UZASADNIENIE

Decyzją z 22 marca 2021 r., nr: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że A. L., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2019 r. z podstawą wymiaru składek wskazaną w sentencji decyzji (decyzja ZUS z 22 marca 2021 r., nr: (...) – nienumerowane karty a.r.).

7 maja 2021 r. A. L. złożyła odwołanie od decyzji z 22 marca 2021 r., nr: (...), wnosząc o jej zmianę poprzez stwierdzenie, że nie podlega ona w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2019 r. obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej. Stwierdziła, że w jej przypadku zaistniał zbieg tytułów ubezpieczenia społecznego w związku z prowadzeniem własnej pozarolniczej działalności gospodarczej oraz wykonywaniem umowy o pracę na rzecz płatnika składek A. F., prowadzącego działalność gospodarczą pod firmą „(...)” z siedzibą w W.. Z tytułu powyższego zatrudnienia również została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i to właśnie ten tytuł powinien stanowić podstawę podlegania przez nią tym ubezpieczeniom. Odwołująca powołała się przy tym na treść art. 7 k.p.a. wskazując, że istotą i celem przewodnim postępowania administracyjnego jest zawsze załatwienie sprawy z uwzględnieniem interesu społecznego i interesu obywateli. Organ rentowy, mając na uwadze powyższe okoliczności nie powinien przerzucać na nią obowiązku ubezpieczenia emerytalnego rentowego i wypadkowego z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej (odwołanie k. 3-4 a.s.).

W odpowiedzi na odwołanie Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. wniósł o jego oddalenie na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c., a także o zasądzenie od odwołującej się na swoją rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych. W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że w trakcie prowadzenia własnej pozarolniczej działalności gospodarczej, ubezpieczona została zgłoszona do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych przez płatnika składek A. F. za okres od 15 grudnia 2009 r. do 31 grudnia 2017 r. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Płatnik składek nie przekazał za ubezpieczoną imiennych raportów rozliczeniowych za okres od stycznia 2016 r. do grudnia 2017 r. Jednocześnie ubezpieczona nie złożyła dokumentów, o które wnosił organ rentowy, tj. potwierdzenia wypłat wynagrodzenia oraz zeznań podatkowych PIT złożonych w urzędzie skarbowym za sporny okres czasu. Ponadto w bazie danych urzędu brak jest również deklaracji PIT o dochodach uzyskanych przez ubezpieczoną za lata 2016-2018 z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy o pracę. Za okres czasu od stycznia 2016 r. do grudnia 2019 r. ubezpieczona złożyła deklaracje rozliczeniowe z wykazaną podstawą wymiaru składek wyłącznie na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne. Wobec braku dokumentów potwierdzających uzyskanie przez ubezpieczoną wynagrodzenia z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę za okres od stycznia 2016 r. do grudnia 2018 r., decyzją z 22 marca 2021 r. Zakład stwierdził, że ubezpieczona podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 30 kwietnia 2018 r. Ubezpieczona w okresie od 1 maja 2018 r. do 31 grudnia 2019 r. nie posiadała innego tytułu do ubezpieczeń. Wobec tego podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Ponadto organ rentowy stwierdził również, że po ponownej analizie dowodów zgromadzonych w sprawie, decyzją z 17 czerwca 2021 r., nr: (...) zmienił skarżoną decyzję w części i stwierdził, że ubezpieczona, jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresie od 1 maja 2018 r. do 31 grudnia 2019 r. Zakład wziął pod uwagę okoliczność, zgodnie z którą Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi-Północ VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem zaocznym z 28 stycznia 2020 r. nakazał pracodawcy A. F. sprostowanie świadectwa pracy w ten sposób, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło 30 kwietnia 2018 r. Tym samym zmianie uległ okres podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej (odpowiedź na odwołanie k. 6-7 a.s.).

3 sierpnia 2021 r. ubezpieczona A. L. wniosła analogicznej treści odwołanie od decyzji z 17 czerwca 2021 r., nr: (...) mocą, której organ rentowy zmienił decyzję z 22 marca 2021 r., nr: (...) w części i stwierdził, że ubezpieczona jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresie od 1 maja 2018 r. do 31 grudnia 2019 r. (odwołanie z 3 sierpnia 2021 r. k. 15-16 a.s.).

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczona A. L. od 5 grudnia 2007 r. prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą (...) A. L. z siedzibą w W.. W jej ramach zajmuje się sprzedażą detaliczną pozostałych wyrobów prowadzoną na straganach i targowiskach. Odwołująca dokonała zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w okresach od 5 grudnia 2007 r. do 14 grudnia 2009 r., a następnie od 1 stycznia 2020 r. Wyłącznie do ubezpieczenia zdrowotnego, ubezpieczona była zgłoszona w okresie od 15 grudnia 2009 r. do 31 grudnia 2019 r. (informacja z CEIDG, deklaracje zgłoszeniowe ZUS P ZWUA – nienumerowane karty a.r.).

W okresie od 15 grudnia 2009 r. do 31 grudnia 2017 r. A. L. była zatrudniona na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony w pełnym wymiarze czasu pracy w firmie „(...)” A. F. z siedzibą w W. na stanowisku pracownika administracyjnego za wynagrodzeniem w wysokości 1276 zł miesięcznie, natomiast od 1 stycznia 2010 r. za wynagrodzeniem 1317 zł miesięcznie.

W trakcie prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej A. L. została zgłoszona w okresie od 15 grudnia 2009 r. do 31 grudnia 2017 r. do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych przez płatnika składek A. F. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Płatnik składek nie przekazał za ubezpieczoną imiennych raportów rozliczeniowych za okres od stycznia 2016 r. do grudnia 2017 r. (umowa o pracę z 15 grudnia 2009 r., aneks do umowy o pracę z 1 stycznia 2010 r. – nienumerowane karty a.r.).

Pismem z 3 lutego 2021 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. zawiadomił A. L. o wszczęciu z urzędu postępowania w sprawie ustalenia okresu podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz podstawy wymiaru składek za okres od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2019 r. z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. W toku postępowania wyjaśniającego, ubezpieczona złożyła dokumenty ZUS P DRA za okres od 1 grudnia 2017 r. do 1 stycznia 2021 r., ZUA P ZWUA - od 10 lutego 2020 r., wydruki sald z PUE oraz umowę o pracę wraz z aneksem. Ubezpieczona nie przedłożyła natomiast potwierdzenia wypłaty wynagrodzeń oraz zeznań podatkowych, które zostały przez nią złożone do urzędu skarbowego. Ponadto urząd skarbowy poinformował Zakład Ubezpieczeń Społecznych o tym, że w bazie danych brak jest deklaracji PIT-11 o dochodach uzyskanych przez ubezpieczoną za lata 2016-2018 z tytułu zatrudnienia w oparciu o umowę o pracę u płatnika A. F.. Ubezpieczona złożyła deklaracje rozliczeniowe z wykazaną podstawą wymiaru składek wyłącznie na obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne. Ubezpieczona w okresie od 1 maja 2018 r. do 31 grudnia 2019 r. nie posiadała innego tytułu do ubezpieczeń społecznych (zawiadomienie o wszczęciu postępowania z 3 lutego 2021 r. – nienumerowane karty a.r.).

W związku z powyższym, decyzją z 22 marca 2021 r., nr: (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w W. stwierdził, że A. L., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu i rentowym oraz wypadkowemu w okresie od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2019 r. z podstawą wymiaru składek wskazaną w sentencji decyzji (decyzja ZUS z 22 marca 2021 r., nr: (...) – nienumerowane karty a.r.).

Wyrokiem zaocznym z 28 stycznia 2020 r. Sąd Rejonowy dla Warszawy Pragi -Północ w W. VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych nakazał pracodawcy A. F. sprostowanie świadectwa pracy w ten sposób, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z dniem 30 kwietnia 2018 r. W oparciu o powyższe orzeczenie, organ rentowy decyzją z 17 czerwca 2021 r., nr: (...) zmienił decyzję z 22 marca 2021 r., nr: (...) w części i stwierdził, że ubezpieczona jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresie od 1 maja 2018 r. do 31 grudnia 2019 r. (wyrok zaoczny z 28 stycznia 2020 r., decyzja ZUS z dnia 17 czerwca 2021 r. – nienumerowane karty a.r.).

Od decyzji z 22 marca 2021 r., nr: (...) oraz od decyzji z 17 czerwca 2021 r., nr: (...), A. L. złożyła odwołania, inicjując tym samym niniejsze postępowanie (odwołanie z 7 maja 2021 r. k. 3-4, odwołanie z 3 sierpnia 2021 r. k. 15-16 a.s.).

Wskazany stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dowodów z dokumentów zgromadzonych w aktach sprawy, w tym w aktach rentowych, które zostały ocenione jako w pełni wiarygodne. Dokumenty były wiarygodne, korespondowały ze sobą oraz tworzyły spójny stan faktyczny. Strony nie kwestionowały ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z tych dokumentów, należało uznać za mogące stanowić podstawę ustaleń faktycznych.

Sąd zważył, co następuje:

Postępowanie zainicjowane odwołaniem A. L., w części, w której organ rentowy zaspokoił roszczenie, podlegało umorzeniu.

Art. 477¹³§ 1 k.p.c. stanowi, że zmiana przez organ rentowy zaskarżonej decyzji lub wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności zaskarżonego orzeczenia przed rozstrzygnięciem sprawy przez sąd - przez wydanie decyzji lub orzeczenia uwzględniającego w całości lub w części żądanie strony - powoduje umorzenie postępowania w całości lub w części. Poza tym zmiana lub wykonanie decyzji lub orzeczenia nie ma wpływu na bieg sprawy.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, wydając decyzję z 17 czerwca 2021 r., w części uwzględnił żądanie ubezpieczonej. Podstawą wydania przedmiotowej decyzji był wyrok zaoczny Sądu Rejonowego dla Warszawy Pragi-Północ VI Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 stycznia 2020 r., w którym sąd ten nakazał pracodawcy A. F. sprostowanie świadectwa pracy w ten sposób, że rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło z dniem 30 kwietnia 2018 r. Tym samym zmianie uległ okres podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia własnej pozarolniczej działalności gospodarczej. Na tej podstawie, organ rentowy stwierdził, że ubezpieczona jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresie od 1 maja 2018 r. do 31 grudnia 2019 r., albowiem w tym okresie czasu nie posiadała innego tytułu do ubezpieczeń społecznych. Wobec powyższego na podstawie zacytowanego przepisu, postępowanie w części dotyczącej odwołania od decyzji z 22 marca 2021 r. - co do okresu od stycznia 2016 r. do kwietnia 2018 r. zostało umorzone, o czym sąd orzekł w punkcie 1. sentencji wyroku.

W pozostałym zakresie odwołanie podlegało merytorycznemu rozpoznaniu. Jak wynika z przepisu art. 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r. poz. 423 ze zm.) osoby, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3, 10, 18a, 20 i 21, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a, który stanowi, że ubezpieczeni wymienieni w ust. 1, których podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego lub wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, podlegają również obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1b i art. 16 ust. 10a.

Jeżeli ubezpieczeni, o których mowa w ust. 1a, spełniają jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z więcej niż jednego innego tytułu, stosuje się do nich odpowiednio ust. 2, który stanowił (stan prawny z 13 stycznia 2015 r.), że osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu tej działalności, jeżeli z tytułu wykonywania umowy o pracę, umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, oraz współpracy przy wykonywaniu tych umów podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest niższa od najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność, o której mowa w treści art. 18 ust. 8. Może ona dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z tytułu, o którym mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4. Osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, prowadząca jednocześnie pozarolniczą działalność, dla której właściwa jest podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której mowa w art. 18a, podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z obu tytułów, z zastrzeżeniem ust. 2c. Zgodnie z tym przepisem osoba, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym miesiącu jest niższa od określonej w art. 18 ust. 4 pkt 5a, spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym również z innych tytułów. Zasady tej nie stosuje się, jeżeli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu wykonywania pracy na podstawie umowy, o której mowa w art. 6 ust. 1 pkt 4, lub z innych tytułów osiąga kwotę określoną w art. 18 ust. 4 pkt 5a. (minimalne wynagrodzenie za pracę).Osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10, jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 2c i 7.

W wyroku z 11 lutego 2015 r. (I UK 203/14) Sąd Najwyższy wskazał, że w razie równoczesnego podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej oraz z tytułu umowy o pracę znajduje zastosowanie przepis art. 9 ust. 2a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych nawet w sytuacji, jeżeli nie są to jedyne tytuły podlegania tym ubezpieczeniom. W takim przypadku z uwagi na nieosiąganie wynagrodzenia z umowy o pracę nie niższego niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego ubezpieczony powinien podlegać ubezpieczeniom z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej. Ponadto Sąd Najwyższy stwierdził, że do zbiegu podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu umowy o pracę i prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej ma zastosowanie art. 9 ust. 2a ustawy systemowej także wtedy, gdy nie są to dwa jedyne tytuły podlegania ubezpieczeniom społecznym.

W rozpatrywanej sprawie ubezpieczona w toku postępowania przed organem rentowym nie przedłożyła żadnych dokumentów potwierdzających wysokość zarobków uzyskiwanych przez nią z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony z płatnikiem składek „(...)” A. F. z siedzibą w W.. Sąd nie miał zatem możliwości, by porównać wysokości otrzymywanego miesięcznie wynagrodzenia za pracę odwołującej z najniższą podstawą wymiaru składek przewidzianą dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Wskazać jednocześnie należy, że od 1 listopada 2005 r. powiązano rodzaj tytułu obowiązkowego ubezpieczenia z podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Jeśli więc podstawa wymiaru składek w przypadku umowy o pracę byłaby niższa od obowiązującej tę osobę najniższej podstawy wymiaru składek dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą, to obowiązek ubezpieczenia powstaje z tytułu działalności pozarolniczej, co oznacza przełamanie zasady pierwszeństwa w czasie. W takim przypadku możliwe jest jedynie dobrowolne ubezpieczenie równoległe z tytułu wykonywania umowy o pracę. Reguła odwołująca się do podstawy wymiaru składek (określona w art. 9 ust. 2a ww. ustawy) dotyczy jedynie osób, które prowadzą pozarolniczą działalność na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Analogiczny pogląd odnośnie zbiegu tytułów ubezpieczeń został też sformułowany w orzeczeniach sądów apelacyjnych: w Katowicach z 25 października 2012 r. (III AUa 26/12) oraz w Białymstoku z 24 października 2012 r. (III AUa 535/12), a także z 20 grudnia 2016 r. (III AUa 601/16). Co jednak najistotniejsze wskazać należy, że w okresie od 1 maja 2018 r. do 31 grudnia 2019 r. odwołująca nie pozostawała już w zatrudnieniu u A. F., albowiem stosunek pracy został rozwiązany 30 kwietnia 2018 r. Ubezpieczona w okresie od 1 maja 2018 r. do 31 grudnia 2019 r. nie posiadała innego tytułu do ubezpieczeń społecznych, aniżeli z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, której nie zawiesiła, ani też nie wyrejestrowała. Tym samym prawidłowo organ rentowy stwierdził w decyzji z 17 czerwca 2021 r., że ubezpieczona jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresie od 1 maja 2018 r. do 31 grudnia 2019 r.

Mając powyższe na uwadze, sąd na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c. w pozostałym zakresie odwołania od zaskarżonych decyzji oddalił, o czym orzekł w punkcie 2 sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego, sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c., zasądzając od odwołującej się A. L. na rzecz organu rentowego 360 zł, (w sprawie z odwołania od dwóch decyzji), której wysokość została ustalona na podstawie § 9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz. U. z 2017 r. poz. 1799).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE