UZASADNIENIE

Formularz UK 2

Sygnatura akt

II AKa 102/21

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

2

1.  CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☒ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

uchylenie

zmiana

2.  Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

3.  STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

Prokurator zarzucił wyrokowi:

I. błąd w ustaleniach faktycznych, przyjętych za podstawę orzeczenia mogący mieć wpływ na treść orzeczenia, a polegający na uznaniu, że oskarżony P. G. (1) działał z zamiarem ewentualnym dokonania zabójstwa A. W. (1), w sytuacji, gdy okoliczności czynu, a zwłaszcza zachowanie oskarżonego polegające na zadaniu pokrzywdzonemu 13 ran ciętych i kłutych, w tym w części tylne ciała, jednoznacznie wskazują, iż oskarżony powinien zostać skazany za przestępstwo zabójstwa popełnione w zamiarze bezpośrednim,

II. rażącą niewspółmierność kary w wymiarze 12 lat pozbawienia wolności, podczas gdy właściwa ocena wysokiego stopnia zawinienia i społecznej szkodliwości czynu, a także okoliczności obciążające, w tym działanie w zamiarze bezpośrednim, całkowicie nieadekwatna i nie znajdująca usprawiedliwienia reakcja oskarżonego na zaczepki pokrzywdzonego, a nadto cele wychowawcze i potrzeba w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa, wskazują na konieczność wymierzenia kary o wiele surowszej, która spełni cele w zakresie prewencji ogólnej i szczególnej oraz zaspokoi społeczne poczucie sprawiedliwości.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Oba zarzuty nie zasługiwały na uwzględnienie.

Za przekonującą uznać należało argumentację Sądu Okręgowego dotyczącą zamiaru przestępnego. Nie sposób doszukać się w okolicznościach sprawy dostatecznych przesłanek wskazujących za przyjęciem zamiaru bezpośredniego, a i tezy prokuratora dotyczące tej kwestii nie są przekonujące. Z zadania pokrzywdzonemu 13 ran ciętych i kłutych, w tym i tylne części ciała, nie sposób wyprowadzić wniosku, iż ich ilość i miejsca urazu jednoznacznie wskazują, iż oskarżony chciał zabić A. W. (1) i taki skutek był koniecznym następstwem. Trafnie Sąd pierwszej instancji, motywując zamiar ewentualny, odwołał się do sposobu działania oskarżonego i siły ciosów. Siła ciosów przez biegłych została oceniona jako średnia. Jeśli jeszcze weźmiemy pod uwagę, iż żaden z pojedynczych ciosów (ran) nie był(a) śmiertelna, to nie sposób uznać, iż działając w sposób opisywany przez bezpośrednich świadków oskarżony dążył do śmierci pokrzywdzonego i chciał go zabić. Zasadnie Sąd Okręgowy odwołuje się do opisu przebiegu zdarzenia przez P. B. i B. S., którzy określają spięcie oskarżonego z pokrzywdzonym, jako boksowanie, bójkę, uderzanie, okładanie się pięściami po twarzy, szarpanie za ubrania. Do tego miały być wypowiadane żądania oddania telefonu przez jednego z uczestników i odpowiedzi przez drugiego, że go nie odda. Trudno zatem uznać za prokuratorem, że ciosy zadawane przez oskarżonego zmierzały do zabicia A. W., lecz przyjąć należało, za Sądem pierwszej instancji, iż umiejscowienie ran wskazuje na brak intencjonalności, a raczej na ich przypadkowość związaną z przemieszczaniem się i wzajemnym okładaniem rękami, gdy w jednej z nich oskarżony trzymał nóż. Ponadto ustalając zamiar przestępny należy, zgodnie z utrwalonymi poglądami judykatury i piśmiennictwa, brać pod uwagę nie tylko elementy przedmiotowe, ale całokształt okoliczności, w tym i te podmiotowe, motywację, tło zajścia, zachowanie przed i po zadawaniu ciosów, itd. Oskarżony nie miał powodów, aby pozbawić życia pokrzywdzonego. Powody wdania się w wymianę ciosów podały z dialogu pomiędzy uczestnikami zajścia, a bezpośredniej przyczyny zwarcia należy dopatrywać się z zawładnięciu nożem przez oskarżonego i próbach jego odzyskania przez A. W.. Dlatego też zasadnie Sąd Okręgowy doszedł do wniosku, iż są jedynie podstawy do przypisania oskarżonemu zamiaru ewentualnego pozbawienia życia, gdyż sprawca działający w ustalony sposób powinien przewidzieć i godził się na skutek śmiertelny. Skarżący odwołuje się do opinii biegłego i śladów krwi na miejscu zdarzenia wywodząc, iż pokrzywdzony był atakowany również od tyłu. Przy takim przebiegu potyczki rzeczywiście urazy (rany) mogły u pokrzywdzonego powstać i z tyłu, z tym że niekoniecznie na skutek zadawania przez oskarżonego ciosów w plecy za wycofującym się A. W. (1). Z tym, że gdyby nawet przyjąć, że tak było, to i tak, chociażby uwzględniając siłę ich zadawania, nie sposób wnioskować w sposób pewny o zamiarze bezpośrednim.

Skarżący przywołuje wyrok Sądu Najwyższego na którym opiera swój wywód dotyczący strony podmiotowej czynu. Zauważyć od razu należy, iż Sąd Najwyższy swój podgląd w tym prejudykacie wyraził nie tylko na tle innego stanu faktycznego, ale i znamion innego przestępstwa, a mianowicie z art. 267 kk. Natomiast, analizując poglądy orzecznictwa i doktryny dotyczące konieczności nastąpienia skutku na gruncie znamion art. 148 kk, nie sposób uznać, iżby w okolicznościach, w jakich działał P. G. skutek jaki ostatecznie wystąpił był pewny i oskarżony miał tego świadomość (jego nieuchronności). Zresztą takiemu podejściu przeczy również zachowanie oskarżonego po zakończeniu spięcia z pokrzywdzonym i przystąpienie do jego ratowania, zawiadomienie służb ratowniczych. Gdyby taki był cel jego działania i był pewien wywołanego przez siebie skutku, wówczas nie przestąpiłby do ratowania A. W. i nie dzwoniłby po pomoc. Przestępstwo nieuchronne, to sytuacje, kiedy sprawca zdaje sobie sprawę z tego, że zrealizowanie jego zamierzenia (tego, czego wprost chce) doprowadzi do urzeczywistnienia innego stanu rzeczy, relewantnego prawnokarnie (tak M. M. (red.), Kodeks karny. Komentarz do art. 9 aktualizowany LEX/el. 2021. Trudno przyjąć, aby z wdania się w wymianę ciosów z pokrzywdzonym przez oskarżonego, nawet trzymając w jednym ręku nóż w tej, jak i w każdej takiej sytuacji, występował skutek śmiertelny, tak jak np. ze strzału z broni z przystawienia do ciała, czy mierzonego ciosu ostrym niebezpiecznym narzędziem w okolice serca, bo takie przypadki należy obejmować nieuchronnością (koniecznością nastąpienia) skutku. Dodać jeszcze trzeba, że dla stwierdzenia takiego stanu rzeczy nie wystarczy odwołać się tylko do obiektywnej konieczności skutku. Nieodzowna jest także ocena samego sprawcy, jego intelektu i właściwych mu psychofizycznych zdolności do oceny sytuacji oraz kojarzenia i przewidywania określonych skutków ludzkiego zachowania (zob. pod. wyrok SA we Wrocławiu z 25.05.1995 r., II AKr 145/95, OSA 1995/6, poz. 31). Takich rozważań w uzasadnieniu apelacji prokuratora brak, zatem i z tego względu nie sposób przyjąć, że skarżący wykazał, iż Sąd pierwszej instancji poczynił błędne ustalenia dotyczące strony podmiotowej czynu przypisanego oskarżonemu. Prokurator odwołuje się do działania oskarżonego pod wpływem emocji, ale przecież te przeżycia psychiczne i ich spotęgowanie nie przemawiają za działaniem w zamiarze bezpośrednim, a raczej w ewentualnym, bo przecież wywołane zostały przez A. W., który zabrał mu telefon i dla jego odzyskania i innych rzeczy oskarżony użył przemocy, do czego (odzyskania rzeczy) pozbawienie życia A. W. nie było konieczne.

Drugi zarzut prokuratora był także bezzasadny.

Nie sposób zgodzić się ze skarżącym, iż kara 12 lat pozbawienia wolności wymierzona sprawcy młodocianemu w ustalonych okolicznościach była niewspółmiernie łagodna. Według uznania Sądu Apelacyjnego należało nawet ją uznać za niewspółmiernie surową, o czym Sąd odwoławczy napisze przy omawianiu apelacji obrońcy. Nie można zgodzić się z prokuratorem, iż silną przewagę w tej sprawie mają okoliczności obciążające, których Sąd pierwszej instancji nie uwzględnił w dostatecznym stopniu. Powody i przebieg zajścia nie potwierdzają tezy o tym, iż oskarżony działał z niskich i błahych pobudek. Prokurator traci z pola widzenia, iż to nie on wywołał te sytuację, a pokrzywdzony, który zabrał oskarżonemu telefon i inne rzeczy oraz też był agresywny. Dalej zachowanie P. G. to działanie w stresie i w celu odzyskania swoich rzeczy, wprawdzie spóźnione, ale nie całkowicie bezpodstawne. Jeżeli chodzi o agresywność i brutalność działania, to poza użyciem noża, które nastąpiło spontanicznie i było nawet niezauważalne przez świadków, agresja i brutalność oskarżonego, jak wynika to z zeznań naocznych świadków, wizualnie nie odbiegała od zachowania pokrzywdzonego. Nie sposób też za istotną okoliczność obciążającą uznać młody wiek pokrzywdzonego, gdy tenże to zdarzenie wywołał, a i ustawa nie wartościuje życia człowieka według wieku. Dodać trzeba, iż młodocianość sprawcy może stanowić samoistną przesłankę do nadzwyczajnego złagodzenia kary. Kolejne okoliczności podniesione przez oskarżyciela nie przemawiają za wymierzeniem surowszej kary niż orzeczona. Kontakty z pseudokibicami, takie które by obciążały oskarżonego nie znalazły potwierdzenia. Posiadanie przez oskarżonego innego noża, którego nie użył do popełnienia przestępstwa, to nie jest istotny argument przemawiający nie tylko za wymierzeniem surowej kary, ale i dowód na głębokie zdemoralizowanie. Oskarżony sprawiał kłopoty wychowawcze, ale też, gdy sięgniemy do wywiadu środowiskowego i opinii starał się je rozwiązywać korzystając z pomocy specjalistów. Używał narkotyków, był od nich uzależniony, ale uczył się i pracował. Zatem jego postawy życiowej, właściwości i warunków osobistych nie sposób ocenić jako bardzo negatywnych i przemawiających za surowym ukaraniem. Dalej jego zachowanie zaraz po popełnieniu przestępstwa i w procesie, z punktu widzenia względów wychowawczych, nie przemawia za bardzo surowym ukaraniem, a raczej właśnie za wymierzeniem takiej wyważonej kary, aby go wychowała, gdyż przecież, jak wskazują na to biegli z zakresu psychiatrii jego psychika, właśnie z racji wieku, nie jest jeszcze ukształtowana. Zatem właśnie prewencja szczególna, na nie ogólna i represyjność kary powinna kształtować jej wysokość. Nie negując narastającej brutalności sprawców przestępstw wskazać należy na przedstawione wyżej okoliczności użycia przemocy przez oskarżonego, który wcześniej nękany był i straszony nożem przez pokrzywdzonego, który jeszcze zabrał rzeczy P. G. domagając się popełnienia przestępstwa (załatwienia narkotyków), dlatego też wymierzenie żądanej kary ze względu na oczekiwania skarżącego byłoby niesprawiedliwe, gdy chodzi o jej odbiór przez sprawcę i społeczeństwo. Bowiem przewyższałaby stopień winy i społecznej szkodliwości jego czynu, a i na pewno nie kształtowałoby w sposób właściwy świadomości prawnej społeczeństwa oraz nie realizowałoby celów zapobiegawczych i wychowawczych.

Wniosek

Prokurator wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez:

- zmianę opisu czynu przypisanego oskarżonemu i przyjęcie, że zabójstwa dokonał z zamiarem bezpośrednim,

- podwyższenie wymiaru kary orzeczonej wobec P. G. (1) do 15 lat pozbawienia wolności.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Wnioski prokuratora, z powodów wskazanych wyżej, nie zasługiwały na uwzględnienie.

3.2.

Obrońca wyrokowi zarzuciła:

1. naruszenie przepisów art. 4 i 7 w zw. z art. 410 kpk mających wpływ na treść orzeczenia, poprzez wadliwe ich zastosowanie, wyrażające się w powierzchownej, wybiórczej i jednostronnej ocenie materiału dowodowego, wykraczającej poza granice swobodnej oceny dowodów, wydanie orzeczenia z pominięciem szczegółowej analizy przebiegu zdarzenia, a w rezultacie popadnięcie przez Sąd w rażącą dowolność ocen, szczególności poprzez odmowę przymiotu wiarygodności części wyjaśnień (i w jakim zakresie) złożonych przez oskarżonego P. G. (1),

2. obrazę przepisów postępowania mających wpływ na treść orzeczenia, a mianowicie przepisów art. 5 § 2 kpk i art. 7 kpk poprzez nieuwzględnienie w należyty sposób przy zastosowaniu zasad prawidłowego rozumowania, wskazań wiedzy oraz doświadczenia życiowego wątpliwości przemawiających na korzyść oskarżonego P. G. (1)) wynikających z jego wyjaśnień składanych w toku całego postępowania karnego, zeznań świadków B. S. i P. B. oraz świadków P. L. i J. P., w zakresie uznania, że P. G. (1) zadając ciosy nożem pokrzywdzonemu zastosował sposób obrony niewspółmierny do grożącego niebezpieczeństwa, przekraczając tym samym granice obrony koniecznej w warunkach art. 25 § 2 kk,

3. naruszenie art. 424 § 1 pkt 1 kpk mające wpływ na treść orzeczenia, poprzez niewskazanie przez Sąd w treści pisemnego uzasadnienia zaskarżonego wyroku na jakich dowodach się oparł uznając konkretne fakty za nieudowodnione i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych, w tym niedokonanie oceny oraz nieustosunkowanie się do dowodów o charakterze korzystnym dla oskarżonego, a także niezamieszczenie w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia toku rozumowania, jaki doprowadził do wniosków o wiarygodności jednych dowodów i braku wiarygodności innych, a poprzestanie na lakonicznych i ogólnikowych stwierdzeniach w tym zakresie, co uniemożliwia dokonanie kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku,

4. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia a mający wpływ na jego treść, polegający na zaniechaniu ustalenia, że P. G. (1) zadając ciosy nożem A. W. (1) dopuścił się inkryminowanego czynu stosując sposób obrony niewspółmierny do grożącego niebezpieczeństwa, przekraczając tym samym granice obrony koniecznej w warunkach art. 25 § 2 kk,

5. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia w przedmiocie kosztów postępowania, a mający wpływ na jego treść, polegający na błędnym ustaleniu, iż obciążenie P. G. (1) tymi kosztami jest zasadne, podczas gdy prawidłowa ocena materiału dowodowego w tym zakresie prowadzi do wniosku, iż obciążenie oskarżonego kosztami postępowania jest dla niego zbyt uciążliwe ze względu na wiek, sytuację majątkową i nieosiąganie żadnych dochodów,

6. rażącą niewspółmierność orzeczonej wobec P. G. (1) kary 12 lat pozbawienia wolności oraz zasądzenie na rzecz każdego z pokrzywdzonych nawiązek w wysokości po 50.000 zł, wyrażające się w niedostatecznym uwzględnieniu przede wszystkim zasad wymiaru kary względem młodocianego wymienionych w art. 54 kk, okolicznościami sprawy, które to okoliczności przemawiają za orzeczeniem wobec oskarżonego łagodniejszej kary oraz środka kompensacyjnego.

W związku z uzupełnieniem uzasadnienia wyroku obrońca dodatkowo zarzuciła obrazę przepisów prawa procesowego, mającą wpływ na treść rozstrzygnięcia, tj. art. 449a § 1 kpk polegającą na niezastosowaniu przez Sąd I instancji wszystkich wskazań sądu odwoławczego w zakresie:

a) szczegółowej oceny wyjaśnień oskarżonego, także w kontekście oceny ich wewnętrznej zgodności w odniesieniu do każdego ze stwierdzeń P. G. (1) z poszczególnych przesłuchań dotyczących kwestii istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy,

b) poddania ocenie pod względem wiarygodności każdego stwierdzenia istotnego dla odpowiedzialności karnej oskarżonego, które może warunkować przyjęcie bądź odrzucenie przy kwalifikacji prawnej działania oskarżonego w obronie koniecznej (art. 25 kk) lub w stanie silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami (art. 148 § 4 kk)

c) podstawy prawnej wyroku, która w ogóle nie zawiera odniesienia do zagadnień obrony koniecznej i stanu silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami podnoszonych w postępowaniu pierwszoinstancyjnym.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja obrońcy zasługiwała na uwzględnienie tylko w zakresie wymiaru kary pozbawienia wolności. Pozostałe zarzuty i ich argumentacja, aczkolwiek po części zasadne, co do sposobu sporządzenia pisemnych motywów wyroku i ich uzupełnienia, nie były w stanie doprowadzić do uwzględnienia żądań skarżącej, gdyż zebrany materiał dowodowy nie potwierdził tez o niemożliwości kontroli odwoławczej wyroku i twierdzeń o działaniu oskarżonego w warunkach obrony koniecznej czy też o jej przekroczeniu, bądź o działaniu oskarżonego pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami. Pogłębiona analiza materiału dowodowego, a zwłaszcza wyjaśnień oskarżonego, w zestawieniu z pozostałymi dowodami, w tym zwłaszcza zeznaniami naocznych świadków nie potwierdza twierdzeń obrońcy o tym, iż oskarżony działał w warunkach obrony koniecznej, bądź przekroczył granice obrony koniecznej w postaci ekscesu intensywnego bądź ekstensywnego, albo działał pod wpływem strachu.

Weryfikując dowody przeprowadzone na rozprawie, w tym zwłaszcza wyjaśnienia oskarżonego odnoszące się do najistotniejszych kwestii mających znaczenie przy ustaleniu czy oskarżony działał w warunkach art. 25 kk, podzielić należy częściowo wywody skarżącej, iż zdarzenie z udziałem oskarżonego i pokrzywdzonego można podzielić na kilka etapów. Najistotniejszy dla oceny zachowania oskarżonego należy uznać ten od chwili wypadnięcia noża A. W. (1) i zawładnięcia nim przez oskarżonego oraz poprzedzający, w którym pokrzywdzony odebrał oskarżonemu telefon komórkowy i saszetkę oraz czapkę. Bardzo istotne znaczenie dla oceny prawnej zachowania oskarżonego ma zachowanie obu uczestników zajścia pomiędzy tymi dwoma wycinkami zdarzenia, o którym wyjaśnia oskarżony, a mianowicie fragment, kiedy P. G. proponuje A. W., aby usiedli i porozmawiali. Na rozprawie oskarżony podaje również (k. 664), iż: Myślałem, że go przekonam żeby mnie nie okradał”. Nastąpiło to bowiem w sytuacji, kiedy oskarżony już wcześniej wydał swoje rzeczy, a pokrzywdzony od pewnego czasu nimi władał. Zachowanie obu w tej chwili wskazuje bowiem w sposób jednoznaczny na to, iż nie można uznać dalszych poczynań oskarżonego polegających na domaganiu się oddania zabranych rzeczy, wdaniu się w zwarcie i stosowaniu przemocy, jako odpierania bezpośredniego, bezprawnego zamachu na dobra oskarżonego, jego rzeczy, które przecież zostały wcześniej mu zabrane przez pokrzywdzonego. Dalej, za oskarżonym, bo przede wszystkim z jego wyjaśnień to wynika i w tym zakresie należy dać mu wiarę oraz ustalić należy przebieg incydentu z wypadnięciem noża A. W., że pokrzywdzony w trakcie czy zaraz po tej rozmowie się nim bawił. I po pierwsze w tej chwili takie zachowanie pokrzywdzonego bezpośrednio nie zagrażało jakiemukolwiek dobru chronionemu P. G. oraz po drugie zawładnięcie nożem A. W. przez P. G. stanowiło przecież zamach na mienie pokrzywdzonego, który wdając się w starcie fizyczne z P. G. chciał go odzyskać. Zatem użycia go przez oskarżonego wobec pokrzywdzonego w starciu przebiegającym tak jak opisują to bezpośredni świadkowie nie sposób uznać jako działania w obronie dobra oskarżonego chronionego prawem. Wprawdzie oskarżony miał domagać się oddania zabranych rzeczy, ale, jak to wyżej napisano, zamach na jego rzeczy dawno się zakończył, a podejmowanie obrony koniecznej jest możliwe wtedy, kiedy zamach trwa i zagraża dobrom napadniętego.

Obrona w apelacji i oskarżony w toku postępowania podnoszą, iż oskarżony bał się A. W., gdyż ten wcześniej i na miejscu zdarzenia miał mu grozić. Jednakże zważyć należy na to w jakim celu pokrzywdzony tak zachowywał się wobec P. G. oraz zabrał mu rzeczy. Mianowicie chciał wymusić na oskarżonym załatwienie narkotyków. Jeśli chodzi o groźby na miejscu zdarzenia i przy użyciu noża, to po pierwsze naoczni świadkowie takich zwrotów tam nie słyszeli i nie widzieli. Ale gdyby nawet przyjąć, że tak było, to przecież tuż przed fizycznym zwarciem pokrzywdzony bawił się nożem, który mu upadł, a po tym oskarżony miał zdecydowaną przewagę nad pokrzywdzonym dysponując tym nożem i śmiertelnie go raniąc. Obawa oskarżonego przed zapowiadanymi wcześniej groźbami, w tym także i „dojechania” oskarżonego za zgłoszenie o zdarzeniu policji, nie uzasadniała takiego jego zachowania, bowiem, jak zaznaczono to wyżej, nie było bezpośredniego zamachu ze strony A. W., a przyczynkiem do zwarcia było naruszenie dóbr – mienia pokrzywdzonego przez oskarżonego. W trakcie zwarcia na początku przy przepychaniu się o zawładnięcie nożem pokrzywdzony miał złapać za głowę oskarżonego i przycisnąć do ławki. Z tym, że to działanie A. W. to nic innego, jak starania o zapobieżenie utraty noża, które również nie uzasadniało zastosowania przez oskarżonego tak intensywnej przemocy i to przy użyciu noża wobec pokrzywdzonego. Powyższe rozważania prowadzą również do wniosku, iż nie sposób mówić o przekroczeniu granic obrony koniecznej w obu postaciach jej przekroczenia, gdyż zamach na dobra oskarżonego dawno ustał, ani też nie było obaw, że inny nastąpi w najbliższej chwili, bowiem oskarżony oddał wcześniej wszystkie rzeczy jakie wskazał A. W., a pokrzywdzony oferował nawet ich oddanie, z czego oskarżony nie skorzystał. Ponadto do bezpośredniego zwarcia doszło po zabawie nożem przez A. W., a nie w trakcie czy tuż po jego przestępnym użyciu wobec P. G..

Nie ma też podstaw do poczynienia ustaleń o działaniu oskarżonego pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego okolicznościami. Takich psychologicznych przesłanek nie dostarcza opinia biegłych, którzy dopatrują się jedynie u oskarżonego silnej sytuacji stresującej (k. 734), która po części usprawiedliwia jego zachowanie wobec A. W., który wywołał taki stan psychiczny u oskarżonego (stres zagrożenia życia). Dodać w tym miejscu trzeba, iż w toku całego zdarzenia takiego bezpośredniego zagrożenia życia P. G. ze strony A. W. nie było. Za nieuprawnione należałoby uznać też przyjmowanie, iż P. G. w każdej chwili miał uprawnienie do zastosowania obrony koniecznej właśnie przed tymi wcześniejszymi atakami na wolność od nacisku (groźby) ze strony pokrzywdzonego. Obrona konieczna jest dopuszczalna jedynie wobec konkretnych zachowań naruszających dobro chronione prawem, gdyż tylko one stanowią bezpośredni zamach (zob. pod. System prawa karnego pod red. L. Paprzyckiego, Komentarz do art. 25 kk Legalis.sip 2016).

Należy w pełni zgodzić się z biegłymi z zakresu psychiatrii, iż racjonalne zachowanie oskarżonego po popełnieniu czynu całkowicie przeczy występowaniu afektu patologicznego. Gdyby bowiem oskarżony działał pod wpływem strachu lub silnego wzburzenia jego zachowanie wobec interweniujących świadków byłoby zupełnie inne, a przejawiałoby się w znacznie utrudnionym, nielogicznym kontakcie z oskarżonym. Zatem odmienne twierdzenia obrońcy wykazującego wyczerpanie przez oskarżonego jedynie znamion art. 148§4 kk, należało uznać za nieprzekonujące.

Za niezasadne należało uznać wykazywanie, iż działanie oskarżonego należy rozpatrywać jedynie na gruncie art. 156§3 kk, a nie art. 148§1 kk. Liczba ciosów zadanych w okolice ciała, w których znajdują się najważniejsze dla funkcjonowania organy, ich siła, użyte narzędzie – nóż, który oskarżony musiał otworzyć, jak również argumentacja przywołana przez Sąd Okręgowy dla uzasadnienia oceny prawnej przemawiają za tym, aby zachowanie oskarżonego potraktować jako przestępstwo z art. 148§1 kk, popełnione z zamiarem ewentualnym. Szersze wywody Sąd odwoławczy w tym zakresie poczynił przy omawianiu apelacji prokuratora. W ustosunkowaniu się do uwag obrońcy, odwołującego się do zachowania oskarżonego po czynie, kiedy od razu wezwał pogotowie, przeczącego przyjęciu godzenia się na śmierć A. W., podnieść należy, że o godzeniu się na śmierć pokrzywdzonego należy wywodzić nie tyle z zachowania po czynie, ale w trakcie jego realizacji. Sprawca, który posługuje się nożem w taki sposób, zadając nawet w sposób chaotyczny tyle cisów, z taką siłą, w te okolice ciała, musi mieć świadomość, że doprowadzi do pozbawienia życia ofiary. Z punktu widzenia teorii prawdopodobieństwa i obiektywnej manifestacji należy przyjąć, iż występował uświadamiany przez sprawcę wysoki stopień prawdopodobieństwa pozbawienia życia ofiary poprzez taki sposób działania, który zazwyczaj prowadzi do nastąpienia analogicznych skutków. Dlatego propozycja łagodniejszej oceny prawnej zachowania oskarżonego, jako czynu z art. 156§3 kk, nie zasługuje na uwzględnienie. Zaniechanie użycia własnego noża nie ma istotnego znaczenia, skoro w jego ręku znalazł się nóż pokrzywdzonego, którym oskarżony zdawał ciosy w czasie zwarcia i nie musiał sięgać po swoje narzędzie.

Powyższe rozważania prowadzą do wniosku, iż, chociaż analiza materiału dowodowego poczyniona przez Sąd Okręgowy była niepełna i mało wnikliwa, to jednak ocena dowodów i poczynione na ich podstawie ustalenia oraz ocena prawna okazały się prawidłowe, bo zgodne z wnioskami do jakich doszedł Sąd Apelacyjny wnikliwie weryfikując zwłaszcza wyjaśnienia oskarżonego pod kątem działania w obronie czy przekroczenia obrony koniecznej. Dodać trzeba, iż Sąd pierwszej instancji nie miał obowiązku omawiania dowodów, którym dał wiarę, na których oparł swoje ustalenia, a powinien wskazać dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych. Szczegółowa analiza treści wyjaśnień oskarżonego i zeznań naocznych świadków prowadzi do wniosku, iż rzeczywiście nie są one jednolite i występuje w nich wiele nieścisłości. Jednakże dla potrzeb prawidłowego rozstrzygnięcia i oceny zasadności zarzutów i wniosków apelacji obrońcy oraz prokuratora za wystarczające Sąd Apelacyjny uznał powyższe rozważania prowadzące do takich samych konstatacji w zakresie ustaleń faktycznych i oceny prawnej, jaką poczynił Sąd Okręgowy.

Sąd Apelacyjny podzielił natomiast zastrzeżenia obrońcy dotyczące wysokości kary pozbawienia wolności. Sąd Okręgowy przecenił okoliczności obciążające, wadliwie wartościując tło i motywy zajścia, a w szczególności nie uwzględniając przyczynienia się, wręcz wywołania go przez A. W. (1). Ponadto za biegłymi uznać należy, iż oskarżony znalazł się w trudnej sytuacji psychologicznej. Stwierdzenie o gwałtownym i brutalnym sposobie działania przy opisywanym przez świadków przebiegu zdarzenia należy uznać również za zbyt daleko idące, podobnie jak i zwroty o demonstracyjnym poczuciu bezkarności, błahych i niskich pobudkach tak brutalnego działania. Przewartościowanie czynników mających wpływ na ocenę stopnia społecznej szkodliwości czynu i stopnia winy sprawiło, iż orzeczoną karę 12 lat pozbawienia wolności, która przecież nie oscyluje w granicach dolnego ustawowego zagrożenia, należało uznać za rażąco surową i obniżyć do 8 lat.

Sąd Apelacyjny nie znalazł podstaw do złagodzenia orzeczonych nawiązek, które są współmierne do rozmiaru krzywdy, jaką oskarżony wyrządził najbliższym (rodzicom) ofiary. Zresztą skarżąca nie przedstawiła przekonujących przesłanek przemawiających za uznaniem ich za wygórowane. Wiek oskarżonego, niekaralność, stan majątkowy, brak stałych dochodów, nauka nie mogą złagodzić bólu i cierpienia rodziców wynikających z utraty syna i dotkliwych następstw tego zdarzenia na przyszłość. Wiek, stan zdrowia oskarżonego pozwala przecież na wyuczenie zawodu, uzyskanie zatrudnienia w zakładzie karnym i na osiąganie dochodów pozwalających na systematyczną realizację środka kompensacyjnego i zapłatę kosztów procesu stronie przeciwnej oraz kosztów sądowych. Zatem zarzut obrońcy skierowany do wysokości środka karnego i kosztów procesu należy uznać za nietrafny.

Wniosek

Obrońca wniosła o:

zmianę zaskarżonego wyroku poprzez przyjęcie, że P. G. (1) dopuścił się czynu z art. 156 § 3 kk w zw. z art. 25 § 2 kk, ewentualnie z art. 148 § 4 kk w zw. z art. 25 § 2 kk i wymierzenie oskarżonemu kary 3 lat pozbawienia wolności, orzeczenie nawiązki na rzecz każdego z pokrzywdzonych kwocie po 15.000 zł każda oraz zwolnienie oskarżonego od kosztów procesu, w tym wydatków związanych z ustanowieniem na rzecz oskarżycieli posiłkowych pełnomocnika z urzędu,

ewentualnie o:

- uchylenie przedmiotowego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania.

W uzupełnieniu apelacji obrońca podtrzymała wniosek odwoławczy zawarty w pkt IV apelacji.

☐ zasadny

☒ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

Tylko jedno z żądań obrońcy zasługiwało na uwzględnienie w zakresie przedstawionym wyżej, a mianowicie co do wymiaru kary pozbawienia wolności.

4.  OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Nie stwierdzono.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

Nie stwierdzono.

5.  ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

W zakresie ustaleń faktycznych i kwalifikacji prawnej.

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Ustalenia faktyczne zawarte w wyroku i jego pisemnych motywach okazały się poprawne. Trafnie również Sąd Okręgowy zakwalifikował działanie przestępne oskarżonego, jak również orzekł o środku kompensacyjnym i innych zagadnieniach, dlatego w tym zakresie zaskarżony wyrok należało utrzymać w mocy.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Wymiar kary.

Zwięźle o powodach zmiany

Wskazane przy omawianiu apelacji obrońcy, a także prokuratora.

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

Nie wystąpiły.

art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie wystąpiły.

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie wystąpiły.

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

Nie wystąpiły.

5.3.1.4.1.

Nie wystąpiły.

art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

Nie wystąpiły.

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

Nie wystąpiły przesłanki do ich wyrażania.

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Nie było.

6.  Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III.

Zgodnie z treścią art. 636§1 kpk w zw. z art. 627 kpk należało oskarżonego obciążyć połową wydatków za postępowanie odwoławcze, gdyż prokurator „przegrał apelację”, a nie ma podstaw z art. 624§1 kpk do zwolnienia oskarżonego od kosztów sądowych.

7.  PODPIS

SSA Stanisław Stankiewicz SSA Maciej Żelazowski SSA Stanisław Kucharczyk

1.11.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

1

Podmiot wnoszący apelację

Prokurator

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

zamiar i kara

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☐ na korzyść

☒ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana

1.12.  Granice zaskarżenia

Kolejny numer załącznika

2

Podmiot wnoszący apelację

Obrońca

Rozstrzygnięcie, brak rozstrzygnięcia albo ustalenie, którego dotyczy apelacja

Wina, kara, środek karny, koszty procesu

0.1.1.3.1. Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☒ w całości

☐ w części

co do winy

co do kary

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

0.1.1.3.2. Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

art. 439 k.p.k.

brak zarzutów

0.1.1.4. Wnioski

uchylenie

zmiana