepicy żylnej kończyny dolnej, jednakże nie daje gwarancji jej uniknięcia. Powikłanie takie zdarza się nawet przy zachowanych standardach leczenia i profilaktyki przeciwzakrzepowej.
W sprawie niniejszej, poza podaniem pacjentowi leku C. w placówce medycznej bezpośrednio po zabiegu operacyjnym, istotne było kontynuowanie profilaktyki przeciwzakrzepowej zleconej do samodzielnego stosowania przez pacjenta w domu. Zdecydowana większość zaleconej dawki leku C. miała zostać przyjęta przez P. Z. właśnie w warunkach domowych, po wypisaniu z placówki medycznej. Pacjent przed wypisem został również poinstruowany przez fizjoterapeutę o ćwiczeniach, które powinien samodzielnie wykonywać w domu. P. Z. otrzymał przy wypisie szereg zaleceń, co do których można jedynie domniemywać, że były prze niego stosowane,
a które stanowiły istotne elementy profilaktyki przeciwzakrzepowej. Skoro zastosowana przez lekarza w przypadku P. Z. profilaktyka przeciwzakrzepowa była odpowiednia i zakładając, że P. Z. stosował się do zaleceń, to jego śmieć po zabiegu operacyjnym należy potraktować jako niepozostającą w związku z tym zabiegiem lub jako stanowiącą powikłanie, niemożliwe do przewidzenia i zapobieżenia, za które nie można przypisać odpowiedzialności lekarzowi. W rezultacie nie odpowiada też cywilnie pozwany zakład ubezpieczeń, który objął ochroną ubezpieczeniową odpowiedzialność cywilną M. Z..

Niezależnie od tego, odpowiedzialność pozwanego J. P. (1) jest wyłączona również z tej przyczyny, że M. Z. wykonywał czynności medyczne wobec P. Z. na własny rachunek. Nie podlegał on kierownictwu J. P. (1), lecz działał samodzielnie, korzystając tylko z zasobów kliniki (...) na podstawie zawartej umowy. Nie wchodzi tu więc w rachubę odpowiedzialność J. P. (1) jako zwierzchnika M. Z. na podstawie art. 430 k.c.

Z tych wszystkich przyczyn powództwo podlegało w oddaleniu w całości, o czym Sąd orzekł w pkt. I sentencji wyroku na podstawie powołanych przepisów.

Orzekając o kosztach postępowania w pkt. II i III sentencji wyroku Sąd zastosował regułę odpowiedzialności za wynik sprawy, wyrażoną w art. 98 § 1 k.p.c. Powódka, jako przegrywająca sprawę, obowiązana jest zwrócić pozwanym koszty postępowania niezbędne do celowej obrony. W ocenie Sądu, brak było podstaw do odstąpienia od obciążania powódki kosztami postępowania na podstawie art. 102 k.p.c. (powódka o to też nie wnosiła) Zgodnie
z tym przepisem, w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Do okoliczności takich należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i leżące na zewnątrz procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego i sytuacji życiowej strony.
Z materiału dowodowy sprawy wynika, że powódka jest studentką, jednakże otrzymuje rentę rodzinną w znacznej wysokości (ok. 4.500 zł), jest właścicielką lokalu mieszkalnego, posiada oszczędności w kwocie 70.000 zł (co wynika wprost z oświadczenia majątkowego – k. 10-12). Trudno zatem uznać powódkę za osobę, której stan majątkowy uniemożliwia poniesienie kosztów procesu. (...) S.A. zrezygnował ostatecznie z żądania kosztów procesu od powódki. Wobec tego należało zasądzić od powódki na rzecz pozwanych M. Z. i J. P. (1) tytułem zwrotu kosztów postępowania kwoty po 5.417 zł, na co składają się w przypadku obydwu pozwanych opłata skarbowa od pełnomocnictwa procesowego w wysokości 17 zł i wynagrodzenie pełnomocnika procesowego w wysokości 5.400 zł, ustalone na podstawie § 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za radców prawnych (tekst jedn.: Dz.U. z 2018 r., poz. 265) – w przypadku pozwanego J. P. (1), i na podstawie
§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (Dz.U. z 2015 r., poz. 1800, ze zm.) – w przypadku pozwanego M. Z..

Nieuiszczone koszty sądowe Sąd w pkt. IV przejął na rachunek Skarbu Państwa na podstawie art. 113 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst. jedn.: Dz.U. z 2020 r., poz. 755), ze względu na charakter roszczenia objętego pozwem.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE