UZASADNIENIE

Decyzją z 1.10.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z 17.08.2020 r. odmówił M. N. przyznania deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego. W uzasadnieniu decyzji organ rentowy podniósł, że ubezpieczonej nie przysługuje prawo do deputatu węglowego w formie ekwiwalentu pieniężnego, gdyż bezpośrednio przed nabyciem prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy nie pozostawała w zatrudnieniu na kolei.

/decyzja k. 157 plik IV akt ZUS/

Odwołanie od ww. decyzji w dniu 9.10.2020 r. wniosła M. N. podnosząc, że nie zgadza się z decyzją, gdyż była zatrudniona na kolei w okresie od 8.02.1982 r. do 15.07.2009 r., czyli ponad 25 lat. Natomiast poza koleją była zatrudniona jedynie przez okres 1,5 roku, po upływie którego otrzymywała prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy.

/odwołanie k. 3-3v/

W odpowiedzi na odwołanie z 9.11.2020 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych wniósł o jego odrzucenie na podstawie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. bowiem od pisma z 1.10.2020 r. nie stanowiącego decyzji nie przysługuje odwołanie. Co do meritum wskazał, że deputat węglowy nie przysługuje wnioskodawczyni na podstawie art. 74 ust. 4 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego (...) (Dz. U. z 2000 r., Nr 84.), podtrzymując argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

/ odpowiedź na odwołanie k. 8-8v/

W piśmie procesowym z 19.11.2020 r. wnioskodawczyni poparła odwołanie, wnosząc o przyznanie deputatu węglowego od momentu przyznania prawa do renty, tj. 27.09.2013 r.

/pismo k. 12-14/

Prawomocnym postanowieniem z 11.02.2020 r. tutejszy Sąd odmówił odrzucenia odwołania.

/postanowienie k. 32, k. 36-36v/

W toku postępowania wnioskodawczyni poparła odwołanie a pełnomocnik ZUS wniósł o jego oddalenie.

/stanowiska stron 00:00:16 – płyta k. 31, 00:00:14 – płyta k. 46/

Sąd Okręgowy w Łodzi ustalił następujący stan faktyczny:

M. N. urodziła się w dniu (...)

W dniu 5.03.2003 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o ustalenie kapitału początkowego.

Decyzją z 28.07.2003 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ustalił kapitał początkowy wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. 1988-1997. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 69,08 %, co zostało pomnożone przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 843,39 zł. Przyjęto łącznie 14 lat i 23 dni, tj. 168 miesięcy okresów składkowych oraz 1 rok, 9 miesięcy i 26 dni, tj. 21 miesięcy okresów nieskładkowych. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 60,16 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 71.089,26 zł.

/decyzja k. 12-12v plik III akt ZUS/

W dniu 22.08.2013 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy.

/wniosek k. 1-2 plik IV akt ZUS/

Decyzją z 24.09.2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych z urzędu ponownie ustalił kapitał początkowy wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. 1988-1997. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 69,62 %, co zostało pomnożone przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 849,98 zł. Przyjęto łącznie 14 lat i 23 dni, tj. 168 miesięcy okresów składkowych oraz 1 rok, 9 miesięcy i 26 dni, tj. 21 miesięcy okresów nieskładkowych (w tym 1 rok, 7 miesięcy i 1 dzień z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem (dziećmi)). Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 60,16 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 71.356,78 zł.

/decyzja k. 23-24v plik III akt ZUS/

W dniu 30.07.2015 r. wnioskodawczyni złożyła wniosek o ponowne ustalenie kapitału początkowego.

/wniosek k. 113-114v plik IV akt ZUS/

Decyzją z 16.09.2015 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych ponownie ustalił kapitał początkowy wnioskodawczyni na dzień 1 stycznia 1999 roku. Do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy organ rentowy przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. 1988-1997. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 73,11 %, co zostało pomnożone przez kwotę bazową w wysokości 1.220,89 zł, w związku z czym podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 892,59 zł. Przyjęto łącznie 14 lat i 23 dni, tj. 168 miesięcy okresów składkowych oraz 1 rok, 9 miesięcy i 26 dni, tj. 21 miesięcy okresów nieskładkowych (w tym 1 rok, 7 miesięcy i 1 dzień z tytułu sprawowania opieki nad dzieckiem (dziećmi) przeliczone przy zastosowaniu przelicznika 1,3 za każdy rok). Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 roku wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wyniósł 60,16 %. Średnie dalsze trwanie życia wyrażone w miesiącach dla osób w wieku 62 lat przyjęto w ilości 209 miesięcy. W związku z powyższym wysokość kapitału początkowego ustalona na dzień 1 stycznia 1999 roku wyniosła 74.859,62 zł.

/decyzja k. 121-123 plik IV akt ZUS/

Decyzją z 27.09.2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w Ł., po rozpatrzeniu wniosku z 22.08.2013 r. przyznał wnioskodawczyni rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy od 27.09.2013 r., tj. od zaprzestania pobierania świadczenia rehabilitacyjnego. Do ustalenia podstawy wymiaru renty przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 lat kalendarzowych, tj. 1999 – 2008 ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru 84,25 % oraz kwotą bazową 3.080,84 zł.

Do ustalenia wysokości renty Zakład uwzględnił okresy składkowe w wymiarze 25 lat, 7 miesięcy i 16 dni, tj. 307 miesięcy oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 4 lat, 9 miesięcy i 6 dni, tj. 57 miesięcy.

W dniu 24.03.2020 roku została wydana decyzja o ponownym przyznaniu prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy od dnia 01.04.2020 roku - na stałe.

/decyzja k. 71-74 plik IV akt ZUS oraz k. 19, decyzje k. 93-95, k. 131-133, k. 143-145, k. 151-153 plik IV akt ZUS/

W dniu 17.08.2020 r. wnioskodawczyni wniosła po raz pierwszy o przyznanie ekwiwalentu za deputat węglowy.

/bezsporne, wniosek k. 155 plik IV akt ZUS/

Wnioskodawczyni w okresie od 8.02.1982 r. do 15.07.2009 r. była zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) S.A. Centralnym Zakładzie Spółki w Ł. (uprzednio (...) S.A. Zakładzie (...) w Ł.) na stanowiskach referenta, starszego referenta, radcy, starszego radcy. Z pkt 8 świadectwa pracy wynika, że w okresach od 8.02.1982 r. do 30.05.1985 r., od 1.01.1987 r. do 8.03.1990 r., od 11.03.1991 r. do 15.07.2009 r. wnioskodawczyni wykonywała pracę w szczególnych warunkach.

W ww. okresie zatrudnienia wnioskodawczyni pobierała deputat węglowy.

/świadectwo pracy k. 9-10 plik IV akt ZUS oraz k. 15-15v, zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k. 15-22, k. 45-48, k. 57-58 plik IV akt ZUS oraz k. 16-18v/

Od 1.04.2010 r. do 31.03.2011 r. ubezpieczona prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą.

/poświadczenie dla celów świadczeń emerytalno – rentowych k. 27-28 plik IV akt ZUS/

W okresie od 15.09.2011 r. do 31.12.2011 r. wnioskodawczyni była zatrudniona w Zespole Szkół Gastronomicznych w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku sprzątaczki.

/świadectwo pracy k. 11-12 plik IV akt ZUS/

Od 16.01.2012 r. do 31.03.2012 r. ubezpieczona była ponownie zatrudniona w Zespole Szkół Gastronomicznych w Ł. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku sprzątaczki.

/świadectwo pracy k. 13-14 plik IV akt ZUS/

W okresie od 3.04.2012 r. do 1.10.2012 r. wnioskodawczyni pobierała zasiłek chorobowy a od 2.10.2012 r. do 26.09.2013 r. świadczenie rehabilitacyjne.

/zaświadczenie o wypłaconych zasiłkach z ubezpieczenia społecznego k. 37-38 plik IV akt ZUS/

Sąd Okręgowy w Łodzi zważył, co następuje:

Odwołanie jest niezasadne i jako takie podlega oddaleniu.

Zgodnie z art. 74 ust. 1 ustawy z dnia 8 września 2000 r. o komercjalizacji, restrukturyzacji i prywatyzacji przedsiębiorstwa państwowego "Polskie Koleje Państwowe" ( t.j. Dz.U. z 2021 roku, poz. 146) byłemu pracownikowi kolejowemu pobierającemu emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy, przyznaną na podstawie przepisów
o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin lub przepisów ustawy z dnia 12 czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych albo przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a także członkom rodziny tego pracownika pobierającym po nim rentę rodzinną przyznaną na podstawie wymienionych przepisów, przysługuje prawo do deputatu węglowego w ilości 1800 kg węgla kamiennego rocznie, w formie ekwiwalentu pieniężnego (ust. 1).

Za podstawę ustalenia wysokości ekwiwalentu pieniężnego, o którym mowa w ust. 1, przyjmuje się przeciętną średnioroczną cenę detaliczną 1000 kg węgla kamiennego z roku poprzedzającego rok, w którym ekwiwalent ma być wypłacany, ogłaszaną przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w terminie do dnia 20 stycznia każdego roku, w formie komunikatu, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", skorygowaną o przewidywany w ustawie budżetowej średnioroczny wskaźnik wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych dla gospodarstw domowych emerytów i rencistów na rok planowany (ust. 2).

Prawo do deputatu węglowego nie przysługuje jednak emerytowi lub renciście, jeżeli nie przysługiwało mu w okresie zatrudnienia, z tytułu którego powstało prawo do emerytury lub renty (ust. 4).

Prawo do deputatu węglowego jest bezpośrednio związane z pracą na kolei i przysługuje pracownikom pracującym na kolei oraz byłym pracownikom kolejowym, którzy na podstawie właśnie tego zatrudnienia nabyli emeryturę lub rentę. Tym samym, zdaniem Sądu Okręgowego, nabycie prawa do emerytury w oparciu o zatrudnienie wykonywane poza koleją, wyklucza skuteczne przyznanie prawa do deputatu węglowego. Nie zmienia tego fakt wcześniejszego wykonywania pracy na kolei, czy też pobierania renty kolejowej, gdyż jak wynika z ust. 11 ww. przepisu wraz z ustaniem zatrudnienia na kolei, czy też ustaniem prawa do renty kolejowej, ustaje prawo do deputatu węglowego. Co prawda art. 74 ust. 1 przewiduje możliwość nabycia prawa do deputatu węglowego byłemu pracownikowi kolejowemu również na podstawie przepisów ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Jednak przepis ten nie może być interpretowany w oderwaniu do ust. 4 i ust. 11 tego przepisu.

W niniejszej sprawie - to podstawa na jakiej przyznano wnioskodawczyni prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy warunkuje, czy nabyła ona prawo do deputatu, czy nie. Jak wynika z akt sprawy zatrudnienie wnioskodawczyni na kolei ustało w dniu 15.07.2009 r. i po tej dacie wnioskodawczyni podejmowała pracę oraz działalność gospodarczą wyłącznie poza koleją. Również zatrudnienie bezpośrednio przed przejściem na rentę nie było związane z pracą na kolei. Okres pracy na kolei stanowił jedynie pewien wyodrębniony okres w całym okresie zatrudnienia, z którym wiązał się przywilej uzyskiwania deputatu węglowego, który wnioskodawczyni otrzymywała od 8.02.1982 r. do 15.07.2009 r.

Jednak obecnie zdarzenie to nie stanowi wystarczającej przesłanki do zastosowania art. 74 ust. 1 i przyznania takiego ekwiwalentu do renty, gdyż prawo do świadczenia rentowego nie wynikało wprost wyłącznie z pracy na kolei. Praca na kolei wpływa jedynie na wysokość renty ale w żadnym stopniu nie determinowała uzyskania prawa do tego świadczenia. Zdaniem Sądu uprawnienie do deputatu węglowego nie przysługuje każdemu byłemu pracownikowi kolei.

Organ rentowy przyznał - decyzją z 27.09.2013 r. rentę z tytułu częściowej niezdolności do pracy wnioskodawczyni od 27.09.2013 r., tj. od zaprzestania pobierania świadczenia rehabilitacyjnego uznając, że spełniła on przesłanki określone w art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U. z 2021 roku, poz. 291). Wnioskodawczyni stała się niezdolna do pracy od 3.04.2012 roku (pierwszy dzień zwolnienia lekarskiego, po którym nastąpiło pobieranie świadczenia rehabilitacyjnego i renta). Oznacza to, że niezdolność do pracy powstała 2 lata i 8 miesięcy po ustaniu zatrudnienia na kolei.

Powołany art. 57 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stanowi, że renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1) jest niezdolny do pracy;

2) ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1 i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-3, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów;

4) nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Ubezpieczona nabyła prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy gdyż stała się niezdolna do pracy, niezdolność powstała w trakcie podlegania ubezpieczeniom społecznym albo 18 miesięcy od ustania ostatniego tytułu do ubezpieczeń (którym na pewno nie było zatrudnienie na kolei) i miała 5 lat stażu ubezpieczeniowego w ciągu 10 lat od dnia powstania niezdolności do pracy.

Inaczej rzecz ujmując, gdyby wnioskodawczyni po 2009 roku nie pracowała i nie prowadziła działalności gospodarczej, to nie nabyłaby prawa do renty, gdyż jej niezdolność do pracy powstałaby po 18 miesiącach od ustania zatrudnienia na kolei

Na marginesie wskazania wymaga, że wymiar okresu zatrudnienia na kolei w przypadku wnioskodawczyni ma wpływ jedynie na wysokość otrzymywanego świadczenia rentowego, a nie prawo do tego świadczenia.

W związku z powyższym, na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 kpc orzeczono jak w sentencji.

ZARZĄDZENIE

odpis wyroku z uzasadnieniem i pouczeniem o terminie i sposobie wniesienia apelacji doręczyć ubezpieczonej

K.W.