UZASADNIENIE

W dniu 10 lutego 2020 r. T. P. złożył za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W., odwołanie od decyzji z dnia 9 stycznia 2020 r., znak: (...), odmawiającej mu prawa do wcześniejszej emerytury i wniósł o jej zmianę poprzez przyznanie prawa do świadczenia.

W uzasadnieniu odwołania ubezpieczony wskazał, że legitymuje się wymaganym 15 - letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych. Organ rentowy niesłusznie pominął bowiem okres jego pracy od dnia 1 stycznia 1979 r. do dnia 31 grudnia 1990 r. w Warsztatach(...) W., gdzie był zatrudniony i wykonywał pracę w warunkach szkodliwych i uciążliwych dla zdrowia, co zostało udokumentowane w przedłożonym świadectwie pracy. Dodał również, że przez cały okres powyższego zatrudnienia otrzymywał dodatek za pracę w warunkach szczególnych, co potwierdza charakter realizowanych przez niego czynności na stanowisku kierowcy pojazdów ciężarowych o ładowności powyżej 3,5 tony. Nadmienił, że organ rentowy odmówił mu prawa do świadczenia wskazując, że wystawione przez Jednostkę Wojskową nr (...) świadectwo pracy nie zawiera dokładnego stanowiska pracy i punktu ściśle według powołanego zarządzenia nr 48 Ministra Obrony Narodowej z 12 września 1983 r. Wyjaśnił, że Archiwum Wojskowe, do którego zwracał się o nadesłanie stosownej dokumentacji pracowniczej, przechowuje w swoich zasobach materiały archiwalne i wydaje na ich podstawie uwierzytelnione kserokopie, odpisy, wypisy i zaświadczenia, ale nie ingeruje i nie interpretuje ich treści. Tym samym nie ma on możliwości dokonania sprostowania wystawionego dokumentu. Jednocześnie w sytuacji kwestionowania przez organ rentowy faktu, że jego praca wykonywana w ramach zatrudnienia w latach 1979-1990, była pracą wykonywaną w szczególnych warunkach, odwołujący wniósł o dopuszczenie i przeprowadzenie dowodu z zeznań zawnioskowanych przez niego świadków, ewentualnie też o powołanie biegłego sądowego z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy. W końcowej części odwołania, ubezpieczony zwrócił się o zmianę zaskarżonej decyzji wskazując, że spełnia wszystkie warunki przewidziane w ustawie do uzyskania prawa do wcześniejszej emerytury (odwołanie z dnia 10 lutego 2020 r. k. 3-4 a.s.).

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniósł o oddalenie odwołania na podstawie art. 477^{(
14)} § 1 k.p.c. W uzasadnieniu odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podniósł, że ubezpieczony na dzień 1 stycznia 1999 r. nie spełnił przesłanki, co najmniej 15-letniego okresu pracy w warunkach szczególnych. Zaznaczył, że zgodnie z § 1 ust. 2 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., nr 8, poz. 43 ze zm.), właściwi ministrowie, kierownicy urzędów centralnych oraz centralne związki spółdzielcze w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalają w podległych nadzorowanych zakładach pracy stanowiska pracy, na których są wykonywane prace w warunkach szczególnych, wymienione w wykazach A i B. Wykazy te muszą być zgodne z wykazami, stanowiącymi załącznik do Rozporządzenia. Organ rentowy dodał, że ubezpieczony nie udowodnił żadnego okresu pracy w szczególnych warunkach. Za okres zatrudnienia od 1 stycznia 1979 r. do 31 grudnia 1990 r. w Warsztatach (...) w W. na stanowisku kierowcy T. P. nie przedłożył bowiem świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Z kolei za okres od dnia 1 stycznia 1991 r. do dnia 31 marca 1996 r. pracodawca wystawił odwołującemu ww. dokument, jednak nie spełnia on wymogów formalnych, tj. nie zawiera dokładnego stanowiska pracy oraz punktu ściśle według zarządzenia nr 48 Ministra Obrony Narodowej z dnia 12 września 1983 r. Wobec powyższego, organ rentowy zaskarżoną decyzją z 9 stycznia 2020 r., nr: (...), odmówił T. P. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym i uznał, że odwołanie od ww. decyzji, jako bezzasadne powinno podlegać oddaleniu (odpowiedź na odwołanie z dnia 6 marca 2020 r. k. 5-6 a.s.).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

T. P., urodzony (...), w 1975 r. ukończył (...) Szkołę Zawodową w zawodzie kierowca-mechanik. W okresie od dnia 31 sierpnia 1971 r. do dnia 28 kwietnia 1977 r., a następnie w okresie od dnia 1 października 1977 r. do dnia 1 września 1977 r. ubezpieczony pracował na stanowisku kierowcy w (...) Zakładach (...) w W. oraz w Przedsiębiorstwie (...). W dniu 7 października 1977 r. ubezpieczony złożył podanie o pracę do Dowódcy Jednostki Wojskowej nr (...) W.K.U. W. i został przyjęty na stanowisko kierowcy samochodu ciężarowego za wynagrodzeniem w wysokości 8,40 zł za godzinę pracy plus 15% premii uznaniowej oraz 2,00 zł dodatku za godzinę za rodzaj prowadzonego pojazdu. W dniu 12 kwietnia 1976 r. ubezpieczony po zdaniu egzaminu uzyskał pozwolenie na prowadzenie pojazdów mechanicznych kategorii „ABC” wydane przez Urząd Dzielnicowy W. w W. (ankieta personalna k. 1, podanie o przyjęcie do pracy k. 2, wniosek komisji kwalifikacyjnej k. 3, wyciąg z dnia 12 kwietnia 1976 r. k. 4 akt osobowych).

W okresie od dnia 1 stycznia 1979 r. do dnia 31 grudnia 1990 r. T. P. był zatrudniony w Warsztatach (...) w W. na stanowisku kierowcy za wynagrodzeniem ustalonym według dziesiątej kategorii zaszeregowania, w wysokości 4.100 zł plus premia regulaminowa i 13% dodatku za wysługę lat pracy, a także 2.400 zł dodatku za szczególne właściwości pracy i 5.500 zł podwyższonego dodatku za szczególne właściwości pracy. W tym okresie zatrudnienia, odwołujący obsługiwał wyłącznie pojazdy ciężarowe powyżej 3,5 tony marki S. (...) oraz S. (...). Ponadto zajmował się również zabezpieczeniem przewożonych łączników w transporcie z dyspozycji (...) na podstawie wydawanych rozkazów wewnętrznych przez kierowników Jednostki. Ubezpieczony zajmował się przewozem mas budowlanych i wywozem odpadów na wysypiska śmieci. Wskazane obowiązki ubezpieczony wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu, tj. co najmniej przez 8 godzin dziennie, za co otrzymywał uposażenie wraz z dodatkiem za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Zdarzało się także, że ubezpieczony pracował powyżej obowiązującego go wymiaru czasu pracy oraz w soboty w zależności od liczby zadań do wykonania. W tym samym okresie czasu, wraz z ubezpieczonym na stanowiskach kierowców samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony zatrudnieni byli K. W., W. O. i L. C.. W dniu 17 stycznia 1991 r. ww. pracodawca wystawił ubezpieczonemu świadectwo pracy, w którym wskazał, że w okresie od dnia 1 stycznia 1979 r. do dnia 31 grudnia 1990 r. był on zatrudniony na stanowisku kierowcy, a stosunek pracy wygasł w związku z przeniesieniem służbowym do JW (...). Powyższy dokument nie został opatrzony stosowną adnotacją o wykonywaniu pracy w szczególnych warunkach bądź w szczególnym charakterze (zeznania świadka K. W. k. 38-40, zeznania świadka W. O. k. 49-51, zeznania świadka L. C. k. 53-55, zeznania odwołującego k. 123-124 a.s., rozkazy wewnętrzne k. 6-14, świadectwo pracy z dnia 17 stycznia 1991 r. k 17 tom II a.r., dokumentacja załączona do akt osobowych odwołującego).

W okresie od dnia 1 stycznia 1991 r. do dnia 31 marca 1996 r. ubezpieczony pracował w Jednostce Wojskowej nr (...) w W. na analogicznym stanowisku pracy kierowcy samochodu ciężarowego. W tym okresie czasu otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 2,11 zł za godzinę pracy ustalone według dziesiątej kategorii zaszeregowania plus premia do 30% wynagrodzenia zasadniczego, dodatek za wysługę lat 20% i dodatek za szczególne właściwości pracy w wymiarze 0,20-0,55 zł. W związku z przeniesieniem służbowym, ubezpieczony obsługiwał nadal ten sam pojazd ciężarowy marki S.. Stosunek pracy został rozwiązany na mocy porozumienia stron. Pracodawca wystawił ubezpieczonemu świadectwo wykonywania pracy w warunkach szczególnych, w którym zaświadczył, że w okresie od dnia 1 stycznia 1991 r. do dnia 31 marca 1996 r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego, która to praca jest wymieniona w Wykazie A, Dziale VIII pkt 2, stanowiącym załącznik do zarządzenia Ministra Obrony Narodowej MON nr 48 z dnia 12 września 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w warunkach szczególnych w jednostkach organizacyjnych resortu obrony narodowej (świadectwo pracy k. 15-15v, świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach k. 16-16v a.r., zeznania odwołującego k. 123-124 a.s.).

W dniu 23 grudnia 2019 r. ubezpieczony złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. wniosek o wcześniejszą emeryturę wraz z informacją dotyczącą okresów składkowych i nieskładkowych (wniosek wraz z załącznikiem, k. 1-4 a.r.).

Na podstawie dowodów uzyskanych w wyniku przeprowadzonego postępowania wyjaśniającego organ rentowy przyjął za udowodnione na dzień 1 stycznia 1999r.: okresy składkowe w wymiarze 26 lat, 2 miesięcy i 25 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 13 dni tj. staż sumaryczny w wymiarze 26 lat, 3 miesięcy i 8 dni (karta przebiegu zatrudnienia, k. 20 a.r.). Jednocześnie Zakład ustalił, że ubezpieczony nie spełnił warunków wynikających z art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 291 ze zm.) w zw. z § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r., Nr 8, poz. 43 ze zm.), ponieważ na dzień 1 stycznia 1999 r. nie udowodnił okresu, co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych, wykonywanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Organ rentowy wskazał, że za okres zatrudnienia od dnia 1 stycznia 1979 r. do dnia 31 grudnia 1990 r. w Warsztatach (...) w W. na stanowisku kierowcy ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Z kolei za okres od dnia 1 stycznia 1991 r. do dnia 31 marca 1996 r. pracodawca wystawił odwołującemu ww. dokument, jednak nie spełnia on wymogów formalnych, tj. nie zawiera dokładnego stanowiska pracy oraz punktu ściśle według zarządzenia nr 48 Ministra Obrony Narodowej z dnia 12 września 1983 r. W związku z tym, decyzją z dnia 9 stycznia 2020 r., znak: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. odmówił T. P. prawa do emerytury ( decyzja ZUS z dnia 9 stycznia 2020 r., znak: (...) k. 21 tom II a.r.). T. P. odwołał się od powyższej decyzji (odwołanie z dnia 10 lutego 2020 r. k. 3-4 a.s.).

Wskazany stan faktyczny Sąd Okręgowy ustalił na podstawie powołanych dowodów z dokumentów znajdujących się w aktach sprawy, w tym w aktach osobowych i rentowych T. P., jak również w oparciu o zeznania ubezpieczonego ( k. 123-124 a.s.) oraz pisemne zeznania świadków: K. W. (k. 38-40 a.s.), W. O. (k. 49-51 a.s.) i L. C. (k. 53-55 a.s.).

Zeznania strony i świadków zostały ocenione jako wiarygodne, ponieważ były spójne
i wzajemnie się uzupełniały. Świadkowie przez cały czas pracowali w tym samym miejscu, co odwołujący, tj. w Warsztatach(...) w W. na analogicznych stanowiskach pracy kierowców samochodów ciężarowych powyżej 3,5 tony, a zatem znali jego pracę i wiedzieli, czym ubezpieczony się zajmował. Dodatkowo zeznania pozostawały zgodne z dowodami z dokumentów znajdującymi się w aktach osobowych, a zatem należało dać im wiarę.

Dowody z dokumentów, w szczególności znajdujące się w aktach osobowych oraz przedstawione przez ubezpieczonego wraz z wnioskiem o emeryturę, Sąd ocenił jako wiarygodne, gdyż były one zgodne z osobowymi źródłami dowodowymi i tworzyły spójny obraz zatrudnienia T. P.. Co istotne, strony, w tym organ rentowy, nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z tych dokumentów, należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych w niniejszej sprawie.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie T. P. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 9 stycznia 2020 r., znak: (...), jako zasadne zasługiwało na uwzględnienie.

Przepis art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 748) wskazuje, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1. okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymagany w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury
w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2. okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do Otwartego Funduszu Emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w Otwartym Funduszu Emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przy określaniu prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze,
o których mowa w powołanym art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r., nie ma żadnej swobody. Prace te ściśle i jasno zostały określone w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983r., Nr 8, poz. 43) – zwanym dalej Rozporządzeniem w sprawie wieku emerytalnego . Na wykazach prac zawartych we wskazanym rozporządzeniu nie kończą się jednak ograniczenia dotyczące uprawnień z tytułu wykonywania prac w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Aby daną pracę uznać za wykonywaną w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, pracownik musi ją wykonywać stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, obowiązującym na danym stanowisku pracy. Dodatkowo, zgodnie z powołanym Rozporządzeniem, aby mężczyzna mógł nabyć prawo do emerytury powinien:

1. posiadać 25-letni okres zatrudnienia, liczony łącznie z okresami równorzędnymi
i zaliczanymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia);

2. wykonywać pracę wymienioną w wykazie A ( Prace w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego), będącym załącznikiem do Rozporządzenia;

3. osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 60 lat (§ 4 ust. 1 pkt. 1 Rozporządzenia) oraz

4. być zatrudnionym przez, co najmniej 15 lat w szczególnych warunkach (§ 4 ust. 1 pkt.
3 rozporządzenia).

Wykonywanie pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinno być stwierdzone przez pracodawcę w świadectwie wykonywania pracy
w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze lub w świadectwie pracy ( wyrok SN z dnia 15 grudnia 1997 roku, II UKN 417/97 oraz wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2001 roku, II UKN 598/00). Świadectwo pracy w warunkach szczególnych jest jednak dokumentem prywatnym w rozumieniu art. 245 k.p.c. i nie stanowi dowodu tego, co zostało w nim odnotowane. Taki walor mają wyłącznie dokumenty urzędowe, do których w myśl stosowanego a contrario art. 244 § 1 k.p.c. nie zalicza się świadectwa pracy, skoro nie zostało sporządzone przez organy władzy publicznej, ani inne organy państwowe (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 17 grudnia 2013r., III AUa 783/13). Dodatkowo należy podkreślić, że w razie wszczęcia postępowania sądowego, toczącego się wskutek odwołania ubezpieczonego od odmownej decyzji organu rentowego w sprawie przyznania uprawnień do emerytury w wieku obniżonym, dopuszczalne jest przeprowadzanie wszelkich dowodów dla wykazania okoliczności mających wpływ na prawo do świadczenia. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być więc udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego.

W rozpatrywanej sprawie jedyną okolicznością, co do której istniał spór pomiędzy stronami, było to, czy ubezpieczony legitymuje się, co najmniej 15 – letnim okresem pracy
w warunkach szczególnych. Spełnienie innych warunków, od których zależy przyznanie prawa do wcześniejszej emerytury, nie było zaś sporne, ponieważ T. P. z dniem (...) ukończył 60 lat, posiada 25-letni okres składkowy i nieskładkowy i nie jest członkiem OFE.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie uwzględnił odwołującemu, jako pracy w warunkach szczególnych, okresu od dnia 1 stycznia 1979 r. do dnia 31 grudnia 1990 r. w Warsztatach (...) W. na stanowisku kierowcy wskazując, że ubezpieczony nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Odnosząc się jednak do stanowiska organu rentowego wskazać należy, że powoływana przez organ rentowy okoliczność nie niweczy prawa ubezpieczonego do wnioskowanego świadczenia. Okresy pracy w warunkach szczególnych, stosownie do § 2 ust. 2 Rozporządzenia, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 Rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Brak takiego świadectwa lub jego zakwestionowanie przez organ rentowy nie wyklucza jednak dokonania ustalenia zatrudnienia w warunkach szczególnych innymi środkami dowodowymi w toku postępowania sądowego. Stanowisko takie wielokrotnie zajmował również Sąd Najwyższy, który między innymi w wyroku z dnia 2 lutego 1996 r., II URN 3/95 stwierdził, że w postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość mogą być udowadniane wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego. Ograniczenia dowodowe zawarte w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz. U. Nr 10, poz. 49 ze zm.) dotyczą wyłącznie postępowania przed tymi organami.

Jednocześnie, z uwagi na fakt, iż świadectwo pracy nie jest w postępowaniu sądowym jedynym dopuszczalnym dowodem mogącym potwierdzić pracę w warunkach szczególnych, Sąd przeprowadził inne dostępne dowody, aby ustalić, czy faktycznie w ww. zakładzie pracy ubezpieczony pracował w warunkach szczególnych. Na okoliczność rodzaju czynności realizowanych przez ubezpieczonego złożył zeznania on sam, a także świadkowie K. W., W. O. i L. C.. Ponadto, zostały pozyskane oryginały akt osobowych T. P. ze spornego okresu i na tej podstawie został ustalony stan faktyczny w sprawie. Przesłuchani w sprawie świadkowie, będący współpracownikami odwołującego w spornym okresie czasu, którzy pracowali na analogicznych stanowiskach pracy, potwierdzili jego pracę w charakterze kierowcy pojazdu ciężarowego o masie całkowitej powyżej 3,5 tony, którą wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Świadkowie wskazali również, że pomimo pełnienia dodatkowych funkcji związanych z załadunkiem oraz rozładunkiem przewożonych materiałów, odwołujący przez cały czas wykonywał te same zadania, tj. kierowcy i zajmował się przewozem mas budowlanych i wywozem odpadów na wysypiska śmieci. Obsługiwał przy tym wyłącznie pojazdy ciężarowe powyżej 3,5 tony marek S. (...) i S. (...) na co wskazują również znajdujące się w aktach osobowych rozkazy wewnętrzne wydawane przez kierowników Jednostki. Z zeznań świadków jak również z załączonej do akt sprawy dokumentacji wynika także, że T. P. przez cały okres pracy na stanowisku kierowcy pobierał dodatek za pracę w warunkach szkodliwych dla zdrowia. W związku z tym nie może być wątpliwości, co do tego, jakie prace i w jakim charakterze realizował w spornym okresie czasu. Zaliczeniu przez Sąd podlegał zatem okres zatrudnienia odwołującego w w/wym. zakładzie pracy od dnia 1 stycznia 1979 r. do dnia 31 grudnia 1990 r. w Warsztatach(...) W., kiedy to powierzono T. P. obowiązki kierowcy i które to czynności na ww. stanowisku pracy realizował on stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Przeprowadzone w niniejszej sprawie postępowanie dowodowe w postaci przesłuchania wnioskodawcy i świadków oraz analizy dokumentacji załączonej do akt sprawy, wykazało, że także w okresie od dnia 1 stycznia 1991 r. do dnia 31 marca 1996 r. w Jednostce Wojskowej nr (...)w W., ubezpieczony wykonywał te same czynności kierowcy, obsługując ten sam pojazd ciężarowy marki S.. Wskazać bowiem należy, że do pracy w tej Jednostce odwołujący został oddelegowany na zasadzie przeniesienia służbowego celem dalszego realizowania tych samych czynności. Zatrudnienie na stanowisku kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony zostało natomiast wymienione w Wykazie A, Dziale VIII, poz. 2, stanowiącym załącznik do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. i podlega uwzględnieniu jako praca w warunkach szczególnych na cele emerytalno – rentowe. Ponadto zostało także wymienione w Wykazie A Dziale VIII poz. 2 punkt 1 Zarządzenia Nr 33 Ministra Łączności z dnia 16 maja 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładzie pracy resortu łączności oraz w Wykazie A, dziale VIII pkt 2, stanowiącym załącznik do zarządzenia Ministra Obrony Narodowej MON nr 48 z dnia 12 września 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w warunkach szczególnych w jednostkach organizacyjnych resortu obrony narodowej. W tym miejscu godzi się także wskazać, że dokument w postaci świadectwa pracy w warunkach szczególnych, wystawiony przez pracodawcę, zwłaszcza po upływie długiego okresu czasu, nie ma charakteru wiążącego, m.in. pod względem przyporządkowania przez pracodawcę rodzaju i charakteru wykonywanej przez pracownika pracy ściśle do określonego działu, pozycji i punktu załącznika do zarządzenia ministra, któremu podlegał zakład pracy. Świadectwo pracy w szczególnych warunkach, podobnie jak i inne dowody, podlega weryfikacji, co do zgodności z prawdą w kontekście całokształtu materiału dowodowego, gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej (por. wyroki Sądu Najwyższego z dnia 21 kwietnia 2004 r., II UK 337/03, 23 listopada 2004 r., I UK 15/04, 22 czerwca 2005 r., I UK 351/04, 20 października 2005 r., I UK 41/05, 29 stycznia 2008 r., I UK 192/07). Wiadomym jest przy tym, że dla celów ustalenia pracy w warunkach szczególnych znaczenie ma nie nazewnictwo zajmowanych stanowisk, lecz faktyczne ich zajmowanie. Gdy więc z całokształtu ujawnionych w sprawie faktów wynika, że praca była świadczona w warunkach szkodliwych w okresie nie uwzględnionym w świadectwie pracy, uznać trzeba, że treść z niego wynikająca została skutecznie podważona w tym zakresie. Z tego względu, w niniejszym postępowaniu, wyżej wskazywany dokument w postaci świadectwa wykonywania pracy w warunkach szczególnych miał charakter jedynie informacyjny, posiłkowy, albowiem Sąd – zgodnie z zacytowanym, a zarazem utrwalonym już poglądem Sądu Najwyższego – może ustalać okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia/świadectwa z zakładu pracy, a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi. W niniejszej sprawie zaś stanowisko ubezpieczonego – w zakresie, opisanym powyżej, w jakim Sąd uznał je za udowodnione – potwierdzone zostało wyjaśnieniami samego odwołującego, a przede wszystkim zeznaniami powołanych przez niego świadków, współpracowników ze spornego okresu zatrudnienia oraz załączoną dokumentacją.

Podkreślenia wymaga również że zarządzenia resortowe – w tym w/w – nie stanowią źródeł powszechnie obowiązującego prawa i stanowią jedynie pomocnicze akty prawa niższego rzędu oraz dokumenty dotyczące jedynie konkretnych zakładów pracy, do których odwoływali się poszczególni pracodawcy, wskazując w dokumentacji pracowniczej (świadectwach wykonywania pracy w warunkach szczególnych) na rodzaje wykonywanej przez pracowników pracy. Kluczowym i podstawowym dokumentem w tym zakresie pozostaje cytowane powyżej Rozporządzenie. W powyższym zakresie wypowiedział się Sąd Najwyższy, wskazując, że źródłem prawa do emerytury za pracę w szczególnych warunkach jest ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS i rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Nie jest nim natomiast zarządzenie resortowe, jako że nie stanowi źródła prawa (art. 87 Konstytucji). Wykazy resortowe wydane na podstawie § 1 ust. 2 i 3 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mają charakter informacyjny, techniczno - porządkujący, uściślający oraz mogą mieć znaczenie w sferze dowodowej, stanowiąc podstawę domniemania faktycznego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2012 r., I UK 403/11). Na marginesie jedynie Sąd Okręgowy pragnie przytoczyć pogląd Sądu Najwyższego, który wskazał, że co prawda, wykazy resortowe mają charakter jedynie informacyjny, techniczno-porządkujący i uściślający, jednakże z faktu, że właściwy minister, kierownik urzędu centralnego lub centralny związek spółdzielczy w porozumieniu z Ministrem Pracy, Płac i Spraw Socjalnych ustalił w podległych i nadzorowanych zakładach pracy, że dane stanowisko pracy jest stanowiskiem pracy w szczególnych warunkach, może płynąć domniemanie faktyczne (art. 231 k.p.c.), że praca na tym stanowisku w istocie wykonywana była w takich warunkach i odwrotnie, brak konkretnego stanowiska pracy w takim wykazie może - w kontekście całokształtu ustaleń faktycznych - stanowić negatywną przesłankę dowodową (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r., II UK 218/09, podobnie wyrok Sądu Najwyższego z dnia 24 listopada 2011 r., I UK 164/11).

Konkludując, przeprowadzona przez Sąd Okręgowy analiza zgromadzonych w sprawie dowodów prowadzi do wniosku, że ubezpieczony, będąc zatrudnionym w Warsztatach (...) w W. w okresie od dnia 1 stycznia 1979 r. do dnia 31 grudnia 1990 r., a następnie w Jednostce Wojskowej nr (...) w W. w okresie od dnia 1 stycznia 1991 r. do dnia 31 marca 1996 r. stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kierowcy samochodu ciężarowego o masie całkowitej powyżej 3,5 tony, natomiast praca ta została wymieniona w Wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, w Dziale VIII „W transporcie i łączności”, pod poz. 2 „ Prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony”. W przypadku ubezpieczonego taki rodzaj pracy, realizowanej stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, potwierdzili świadkowie K. W., W. O., i L. C., jak również zgromadzone w sprawie dokumenty. W związku z tym nie było wątpliwości, że odwołanie ubezpieczonego było uzasadnione. T. P. ponad 15 lat pracował w warunkach szczególnych. Warunek, którego dotyczył spór, został więc spełniony i było możliwe przyznanie ubezpieczonemu prawa do wnioskowanego świadczenia.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy, działając na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w W. z dnia 9 stycznia 2020 r., znak: ENS/10/045218515 w ten sposób, że przyznał odwołującemu T. P. prawo do emerytury, o czym orzekł w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE